iAAR.
T
HAAS-IN
i i
INT
BIJYOEGSEL
Vrijdag 9 Februari. No. 432.
i
'RANT
'TERDAM
1893.
ij.
aat 70
110
mak en
>0 cent.
zijn.
Qn.
Waar g*aan wij henen,
wat wil men,
wat zoekt men?
De Standaard bracht ons zeer
uitvoerige verslagen van twee pittige
politieke redevoeringen, in de vorige
week gehoudende eene door Ds.
A. Brummelkamp te Groningen, en
de andere door Prof. Fabius te
Schiedam. Maar terwijl de eerste
zich geregeld langs het antirevolu
tionair spoor beweegt, zooals dit se
dert 1878 geteekent ligt, openbaart
de laatste allerlei afwijkende in
zichten.
Ook trekt Prof. F- met de Trot.
Noordbr. en met baron Mackay par
tij tegen de uitdrukking sturen in
democratische richting," eene uit
drukking, die door den hoofdleider
onzer partij kennelijk na rijp beraad,
en met de deugdelijkste bedoelin
gen gebezigd en gehandhaafd is.
Bij het lezen nu van het verslag
van Prof. F's rede en van het jongste
nr. van de Prot. Noordbr. vragen
wij ons onwillekeurig afwat is er
gaande, wat zoekt men toch tegen
den Yoorzitter van het Centraal-
Comité?
Zouden enkelen waarlijk meenen,
dat men hem het beleid zou kun
nen verbeteren?
En indien ja, zouden zij dan den
ken, dat onze antirevolutionaire partij
voor die meening te winnen zou
zijn?
Alle dingen zijn mogelijk!
Maar tot nadere voorteekenen hou
den wij het er voor, dat onze partij
met groot leedwezen de houding
van enkele onzer staatslieden gade
slaat, en van hen verlangt, dat zij
onzen hoofdleider op zijn eigen plaats
laten. Door anders te handelen zul
len zij wèl hun eigen invloed on
dermijnen, maar nooit hun doel
bereiken.
Wij houden het er voor, dat de
verschillende redacteuren onzer „klei
ne pers," onze predikanten, onze
Chr. onderwijzers en alle verdere par-
tijgenooten, die iets meer dan opper
vlakkig kennis namen van hetgeen
er in de laatste vijfentwintig jaren
op politiek gebied omging, een diep
respect koesteren voor de bekwaam
heden en de hartelijke toewijding
van het nu pas weer voor Goes
gekozen Kamerlid, en voor enkele
andere Kamerleden, die met hem
ééne lijn trekken maar tevens, dat,
in het algemeen genomen, enkele
uitzonderingen daargelaten, de thans
zittende antirev. Kamerleden hun
verkiezing middellijk aan den mach
tigen invloed van den Standaard-
redacteur te danken hebbentevens,
dat ons in den weg van Gods aan
biddelijk bestuur slechts één man
geschonken is, op wien de heer Groen
van Prinsterer met volle gerustheid
zijn profetenmantel kon laten val
len.
Staatslieden van den eersten rang
zijn natuurlijk niet na te rekenen op
al hun gangen, door lieden, die
minder ontwikkeld, minder geleerd,
minder wetenschappelijk zijn dan zij
veel minder nog door hen, die in
het geheel niet wetenschappelijk zijn
gevormd. Er komt bij, dat betrek
kelijk maar weinig ontwikkelde bur
gers in ongekleurd en vorm, dat is
in de Handelingen zelve nalezen wat
onze vertegenwoordigers in de Ka
mers al zoo zeggen. Deden zij dit,
menigeen zou meer gewaardeerd wor
den, dan thans. Maar dat neemt
niet weg, dat zich, ook bij het ge
bruik van andere, zeer gebrekkige
middelen, onder ons volk allengs
een vrij vaste openie heeft ontwik
keld omtrent de eigenschappen en
talenten van onze staatsliedenen
dat onze luidjes tamelijk wel weten
waar zij het dikste hout in ons po-
tieke bosch moeten zoeken. Ons volk
zal ook niet ontkennen, dat, wat
speciale wets- en rechtskennis be
trekt, enkele volksvertegenwoordigers
bij oogenblikken beter op de hoogte
zijn, dan onze hoofdleider. Dit spreekt
ook van zelf. Een mensch kan niet
alles doen.
