Vrijdag 9 Februari 1894.
Achtste Jaargang No. 432
Antirevolutionair
de verstootenen
IN hoc signo vinces
FEUILLETON.
T BOEKHOVEN
Jodenvervolging in Rusland.
uitgever:
SOMMELSOIJTK.
Alle stukke* voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te «enden aan den Uitgever.
Een pleidooi voor de
uitdrukking: in
democratische
richting stu
ren"
Een ongemeen gespierd en bezielend
artikel verscheen er in de Standaard
ran Maandag 29 Jan. jl., ten doel
lebbende, de opheffing van de leuze
,Christelijk-democratisch" als uiterst
gepast en noodzakelijk den volice aan
tt bevelen. De talentvolle schrijver,
hij teekent zich „Haganus" en zond
zijn artikel van uit den Haag aan
de Standaard-red&ct\e, voerde dit
pleidooi in zulke bondige termen,
met zulk een opeenstapeling van ar
gumenten, met zulk een historischen
rugsteun en met zulk een gloed in
4 zijn stijl, dat zijn opstel wel haast
den meest bevroren conservatie fdie
het las een oogenblik moet ontdooid
hebben.
Onze lezers weten, dat wij meer
malen party voor die leuze hebfcen
getrokken, en ons leedwezen te ken
nen gaven, dat er onder de leidslie
den onzer partij in de Staten-Generaal
nog mannen zijn, die bedenking
hebben om haar te aanvaarden. En
daarom, al gevoelen wij maar al te
goed, dat elke poging om zulk een
opstel bij manisr van uittreksel te
vertolken in anderen kring, nroet
mislukken, dewijl men zoodoende als
het ware een volvleezig lichaam tot
een geraamte herleidt, toch kun-
kun wij bezwaarlijk nalaten, er
iets van op te sommen, in de hoop,
dat velen daardoor aangespoord wor
den om het artikel,zelf eens bedaard
32.) op de
hoofdstuk x.
tijding uit een ver land
en nieuwe hoop.
na te lezen. Want waarlijk, dit
woord steekt in vorm en inhoud te
gunstig af bij de groote massa cou-
ranten-lectuur, die er dagelijks over
ons land heen en weer waait, dan
dat wij het zoo dadelijk zouden kun
nen loslaten.
De Sch. begint met te zeggen,
dat het Shibboleth: „sturen in de
mocratische richting'' geen tegenstel
ling met de christelijk-aristccratische
richting aankondigtdat dit niet kon,
omdat gelijk èn Groen van Prinsterer
èn Thorbecke hebben gezegd, het
daartoe noodzakelijk element ontbrak,
nu de adel met de overige klassen
der burgerij zoodanig is saamgevloeid,
dat hij ten aanzien der algemeene
regeering geen andere dan gemeen-
burgerlijke rechten of belangen heeft
voor te staan. Neen, maar de chris
telijk-democratische richting, staat
tegenover de ■plutocratische richting,
tegenover het streven om, met ver
zaking van de belangen en de rech
ten der kleine burgerij het over
machtig albeheer in handen te laten
van een rijken, baatzuchtigen tus-
schenstand. Door 'verzet tegen dit
streven blijft onze antirev. partij
juist op de historische lijn, eenmaal
door het gereformeerde geuzenge-
slacht, getrokken. Hebben destijds
de zeerob, de turfschipper, de hage-
preeker, bezield door hun geloof
onder aanvoering der Oranjes en
Marnixen aan Nederland zijn naam,
zijn doop, zijn opvoeding, zijn roem,
zijn wereldbeteekenis gegeven dooi
den Bijbel, thans moet het zijn
oude rechten, vooral zijn recht op
een vrije christelijke volksopvoeding
zoeken te herwinnen, en daartoe
moeten al onze landskinderen, ook
de kleinere hun invloed op Kroon en
Volksvertegenwoordiging, op Regee
ring en Wetgeving kunnen doen
gelden. Niet, om de moderne demo
cratie (die het reeds zoover bracht,
dat zij de wetgevende macht verdeeld
heeft tusschen de Overheid en de
volksvertegenwoordigers) nog verder
voort te helpen; en ook niet om
voor zichzelven, voor den minderen
man Kamerzetels of ministeriëele
portefeuilles te verwerven maar in
tegendeel om den antirevolutionairen,
echt christelijken en historischen strijd
door te zetten tot redding van ons
volk uit de banden der slaafsche
waan wetenschap, tot fnuiking van
de macht der liberale aristocratie, tot
behoud van de monarchie en alzoo
tot versterking van den band tus
schen Nederland en Oranje.
