fïïafl 21DllMSMJl!)i®li!S 1S3 MËTO»3I MM1.
Vrijdag 13 April 1894.
Negende Jaargang No. 441.
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
DE VERSTOOTENEN
VAN DAM, tintin llf
T BOEKHOVEN
SOMMELSntJMi
FEUILLETON.
Jodenvervolging in Rusland,
uitgever:
Alle stukken voor de Redactie bestemd. Advertenties! en verdere Adniinislratie franco toe te zenden aan den Uitgever.
JE en uiterste.
Eerst moeten de dingen „tot hun
contequentie komen," ander» gaan
de oogen niet open voor de groote
gevaren, die door enkele scherpziende
profetisch begaafde mannen wèl lang
Rrooruit aankondigen, maar zondor
gehoord te worden.
Toen er gewaarschuwd werd voor
het „neutrale onderwijs," als uit
zijn aard Gode vijandig en tegen
Christus en het welzijn der maat-
- schappij gekeerd, spraken de wijzen
4 dezer eeuw dat heftig tegen, en gingen
hun gang met het stelselmatig libe-
raliseeren van onze natie. Maar nu
Jverscheidene onderwijzers hun soci-
lalistische neigingen aan den dag
fgaan leggen, worden de toeziende
r ambtenaren bevreesd voor de gevol
gen. Inzondeiheid natuurlijk de Bur-
gemee8ters, want deze moeten over
de leerlingen der lagere scholen straks
hun gezag uitoefenen, en als 't kwaad
wil, hun politiemacht tegen hen laten
inrukken.
In het groote Genootschap, ge
naamd „de Hei vormde Kerk" merken
wij een soortgelijk verschijnsel op.
Wat is er geprotesteerd in dat Genoot
schap tegen het invoeren van de
leer- en vraagvrijheid (de kerkelijke
„neutraliteit zoo "ge wilt)Maar
die
't mocht niets baten. En zy,
Belial naast Christus niet langer
wilden laten samenwonen op voet
van gelijk recht, werden er uitge
dreven. De leervrijheid moest en zou
gehandhaafd blijven.
Maar thans, nu men niet slechts,
zo< als enkele jaren geleden te St.
Anna Parochie, het kerkgebouw af
staat voor een socialistische lezing,
waar zelfs een predikant in dat Ge
nootschap openlijk zijn socialistische
denkbeelden verkondigt, en het pri
vaat-bezit bestrijdt, nu gaat men iets
van den verwarden toestand beseffen,
en gaf ook de Synode in het vorige
jaar een teeken van bezorgdheid
door nota bene in eene motie haar
ongenoegen over zulk een optreden
af te keuren.
De aldus van ter zijde berispte
„leeraar", Ds. Bax van Zaandam,
gevoelt .zich echter door die motie
zco weinig verzwakt of uit het veld
geslagen, dat hij nu onlangs in cene
brochure zijn goed recht, om te
handelen gelijk hij deed, heeft ver
dedigd.
De maatschappij beweegt zich nu
eenmaal, zegt hij, in de richting
naar een economische omkeering,
hetzij deze geleidelijk of gewelddadig
zalmplaats hebben, en hij meent zelfs
een zeer goed werk te doen met
een geleidelijke omkeering te helpen
voorbereiden, (want onvermijdelijk
komt ze toch. Het gemeenschappe
lijk bezit in de plaats te stellen van
den particulieren eigendom noemt
hij een schoon christelijk ideaal. Nu
schrijft art. 11 van het Algemeen
kerkelijk Reglement wel voor, dat
hij liefde voor koning en Vaderland
moet aankweeken in zijn ambtelijke
bediening, maar met het grootste
gemak verweert hij zich tegen deze
bedenking, want vergeleken met de
algemeene belangen die hij heeft te
dienen, schijnt *hein de aankweeking
van bedoelde liefde veel te bijkom
stig en te onbeduidend om er nog
rekening mede te houden, en
wat onderscheidt hem, zoo vraagt
hij, van zooveel andere predikanten
in :t Herv. Genootschap, die ook
een zeker gedeelte van de oude leer
5f laten liggen öf bestrijden. Wat
geest en hoofdzaak van die 1< er is,
heeft immers ieder voor ziehzc^ uit
te maken
Ziedaar nu de macht der conse
quentie, die naar den afgrond
voert.
