?'i)DÜ 11111M0M1S61S 1SJ 2IiTOSIl lOUM
Vrijdag 23 Februari 1894.
Achtste Jaargang No. 434
An tirevo lu tionair
Orgaan
IN HOC SIGNO VINCES
Tl
FEUILLETON.
DE VERSTOOTENEN
Jodenvervolging in Rusland
T BOEKHOVEN
mMMELSMJH.
s j tS
Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bijvoernitbelalirg f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever:
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
Alle stukken voor de Redactie bestemd. Advertent iën eu verdere Administratie franco toe te zendess aasi den Uitgever.
Een „onbereikbaar"
ideaal
De Standaard zette onlangs op
nieuw uiteen, dat vooral na de les
van '91, toen de Roomschen door
hun felle oppositie tegen het Re-
geeringsbeleid op zoo harde, haast
schreven we op zoo ruwerevoluti
onaire wijze de samenwerking met
de antirevolutionairen afbraken, bet
zaak is niet weer met hen in het
stembusschuitje te gaan zitten, zonder
een vaster accoord te maken.
Het Centrumofschoon de goede
bedoeling van de Standaard niet
miskennende meent, dat dit orgaan
iets onbereikbaars nastreeft. Vooreerst
acht het Centrum het al moeielijk
om de leiders, hetzij in elke partij
afzonderlijk en later in vereenigde
zitting tot overeenstemming te bren
gen en heeft men dan eenmaal e~n
ondubbelzinnig program klaar, dan
zal, zoo vreest de redactie, de geheele
massa kiezers er zich toch niet aan
houden, en zal zulk een program
dus niet leiden tot „vastheid en
veiligheid, maar zal men „teleurstel
ling en bedrog"'oogsten. Dit is ook ge
noeg bewezen,denkt hij, door de histo
rie der liberale partij, die het eene pro
gram na het andere lanceerde, maar
die gedurig van tactiek veranderde.
„Wat" - zoo vraagt het Centrum
34.) OF DE
HOOFDSTUK X.
TIJDING UIT EEN VER LAND
EN NIEUWE HOOP.
Aan ieder afzonderlijk had Nathan
mededeeling gedaan van den vrede, die
zijn deel geworden was, en de dringende
bede gericht om toch de Schriften te
onderzoeken en Jezus van Nazareth niet
langer te verwerpen, maar Hem te er-
.kennen als de beloofde Messias, wiens
lijden en sterven lang tevoren door de
profeten was voorspeld. Hij smeekte hen
zich niet te verzetten tegen de waarheid,
gelijk hij dit zoo lang gedaan had, en
hem te verblijden met het bericht, dat
zij geneigd waren „te zien of deze din
gen alzoo waren."
Het was Ruth onmogelijk den brief
ongeopend te laten, totdat Alexandro-
witsch vertrokken was, hoewel zij niets
liever zou gewenscht hebben, dan gansch
Hoe moet nu over deze tegenbe-
denking van het Centrum geoordeeld
worden
Yan grond ontbloot is zij zeker
niet. Maar wij hebben er wat bij te
voegen, dat o. i niet uit het oog
mag verloren worden.
Wij geven aan het Centrum dade
lijk toe, dat zonder de „weeropbloei-
ing van het christelijk element in
onze natie" niet veel goeds gelukken
of gedijen zal bij het regelen dei-
Staatszaken. Maar die weeropbloeiïng
heeft toch ook weer den steun noodig
van een goede organisatie der thans
beschikbare krachtenom alzoo van
tijd tot tijd de vruchten van onzen
arbeid te plukken. Ben jong boompje
kan reeds heerlijke, groote appelen
voortbrengen en nochtans verre van
zijn vollen wasdom zijn. Er is niets,
dat, ook bij eene partij, den groei
en de uitbreiding en de innerlijke
kracht zoozeer bevordert als het le
veren van een matige vrucht. Daar
door wordt ook uitwendig de partij
gekend. En dat is wel eens noodig,
want de innerlijke drijfveeren worden
zoo weinig onderzocht en gewaar
deerd door de lieden van andere
partijen.
