H
Vrijdag 26 Augustus 1892.
Zevende Jaargang No. 354.
w
1
Antirevolutionair
Orgaan
W0IB IJ
nditie
INHOCSIGNO VINCES
FEUILLETON
Boer en Edelman.
T. BOEKHOVEN.
NST.
h.
Dezo Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent.
Yoor Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar.
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
*u i" 'lb
uitgever:
Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 een ten 3/2 maal
Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/3 maal.
Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent por plaatsing.
Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan
Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur.
Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den IJitg-ever.
Ëen ijdele profetie.
In de Tweede-Kamer-zitting van
22 Juli jl. werd den Minister van
JusMtie toegestaan, zijn begrooting
voor 1891 met 33,000 gl. te ver-
hoogen, m wel ten behoeve van het
onderhoud van gevangenen en ver
pleegden, en lutgoen daarmede in
verband staat. Deze post werd nu ge
bracht, in zijn geheel op 376,000 gl.
Ook was er sprake van het in
richten eener nieuwe gevangenis te
Breda.
Zoo dikwijls men zulke dingen
leest, rijst onwillekeurig weer de
profetie van Prof. Opzoomer voor
onzen geesthetgeen gij voor de
scholen en het onderwijs uitgeeftzidt
gij meer dan voldoende weer uil-
winnen door het overtollig worden
van gevangenissen.
Waarlijk, wij zeggen dit niet
uit leedvermaak of partijzucht.
O, zoo gaarne hadden wij aan
onze natie gegund, dat deze voor
spelling ware uitgekomen, ofschoon
elk christenman wel op zijn vingers
kon uittellen, dat zij niet kon uit
komen.
Had de Utrechtsche hoogleeraar
FRANSCHE OMWENTELING.
VI.
In den kerker te Parijs.
„Mijii arm kindmijne arme Lucia
de boer hield de handen voor zijne oo-
gen en kon niets dan snikken.
„O, wat zou zij dansen en huppelen,
als zij u wederzaghernam Chamone,
eenigzins gemaakt blijde „ik wed, dat
gij met haar mede zoudtdoen. Welaan,
ter zake! ik heb een middel gevonden,
om u te bevrijden. Burger Renne wil
zich gaarne met u verstaan, weet gij.
Bedenk, dat hij thans alvermogend is.
Hij is eene onmisbare hulp van Marat,
en deze zal hem op zijne beurt niets
weigeren. Zonder Renne is het onmoge
lijk om vrij te komen, ziet gij. Iedereen
is overtuigd, dat gij u door Devigne hebt
laten misleiden hij is naar Engeland
uitgeweken, om de vijanden van de met
zooveel roem bedekte omwenteling op te
ruien. Uwe papieren? en wat zouden
die nog? zij beteekenen niets. Er zijn
wel anderen geweest, die papieren hadden
oneindig veel beter in orde dan de uwe,
en toch heeft men hen naar de andere
wereld geschopt, zonder ze zelfs te on
dervragen. Gij kunt, ik herhaal het
nogmaals, slechts gered worden door een
enkel man, doore Renne, en luister eens
op welke voordeil ge voorwaarden. Hij
stelt u voor om het kasteel en de lan
derijen van Devigne van u te koopen
hij zal u teruggeven, wat gij er voor
betaald heb en nog vijf percent bovendien.
Zijn dat geene goede voorwaarden, een
braaf man waardig? Is de zaak beklon
ken, dan laat hij u onmiddelijk naar
uwe woonplaats terugkeeren. Denker
goed over na: de vrijheid, een goede
buil gelds in den zak, veel meer dan gij
noodig hebt om van uwe boerderij eene
landhoeve te maken zooals er bijna geene
tweede in het geheele land isbuitendien
nog bedoeld, het bedrijven van mis
daden en daardoor het bevolken der
gevangenissen te keer te gaan door
het oprichten van christelijke scho
len, ter vorming van den geheelen
mensck, met inbegrip van het hart,
ja, dan zou de ervaring zijn profetie
stellig bevestigd hebben.
De Schrift zegt toch niet tever
geefs: „leer den jongen de eerste be
ginselen naar den eisch zijns wegsals
hij ook oud zal geworden zijn, zal hij
daarvan niet afwijken." En wederom
„werp uw brood uit op het water,
want gij zult het vinden na vele
dagen."
Inderdaad, als er alom in Neder
land in dezen geest onderwijs ge
geven wareals men de volksjeugd
gewend had, om „aanharen Schep
per te gedenken," dan zou er zulk
een zee van zedelijke ellende niet
over onze erven zijn uitgevloeid
dan zouden orde en zedelijkheid on
der onze natie zijn bewaard geble
ven dan zou er op kerkelijk gebied
zoomin als op sociaal terrein zulk
een toenemende verwarring worden
aanschouwd.