Dat komt er van als m<n de
vaste beginselen loswikkelt. Want
wie zal bewijzen, dat Ds. Bax in
de TIerv. Kerk ongelijk heeft Zijn
redeneering is zoo logisch mogelijk.
Slechts is het uitgangspuntdat zijn
berispers met hem kozen, doodelijk
verkeerd.
Mjandrerhuizhiy
De drukkende maatschappelijke
toestanden zijn oorzaak, dat ook in
ons land het emigratievraagstuk al
lengs meer aan de orde komt. Maar
dan blijft het voor velen, die willen
en kunnen uitwijken, soms lang de
quaestie: ivaar zullen wij heen
trekken
Denzulken is het Kamerlid, de
heer Pyttersen tegemoet gekomen,
door in de Vragen des Tijds onze
natie aan haar West-Indisch bezit
te herinneren. Hij wijst op de belang
rijkheid van dit bezit. Suriname
alleen is 120,000 g. K.M. groot, d. i.
bijna viermaal zoo groot als geheel
Nederland. liet bevat de kostbaarste
planten en delfstoffen, tot zelfs veel
goud daaronder begrepen. En de
eilandjes, die wij in de Oaraïbieche
zee „onder den wind," bezitten, zijn
zoo rijk dat een Engelsch concescio-
naris, genaamd John Goddon, uit
Klein-Curaqao niet minder dan ze
ven millioen aan phosphaat wist te
halen, waarvoor hij nog geen ton,
dus geen zeventigste gedeelte aan
het gouvernement betaalde. Deze
Engelschman was dus ons gouverne
ment. al weer te slim af.
De heer Pyttersen verlangt dan
ook, dat ons gouvernement zijn plicht
verzuim zal trachten in te halen
dat het maatregelen zal beramen om
in Suriname en op de eilanden
„onder den wind" den mineralen
rijkdom te loeren kennen en te ont
ginnen.
Ook wil hij, dat de particulieren
voor dit doel meer ondernemings
geest zullen toonen dat jongelieden
met aanleg en positie daar eene
carrière zullen zoeken.
Natuurlijk komen hierbij nog ver-
schillende andere dingen ter sprake
als de bestuursinrichting van Surina
me, het klimaat van de West enz.
Doch het slot van de redeneering is,
dat Nederland in zijn bezittingen
aan gene zijde van den Oceaan be
ter aan het werk moet trekken dat
het zijn emigratie-plannen met zijn
koloniale verplichtingen behoort te
vereenigen.
Moge deze wenk niet vruchteloos
gegeven zijn. O, het is zulk een
duidelijk teeken van verval van le
venskracht, als iemand klaagt over
armoede, terwijl God n< g groote
schatten onder zijn bereik heeft ge
steld. Dit nu geldt ook voor een
volk. Zal dus onze natie weer op
waken uit haar ingezonken toestand,
dan moet dit ook weer gaan blijken
uit zijn koloniaal beheer en uit zijn
landverhuizingsplannen.
VOLKEREN DER AARDE*
rf*>ïirwr©£raxr prtpQunv
gZandstraat 45 »otterdam^CC/#f
N. B. Wederverkoopers genieten rab
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
1 Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bijioernitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke n*mmers5 Cent.
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dieustaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
40.)
OF DE
HOOFDSTUK XI.
EEN YREESELIJKE PAASCH-
NACHT.
Benjamin bedacht zich niet lang, maar
besloot dadelijk toe te stemmen, indien
de heer Aleiandrowitsch, aan wien hij
zooveel verschuldigd was, er zijne goed
keuring aan hechtte. En deze, zoowel als
zijn oom Mirandi, keurde het plan goed;
terwijl zijne moeder zich trooste met de ge
dachte, dat de scheiding ditmaal van kor
ten duur zou wezen, daar Benjamin haar
binnen eenige maanden zou komen afha
len, om dan voorgoed bij hem te blijven.
Doch kort na zijn vertrek werd zij ziek,
en toen hij vier maanden later de be
geerte niet langer weerstaan kon, om
haar te gaan zien, kwam bij maar juist
bijtijds om haar laatste woorden op te
vangen.
„Benjamin," sprak zij zacht, terwijl
een glimlach baar gelaat verhelderde,
toen zij hem gewaar werd, „ik zal uw
vader wederzienSchrijf bem dit
Daarna had zij bem een oogen
blik angstig aangestaard en met nauw
hoorbare stem gezegd"„Benjamin
luister O, verwerp niet langer
Jezus
Haar hoofd was op de borst gezonken,
terwgl zij nog iets murmelde, dat bij
niet kon verstaan, en daarop sloten haar
De titel luidt: „Verdediging en terecht
wijzing ten opzichte eener Synodale Motie."
oogen zich voor altijd op aarde.
