I M Negende Jaargang No. 435. Antirevolutionair i V aM IN HOC SIGNO VINCES Yrijdag 2 Maart 1894. I 1 w Bil ai ini Ir T BOEKHOVEN R1 V Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Amerika bijTeoruitbetaliüg f 3,50 per jaar. x? .Afzonderlijke nnmmers 5 Cent. Ad verte ntiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal. Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur. Él WQ ötaat kunde, waar, dat het eenvou dige volk zich met de practische politiek lang zooveel niet inlaat als met kerkelijke zaken, en daarom moer behoefte heeft aan eensgezindheid onder de politieke leiders, dewijl het anders niet weet, waar het zich aan vast moet houden, maar daarom kunnen de Kamerleden nog niet karakterloos zwijgen, als zij in ge voelens verschillen met het parool van het persorgaan van den in vroegere jaren aangewezen leider. En dewijl deze leider zoo enorm v^el uitricht op kerkelijk en weten schappelijk gebied, en geen tijd ot gelegenheid heeft om voortdurend overleg te plegen met alle onderdee- len onzer partij in en buiten de Ka mer, en om zich op de hoogte te houden van het geen er «dagelijks voorvalt, moeten zulke verschillen wel voorkomen. Maar daarom behoeft men zich nog niet bang te maken voor het ontstaan van scheuring, want allen zijn het in de beginselen eens en persoonlijke gevoeligheden komen er niet bij in het spel. Tot zoover de Prot. Noordbr. Wij prijzen gaarne den uobelen toon en de vreedzame strekking van dit belangrijk stuk. Daarom hebben wij getracht, het zoo kort en tevens zoo getrouw mogelijk over te bren gen. En wat is nu ons oordeel om trent den inhoud ervan? Wij zullen dit niet verbloemende zaak, waar het over gaat, is er te gewichtig voor, en wij stippen slechts aan 1. Zeker had de Prot. NBr. recht om een parallel te trekken tueschen het politiek en het kerkelijk leven, aangezien er vele punten van overeenkomst zijn. Maar terwijl wij op kerkelijk gebied een zeer con stante, de eeuwen verdurende en breed uitgewerkte belijdenis bezitten met en benevens eene kerkenordening, die, wat de openbare toepassing der belijdenis aangaat, in schier alle voorname gevallen voorziet, heb ben wij op politiek terrein slechts een zeer kort beginselen-program (het officiëel geaccepteerde bedoelen wij natuurlijk), en moet de practische f gewicht is want wat heeft men JLïan beginselen, die niet tot uitwer- fejjaV' :ing in het leven komentelkens >aar de omstandigheden weer nader Lijst van brieven geadresseerd regepj WOrden. Van de keuze der onbekenden over de le heltt derma 7 7 raooo in aan mannen, die ia voor een voor eea ander deel niet - (zooals de voorzitters in de plaatselijke kerkera den) eerst volgens een vaste methode een langdurige opleiding voor hunne taak hebben genoten, en ook niet vóóraf secuur geëxamineerd werden Men zal zeggen, dat dit met de kerke lijke ouderlingen óok niet het geval is, maar, zooals wij zeiden, zijn de gangen van deze lieden veel nauwer belijnd, zoodat een predikant, die goed in de kerkenordening thuis is, de mede opzieners gemakkelijk in het ge- wenschte spoor houdt. 2. Als deKerkeraad, hetzij zonder, hetzij onder leiding van een minder bekwamen predikant practische rege lingen treft, waarover sommige ge meenteleden zich bezwaard achten, dan kunnen deze zich beroepen op de meerdere vergaderingen, en wat de voor alle Kerken meest ingrijpende beslissingen betreft, oordeelt ten slotte de generale Synode, en moet het be- ik, die toch ook van het hoogste sluit, zooals het met meerderheid van stemmen genomen is, door alle Ker ken opgevolgd worden, zoolang men niet tastbaar kan aantoonen, dat het met de Grondwet, (Gods Woord) in strijd is. Doch bij de heeren Kamerle den mist men die vaste organisatie èn de gelegenheid voor een spoedig her stel van begane fouten. 