Maar wat aangaat de kunst om
het geheele terrein te overzien, om
de verschillende quaestiën te rang
schikken en toe te lichten, om pre
cies te zien waar de lijnen moeten
af- en omgebogen worden, aan alle
rondomstaande helpers hun juiste
taak aan te wijzen, zal wel schier
niemand onder onze partijgenooten
gevonden worden (tenzij dan door
kerkistische antipathieën bewogen),
die aarzelt om den eerepalm aan
Dr. Kuyper uit te reiken. En dat
weten de andere staatkundige par
tijen ook zeer goed. Yandaar dat zij
niet schromen, nu en dan openlijk
uit te spreken in de Kamer, dat zij
hun hoofdtegenstander gezeten reke
nen buiten hun omgeving, op een
niet-officiëele plaats.
Of Dr. K. dan nooit eens den
bal mis zou slaan Of hij zich nooit
eens vergissen zou? Of hij steeds
geheel juiste inzichten in alle han
gende quaestiën zou hebben
Hoor eens, dit kan niet, want
Dr. K. is ook zelf een mensch.
Ook gelooven wij, dat een weinig
critiek hem persoonlijk goed kan doen,
en dat zelfs een scherpe bejegening
hem mede kan beveiligen tegen
zelf-verhefïing.
Maar zouden onze mannen niet
beter doen met de toediening van
dit medicijn aan de denkers van an
dere richting over te laten En zou
den zij1 als zij iets tegen Dr. K. in
te brengen hebben, dit niet langs
andere wegen kunnen doen dan langs
den publieken rijweg
Waarlijk, het is mede in het eigen
belang van mannen als Prot. Fabius,
dat zij dit eens ernstig overwegen.
Hij en zijns gelijken zijn nu een
maal tegen Dr. Kuyper niet opge
wassen. Met hem kunnen zij veel
goeds uitwerken voor ons Yaderland.
Doch tegen hem ageerende, vermo
gen zij weinig. Men wil zelfs zeg
gen, dat er in het laatste geval
wel eens een loopje met hem genomen
wordt.
Hoe dit zij, de antirevolutionaire
partij zal haar hoofdleider wel nim
mer loslaten, en zij zal nu met hem
gaan sturen „in democratische rich
ting."
Yolstrekt niet om het den lieden
van hooge geboorte onder ons per
soonlijk lastig te maken. Integendeel.
Zij moeten er mede van profiteeren,
en daarom zouden zij verstandig
doen, als zij mede in democratische
richting gingen sturen. Dit kan best.
Als het straks omgekeerd noodig mocht
blijken, dat er een algemeene be
weging kome tegen de aanmatiging
der mindere standenals deze huil
mannen van aanzien en talent mochten
gaan veronwaarden, en er veel min
dere krachten voor in de plaats
mochten willen stellen, dan zullen
wij, dan zullen allen die christelijk-
democratisch gestemd zijn, met hen
„in aristocratische richting" sturen,
waarom niet? Het gaat niet om
eenzijdige bevoorrechting van den
een en stand boven den anderen,
maar het gaat om recht en vrijheid
voor alle standen, om het behoud
van het geheel onzer natie, om het
verkrijgen van evenwicht.
En dan heeft Dr. Kuyper het
goed gezien meenen wij, en klopt
in zijn Stand, artikelen de pols van
het antirevolutionair Nederland, als
hij thans de leuze opheft: „in chris-
telijk-democratische richting!"
Een schreeuwend onrecht.
Prijs der Bieten.
TTERDAM.
cent.
I.
en Gtaederocde
ST
en HelleTMWnii
uur
levoetiluii
nm 2 uur (1,56.
}d#!barni»
5 uur (2,85)
Stellend»»
ellendam
atentant
r. L. ORTT.