Maar de Utrechtsche hoogleeraar
een aanzienlijk en invloedrijk bescher-
mér in Parijsdat zijn geene te versma
den zaken in den tijd, dien wij beleven."
Julius had met de grootste aandacht
toegeluisterd. De vrijheid was eene groote
verzoeking; maar zijne belofte, maar zijn
eed te middernacht op het kerkhof ge
daan! Neen, hij kon noch mocht iets
daarvan aannemenhij hield zich een
oogenblik stil en staarde in het flikkeren
de haardvuur, daarna zeide hij op beslis-
teii en langzamen toon
„Ik wil mijne landerijen en mijn kas
téél niet verkoopen."
„Maar, mijn arme Dubois, gij moet u
verstand verloren hebben, gij zijt waarlijk
krankzinnig. Gij wilt niet verkoopen!
wij zullen zien, dat is de eenige kans,
om het leven te reddengij zijt anders
een slachtoffer der guillotine, ik geef
geën stuiver voor uw hoofd. Maar is dan
het aanbod niet prachtig, dat burger
Rénne u doetis het zelfs niet een der
edelmoedigste
„Misschienantwoordde Julius, „maar
hoe edelmoedig het ook is, ik kan noch
wil mijn eigendom verkoopen."
„Uw eigendommaar wat zult gij
aan uw kasteel en uwe akkers hebben,
als gij in 'de kerkerholen van Parijs
nederligt. Meent gij somtijds, dat men
ze aan uw kind zal achterlaten? Hoe
dwaas! één woord van Renne, en
binnen drie dagen zal uw kasteel en al
wat er in en bij is, verbrand worden
Ziedaar [dus wat gij hardnekkig wilt:
uzelven en de uwen ongelukkig maken.
Chamone zweeg, hij had Julius willen
verschrikken; maar hij was in zijne
bedreigingen te ver gegaan. Dubois kreeg
zijn moed en gezond verstand weder.
„Hoor eens," zeide hij tot Chamone,
„laten de manschappen en aanhangers
maar niet veel beweging bij ons begin
nen, want onze landlieden weten van
geene onderwerping aan vreemdelingen,
die als boeven en struikroovers het huis
van een braaf mensch komen plunderen
en verbranden. Wat mij betreft, ik zal,
of ik vrij verklaard of veroordeeld word,
het huis en de landerijen van Devigne
nimmer verkoopen. Gods wil geschiedde
had bij zijn voorspelling slechts scho
len op het oog, waar enkel het
hoofd gevormd, het verstand bear
beid wordt, en overeenkomstig zijn
raad is Nederland met dit soort
scholen geheel overdekt. Het hart
van de kinderen behoefde niet be
arbeid te wordenalthans niet in
de schoolzoo meende hij en zijne
geestverwantendat hart was in hun
schatting goedgezind genoegslechts
kwam het er op aan de kinderen
verstandelijk te ontwikkelen en te
verlichten, en dan zouden zij van
zelf hun schreden richten op het pad
der deugd.
Doch de droevige uitkomst toonde,
ook hier, dat God Zijn bedreiging
gestand doet: „Ik zal de wijsheid
der wijzen doen vergaan, en het
verstand der verstand igen zal ik te
niet maken." Want zie, de mis
daden nemen op schrikbarende wijze
toe, en de gevangenissen zitten over
vol.
Men heeft zijn krachten uitslui
tend gericht op de ontwikkeling des
verstandsen men heeft dat opvoe
ding genoemdmaar men moet nu
ondervinden, dat het menschdom er
„Ge zijt toch, wat men noemt, een
groote stijfkop hernam Chamone met
een onaangename glimlach; „waarlijk,
vviendje, uwe opvoeding laat veel te
wenschen over. Wie spreekt thans nog
Van Godeen of ander hongerig of
dweepziek geestelijke, wellicht jamis
schien gelooft er ook nog menig stokoudje
aanmaar beschaafde en fatsoenlijke
menschen lachen met die ouderwetsche
en fabelachtige praatjes over God, enz."
„Schaamt gij u niet om het te zeggen,
Chamoneis het eene waarheid, dat er
tegenwoordig weinigen zijn die nog aan
God gelooven, dan noem ik den tijd,
dien wij beleven zoo op het gebied der
staatkunde als op dat der godsdienst
rampzalig.