Weg daarom, zoo concludeert de
Schr. met alle angstig, benepen,
conservatief overleg, en het geboden
middel, Taks kieswet, zoo mogelijk
geniaal gewijzigd, aanvaard! Ja, aan
vaard, om aan Overheid en volk
beide hun rechtmatige positie terug
te schenken,
Welk misbruik er ook moge ge
maakt worden van de woorden
„christelijk" en „democratisch," in
de lijst onzer geschiedenis krijgt de
uitdrukking „christelijk-democra-
tisch" haar kleur, haar zin, haar
licht, en bij gebreke van eene dui
delijker, klinkender, populairder, een
maal door duizenden geaccepteerde
leuze, moet zij worden vastgehouden,
Gode tot eer, ons Vaderland en
Vorstenhuis tot zegen!
De historie van Weer-
bosch.
Het gebeurde in betrekking tot
de weesinrichting van Neerbosch
moet elk ernstig en nadenkend
mensch droevig stemmen.
Een van beide toch de heer van
't Lindenhout is op lage wijze belas
terd, en dan is het opnieuw geble
ken, hoever lasteraars het kunnen
brengen, welk een sensatie zij onder
het publiek kannen verwekken en
hoezeer zij de christelijke philan-
tropie kunnen benadeelen.
Of wel, hij is niet belasterd, en
de inrichting te Neerbosch was in
zedelijk, paedagogisch en financieel
opzicht slecht ingericht, en dan is
nu aan het licht gekomen, hoeveel
verkeerdheid er in ons land gedu
rende eene lange reeks van jaren
bedreven kan worden zonder dat
daartegen de noodige klachten opgaan.
We hebben hier te doen met
schaamteloozen overmoed in het
heden öf met laffe moedeloosheid in
bet verleden.
Altijd is er bij deze zaak mis
handeling in het spel, hetzij zij vroe
ger te Neerbosch werd gepleegd,
61 thans ten opzichte van Neerbosch
plaats heeft.
Een netelige vraag, die dringend
beantwoording eischt, en waarom
het ook verklaarbaar is, dat het
rapport van de commissie voor on
derzoek met eenige spanning wordt
tegemoet gezien.
Maar wat hierbij bovendien nog
droevig stemt, is de jacht op schan
daal, waarvan gebleken is uit de
opvoering van het tooneelstuk„De
geheimen van de weesinrichting
Meerbosch" en uit den gretigen toe
loop van het «publiek bij de ver
tooning van dit drama.
Tot welk een laag zedelijk peil
moet een groot deel onzer natie
gezonken zijn, om zulk een opvoe
ring mogelijk en winstgevend te
maken
Onedel of verblind.
Toen de heer de Savornin Lohman
in de Eerste Kamerzitting van 30 Jan.
jl. er met veel nadruk, ook o. a.
door verwijzing naar de geschriften
van Prof. Rauwenhoff, Prof. Hama
ker, den heer de Haan, directeur der
H. Burgerschool te Winterswijk, er
op wees, hoe de geesten in ons land
zijn voorbereid voor de oproerigheid,
thans door dA socialisten aan den
dag gelegd, en tevens de aandacht
der Kamer bepaalde bij den ver-
derfelijken geest, door sommige on
derwijzers op de openbare lagere
scholen onder het opkomend geslach
verspreid, toen antwoordde het lid
Wertheim: och, de openbare on
derwijzers zijn zoo slecht niet, maar
Dr. Kuyper heeft in 1874 voor
den vierden stand gepleit!
Dit zeggen noemen wij öf naïef öf
sluw.
De heer Wertheim denkt zeker,
dat de mindere man in ons land
nog meer had moeten overheerscht
mm ii 21IMMMJHSÏ11 m
Deze Couramt verschijnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprijs per driemaanden franco per post 50 Cent.