3, Om deze redenen achten wij een hechtere organisatie, indien eenigszins mogelijk, zeer gewenscht. Dat onze theoloog-staatsman niet in de Tweede Kamer zit en niet kan zitten, is wel een groot bezwaar, dit erkennen wijdeze omstandigheid moet de Standaard-ve&aictie ook wel tot voorzichtigheid aansporen in het uitspreken van een aldoend oordeel omtrent nieuwe wetsontwerpenmaar die afwezigheid uit het Parlement, behoeft o. i. niet te verhinderen, voortdurend te profiteeren van den zienersblik en liet organiseerend ta lent van den Voorzitter van het Cen- traal-Comité, en behoeft ook niet te verhinderen, dat zijn tusschenkomst, zijn persoonlijke en zijn „theolo gische" invloed, als wij 't zoo noemen mogen, voortdurend worden aange wend tot versterking van den band tusschen de afgevaardigden en de kiezers. Onze godsdienstige Neder landers zijn nu eenmaal niet van de zelfde geaardheid als.b. v. de Engel- schen. Zij laten zich op elk gebied, althans in het hoogste ressort, liefst leiden door theologen, door de do minees. Van die neiging kan door de predikanten een schrikkelijk mis bruik gemaakt worden, en daarop moet worden tbegezien, daartegen moet z. v. m. gewaakt, en zoo noodig ernstig geprotesteerd worden, maar die neiging zelve zal men bij onze vrome antirevolutionairen niet gauw wegnemenook omdat de parlemen taire taal te weinig door het' een voudige volk begrepen wordt en de predikanten reeds van nature volks publicisten zijn. De heer Groen van Prinsterer was wel geen dominee, ofschoon bij hem de Evangeliebelijder vóór den Staatsman ging, maar gelijk óverbeken t is, heeft deze ook nooit een groot leger aangevoerd. Dit is wèl door zijn invloed, maar toch eerst nk hem opgekomen. 4. In verband met het bovenstaan de, houden wij het voor dringend noodig, dat meerdere scherpzinnige mannen, wien een genoegzame ken nis van het staatsrecht (het bestaande of heerschendë èn het door ons gewenschte, het antirevolutionaire) eigen is, zich met verlatinq van alle andere publieke ambt"nonverdeeld op de practische politiek gaan toe leggen. Voorts, dat de leden der Kamerclub eenigszins geregeld, met niet te lange tusschen poozen saam- vergaderen met de leden van het Centraal-Comité, en dat er ook meer Deputaten-vergaderinge» gehouden worden, zóódanig ingericht, dat al opent de Voorzitter ze ook met eene (liefst zeer korterede, er een ruime plaats wordt gegeven aan een ernstig, grondig debat. Moge de geleerde redactie van de Prot. NBr. onze opmerkingen niet voor betweterij aanzien, maar moge ons schrijven haar overtuigen van de horige waarde, die wij aan haar adviezen hechten, of beter gezegd van de warme belangstelling, waar mede wij den zin van haar artikelen pogen te verstaan. „Wat z|fu «Ie 5®©,®Offi nacuwe kseasers?" ft 'i - -v f fDeze Coura »t Ter schijnt eiken Trijdag. UITGEVER: SOMMULSMA Bi. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan Alle stukken voor de Kedactie kestesml, Advertentie"»® ess verdere Administratie franco toe te zenden aan «less Uitgever. Vrijheid, Prot. Noordbrah m.-WW 'U' i 4 3gö® V /V-rv- Februari linten, van de wijzevan de volgorde Van Goedereedeer jbebandeling hangt, zoo al niet het P. H. Seholtema, 's Gravenbage^ezen, dan toch zeker het welwezen Aan het postkantoor Middel harnisnzer partij en ten deele ook de toe- de, daaronder ressorteerende, hulpkaiomst van ons Vaderland af. ren werd gedurende de maand Febrtt, j. f]at a}}ea nu maar overgelaten 1894: Ingelegd f2853,35: Terugbetaal* 13028,19. YjL Het laatste, door dat kantoor uitgege-ygjPe4 geniaal van aanleg, uiep ven, boekje draagt het nummer 374. IViappelijk opgeleid, scherp van In de maand December 1893 vrerf en Turjg. van geest zijn, doch die -■ht .In antwoord op het zeggen van den heer Huber (in eene publieke vergade ring) dat de 500,000 nieuwe kiezers de 300,000 oude zullen overstemmen schreef de Nieuwe Prov. Groninger courantna eerst den heer H. een compliment ge maakt te hebben wegens het eerlijk me- dedeelen zijner overtuiging, o. m. aldus: Doch het is niet alleen de Dolckuinmer afge vaardigde, van wien men de stelling kan hooreu, in den aanhef dezes door ons genoemd. Zij wordt zeer dikwijls en van onderscheidene z 'den geopperd; en daarom achten wij het niet ongepast, haar aan een eenigszins nauwkeuriger onderzoek te onderwerpen. Meestal toch vindt men haar, evenals bij den heer Huber, zonder de gronden waarop zij steunt; en men zal toch toestemmen, dat eerst de be wijzen, die men voor eene bewering bijbreng/. haar waarde kunnen