Maar hoe zullen er vruchten van
den boom vallen, zoolang de minder-
alleeu te zijn met dien achat, om den
vrijen loop te kunnen laten aan den
stroom harer gewaarwordingenen ook
Benjamin brak den zijnen terstond open.
Terwijl zij lazen, sloeg Alexandrowitsch
hen nauwkeurig gade, al was hij in ge
sprek getreden met Baltikof en Nitschewo.
In 't eerst schenen beiden den inhoud
als te verslinden, daarna teekende zich
verbazing en eindelijk ontsteltenis op hun
gelaat. Benjamin werd beurtelings rood
eu bleek, en keek van terzijde naar
Alexandrowitsch met iets wantrouwends
in zijn blik, als begon hij te vreezen,
dat deze een bedrieger was, terwijl zijne
moeder van voren af aan begon te lezen,
blijkbaar in de meening, dat zij verkeerd
gekeken had. De brief was door Nathan,
zelf geschreven, dit leed geen twijfel;
indien zelfs de inhoud haar daarvan niet
de verzekering had kunnen geven, zoo
had zij nochtans terstond zijn schrift
herkend. Eindelijk gaf zij het papier
aarzelend aan Baltikof over, als wilde
zij van hem weten, wat zij doen of ant
woorden moestdeze las het geschrevene
haastig door, gaf het haar terug, en zei
niets tot groote verwondering van Alex
androwitsch, die van hem althans een
uitbarsting had verwacht. „Misschien
heirlspartijen zich niet tijdelijk aan
eensluiten
Nu is het volkomen waar, dat de
politiek zeer ingewikkeld is, en dat
de inzichten over het wathet hoe
en het wanneer ook bij bekwame
Staatkundigen nog al eens verande
ren. Ook is het waar, dat er na
zekere afspraken soms in het geheim
bedrog wordt gepleegd. Maar om dit
laatste geheel te voorkomen, zou men
zelfs uit het instituut der Kerk moe
ten gaanMaar wat hier vooral
weegt is, dat de partijen, die waar
lijk naar verheffing van het christelijk
clement in de natie jagen, een vaste
basis voor hun program hebben. Het
is o. i. een groote fout van het
Centrumdat het te dezen opzichte
de christelijke met de niet-christe-
lijke partijen gelijk stelt. De liberale
program-wisselzucht bewijst nog vol
strekt niet het onbereikbare van
bestendigheid in de christelijke poli
tiek. Het komt er maar op aan, dat
men meent wat men voorgeeft te zijn,
en dat dus zich „christelijk" noe
mende staatslieden weten te zeggen
welk effect die christelijke zin voor
hen sorteert bij het behandelen der
hoofdquaëftiën, die het Centrum op
somde. Wie dat niet zeggen kan,
en er ook niet naar streelt, maar
alles van „den loop der zaken,"
van het „toeval" laat af hangen, die
is niet christelijk in zijn politiek.
Gewaagt dus het Centrum van iets
onbereikbaars, als zij op het „vast
accoord" ziet, dan kan de redactie
hierin wel gelijk hebben, maar dan is
dat, dewijl er onder de Roomschen
niet genoeg christelijken zin in de
politiek wordt gevonden en dat zij
dus in dit opzicht aan de liberalen
gelijk zijn.
Helaas, er zijn maar al te veel
teekenen, die dit ook doen gelooven.
bedwingt hij zich beleefdheidshalve,"
dacht hij, en wendde zich nu tot mevrouw
Waiscovitz met de vraag, of zij den
volgenden dag een brief gereed kon
hebben voor haar echtgenoot, dan zou
hij de bezorging er van op zich nemen.
„Ja zeker," antwoordde zij haastig;
„maar is er kans, dat hij in de rechte
handen komt?"
„Zonder twijfel," was het antwoord;
„ik heb vrienden te Tobolsk, die niet
onder politie-toezicht staan, en gaarne
bereid zullen wezen den brief persoonlijk
aan uw echtgenoot te overhandigen."
Daarop vertelde hij aan Benjamin, dat
hij dokter Scheidel den vorigen dag ge
sproken en van hem vernomen had, welke
bittere teleurstelling hem naar Witebsk
terug had doen keeren.