Amerika bljToermitbet&linf f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en s/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en k/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
„Ja," dokter Sekeidel peinzend, „en de
vrijgek°c'1':en ^es Gearen zullen wederkeeren,
en tot Zion komen met gejuich, en eeuwige
blijdschap zal op hun hoofd wezen; vroolijkheid
en bljjdschap zullen zij verkrijgen, maar droefe-
ni» en zuchting zullen wegvlioden. (Jesaja 35 10.)
Welk «en heerlijke toekomst staat Israël nog
te wachtenMaar het moet gaan door de groote
verdrukking, waarhij hun tegenwoordig lijden ze
ker nog niet vergeleken kan worden. Zij waren
de eersten tot wie Gods vriendelijke uitnoodi-
ging kwa®. ^och ZÜ zullen de laatsten wezen,
die do heerlijkheid beërven."
„En hoe gaarne, zei Alexandrowitseh, „had
hun G°d k°n 'ijden willen besparenHijzelf
zegt immers: „Och, dat Mijn Tolk naar Mij ge
luisterd had, dat Israël in Mijne wegen gewan
deld bad! In kort zou l'< hunne vijanden ge
dempt eD ^ïjne hand gewend hebben tegen
wederpartijders. (Ps. 8115
Een tijd lang liepen de vrienden, die inmid-
dels hot huis verlaten qq zioh op weg begeven
hadden, zwjj£on(* voor^ Eindelijk begon Alexan-
drowitsoh weer:
„De weduwe Waiscovitz heeft zeker ook de
stad verlaten?"
„Ja," zei Soheidel, „zij bevindt zich thans te
Odessa bij haar schoonzoon, wiens echtgenoote
haar oudste dochter is."
„Kent gij haar persoonlijk vroeg Alexan
dre wisoh.
„Ja, ik heb haar gedurende eenige maanden
onder behandeling gehad, toen zij ziek was ten
gevolge van de vreeselijke ontmoeting met haar
zoon op zijn tocht naar Siberië; zeker heeft hij
u daarover wel een eens gesproken?"
„Ik was er zelf bij," zei Alexandrowitseh, op
nieuw ontroerd bij de gedachte aan dat tooneel.
„Arme moeder!" sprak hij diep bewogen, „hoe
ontzettend moet zij geleden hebben, toen zij hem
zóó zag wegvoeren! Zij had ook nog een
dochter," ging hij voort, „die in Archangel ge
logeerd was bij haar zoon Nathanweet gij ook
iets van haar?"
Een lichte ontroering was merkbaar op het
gelaat van dokter Scheidel, en hij antwoordde
haastig; „Zij is vier jaar geleden met haar moe
der naar Smolensko vertrokken; doch waar zij
thans is weet ik niet."
„Nu, dat is ook minder, ik ben tooh van plan
zelf naar "Witebsk te gaan, waar haar schoonzuster
zeker wel nadere inliohting omtrent haar zal
kunnen geven weet gij precies haar adree
„Neen, ik kan het u tooh wel bezorgen
wanneer denkt ge te gaan
„Liefst morgenoohtend reedsgij weet," ver
volgde hij glimlachend, „tijding uit een ver land
is als water op een vermoeide ziel, en mij dunkt
dat zij meer dan ooit behoefte daaraan zullen
hebben, na zooveel teleurgestelde verwach
tingen."
„Dat is waar; Welnu, dan stel ik uvoor mij
te vergezellen naar fabrikant Strelitz, die he*
juiste adres van den jongen Waiscovitz heeft;
wij moeten dan mijne woning passeeren, waar
kunnen theedrinken, en vervolgens keer ik met
u een eindweegs terug om nog eenige patiënten
in „de aarden stad" te gaan bezoeken."
Dit plan vond instemming bij Alexandrowitseh
uitgenomen de moeite, die het zijn vriend ver
oorzaakte, waarvan deze eohter niets Milde hooren
Zij hadden nu nog een lange wandeling voor
zioh, maar onder druk gesprek soheen de weg
hun zeer kort toe. Bij het huis van den fabrikant
gekomen, vernamen zij, dat deze zioh op zijn
kantoor bevond en voor niemand te spreken was.
„Ik ben zeker, dat hij mij wel een oogenblik te
woord zal staan," zei dokter Soheidel, terwijl,
zij zioh verwijderden „we^ftkoo goed mij hier
in den omtrek te wachten, Alexandrowitseh,"
vervolgde hij, „dan ga ik hem even alleen op
zoeken," Daarop liep hij haastig vooruit.