«MO,
tterdam,
voorm. 5 nar
otterdaa
tterdam,
lendam,
tamaehe t(Jd
lag 1 Haart,
LBNIS.
af na. «ar
n rm. 5,50
ijk» nm. 2,— au»
erdaj 22 Febraar{
«INH.
«ruil
NHKEL.
dag rm 5,90 uur
rdag na «,90 aur
Donder d«f ea Za-
HU f
STSnüIS.
DINOK» BW:
iggende plaataea
«en III."
899
tonden.
N:
nen.
joeale tjjd
S,06 aur.
2,0»
7,16
tatioa
JIS
.ocale tjjd.
7,52 uur.
3.50
8.10
>r 30 min. na het
na het rertrek n!t
rjEs
hoge, Amsterdam
Holland ajja »g
ir. Voor Militairen
)r.
nd f eldlf
billjjk msfeljjk
ïnten: H. P. T. d
LD, Nieuweelule
Direetie te Tiaar
DIRECTSÜR.
a.**i
BEÜOOREKDE BIJ
INH0CS1GN0WSES
I.
Zoo enkele malen in het jaar worden
ook voor de Middelburgsche rechtbank
eenige zaken behandeld, die wijzen op
een dringend noodige wijziging van het
Strafwetboek.
Wij bedoelen om het verboden onder
zoek naar het vaderschap weder in eere
te herstellen.
Het aantal kinderen buiten echt
geboren is jaarlijks groot, grooter dan
het ooit geweest isen groot is ook het
aantal sterfgevallen onder de in dezen
staat geboren kindertjes. Groot is ook het
aantal „onecht" geborenen dat onder de
wreede moederhand sterft, en groot tevens
het aantal bedrogen ODgehuwden dat in
het vuur der bedrogen hartstocht de hand
aan het eigen kroost slaat, om daarna
gedurende korter of langer tijd het „uur
van onbedachtzaamheid" te beweenen,
of den man te vloeken die met rooving
van haar onschuld en haar eer, haar
aan schande en ellende ten prooi liet en
weigerde zijn eigen kind te erkennen.
Legio is het aantal huichelaars, dat
lispelend van liefde en bedelend om
vertrouwen zich van de eer onzer maagden
meester maakt; het aantal wellustelingen
dat onder de schoonste beloften en
verzekeringen de kinderen onzes volks
tot zijn prooi kiest om ze daarna zonder
mededoogen in den afgrond der ellende
te doen verzinken.
En zij worden niet altijd onder de
koffiehuisknapen, onder de nachtbrakers,
onder studenten en militairen, onder de
beschaafde en onbeschaafde losbollen
eener plaats gevonden. Een enkele maal
hoort men ook van den een of anderen
femelaar wiens plaats in de kerk nooit
onbezet, en wiens zuiverheid in de leer
steeds boven twijfel verheven is, verhalen
dat hij de vrouwkens gevangen neemt
of een door hem verleide aan haar lot
overliet.
Het wordt meer dan tijd dat het begrip
van „zuivere en onbevlekte Godsdienst
voor God en den Vader," naar Jacobus'
ernstig vermaan, wat meer omlijnd, en
krachtiger voor oogen gesteld worde.
Voor hen die buiten God en Zijn dienst
leven, weet men dat zij met de „definitie"
van Jakobus 1: 27 heel veel op hebben,
voorzoover het eerste lid der clausule
betreft: weduwen en weezen te bezoeken
in hun verdrukking.
Met het tweede lid: zichzelven
onbesmet te bewaren van de wereld,
hebben zij echter minder op.
Immers het is een eigenschap van eiken
godsdienst op eigen hand. Hjj laat zich
niet [of slechts voor een deel verzoenen
met den (zuiveren en onbevlekten) Gods
dienst.
Te leven naar het goeddunken des
harten is zoo de behoefte van ieder niet
wedergeboren mensch, dat men dezulken
over hun reserves op het punt der zede
lijkheid niet eens pleegt hard te vallen;
doch voor de leden der Kerk is het wel
degelijk eisch nauw acht te geven op
zichzelven en op elkander dat vooral dit
pad zuiver gehouden worde.
