mm SS M«ÏMIDMII SI
Vrijdag 9 Jiuii 1893
Achtste Jaargang. No. 396.
Antirevolutionair
Orgaan
IN HOC SIGN O VINCE S
T. BOEKHOVEN,
SOMMELSMÏMJH.
AS ie stukken voor de Medaetle öestemd, Advertenties! era verdere Administratie franco toe te eenden aan den Uitgever.
Onderwijszaken.
Het door de Standaard medege
deeld V rslag yan de te Rotterdam
in de Pinsterweek gehouden verga
dering van de Onderwijzersvereni
ging is zeer belangrijk. Yeelbetee-
kenende voorstellen werden er bepleit
en beoordeeld, en kennelijk gingen
er twee stroomingen, zij het ook
stroomingen van zeer ongelijke sterkte,
dooi de vergaderingde eene, de
eigenlijke stroom, meer positief aan
dringend op den bloei en de bescher
ming der eigen beginselen, en mits
dien het behoud van een eigen,
afgezonderd terrein verdedigenddo
andere niet ongenegen om de grenzen
tusschen het „neutrale" en het nict-
neutrale" onderwijs een weinig te
verflauwenof anders gezegdde
eene strevend naar beperking van
Staatsbemoeiing op schoolgebied, en
de andere genegen om uitbreiding-
van die bemoeiing te aanvaaiden.
Gelukkig echter werd laatstgenoemde
strooming geheel verzwolgen door
de eerste.
Doch laat ons de zaak wat con
creter omschrijven.
De heer Husen beval de facultatieve
splitsing der Staatsschool aanDaar
onder verstaat men, dat do Overheid
voor de verschillende kerkelijke of
godsdienstige gezindheden aparte scho
len inricht. Met zeer aantrekkelijke
redenen beval de inleider dit voorstel
aan. Onze tijd eischt de aldus gesplitste
Staatschool, zoo betoogde hijzij
zou noodig zijn „voor't behoud van
het chr. geloof, van de zedelijke
orde in de samenleving en van het
onafhankelijk voortbestaan des Va
derlands." De Overheidsschool moest
voor alle partijen bruikbaar zijn.
Door haar slechts voor de ongeloo vigen
in te richten, lijdt het volk schade in
zijn godsdienstig leven, in zijn zede
lijke ontwikkeling, in zijn historisch
en nationaal bewustzijn. Het moest
gaan om het behoud der groote
massa. De chr. school bereikt thans
nauwelijks V5 der schoolgaande jeugd,
heelt te weinig geld voor haar on
derhoud en telt niet genoeg kinde
ren uit de meer gegoede standen.
Ons volk in zijn geheel heeft de chr.
school noodig. De wedergeboorte van
dat volk is meer dan de bloei der
chr. (bijzondere) school. Dus bij ge
volg ook gesplitste kweek-, norinaal-
en herhalingsscholen. Thans worden
elke zes jaar 500,000 kinderen de
maatschappij ingezonden, zonder bij
het licht van Gods Woord onderwezen
te zijn, en 11000 neutrale onder
wijzers oefenen op al die toekomstige
medeburgers hun invloed.
Krachtig werd echter tegen dit
voorstel getuigd door de hh. Lang-
hout, Nobels, Smelik, Wiersinge,
Jansen en Derksen. Het werd be
streden, ls zijnde een miskenning
van de door God ons geschonken
zegeningen, een aantasten van onze
vrij tierende schoolplantals een
teruggang naar de school van 1806
als in strijd, in volslagen strijd zelfs,
met het antirevolutionair program,
en als tot niets nutomdat
men zoodoende de groote massa's
toch niet bereikt.
Men schonk dus klaren wijn, en
dat was goed ook. Samenwerking,
aaneensluiting, verbroedering, ze is
schoon. Doch wat beduidt zij, als
zij dadelijk weer met splitting gepaard
gaat. Zeker ware het heerlijk, als de
ctiristelijke adem en het christelijk^
licht gestadig over geheel het Neder-
landsche schoolterrein konden gaan.