Waar moet het heen, als dat zoo is,
waar moet dat heenNu begrijp ik
het," voegde Julius erbij, die merkbaar
ongeduldig werd, „nu begrijp ik het,
waarom wij in de handen van ofigeluk-
kigen gevallen zijnwaarom Frankrijk
zoo zwaar gekastijd wordt.
„Om zijne zonden," antwoordde Cha
mone op een schijnbaar vromen toon,
die de grootste spotterij verried, „juist
omdat de maat zijner ongerechtigheden
vol is, gelijk Sodom en Gomorra, he
Wat een oude wijven-taal, JuliusIk kan
wel merken, dat gij bij een pater den
kost hebt gehad, die heeren hebben al
te maal zoo'n vroom praatje over zich.
En weet gij, hoe dat komt? Zij hebben
te weinig te doenhadden zij wat har
der te werken, dan zouden zij zulke
nietsbeduidende en holle uitdrukkingen
niet gebruiken. Ik laat mij niet zoo
gemakkelijk bedotten en in hunne gees
telijke vingers vangen. Die heeren komen
de gemeente op een boel geld te staan,
gelukkig dat wij er thans maar van
ontslagen raken, en de kerken, waar zij
lang genoeg den baas gespeeld hebben,
moeten ten algemeene nutte aangewend
worden."
„Wat gij zegt en durft zeggen, is
voor uwe rekening, Chamone! toch geloof
ik voor mij, ondanks uwe Conventie,
in Goden die machtige Heer, weet ik,
zal mijRenne en zijne aanhangers en
verkeerd en verward tegen in groeit.
Yelen worden overspannen, waan
zinnig, krankzinnig; anderen weer
misbruiken hun ontwikkeld en on
gekrenkt verstand, slechts tot sluwe
benadeeling van hun natuurgenooten.
Dat „ontwikkeld verstand" speelt
bij velen de rol van een wild sterk
paard, dat op hol slaat, omdat er
geen geschikte voerman achter zit.
Want die voerman is het hart
waaromtrent Gods Woord beveelt:
„behoed het bovenal wat te bewaren
is, want daaruit zijn de uitgangen
des levens."
Ook de uitgangen van het maat
schappelijk leven.
En zie, omdat het rechte gevoel
ontbreekt bij de eenzijdig verstande
lijk onderwezenen, daarom ontbreken
deze uitgangen, öf wel zij strekken
slechts tot verwoesting' van het so
ciale leven.
Lust tot opstand en revolutie, of
moeheid en zatheid des levens, zie
daar het dubbel bankroet van de
wijzen dezer eeuwof, wilt ge, zie
daar de chronische kwaal, die de
natie heeft aangetast.
Een kwaal, die zich in verschil-
vrienden ten spijt, van hier brengen,
als Hij het namelijk goed en noodig keurt.
Zijn raad en zijn wil zu'len bestaan!"
„In heb u wel gezegd, dat men niets
met hem vorderen zou," sprak Brutus,
die inmiddels binnen getreden was.
„Het zij zoo, gij wilt dus niet, dan
wensch ik u het beste, Dubois!" zeide
Chamone. „Het spijt mij om uwentwil.
Ik zal dan maar aan de uwen zeggen,
dat gij als een goed Christen gestorven
zijt, niet waar? Dat zal de oude vrouw
genoegen doenalle oudjes zijn bijgeloo-
vig, zij zal u als een heilige vereeren.
Maar wat moet ik tot het kleine kind
zeggen
„Al wat gij wilt," riep Brutus on
verschillig en ironisch uitik heb geen
tijd meer, komaan, asjeblieft, uwe kamer
wacht
De ijzeren deuren knarsten op hare
hengsels, en 'Julius bevond zich op nieuw
in de kerkercel, waarin de lantaarn, die
op straat brandde, een naargeestig en
vaal licht wierp. Al rondtastende zocht
de ongelukkige zijn hoekje en wierp
zich met het hoofd in zijne handen
verborgen op het stroo neder.
Een lichtsraal in den duisteren nacht.
Het valt lichtelijk te begrijpen, dat
de gedachten van Dubois zich allen
vereenigden in het onderhoud dat hij met
Chamone gehad had. Ongetwijfeld had
deze laatste al zijne pogingen aangewend
om hem te verschrikken, maar al nemen
wij voor een oogenblik zelfs aan, dat
hij de zaak overdreven had, de toestand
was daarom niet minder oniustbarend en
netelig te heeten. Renne wilde niets meer
en niets minder dan de bezittingen van
Devigne en zou alles in het werk stellen
om tot zijn doel te geraken.