Van Oosterzee zei eens: ieder heeft
zijn boezemzonden; en ook elke leeft1]d
kent ze. Den fongeling ontsiert vaak
eerzucht, den man niet zelden zinnelijk
heid, den grijsaard in den regel gierig
heid.
Als tot verstandigen spreken wij
de dwaas gelijk Salomo dezulken
telkens noemt verstaat deze dingen
niet en neemt ze niet aan.
Maar is er in onzen tuin op het gebied
der zedelijkheid niet veel te wieden?
Is het bederf niet reeds ook in onze
christelijke kringen doorgedrongen?
Wie rilt niet onwillekeurig bij de
gedachte aan Neerbosch, als het eens
waar was dat een chr. onderwijzer op
zoo verregaande lage wijze zijn overmacht
had misbruikt, als zelfs op Neerbosch de
eer niet meer veilig ware.
Wiens hart heeft niet gebloed bij de
tijding dat een predikant eindelijk ver
volgbaar werd na herhaalde aanranding
der eerbaarheiden een ander predikant
werd geschorst.
En ook een enkele maal verneemt men
iets dergelijks omtrent chr. onderwijzers,
die echter gelukkighun gerechte
straf niet ontloopen.
Maar moest niet, gedachtig aan het
Principis Obsta Weersta de beginselen
het kwaad reeds in zijn begin worden
gestuit
Er kleeft aan de conversatie ook in
sommige christelijke kringen niet zelden
iets zinnelijks. Er wordt gelachen om
dubbelzinnige uitdrukkingen; er wordt
zonder de noodige schuchterheid over de
intiemste dingen gesproken. Een ge
pleegde ontuchtige daad van den broe
der wordt dikwijls vergoelijkend be
sproken. Er is een zonde der gedachten,
waartegen allicht de strijd met flauwheid
wordt gevoerd. Er is een zonde der
oogen, waaraan wordt bot gevierd. Er
is om kort te gaan een openzetten
van de deur voor den kemel en niet altijd
vermijden van den schijn des kwaads.
Laat het oordeel ook in dat opzicht,
bij het Huis Gods beginnen; en laat
onder ons ook dat stuk van den ouden
zuurdesem worden weggedaan. Laat uit
onze gesprekken alles worden geweerd
wat de zonde der ontucht binnenroept.
Laat men met fierheid tegen de zonde
der oogen, tegen weelde en ijdelheid;
tegen den schijn bij onze kinderen en
dienstboden worden gestreden.
Laat de Christenheid ook in dit
opzicht een schijnend licht zijn in de
wereldlaat er een scherpe afscheiding
wezen tusschen hem, die op dit punt
God dient, en die Hem niet dient.
Gescheidt dit, dan mogen wij ook met
te meer kracht en vrijmoedigheid aan
den wetgever vragenOntsla ons volk
toch van die goddelooze bepaling dat naar
het vaderschap niet mag worden gevraagd.
Help ons toch, o regeering, het kwaad
ook aan dien kant aantasten, dat men
het recht heeft den naam van den ver
leider te noemen, den man voor den
rechter te trekken, tot het onderhouden
van de door hem verleide vrouw en van
zijn eigen kind hem te verplichtenen
zoo daar een kindermoordenares terecht
staat, den ellendeling, die meer dan zij
aan en moord schuldig staat, mede aan
sprakelijk te stellen.
Er is veel ellende in onze maatschappij,
maar ellende die niet in geringe mate
verhoogd wordt door de zonde der onze
delijkheid.
Welsprekend is de taal, waarin de
Duitsche schrijver Polaczek voor herstel
naar dat onderzoek van het vaderschap
pleit. Een proeve er van nam de heer
Ds. Pierson, de ijverige kampvechter
veor de openbare zedelijkheid, in zijn
blad, „De Bode der Heldringgestichten,"
over.
Wilt ge ze lezen, dan bieden wij u daar
toe de gelegenheid aan.