„Wat! kent u dokter Scheidelriep
de jongeling zichtbaar verrast uit, en
nu geraakte hij al heel spoedig in druk
gesprek met Alexandrowitsch, die weldra
bemerkte, dat de jongeling vlug van
bevatting en goed ontwikkeld was.
„Mij dunkt," zei bij eindelijk, „dat
gij veel lust hebt tot de studie?"
„Boeken zijn mijn beste vrienden!"
antwoordde Benjamin, terwijl zijn oogen
fonkelden, „maar zonder leermeesters kan
Gewetensdwang-
Te Bergum in Friesland is, vol
gens bericht in de N. Rott. Crt. een
curieus geval van „rechtspleging"
gepasseerd.
Yier personen, bij gelegenheid
van de regeling eener nalatenschap
voor den kantonrechter opgeroepen,
zouden, ofschoon tot de doopsgezinde
gemeente behoorende, door dezen
ambtenaar gedwongen zijn een eed
af te leggen, in plaats van eene ge
wone belofte (zooals anders aan de
doopsgezinden wordt toegestaan) en
zulks omdat zij nog niet als belijdend
lid tot de gemeenschap der doopsge
zinden waren toegetreden.
Wij kunnen niet anders zien, of
dit is een indringen in de regeling
van kerkelijke verhoudingen, dat
moeielijk anders dan als gewetens
dwang kan aangeduid worden.
Nu eenmaal de „doopsgezinden"
volgens de wet zijn vrijgesteld van
het afleggen van den eed, mag,
dunkt ons, de rechter die vrijstelling
niet beperken en binden aan een
kerkrechtelijke handeling.
De tot eedzwering gedwongenen
hebben zich dan ook, naar men
meldt, bij den heer Minister van
Justitie hun beklag ingebracht.
Met belangstelling wordt de uitslag-
verbeid.
lie sociale nood
In ons land schijnt het soms, als
of vele roomschen nog weinig of
niets gevoelen van den socialen nood,
die heerschende is. Alleen in ver
band hiermede is het ook te ver
klaren, dat zij in '91 de antilibe
rale Kamermeerderheid zoo roekeloos
uit elkaar gedreven hebben, en dat
zij daarvoor een wetsontwerp aan
grepen, dat door een roomsch mi
nister was opgesteld, en, dewijl het
men het niet ver brengen," liet hij er
met een zucht op volgen.
Nu kwam het gesprek op de moeielijke
omstandigheden, waarin de geheele fami
lie verkeerde, en Alexandrowitsch, die
dit alles met veel deelneming vernam,
dacht er ernstig over, ot het hem niet
mogelijk zou wezen op de een of andere
wijze hulp te bieden. In de eerste plaats
wenschte hij iets te doen voor den eenigen
zoon van zijn vriend en broeder Wais
covitz hij besloot echter nog te wach
ten met eenig voorstel dienaangaande en
de zaak rustig in overweging te nemen
tot den volgenden dag, wanneer hij eerst
Rebekka wilde bezoeken. Deze was voor-
loopig met de familie Mirandi uit Smo-
lensko meegekomen om de zieke te ver
plegen, die zoozeer aan haar gewend was,
en de meisjes onder toezicht te houden,
die nog zoo moeielijk hare zorgende liefde
missen konden. Zoo nam Alexandrowitsch
dan afscheid en keerde terug naar zijn
logement, doch eer hij zich ter ruste
had gelegd, wist tante Rebekka reeds
alles van den vreemden heer uit Siberië,
want Benjamin was terstond heengeloopen
om haar het nieuws mede te deelen. Hij
sprak echter met geen enkel woord over
de nieuwe inzichten van zijn vader,
geen enkel specifiek-roomsch belang
schaadde cn door hem op de beste
gronden kon worden verdedigd.
Maar buiten ons land schijnen de
roomschen er dan toch meer van
te beseffen. Een Luiksch bisschop
ten minste, Mgr. Doutrelouxgeheeten,
waarschuwt, in aansluiting aan
's Pausen - encycliek, ernstig tegen
het kortzichtig of luchthartig voor
bijgaan van den socialen toestand.