Hij vond den heer Strelitz geheel verdiept in
het nazien van rekeningen en blijkbaar in geen
opgeruimde stemming. Half verstrooid stak liij
hem de hand toe, en tweemaal moest hij zijn
verzoek herhalen, alvorens de fubrikant hem
reoht begreep.
„O," zoi hij toen, met een flauwe poging om
te glimlachen, „het adres van Benjamin Waisco
vitz meent gij? vlak voor u kunt ge het lezen."
Dit zeggende wees hij naar eon gereedliggenden
brief en ging terstond weer voort met zijn werk
Dokter Scheidel schreef het over, groette on ver
trok, wel wat verbaasd over de zonderlinge
houding van den fabrikant.
„Zou hij in moeielijkheden geraakt zijn?"
daoht hij, en onwillekeurig trad de boekhouder
Jurg hem voor den geest met zijn sluwen blik
en onaangenaam voorkomen. Het boekje, door
dien persoon verloren, zooals de lezer zeker
vroeger begrepen heeft, was nog steeds :n zijn
bezit, hij or niet toekomen het te vernietigen,
en evenmin had hij er toe kunnen besluiten het
der politie in handen te geven; te minder, daar
het op zichzelf geen waarde had en do over
tuiging steeds vaster bij hem geworden was,
dit Russchische politiebeambten slechts dsor
omkooping tot ijver zijn aan to sporen dat zij
zich niet ontzien door afpersing misbruik te
maken van hun macht, en dat men in elk geva'
wijs handelt met hun tusschenkomst niet in te
roepen dan ,bij direkte noodzakelijkheid. Toch
besloot hij er thans nog eons met Alexandro
witseh over te spreken, Thuis gekomen ver
kwikten zij zich eerst door het gebruik van een
kop thee, waarna dokter Scheidel het bewuste
boekje voor don dag haalde, den brief er uit
nam en dien aan zijn vriend overreikte, nahem
medegedeeld te hebben, hoe hij in 't bezit er van
gekomen was.
„Welnu?" vroeg hij, toen Alexandrowitseh,
na hem gelezen te hebben, nog bleef zwijgen.
„Ik denk over iets, mij door Nathan Waicovitz
meedegedeeld," sprak hij peinzend „het betrof
iets dergelijks als in dezen brief voorkomt en hij
koesterde verdenking tegen zijn boekhouwer."
„Heett hij °u zijn naam nooit gezegd?"
„Neen maar wat zou dat ook baten ik be
twijfel zeer of de politie geneigd zou wezen in
deze onderzoek te doenin geen geval ware
ditte wachten ter wille van de benadeelde personen
waarvan de een als banneling, do ander als Israëliet
aangeduid wordt in den brief. De drijfveer er
toe zou moeten wezen, dat zoowel de schrijver
er van, als degene, die hem ontvangen heeft,
tot de nihilisten schijnen te behooren, en wel
tot de gevaarlijke Boort. Het komt mij echte
voor, dat de overheid te veel zou moeten
blootgeven, wanneer zij een nauwkeurig onderzoek
ging instellen, want niet alleen heeft zij zioh,
blijkens den brief, door de nihilisten laten
verschalken om schuldigen als aanklagers te
doen dienen en onschuldigen te straffen, maar
schuilt het kwaad zelfs in haar eigen boezem,
j.en wordt haar opzettelijke medewerking daaraan
en laste gelegd. Zij zal de wonde niet durven
peilen, die toch ongeneeslijk is, on zioh wel
wachten den pleister van sohijnbare reohtvaai
digheid er af te rukken, opdat zij niet in al
hare afzichtelijkheid gezien worde, in dat groote
regeeringslichaam woedt eon kanker, die niet
overal even duidelijk is waar te nemen, maar
tooh het gansche lichaam krank maakt, en
waaraan geen uitsnijden meer helpt. Mijns
inziens kunt ge niets beters doen, dan uw
geheole vondst aan de vlammen prijsgeven,
indien de brief in uw bezit gevonden werd, dan
zou dat voor u ernstige gevolgen kunnen
hebben."
(Wordt vervolgd.)