Eén oogenblik wankelde de moed van
Dubois. Was van alles niet het wijste,
dat hij kon doen om de aanbiedingen
van Renne aan te nemen? Aannemen
en vrijDe sombere muren der gevan
genis te verwisselen met de aangename
wanden der hoeve! welk een geluk op
nieuw over en langs den bloeienden
- v „sma
lende vormen doet kennennu eens
in hevige schokken onder velen te
gelijk, dan weer op sluipende wijze
onder enkeleneen kwaal, die
heden prikkelt tot het ontwerpen
van gansch verkeerde plannen, en
die morgen weer een waas van doodsch-
heid uitspreidt over hem, die juist
dan soms zooveel gelegenheid hebben
om wat goeds tot stand te brengen.
Och neen, oaar is geen evenwicht.
De menschen zijn tegenwoordig meest
overmoedig öf mismoedig. Yan een
blijven in de maat en den stand,
dien God allen menschenkindcren
aanwees, is slechts bij weinigen
sprake. De sterkeren werken zich
zelf omhoog tot bezitters en geweld
hebbers, en zij, die zich daartoe te
zwak gevoelen, geven hun idealen
voor het aardsche leven op.
„Hypochondrie" (gemelijkheid,
„droefgeestigheid en zwaarmoedig
heid) is zelfzucht, en zelfzucht is
„onbeschaamdheid en ruwheid"
zoo schreef de duitsche geleerde E.
voh Feuchtersleben. „Maak, indien
„het nog niet te laat is, dat de
„ongelukkige een hart krijge voor
„de wereld, voor de menschheid en
akker te loopen, zijnzetel bij den schoor-
steenhaard weder in te nemen en zijne
kleine lieveling op zijne knieën te laten
dansen
Welaanbet zij zoo, ik wil de voor
stellen van Chamone aannemen.
Maar kunt gij het, moogt gij het?
denk aan dengene, die u dat kasteel en
die akkers toevertrouwd en nooit anders
voor u dan goede en liefdevolle woorden
gehad heeft. Wat zult gij tot hem zeggen,
wanneer de tijden weder tot vorige
kalmte teruggekeerd zullen zijn, en hij
u naar het pand vragen zal, dat hij aan
uwe eerlijkheid toevertrouwd heeft, en
waarvoor gij beloofd hebt verantwoorde
lijk te zijn en gij zult alsdan moeten
antwoordenik heb alles aan uw dood
vijand verkocht?
Yoorts, wat zal pater Bernardus zeg
gen, als hij ziet, dat gij zoo lichtvaardig
uwe verbintenissen schendt?"
En eindelijk, wat zal uwe oude min
zeggen, als zij de overeenkomst met
Renne gesloten, te weten komt? „Neen,
onmogelijk, ik kan noch mag iets ver
koopen."
Alzoo spraken gedurende verscheidene
uren twee elkander vijandige stemmen
in zijn binnenste, dat, als een scheepje
door de golven der zee, beurtelings op en
neder bewogen werd.
„Ik ben besloten riep Dubois einde
lijk uit, toen de dageraad den oostelij
ken hemel in vuurgloed zette; „ik zal
mijn plicht doen. Laten zij mij het leven
ontnemen, toch zal ik hun de landerij
en mijns meesters niet verkoopen. De
Yoorzienigheid zal voor mijne Lucia
zorg dragen, en als gelukkige en betere
tijden over Frankrijk zullen aanbreken,
en zij een groot meisje zal geworden
zijn, zal dit haar schoons!e titel wezen,
dat zij tot vader een man heeft gehad,
die liever den dood wilde sterven dan
zijn woord verbreken."
Met een gerust geweten sluimerde
Julius eindelijk zeer kalm en tevreden
in.
erflakkee
elharnis
10),
nm. 3,55u
5 5
6,11(5,51)
5,30 uur
stoomboot-
n tusschen
t.
5.—u.
6,—
6,30
uur.
r.
,30 uur.
he tijd
maand
n 4,10 u,
4,10 u.
0 u.
,30 uur
r.
5,uur
r.
erboot
5; Zater-
oensdag',
aterdag
sdag vm
ga Oud-
ag nm. 2
p werk-
m. 5^3,0
Dinsdag
a. 2uur
and zal
Herdam
"dag.
n Oud
and en
PP'j
Helle
en 11,8
's Gra-
Helder
r. Voor
lder.
Klasse
55.
lasse.
Klasse
,25
vervoer
v. n.
wesluis
Isdijk
SOMMELSBIJH.
8 Eek tafereel uit de
Wordt vervolgd.)
f _,-.Y