Hij wijst op de machtige organi
satie der socialisten, op den snellen
aanwas der democratische strooming,
op den machtigen invloed van de
afgedwongen uitbreiding van het
kiesrecht, en dat alles doet hem
zijnen landgenooten toeroepen slaapt
niet in, laat geen loomheid of laf
hartige vrees u van het werk hou
den, maar neemt zelfstandig het
goede uit de voorstellen der soci
aal-democraten over, en bestrijdt
ook daardoor hun grove dwalingen.
Uit de Pers.
EEN "VOLKS-BELANG.
Niet alle landbouwers nemen er maar
zoo dadelijk genoegen in, dat dr Bond
van Suikerfabrikanten den prijsde bieten
op flO.per 1000 kilo heeft gesteld.
In N.-Brabant nl. in de gemeente
Wouw, Rozendaal, Nieuw-Vosmeer en
andere hebben vele gegoede boeren, die
niet van het voorschot afhankelijk zijn,
tot heden geen land aangegeven.
Intutschen spoedig zullen zij ook
moeten volgen, onmachtig tegenover den
Bond, die den prijs in de hand heeft.
Dr. Vitus Bruinsma te Steenbergen, de
wakkere kampioen voor de bieten-boeren,
schrijft o. m. in de N. Rott. Ct.\ j
„Noodgedrongen zal de landbouwer
zich misschien nog dit jaar moeten on
derwerpen, maar hij weet, dat tegen den
prijs van f 10 de bictenbouw, op eenigs-
zins groote schaal doorgevoerd, op den
duur geen voordeel meer afwerpt en
schadelijk moet werken op zijn bedrijf;
daarbij is hij overtuigd, dat de fabrikant
op dit oogen blik misbruik maakt van de
weinig vermoedende welk een bigde tij
ding hij haar onthield. Zijn stellig voor
nemen was het evenwel, de boeken der
profeten nauwkeuriger dan ooit te gaan
bestudeeren.
„Jezus Christus is uw Messias, heeft
moeder gezegd," dit waren de laatste
woorden door Olga tot hem gesproken,
„Als het toch eens waar was?"
Rebekka zag den volgenden dag met
vurig verlangen uit naar de komst van
den vreemden heer, want Benjamin had
haar verteld, dat zijn vader ook voor
haar een brief meegegeven had. In den
namiddag kwam Alexandrowitsch, en
vond haar in gezelschap van den ouden
heer Mirandi en zijn echtgenoote; even
daarna kwam ook de vrouw des huizes
binnen, en zette zich bij hen neder.
Terstond opende Rebekka den brief, daar
toe aangemoedigd door Alexandrowisch,
die gaarne getuige wilde zijn van den
eersten indruk, welken dat schrijven op
haar maken zou, want hij had N ithan
beloofd, hem van een en ander mededeeling
te doen. Hoe verbaast was hij echter, toen
een glans van blijdschap zich over haar ge
laat verspreidde, terwijl hare oogen zich
met tranen vulden en de brief aan haar be
vende vingers ontviel. (Wordt vervolgd.)
Si
Wat deed de liberale partij voor de ont
wikkeling der nationale bronnen van wel
vaart wat mot de regeling der defensie
wat voor het belasten der ingezetenen
naar draagkracht; wht met de uitbreiding
van het kiesrecht; wat met haar scheiding
van Kerk en Staatwht met de verbetering
der toestanden in de Koloniënwiit met de
reorganisatie der gemeentelijke financiën,
met de goedkoope reohtspraak, depraotisoher
armenzorg, de verbetering van de arbeiders
toestanden? Waren het niet alles knollen,
die voor citroenen verkocht werden? En
bestond feitelijk niet het eenig streven der
liberale partij in het ongodsdienstig maken
der natie, het aanwendeD van staatsmidde
len, om het geloof uit het hart des volks te
rukken? Iets, dat juist niet op het politiek
program stond, maar haar geboden was op
de teekenplank der Loge?
„Welnu, wat wij Katholieken wensohen
is juist het omgekeerde van wat de liberale
partij gedaan heeft."
Doch dit kan eerst worden bereikt „als
het christelijk element in de natie zoodanig
weer opbloeit, dat het in de hooge Regee-
ringskringen, in de omgeving der Kroon, in
de Ministeries, in de Kamers een overwe
genden invloed kan doen gelden, ook al zou
men het daartoe uit het lagere volk moeten
ophalen."
