Ff
IEL
ssa mm mm
mmw
ana m mm
Vrijdag 14 December 1894.
Negende Jaargang No. 476.
-Antirevo liitionair
ï'Dijji i)
Orgaan
GR00TE UITVERKOOP
lonimi.
UITVERKOCHT worden.
IF HOC SIGNO VINCES
'JT.BOEKH OVEN.
1895.
Let wel op 1,48, naast de ScloentaWet
ALLEEN GEOPEND DES MAANDAGS en DINSDAGS
2.50.
1.45.
1.—
1.—
0.70
d.
tyd.
nbar.
ii ii.iihh bku—^Mi Maakt en IC t 3J*.
n n Kachels, Fornuizen
Courant ^rschijnt eiken Vrijdag. toegtelle'n eM-> enz enz.
Abonnementsprijs per driemaanden fra Steeds voorradig:
Afzonderlijke nummers 5 Cent. met ijzeren en houten balken. Op keur
■we'
1
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/j maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
In het nummer van dit blad, hetwelk
in den morgen van 1 Januari a.s. ver
schijnt, zullen evenals vorigen jare,
NIEÜWJAARSWENSCHEN,
gebracht aan FAMILIE, VRIENDEN
en BEGUNSTIGERS, enz. enz., opge
nomen worden, tegen de prijs van slechts
S& cents indien de advertentie 5 of
minder regels bedraagt, elke regel meer
5 Cents.
T. BOEKHOVEN, Uitgever.
Bndië.
De jongste gebeurtenissen op
Lombok hebben hier te lande een
meer dan gewone, ja een zeer on
gewone belangstelling gewekt voor
de Indische zaken. Elk Nederlander,
wien het hart op de rechte plaats
zit, zal zich verheugd hebben bij 't
vernemen der tijding, hoe het Ba-
lineesch verraad op schitterende wijze
door de inneming van Tjakra Negara
is gewroken. En als hij nog een
geesteskind i3 van de helden der
zestiende en zeventiende eeuw, zal
hij ook zeker de knieën gebogen
hebben oui God den Heere te dan
ken voor dezen onverdienden zegen.
Maar hoe zal 't nu straks verder
gaan
We bedoelden niet in Indië, maar
in Nederland
Zal als daarginds langzamerhand
alles weer het gewone aanzien ver
krijgt ook hier de opgewekte belang
stelling zachtkens aan insluimeren,
tot tijd en wijle een nieuwe ramp
weer de gemoederen opschrikt
Zal de uitwerking van de Lom
bokramp gelijk zijn aan die van den
steen, met kracht in 't water ge
slingerd en voor 't oogenblik een
geweldige beroering teweeg brengend,
die echter even spoedig bedaart,
zoodat aldra de laatste rimpels zich-
zelven gladstrijken
We hopen van neen!
Dat er voor de nagelatene be
trekkingen van de gesneuvelden ge
zorgd wordt uitstekend! eenge-
denkteeken voor de gevallenen heeft,
dunkt ons, den tijd nog maar
dan
Ons volk leeft veel te weinig
met de Indische zaken mee. Vele
omstandigheden hebben daartoe mee
gewerkt of doen het nog. Bovenal
wel de zonde, waaraan Nederland
zich steeds heeft schuldig gemaakt,
dat het n.l. Indie veel te veel be
schouwd heeft als om een zeer
platvoersche maar duidelijke uitdruk
king te gebruiken als een uitste
kende melkkoe. Millioenen zijn er
uit Indië naar Nederland gestroomd
en hebben meegeholpen om den
spreekwoordelijken rijkdom der Hol
landers bijeen te brengen. En helaas
men hing bijna geheel aan stoffelijke
winsten en vergat te veel om daarvoor
den inlanders de geestelijke zegenin
gen mede te deelen. Ja, wat nog erger
is toen onze Gereformeerde
Kerken in hun bloeitijd voelden, dat
van Godswege hun in Indië een ar
beidsveld was aangewezen, toen heb
ben de machthebbers daarginds schier
altoos bevestiging van hun macht,
verzekering van hun winsten hooger
geschat dan de kerstening van Indië.