Hoe verpletterd had hij daar gestaan
"Was het niet geweest, alsof een zware
nevel opeens al zijne schoone vooruit
zichten en plannen voor de toekomst aan
zijn oog had onttrokken, zoodat hij niets
meer zien kon dan scheiding en Bmart,
teleurstelling en verdriet P Langzamer
hand echter was de nevel weer opge
trokken opnieuw? hadden hoop en blij
de verwachting zijn hart ingenomen,
en meer dan ooit trad de gestalte van
Olga hem voor den geest. Hij had be
hoefte aan liefde en huiselijk geluk, en
kon niet nalaten zich weder luchtka-
steelen te gaan bouwen. Toch was er
meer dan ooit reden om bezorgd te we
zen voor de toekomst. De wet van 1882
werd niet alleen met steeds toenemende
gestrengheid overal toegepast, maarzoo-
zeer naar willekeur uitgelegd, terwijl er
bovendien nog telkens nieuwe bepalingen
ter verscherping aan toegevoegd werden,
dat velen onder het bereik er van vie
len, die gemeend hadden volkomen ge
rust te kunnen wezen. En in den
laatsten tijd hadden vele Israëlieten zelfs
bevel gekregen het land te verlaten,
waaronder zeer gegoede ingezetenen van
Moskou en andere steden buiten het Jo-
dengebied; sommigen omdat zij geen ge
boren Russen wnren, anderen, omdat zij
bun recht om daar te wonen niet ge-
De bepaling bestond onderandere, dat
Joodsche handwerkslieden, buiten het Jodenge-
bied, slechts de voortbrengselen van eigen
handenarbeid mochten verkoopen, zelfs wanneer
zij tot een koopmansgilde behoorden. Op grond
hiervan nu, eerden alle horlogemakers verdreven,
omdat zij de afzonderlijko deelen, waaruit de
uurwerken samengesteld werden, uit Zwitserland
lieten komen.
noegzaam dat wil zeggen, niet naav
genoégen der overheid, die zich van hen
wenscbte te ontdoen bewijzen kon
den; en weer anderen, zonder dat er
eenige reden voor opgegeven werd.
Slechts twee maanden werd aan deze
bannelingen toegestaan om hunne zaken
te regelen, terwijl vroeger zes maanden
daarvoor vastgesteld waren; de meesten
van ben werden dus geheel of gedeelte
lijk van hunne bezittingen beroofddie
zij nu tot eiken prijs moesten afstaan,
en het tijdsverloop te kort was om de
gelden, die zij van kooplieden uit ver
schillende deelen des lands te vorderen
hadden, behoorlijk te innen, van welke
omstandigheid menigeen gebruik maak
te om betaling te weigeren, wetende,
dat de scbuldeischer machteloos was.
Ook werd er hier en daar gefluisterd,
dat binnenkort alle Joden, uit Moskou
althans, verdreven zouden worden, doch
dit kwam den meesten al te ongeloofe-
lijk voor. 't Was ook nooit erg genoeg,
meende menalles werd overdreven en
zeker was het een praatje, uitgestrooid
door iemand, die er genoegen in vond
hen nog meer vrees aan te jagen. Hoe
het zij, Benjamin geloofde er niets van,
en vol ijver legde hij zich toe op uit
breiding der zaak, waarvoor hij ook het
kapitaaltje, door het overlijden zijner moe
der in zijn bezit gekomen beschikbaar
stelde.
Wel zou bij dit gaarne aan den heer
Alexandrowitseh ter hand hebben gesteld,
ter vergoeding van hetgeen deze aan zijne
opleiding ten koste had gelegd, doch bij
de minste zinspeling hierop, had hij hem
uitdrukkelijk doen verstaan, dat bij al
leen uit vriendschap voor zijn vader zoo
gehandeld had, en hij het volstrekt niet
als gunstbetoon ten zjjnen opzichte be
schouwde, waarom Benjamin er niet
verder op durfde aandringen.