Maar nu eenmaal de grootste massa
onzer landgenooten (ouders en onder
wijzers) dat niet zoekt of begeert,
en alle dwang in geloofszaken zichzell
wreekt, moet vooralsnog de groote
meerderheid der schoolbevolking wel
aan liet „neutrale" onderwijs overge
laten worden. Bij splitsing van die
massa zou men weinig winnen. Zij
zou een schijntje van christelijkheid
wekken op sommige scholen tegen
een radicaal-dikke laag- tegen-chris
telijke leeringen op vele andere
scholen.
Neen, dan kwam de heer H. J.
Emous uit een geheel anderen hoek.
Deze zette de wenschelijkheid van
„vrije examens" uiteen. Achtereen
volgens ontwikkelde hij de volgende
stellingen (verkort door ons weerge
geven)
1De opvoeding der kinderen
wordt bepaald door haar doel, het
welk verschilt naarmate de H. Schrift
als richtsnoer van geloof en leven
erkend of verworpen wordt. Daarom
zullen ook de grondslag en het beginsel
der opvoeding in onze vrije chr. scho
len geheel verschillend zijn van die
der „neutrale" school.
2. De opleiding der onderwijzers
moet verband houden met hun later
tverk.
3. Wijl het examen dient om na
te gaan, of de voorbereiding de
onderwijzers voldoende bekwaam
maakte, moet ook£het examen ver
schillend zijn.
4. Het neutrale examenprogram
past dus alleen bij de opleiding voor
de neutrale school. Het chr. program
rust op andere beginselen, heeft een
anderen inhoud, en een andere
s!rekking.
5. Door het neutrale program ook
voor de chr. onderwijzers te doen gel
den, maakt de overheid inbreuk op de
vrijheid der chr. scholen.
6. Uithoofde van het publiek ka
rakter der school, en het nationaal be
lang, daarbij betrokken, is echter het
toezicht der overheid ook bij de „vrije"
examens noodzakelijk en onzerzijds
gewenscht.
Dit alles werd samengetrokken in
de volgende motie, die de vergade
ring aannam:
„De 40e algem. vergadering der
Yereeniging van Chr. onderwijzers
en onderwijzeressen in Nederland,
overwegende
Over de wijze, waarop deze vrije
examens (ontboeid van hun feitelijk
bestaand verband met de neutrale
school) zouden moeten ingericht wor
den, wilde men zich nog niet ver
klaren. maar het -beginsel, en de
zaak zelve werden gretig aangeno
men.
Wij meenen daarom te mogen
zeggen, dat de Chr. onderwijzers-
vcreeniging in den lande hare eere
gehandhaafd heeft.
Ook in de algem eene vergadering
van Christelijk Nationaal Schoolonder
wijs, den volgenden dag gehouden,
werden zeer levendige discussiën ge
houden vooral omtrent de vraag,
in hoeverre thans de schoolstrijd nog
bestaat, en hoe hij verder is op te
lossen. Tot verlevendiging van de
gedachtenwisseling werd ook niet
weinig bijgedragen door de tegen
woordigheid en de fiere houding
van den Oud-Minister Jhr. Mr. A.
F. De Savornin Lohman. Deze wees
er op, naar aanleiding van de ge
uite klachten over den achteruitgang
van de vereeniging Christelijk Na
tionaal (de heer Bijleveld, Secr. had
even te voren sterk aangedrongen
op het aanwenden van middelen tot
bevordering van een nieuwen bloei
der Yereeniging) de heer Loh
man, zeggen wij, wees er op, dat
na de zoogenaamde oplossing der
schoolquaestie de belangstelling van
vele niet warme vrienden van het
Chr. Onderwijs zeer is afgenomen,
en dat, zoolang hierin geen verbe
tering gekomen is, ook Chr. Nationaal
eenigszins zal blijven kwijnen. Hij
wil een voorstander geacht worden
van de schoolwet-Mackay, dit erkent
hij. Maar de rijkssubsidie heeft helaas
velen onverschillig gemaakt. Zij be
grijpen niet dat wij nog maar tot
een begin van oplossing zijn gekomen.