geven. Temeer, wanneer het, gelijk in dit geval, een kritieke zaak betreft, en de stelling, zoo onge motiveerd daarheen geworpen, wel gesohikt i3 om bij degenen, die niet diep doordenken angst on vrees te verwekken. "Wat wij daarom zouden willen vragen is, of, zelfs uit een bloot rekenkundig oogpunt beschouwd, de stelling wol nacijfering kan lij den. Er komen, zoo zegt men, 500,000 nieuwe kiezers bij. Die alle, althans dë meesten, behooren tot wat men den vierden stand noemt. Het is te vreezen dit zegt men niet, maar ligt in do redeneering het is te vroezen dat zij do dingen juist uit het tegenovergestelde oogpunt, als de kiezers uit de andero 'standen zullen beschouwen. Derhalve zullen de 500, de 300 duizend over stemmen. Indien nu inderdaad de 500 duizend en bloc genomen, geacht moeten worden belangen te hebben, die tegenover de belangen der 300 dui zend staan, in don zin van daarmee strijdig te zijn, dan voorzeker is do conclusie, volkomen juist. Maar zoo veroorloven wij ons te vragen is dat zoo Men. loopt naar ons inzien over deze vraag te losjes heen. Vooreerst toch dient men eon weinig nader te preciseeren. Wie zijn deze 500 duizend nieuwe kiezers? Daaronder schuilt, zal men antwoorden, die groote menigte, welke zich door do socialis tische droombeelden laat leiden en welke te genwoordig zelfs gewelddadige middelen predikt tot omverwerping dor bestaande maatschappij. Dit stemmen we toe. Maar wo zijn zoo vrij op te merken, dat er onder de 500 duizend toch ook anderen schuilen. In de eerste plaats al de mannon van „Pa trimonium," de ohristenwerkliedon, voorzoover ze leden zijn van dezen bond, die de bescher ming en handhaving onzer historische tradition in hun vaandel schrijven en voorts in do politiek antirevolutionair zijn. Vervolgens alle werklieden, die leden zijn van den Roon.-schen werkliedenbond, en dus hun Christelijk geloof wel op een andere wijze dan „Patrimonium" belijden, doch wat betreft de handhaving van zulke onmisbare dingen, als gezag, eigendom, orde en dergelijke, even als „Patrimonium" en, voegen we er bij, als alle wezenlijke antirevolutionairen, conservatief, behoudend zijn, in den goeden zin van het woord. Dan moet men in de derde plaats denken aan de leden van het Algemeen Nederlandsch Werkledenverbond, dat onder leiding van den heer Heldt staat. De grondslagen van dit verhond mogen voor ons het alleen houdbare missen, dat de Christe lijke beginselen geven, toch staan in den strijd voor het behoud van het gezag, de orde en wat dies meer zij, toch zeker ook zijn leden aan den behoudenden kant. Voegt men nu deze drie elementen bijeen, zou men dan in ernst de stelling kunnen vol houden, dat zij, voor zoover hun invloed reikt, de andere kiezers zullen overstemmen in verkeer den zin? Dit laatsle moet er bij. Want het zou ook kunnen zijn, dat deze kiezers meenden te moeten opkomen voor tot dusver vericaarloosde belangen, en daarom in de contamine waren. Maar zou iemand hen dèkrom willen afwijzen? Zou het niet veeleer een drangreden zijn, uit het oogpunt van billijkheid en recht, om ook aan deze burgers een stem in het kapittel te geven? Doch we hebben nog niet alios geno.md. We wenschen ook te wijzen op het niet ge ring aantal werkbazen en kleine patroons, die, als niet tot den werkliedenstand hehoorende, geen leden der straks genoemde bonden of ver eenigingen zijn, maar die hij de vraag, wie zijn de nieuwe kiezers, zeker niet buiten de berekening- mogen blijven. Onder deze vindt men ongetwijfeld, evenals onder de werklieden, aanhanger? der socialisti sche theoriën. Waar zijn die tegenwoordig niet? Vindt men ze niet zelfs onder de studenten aan de hoogescholen, onder dé advokaten voor de balie, ja tot op de katheders der profes soren Maar dit element er af gedacht, zullen de werkbazen en kleine palroons en gros genomen; toch wel onder de behoudende elementen mogen worden gerekend. Onder de mensehen die zaken doen, die, met oen ander woord, van de maatschappij moeten leven, vindt men doorgaans weinig theoretische socialisten. Zij gevoelen instinctmatig, dat do kortste weg om niets meer te verdienen is, alles tot een puinhoop te 'naken. Meestal