En hoe is het in deze eeuw
Heeft onze eeuw niet zien opkomen,
zien bloeien en gelukkig ook zien
tranen de conservatieve Indische poli
tiek De politiek van het batig slot
Een politiek, waardoor de inlander
stelselmatig werd uitgezogen en in
zijn aardschen lusthof het nijpendst
gebrek ondervond
En nu weten we 't weldie weg
is gelukkig verlaten en we duchten
niet, dat men hem ooit weer zal in
slaan. Wat Indie oplevert zal voor
taan welj voor de Indiersgebruikt wor
den. Maar de geest, die de theorie
van het batig slot" uitvond, spookt
nog rond door de hoofden van hen,
die daarginds in hoogheid gezeten
zijn. Trekken van den inlander wat
er van te trekken valthoe kan dat
niet op velerlei wijs, zonder voor
de wet oneerlijk te zijn, tegenover
een bevolking die nog kind in 't
verstand is? Wij hier in Nederland,
wij weten niet, wat daarginds voorvalt
maar de mannen, die metschrillen
schreeuw ons volk hebben wakker ge
schrikt een Multatuli bijvoorbeeld
(al zijn zijn beginselen goddeloos ge
weest en al waren zijn kleuren te hel
wie heeft ooit bewezen, dat de
schilderij, door hem ons van Indie op
gehangen, fantasie was?) wat
hebben ze meer vermocht, dan voor
een oogenblik nieuwsgierigheid op
wekken, die zelfs niet tot belangstel
ling oversloeg
Hoe moest ons volk er niet van
doordrongen zijn, dat Indie onder
zijn voogdij is gesteld en dat het
eenmaal van die voogdijschap aan
den Ileere rekenschap heeft af te
leggen
En onze regeering hoe i3 het
niet hare dure verplichting alle be
letselen uit deu weg te ruimen, die
het Evangelie in zijn loop kunnen
belemmeren.
Men versta ons wel,
We wenschen niet, dat de regee-
ling zelf ga evangeliseeren, door
bijv. gouvernements-zendelingen uit
te zenden. Om Zijn Kerk te verga
deren gebruikt Christus niet de we
reldlijke overheid. De Kerkon zelf
moeten in den naam des Heeren
mannen uitzenden naar de heidenwe
reld. Maar onze Overheid, waar we
nimmer afstand doen van den eer
naam Christennatic, heeft vooral twee
dingen te doen.
Vooreerst moet zij zich nimmer
schamen een Christelijke Overheid
te zijn. Op neutraal standpunt mag
ze zich niet plaatsen. Ze mag niet
denken: Christendom, Mahomeda-
nisme, Boedhisme enz. zijn alle pro
ducten van den ingeschapen trek naar
godsdienst, die in elk mensch aan
wezig is. Pressie uitoefenen moet zij
niet, maar toch moet zij in haar
optreden tegenover den inlander ten
duidelijkste den indruk geven dat
het Christendom haar godsdienst is
dat voor haar Christelijke religie de
eenige ware is. Dit kan zij op al
lerlei wijze. Dit kan blijken uit de
stukken, die van haar uitgaan, uit
de eerbiediging van Gods Wet, uit
haar eeren van alles wat in verband
staat met de uitbreiding van Gods
Koninkrijk. Hierin steekt niets on
rechtvaardig. Wie ter wereld zou
het een Christelijke Overheid euvel
kunnen duiden, als zij zich niet
schaamt op de publieke markt den
Christus den tol harer eerbied te be
talen? De meest dweepzieke Maho-
medaan, de meest verstokte Balier
zou zoo iets niet anders dan natuur
lijk vinden. En daarom i3 't niet
politieke wijsheid maar schandelijke
verzaking van het Christelijk be
ginsel.geweest, toen opAfjeh door ons
een Mahomedaansch bedehuis werd
hersteld en op Java een locomotief met
anti-Christelijk ceremonieel werd ge
wijd. De inlanders, in plaats van ons
deswege te eeren en dankbaar te zijn,
verachten ons in hun hart.
En ten tweede moet elke belemme
ring van de zending worden ver
wijderd. Gelukkig zijn we in dat
opzicht vooruitgegaan. En het bewind
van Keuchenius, en het voortdurend
getuigen van onze mannen in de Ka
mer heeft ons op den goeden weg ge
bracht. Moge spoedig de tijd aan
breken, dat ook de positie van den
Christen-inlander op betere wijze
werde geregeld.