De oude schoolstrijd is niet voorbij.
Alle onrecht is niet weg. Dat besef
moet weer levendig worden.
In verband hiermede werd de
vraag behandeld welke wijzigingen
in de wet van 1878, herzien in
1889, worden bij een nieuwe her
ziening wenschelijk geacht. Eerst was
er nog sprake van het benoemen
eener commissie om de nadere ver
langens in zake deze wetsherziening
te formuleeren. Doch al spoedig liet
men de bijzonderheden rusten vatte
het onderwerp in de wol op, en
onder luid applaus werd met alge-
meene stemmen de volgende motie
aangenomen
„Do Yergadering van C N. S.,
„dankbaar, dat bij de herziening in
„1889 het beginsel van rechtsgelijk-
„heid van de bijzondere school met
„de openbare is uitgesproken, blijft
„zich stellen tegen het beginsel onzer
„schoolwetten en verklaart, dat zij
„niets minder wenscht, dan de vrije
„school voor de geheele natie."
Yooral op de nog verkeerde ver
houding van de gemeentebesturen
tot de scholen werd gewezen dooi
den heer Lohman. Invoering van
een gemeentelijk restitutiestelsel (te
rugbetaling van uitgespaarde kosten
door de gemeentebesturen aan de
oprichters van bijzondere scholen)
zou te veel strijd in bijna iedere
gemeente doen ont' randen. Daarom
zou het beter zijn, dat de gemeenten
niet meer behoefden mede te betalen
in de kosten van het onderwijs, en
dat het Rijk alleen bij betaaldeaan
alle partijen naar proportie evenveel
Dan zou de vrije school allen kun
nen omvatten. Dat zou recht zijn.
Thans worden uit vel gemeente
kassen nog enorme sommen gekwe
ten, enkel voor het neutrale onderwijs.
Die wanverhouding moet weg. Lieden
van alle richtingen moeten zelve
voor hun kinderen de scholen bou
wen. Ook de liberalen moeten dat
willen, om gesepareerd te raken van
de kringen waar, naar men vreest,
socialistisch onderwijs gegeven wordt.
Het is waar, zij moeten dat offeren
voor vrije scholen nog leeren, maar
het zal toch nuttig zijn. Als maat
regel van overgang zouden de ge
meentebesturen als schoolcommissiën
voor hen dienst kunnen doen. Maar
betalen moeten de vermogenden in
elk geval zelf. Dat is billijk. De
ouders zijn de eerst aangewezenen
voor de opvoeding.
Onder meer werd nog de invloed
van den kerkelijken strijd op den
toestand der Yereeniging voor Chr.
Nationaal Schoolonderivijs besproken
en er gingen een paar stemmen op
om de oprichting der legenvereeniging
„Christelijk Volksonderwijs" te recht
vaardigen. Zekere heer Kleijn meende
zelfs, dat Chr. Nationaal moest er
kennen, „van het reformatorisch
standpunt te zijn afgeweken" en op
onheilige wijze een deel der broederen
te hebben uitgedreven. Doch toen de
Secretaris van het hoofdbestuur bewijs
öf intrekking van deze beschuldigin
gen verzocht, koos de heer Kleijn
wijselijk het laatste. Dat er wel eens
onheilig vuur op het schoolaltaar
heeft gebrand sedert het begin der
kerkelijke actie, werd niet ontkend,
maar het Bestuur van Chr. Nationaal
kan daarvan de schuld niet dragen,
en door het streven naar Christiani-
seering der openbare schoei toonen
de mannen van „Christelijk Volks
onderwijs" duidelijk, dat er wat
anders tusschen zit dan alleen ker
kelijke teergew eligheid ja, toonen
zij, dat zij paedagogisck een ander
standpunt innemen.