Zoo stonden de zaken, toen hij op dien
avond voor het Paaschfeest den brief
zijns vaders ontving, waarin bem de blij
de tijding van diens terugkeer werd
medegedeeld. Opeens stonden de laatste
woorden zijner moeder hem weer leven
dig voor den geest, en onweerstaanbaar
gevoelde hij zich gedrongen het Nieuw
Testamentje nog eens ter hand te nemen,
waarin dien naam, door haar met ster-
vei de lippen uitgesproken, te vinden was.
Het boekje viel open bij het 27ste hoofd
stuk van Mattheüs, in het lezen waar
van hij verdiept wast toen het hoefge
trappel in dc stille straat hem deed op
schrikken. Een oogenblik later werd er
hevig op de deur gebonsd, en toen Ben
jamin het raam opende om te viagen,
wat men verlangde, werd hem, in naam
der wet, gelast terstond open te doen.
In groote ontsteltenis snelde hij naar de
slaapkamer van zijn neef, die zich reeds
lang te bed begeven had.
"Wij moeten den lezer nog mededeelen,
dat bij voorloopig was gaan inwonen bij
den oudsten zoon van zijn oom Mirandi,
die, gelijk reeds vroeger gemeld werd,
de zaak zijns grootvaders had overge
nomen, en in diens huis woonde. Ook
bevond zich daar sedert eenige tijd me-
viouw Waiscovitz, zijn grootmoeder. Na
de verdrijving der familie Mirandi uit
Smolensko, was zij gaan inwonen bij
haar schoonzoon in Odessa, in naam als
huishoudster, anders zou haar vei blijf
daar niet geoorloofd zijn geweest. Drie
jaar had zij daar vertoef toen zij ver
Opmerkelijk ie het dut hij de jongste dyna-
miotontploffing to Parijs slechts één man govaav
lijk getroffen is cn wel een verdediger van
het anarchisme.
De bom was neergelegd in een vonstor, uitko
mende in de ruo de Cc ndé, waar het des avonds
tamelijk donker en niet druk is. Do uitwerking
van de ontploffing wi s zoo geweldig, dot do
ve sterhank van gehouwen steen raidden op de
straat werd geworpen, en in oen omtrek van
vijftig meters alle vensterruiten verbrijzeld wer
den. In het restaurant werd alles overhoop
geworpen; de gioote spiegelruit achter do kas
werd aan scherven geslagen zonder dat de kas
si rstor een enkele schram bekwamin een
naburig wijnhuis werden de bezoekers van hun
stoel gelicht.
Het aantal slachtoffers was gelukkig minder
dan men eerst vreesde; hot bleek dat slechts
zes p ersonen getroffen waren, maar niet govaarlijk.
Een kellnor, die juist met een schotel in do
nam, dat Jurg, de nieuwe eigenaar der
fabriek, waarop haar kapitaaltje gvees-
tigd was, weigerde hare rechten te er
kennen, op grond daarvan, dat de hy
potheek gesloten was op den 4den Mei
1882 dus ééu dag na de uitvaardiging
der Meiwetten. Hij daagde haar uit hem
een proces aan te doen, wel wetende,
dat zij hiertoe niet zou durven overgaan,
en er ook voor haar, tegenover den Jo
den vijandig gezinde rechtspersonen,
geen kans bestond er bij te winnen, maar
veeleer gevaar voor boete bovendien,
wegtns overtreding der wet. Zoo was zij
dan opeens geheel afhankelijk geworden
van hare familiebetrekkingen, waarom
zij er te eerder toe besloten had, gehoor
te geven aen het dringend verzoek van
haar kleinzoon Benoni in Moskou, om
het bestuur zijner huishouding op zich te
nemen, opdat zijn echtgenoote zich meer
aan de opvoeding der kinderen zou kun
nen wijden. Daar was hare hulp noodig,
en dit denkbeeld trok haar aan; ook
verlangde zij zeer haar Benjamin, liet
evenbeeld zijns vaders, weer te zien. Zjj
was dus teruggekeerd in het huis, dat
zij sedert acht jaar niet betreden, eu
waarin zij zoovele gelukkige jaren door
gebracht had. Veertig jarr had zij daar
gewoond, eD het v as of elk plekje, nieuwe
herinneringen van vreugde of smart hij
haar deed ontwaken; doch weinig tijd
tot overdenking werd haar gelaten, want
Benoni's jeugdige vrouw had den gm-
schen dag stof tot praten, en de kindo
ren, vijf in getal, waarvan het oudste
pas vier en 't jongste eenige maanden
oud was, lieten haar van 's morgens tot
's avond geen oogenblik rust.
(Wordt vervolgd.)