zijn het tot wanhoop gedrevenen, door aohtoruitgang in zaken of tegenspoed, dio uit dazen stand de rijen der socialisten komen ver broeden. Ook uit een godsdienstig oogpunt, mag men van hot smaldeel der nieuwe kiezers, dat we bespreken, betere dingen verwachten. Velen huneer schuilen onderdeGereformeerden, of in do Hervormde kerk onder do orthodoxen. Anderen zijn Roomsch-Katlioliek. En zelfs in zoover ze do moderne beginselen op godsdienstig gebied aanhangen, mag men van hen geen verstorenden invloed verwachten, aangezien de woordvoerders der moderne theologie, zoover we zien kunnen, zich, wanneer het de praktische politiek betreft, nergens aan do zjjde der socialisten hebben geschaard. Veeleer worden enkelen, dio dit openlijk deden, door de modorne partijgangers als niet meer tot de hunnen hehoorende be schouwd Resumoeroi de moenen wij dus,datdobillijkheid cisch t deze 500 duizend nieuwe kiezers niet zoo klakkeloos ovor ééne karn te scheren, innar do verschillende bestanddeelen ieder op zichzelf to beschouwen." Wij danken de redactie der N. Prov. Gron. Crt. voor deze heldere uiteenzet ting, en vrij "zien niet in, hoe er iets i teekhoudens tegen ingebracht kan wor den. Wezenlijk de keei H. wij komen in de volgende week nog even op zijne rede terug denkt te zwaarmoedig over de nieuwe kieswet, en te licht over de ge volgen van de verwerping. HET RAPPORT OVER NEER BOSCH. Aan hot rapport der commissie, die zich belastte niet een onderzoek naar do toestanden op Keerbosch, ontleenen wij het volgendt .- Do commissie, hoewel zeer ernstige beschul digingen togen het beheer van Van 't Lindenhout inbrengende, vei klaart dat haar bij het onderzoek geen onkel bewijs is voorgekomen dat do di recteur van Neerbosch het oogmerk zou hebben gehad om zicli zeiven of zijn gezin ten koste-dof instelling ie verrijken en ovoiimin dat door hem eenigo onzedelijke handeling zoude zijn gepleegd. Zij spreekt evenwel als haar meening uit, dat in het belang van Neerbosch niet langer gedraald mag worden met de wijziging van de statuten der Vereeniging, waardoor dezen op veel bree- dereiï grondslag gevestigd wordt, en een bestuur optreedt, dat als raad van toezicht voortdurend controle uitoefent op de handelingen dor directie. Wat den financieëlen toestand en administra tie betreft: De beschuldiging, als zouden alle goederen der Vereeniging op naam van den heer Van 't Lin denhout staan, is ongegrond. Ia de eerste jaren mogen de goederen ten name van den directeur gestaan hebban, sedert 25 jaren is dit niet meer 't geval. De inrichting der boeken maakt echter be hoorlijke controle onmogelijk. Er worden twee boeken gehouden, een kasboek en een grootboek. Het eerste bevat kasposten en cijfers, dio aan 't einde van elke week worden opgetrokken en bij wijze van woeksaldo in kas naar de volgende pagina werden overgebracht. De boeking dei- posten was echter inderdaad meer dan primitief en speciaal mot liet oog op do controle buitengemeen lastig-; b. v.: aan wisselsf 1000 brandhout, juffrouw van der Goes, mevrouw v n 't Lindenhout 230 den slager5112 maohineriën3000 witkalk, zaaizaad 60. Met het zg. grootboek is het nog erger gesteld het is in veel opzichten de copie van het kasboe' alleen wat de posten betreft is nog meer gecouu meerd. Het bevat tweehoofden „LiricktininT/T/Tl „Drukkerij". Echter/werdén o. a. vcrseiiijt UüüJj posten van aanleg der drukkerij op „lm geboekt. ,V Voor vei antwoording aan het puj&RtGlS alleen de driemaandelijksche stater Oosten worden gepubliceerd. Eev.i met da boeken vergeleken en co: "yyltit© De wijze van verantwoording doei. geen den minsten waarborg voor juisSll een onuitputtelijke bron van verdacht» -*-r ri worden en juist daarom moet het mogelijk /j, met do boeken te rechtvaardigen. In bijzonderhedon wordt in het rappor commissie aangetoond, hoemen dikwijls de gvy moeite had met liet vergelijken /au cjjforp saldo's, zoodat raen dikwijls voor v/rseliilleu I- die öf niet öf slechts met zeer veel moeite IflflQ, op te heldoren. Eon begrooting wordt niminj| zou in strijd zijn met het ii J T t/F

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1894 | | pagina 1