Misschien heeft de conclueie de
slotsom van Ds. P. vat op hem of
haar, die met [schrik ontdekt aan den
rand van welken afgrond hij of zij staat.
Want de gelegenheid, die den dief
maakt, is ook in onze omgeving treurig
groot, en in andere deelen der provincie
waar het modernisme de klopping der
consciëntie heeft gedood, wordt met
onrustbarende schaamteloosheid door het
„jonge volkje" aan de wellust geofferd.
(De Zeeuw.)
€mC3iic?i«<I Nieuws.
Zaterdag werd te Rotterdam een
buitengewone vergadering gehouden van
den suikerfabrikantenboud, waarin de
prijs der bieten is verhoogd.
De contracten, door Belgische fabri
kanten met Nederlandsche verbouwers
gesloten, zullen daarvoor wel de aan
leiding zijn geweest.
Te Hoorn vond Zaterdagavond een
ongeval plaats. Bij de repetitie van een
paar tooneelstukjes, die de Vereeniging
voor volksvermakelijkheden Zondagavond
in het Park zou opvoeren, kwam ook
o. a. het afschieten van een pistool voor.
Men wist niet beter of het pistool was
met los kruit geladen. In plaats daar
van bleek het met hagelt geladen te zijn,
en trof eenen heer die in de zaal aan
wezig was in het dijbeen. Een arts, die
aanwezig was, verleende geneeskundige
hulp. De hagel kon echter uiet verwijderd
worden en de gewonde is niet geheel
buiten gevaar.
Een treurig drama is in den nacht
van 2 op 3 Februari jl. in de Zandstraat te
Yianen afgespeeld. Door de buren er op
attent gemaakt, dat de woning van P. Mer-
ton aldaar den ganschen Zaterdag, tegen
gewoonte, gesloten bleef, verschafte de
politie (na eerst vruchteloos eene poging
te hebben aangewend om de voordeur te
forceeren), zich 's avonds ten half zes ure
toegang door de deur van het achterhuis.
De binnendeur stond open en P. M.
vluchtte bij de nadering der politie als een
bezetene in de bedstede. Daar vond men
het bebloede lijk van zijn echtgenoote J.
de Kruif, reeds verstijfd en ongekleed te
bed. Bij onderzoek bleek zij met een of
ander hard voorwerp op het hoofd geslagen
te zijn, in den nek had zij een zeer diepe
snede, die ook een slagader getroffen had,
waardoor een hevige verbloeding plaats
gehad had.
Nadat Merton herhaaldelijk aange
maand was, om uit de bedstede te komen,
bleek het, toen hij naar voren werd
getrokken, dat hij zich een ernstige wond
aan den hals had toegebracht.
Men vermoedt, dat Merton, aan epilepsie
lijdende, in een vlaag van waanzin zijn
vrouw heeft gedood, daarna de deuren en
vensters heeft gesloten gehouden en toen
de politie kwam, geen uitweg tot ontkomen
ziende, zich den hals heeft willen afsnijden.
Bij nader onderzoek vond men dan ook
een schei p mes en in het stroo een hamer
waaraan eenig haar kleefde.
Merton, hoewel buiten kennis, leeft
nog. Het parket en de rechter-commis
saris uit Tiel zijn Maandag hier geweest
om een nader onderzoek in te stellen.
Het ongeluk te 's Gravenhage. De
toestand van het meisje te 's Gravenhage,
dat Woensdagavond door haar vader door
een revolverschot in de borst verwond
werd, is eenigszins vooruitgaande. Het
levensgevaar is geweken.
Te Sas van Gent verdween 8 weken
geleden de marechaussee Van Damme
spoedig liep het gerucht, dat hij naar Ame
rika zou vertrokken zijn. Woensdagoch
tend is zijn lijk in de kom der nieuwe sluis
drijvende gevonden. De verklaring van
het raadsel, hoe de verdronkene bijna acht
weken onder water kon blijven, ligt hierin,
dat een voet, blijkens afdruksels aan de
laars, heeft vastgezeten aan een der voor
werpen, welke nabij de sluisdeuren in de
muren worden aangetroffen. Overigens
werden geen sporen van geweld be&peurd
en was de ontbinding van het lijk nog nau
welijks ingetreden.