En daarbij hopen we ook van harte
dat spoedig de ure geslagen zij, die de
Indische Staatskerk ziet vallen. Wat
d e heer Donner bij de beraadslaging
over de Indische begrooting daarover
gezegd heeft is ons uit het hart gegre
pen. Al wat Protestantsch is, of zich
met dien naam siert, Luthersch,
Gereformeerd, Modern, Doopsgezind
alles door den zwaren arm der
overheid in een kerkgenootschap
saamgeperst, waar van kansel op
kansel u niets anders dan het naakst
ongeloof en het meest troosteloos
materialisme tegemoet klinkt is
het niet een spotbeeld van wat de
Kerk van Christus naar den Woorde
Gods zou moeten zijn?
Emigratie naar Transvaal.
VAN
Binnenrotte Ho. 48, naast de schoenfabriek.
Alle OVERCOMPLETE VOORRAAD in onze Magazijnen zal daar tot een bwètenyettOOn Sage pry f
Vaste Prijzen. Onnoodig af te dingen.
Een dergelijke collectie zal men te Rotterdam nog nimmer gezien hebben. Komt dus zien en oordeelt.
DF TOEGAÜG IS VRIJ.
-
CM
ifiS.
f 1.35
1.70
1.50
1.10
0.75
0.52
i»de.
oet.laJ.
6 uur.
'.30 «Hr
,30 uur
|,30 uur
35 Deo
89 uur-
uur
H-g «11
Amerika by voor uitbetaling f 3,50 pe
goed. Concurreerende priizen.
UITGEVER
ee
SOMMElSBtIJH.
LOMBOK.
Yan den gouverneur-generaal van Nederl.-
Indië is, onder dagtaokening van 7 Deo., bij het
dep. van Koloniën ontvangen het navolgond
telegram
„Voornaamste Sagaaksohe hoofden door gene
raal Vetter opgeroepen. Sommigen, waai onder
Coeroe Bangkol, reeds gekomen de anderen in
aantocht.
„Datoe Pangeran (zoon van Anak Agoeng
K'toet), die Goeroe Bangkol vergezelde, gaat
op 9 dezer naar Batavia.
„Eergisteren bezocht colonne Bangkol. Alles
rustig."
Aan het N. v. d. D. werd gisteren uit
Batavia geseind
Volgens het Bat. Nieuwsblad gaan ernstige
geruchten dat „De Koningin Wilhelmina''
Maandag naar ICarang Asem (Bali) gezonden
wordt.
De troepen op Lombok keerden terug van
een verkenning naar Kediri (Z. O. van Tjaka-
ra) de Baliërs leverden daar de wapens uit.
De vorst van Praja (Sassakg) bracht de
Mohammedaansohe hoofdman met een kleinzoon
van den ouden vorst te Ampenau aan. Deze
prins wordt ook naar Batavia gezonden.
De correspondent vau de N. R. C. te Batavia
seint heden
De troepen op Lombok keeren deze maand
terug. Generaal Vetter stelde voor 2 bataljons,
2 batterijen en een sectie sappeurs op Lombok
te doen blijven. Alles is nu rustig. Het volk
verzoent zich en is boos op do Radja en zijne
raadgevers.
Zooals men weet, is Ds. Goddelroy,
predikant in Transvaal, eenige maanden
in Nederland geweest en vertrok den
8 December weder.
Een correspondent van „de Telegraaf"
heeft een onderhoud met dezen predi
kant ge ad omtrent de emigratie naar
Transva 1. Het intervieuw begon
„Ze hebben daarginds maar liever dat wij Hollanders
bier blijven, geloof ik.5*
„Oh neen", was het antwoord, „de Zuid-Afrikaan-
scbe Boer staat volstrekt niet vijandig tegenover de
Hollandscbe emigranten. Toor "een Hollander is de
toekomst niet ongunstiger dan voor eenige andere natio
naliteit. Integendeel, de Hollander beeft veel voorzijn
taal, in den regel den godsdienst dien hy belijdt en veelal
ook een overeenkomst in karakter en denkwijze."