Men kan uit liet bovenstaande
bespeuren, dat de vergadering een
levendig karakter droeg, qn ofschoon
er nu juist niet veel nieuwe stof
verwerkt is of nieuwe gezichtspunten
geopend werden, loont het toch
ruimschoots de moeite, rotitie van
het verhandelde te nemen want het
is o zoo noodig, dat wij elkaar tel
kens de hoofdzaken, waar het in
den schoolstrijd om te doen is, in
herinnering brengen.
llit tie Pers.
Brie. Prov.
mmmm
Deze Courant verschijnt eiken Yrijdag.
Abonnementsprs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Amerika bij vooruitbetlaing f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
UITGEYER:
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/2 maal.
Boekaankondiging 5 Cent per regel en h/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan.
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
„dat de grondslag en het beginsel
der opvoeding in de Chr. School
geheel verschillend zijn van die
der neutrale; dat diensvolgens
ook de opleiding der onderwijzers
en het examen als proef op de
opleiding verschillen moeten;
dat buiten tegenspraak het neu
trale overheidsprogram bij de oplei
ding voor de neutrale school past,
en
dat het examen volgens dat pro
gram de principiëele ontwikkeling
van ons lager onderwijs tegenhoudt,
spreekt als hare overtuiging uit,
dat een vrij examen noodzakelijk is
voor den inwendigen welstand der
Chr. School."
LOON NAAR WERK?
Onze Rooinsche landgenooten van de
fractie-Baklmann kunnen tegenwoordig
waarlijk hun plezier wel op.
Een paar jaar geleden was 't wel
eenigszins anders. Toen vlamden de vreug
devuren hoog op en was de blijdschap
zoo uitbundig, dat een nuchter toeschou
wer zich afvroeg, of er soms één van
de vijf op den loop was.
Mr. Haffmans was blij „als dc enge
len"; de Maasbode jubelde en toostte el-
ken dag op de behaalde overwinning.
En oppervlakkig bezien was er reden
voor. Het antiliberale kabinet vie' en
sleepte in zijn val de leger wet met den
gehaten persoonlijken dienstplicht mede.
„In de diepte des afgronds gestort", juichte
men, om er nimmer weer uit te voor
schijn te komen.
Het liberale kabinet trad op. Het ge
noegen, dat de Roomschen er van gehad
hebben, kunnen ze waarlijk wel op een
velletje octavo zetten.
't Was dan ook meest negatief er
kwam geen legerwet.
Maar ziet! Eindelijk, na een paar jaar
broedensii het kuiken op het Departement
van Oorlog uit het ministeriëele ei te
voorschijn gekomen en heeft zich den
volke gepresenteerd als de legerorgani-
satie-Seyffardt.
't Beestje werd dadelijk van alle kanten
bekeken en wat ieder dadelijk opmerkt
een der pooten, waarop het diertje (dat
er overigens erbarmelijk uitziet) nog zoo
wat staat is persoonlijke dienstplicht.
Nu troosten de heeren er zich mee,
dat het beestje toch nooit groot wordt
en daar kunnen ze best gelijk in hebben.
En mocht men er nog ooit aan denken
het uit de kuikenmand in 't kippenhok
te zetten, dan zal de één zeggen, dat het
lam, de ander, dat het blind is enz. (waar
dan ook veel van waar is) en dan zullen
de heeren probeeren het den nek om te
draaien.
En misschien dat het lukt; weinigen
zouden er om rouwen.
Maar dit verstaan de heeren niet.
Als eenmaal Tak's kieswet er door is
en daar door gansch nieuwe politieke
toestanden zullen ontstaan, dan is per
soonlijke dienstplicht, evenmin te keeren,
als een bergstroom, die van de Alpen
schiet. En dan kon het gebeuren, dat ze
den geeselen ontloopen zijn, om de schor
pioenen over zich te halen.
Dan kon er best een Minister van
Oorlog opstaan, wiens pink dikker is, dan
Bergansius' lendenen.
En dan gaan de heeren met hun spot
naar bed.
L. P. Br.