Op het lijk werd o. a. gevonden een
zilveren horloge, dat op 10 u. 20 min.
stond. Men houdt het er voor, dat de man
's avonds het was ruw weer bezijden
de sluisdeurleuning is gestapt en boven
de deur in het water is gevallen.
Een doktersweduwe te Parijs stond
deze week terecht, omdat zij haren
huisheer gedreigd zou hebben het huis
in de lucht te doen vliegen. De vrouw,
die zich na den dood van haren man
gedwongen zag in haar eigen onderhoud
te voorzien, was echter volstrekt geen
anarchiste. Zij kon het alleen maar niet
vinden met den corcierge, die haar en
den overigen medebewoners het leven
ondragelijk maakte. Men had den huis
heer reeds verzocht een andere concierge
aan te stellen, maar dit was niet gebeurd.
Daar een verzoete niet hielp, nam men
de toevlucht tot vreesaanjagingmen
zond de huisheer een brief, waarin hij
gewaarschuwd werd, dat men het huis in
de lucht zou laten springen, als de con
cierge niet vervangen werd. De brief
was onderteekendUn ancien locataire
anarchiste, en eindigde met de woorden
„Leve YaillantLeve de anarchie
De weduwe bekende dat zij, namens
de overige huurders, den brief geschre
ven had, maar voegde er bij, dat het
niet ernsig gemeend was. Niettemin werd
zij door de rechtbank tot vier maanden
gevangenisstraf veroordeeld, krachtens
de nieuwe wet tegen de anarchisten.
Te Hansweert hebben zich^n één
gezin vier gevallen van pokken voorge
daan.
Te* 's Gravenzande zijn reeds aange
geven 33 gevallen van pokken overleden
6 personen.
Te Ylaardingen is de werkman P.
Selle aan de pokken overleden.
Woensdag-morgen vroeg, toen te
Catsche Teer de knecht van den jager
J. B. v. Hurck, van Philippine, Joh.
de Smit genaamd, een geladen geweer
van de hoogaarts wilde nemen om aan
Yan Hurk te geven, bleef de haan achter
een touw haken, waardoor het schot aj-
ging en J. de Smit de volle lading in
den buik kreeg. Hij werd zoo zwaai
gewond, dat hij kort daarop is overleden.
Een treurig ongeval had te Win
terswijk plaats. Terwijl de korenmolenaar
J. B. Venneman, met zijn beladen meel-
wagen naar het dorp reed, schrikte het
paard bij een draai in den weg voor het
een of ander voorwerp; bij zijn poging
om het dier in bedwang te houden, kwam
hij te vallen en geraakte onder het paard,
met het noodlottig gevolg, dat hem de
borst werd ingetrapt. In allerijl ingeroepen
geneeskundige hulp mooht niet meer ba
ten de ongelukkige bezweek reeds tijdens
onderzoek.
Tegen Van Emmenes, beschuldigd
van opruiing tot 'diefstal en tot verzet
tegen het bevoegde gezag, welke zaak
gisteren voor de Amsterdamsche recht
bank diende, werd door het openbaar
ministerie eene gevangenisstraf van 2
jaren geëischt.
Jl. Zondag had op het Duitsch ge
deelte van den weg tusschen Kalderkir-
chen en Yenloo een zonderlinge jacht
plaats. Twee wielrijders werden achter
volgd door een marechaussée te paard.
Deze zat hun dicht op de hielen. Toen
men in de nabijheid der Ned. grenzen
kwam, dreigde de marechaussee te schie
ten, waarop de wielrijders, bevreesd ge
worden, afstegen. Onmiddelijk werden
beiden geboeid en te Kaldenkirchen in
verzekerde bewaring gebracht. Naar men
me[dt, had men hier met een paar ge
vaarlijke sujetten te doen, die van dief
stal hun handwerk maakten, en ook
thans, de velocipèdes, waarop zij vluchtten,
gestolen hadden.
T