„Is er dan in den laatsten tijd niet eenige reactie ont
staan tegen de Hollanders als zoodanig
„Alleen van een bepaalde categorie van menscban,
namelijk van deEngelscbgezinde bladen, die uit efensoor^
van wanhoopsjaloezie alles aangrijpen om de overkomst
van degelijke Hollanders tegen te houden. Yroeger nam
men van de Hollanders als zoodanig geen notitiemen
zag ze niet vaak. Doch tegenwoordig gaat het om de
toekomst van (heel Zuid- Afrika. "Want ten slotte is ieder,
die op de hoogte is van de toestanden daarginds er van
overtuigd, dat de kracht van Zuid-Afrika, dus ook de
bewegende kracht voor alle reformatie ligt in de Yrije
Boeren Republiek,"
„Dus we zullen maar overkomen
„Niet allemaal" merkte Ds. Goddefroy lachend op,
„Het is niet ieder aangeraden te emigreeren. Zooals trou
wens algemeen bekend is hebben degelijke en bekwame
werklieden veel voor boven de rubriek heeren en beer
tjes."
Hier wachtte bij even om mij den tyd te laten my zelf
in een dezer rubrieken in te deelen en vervolgde toen
„En bovendien, voor ieder die zich'overplaatst geldt
nog als vroeger, dat Japhet in Ghams tenten zich niet zoo
aanstonds op zijn gemak gevoelt. lede remigrant beeft
in den eersten tijd met ongedachte moeilijkheden te kam
pen, terwijl hij de noodige wapenen inliet land zelf moet
leeren vinden en gebruiken.
„In bet algemeen staat bet vast, dat op den duur nie
mand zich in dat land zal thuis gevoelen, die niet deelt
ln de staatkundige zoowel als godsdienstige beginselen
van het volk.
„Er moest bier een kommi»»ie f evormd worden, die
uit een nationaal-pbilantbropisch oogpunt optrad, zich
in verbinding stelde met een commissie daarginds en de
menscben zoodanig hielp, dat zij ginds niet aanstonds
van alle middehn ontbloot zijn als zij eens niet slagen.
Landverhuizing is geen voordeelige geldspeculatie. Men
moet geven zonder de hoop terug te ontvangen. En-
dan zou het later misschien kunnen blij ken dat hond erd
voudig werd terug ontvangen.
„Een bewijs" zei ds. Goddefroy, „dat de boeren prys
stellen op degelijke Hollanders, is bet volgendeEr zijn
daar plaatsen van 2 k 3000 morgen groot. En toen ik een
boer vroeg of by geneigd zou zijn een gezin op te nemen,
verklaarde hij zich volkomen bereid een boerengezin
gratis een jaar lang een plaats af te staan en bij wilde hem
nog wel helpen aan ossen en paarden bovendien. Mits
natuurlijk zoo'n man niet de beginselen van staat en
godsdienst gaat ondermijnen.
„En het is geen zeldzaamheid, dat een boer aan een
onderwijzer van zijn kinderen kost en inwoning geeft en
bovendien zes pond, d. i. f 72,'s maands alleen om hem
maar te houden. Een bewijs, dat zy den invloed van een
eenigszins ontwikkeld man wel degelijk op prijs stellen
en in geld waardeeren.
Yele werklieden hadden ds. Goddefroy over emigratie
gesproken. „En ik heb mij gelukkig geacht, zeihij, te
kunnen antwoordendat, wanneer de kosten van de
overkomst te vinden zijn, de toekomst voor den eerlijken
en bekwamen Hollandschen werkman daar beter is dan
hier. Doch men moet niet, zooals het spreekwoord zegt,
hier bet brood laten staan om er ginds de kaas voor te
halen, In elk geval doet de gehuwde werkman beter eerst
alleen te gaan om zich te oriënteeren en zooveel over te
verdienen dat zijn familie later op eigen kosten kan
overkomen. Wanneer eenmaal een directe vaart van
Holland naar Delagoabaai is tot stand gekomen, zullen
de kosten der overkomst aanmerkelijk dalen. Er is plaats
genoeg daarginds ook voor onderwijzers. Maar dan
moeten die komen uiteen Christelijkesfeer en zij moeten
ten geschenke worden gezonden. Men kan daarginds
geen 50 pond oversturen om hen te laten overkomen."
Ons gesprek over emigratie was hiermeefytelyk afge-
Ioopen en daarmee is gegeven wat het opschrif t hierboven
beloofde, f Doch eenmaal aan 't praten kwamen ook
andere onderwerpen ter sprake en zoo vroeg ik ds.
Goddefroy naar den indruk, dien hij van Holland meenam
naar] Pretoria. En met genoegen neem ik het antwoord
op.
WMmm: