Vrijdag 13 November 1891. Zesde Jaargang No. 313. Antirevolutionair Orgaan MKE IN HOC SIGNO VINCES FEUILLETON T. BOEKHOVEN. Alle stukken voor de Iledaetie bestemd. Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. W. Boekhoven, Is handhaving' van vol strekte neutraliteit in de openbare school strikt noodig f Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post 50 Cent. Voor Amerika bij vooruitbetaling f 3,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. uitgever: san MELSBs.8H Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent en 3/1 maal Boekaankondiging 5 Cent per regel en 4/j maal. Dienstaanvragen en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Donderdagmiddag 12 uur. Men wordt beleefd ver zocht goeden nota te ne men van de volgende adressen. T. Boek hoven. Uitgeven- Maas- en Scheldebode. Boekhandel, Boekdrukkerij en Binderij. Eigenlijk behoeft deze vraag niet gedaan te worden, eenvoudig omdat absolute neutraliteit voor een onder wijzer (en voor elk mensch) iets on mogelijks is. Doch men moet haar in dezen zin opvattenof de wet eischt, dat er naar absolute neutraliteit in de school zal gestreefd worden. Eenigen tijd geleden werd in een der roomsche organen deze vraag ontkennend beantwoord en overmits het desbetreffend betoog ons niet geheel ongegrond voorkwam, willen wij er hier het voornaamste uit be spreken. Het woord „neutraal" is eigenlijk nergens in de wet of in eenig offi cieel stuk te vinden. Daarom kon de Minister Kappeyne dan ook in '78 in zijn Memorie van beantwoor ding zeggen: „De Regeering heeft harerzijds de benaming neutraal aan de openbare lagere school niet ge geven." Toch is dit niets dan woordenspel. Immers, er staat wel degelijk in HET MORGENROOD DES EVANGELIES. x. De jonge Willebrord was een gezonde levensfrissche knaap, met een uiterst aan vallig, zachtmoedig gelaat, dat aanstonds ieder voor zich innam. Onder de zorgvul dige opvoeding in het klooster, waarover de bovengenoemde Wilfried toen abt was, maakte hij uitstekende vorderingen, voor al in de kennis der schriften, die wijs kunnen maken tot zaligheid. Toen hij den leeftijd van 20 jaren bereikt had, kwam Hij in het Iersche klooster, waar hij als abt zijnen landgenoot Egbert aan trof wiens hart zoo warm was blijven klop pen voor de zending onder de Friezen. Hier vertoefde hij nog 13 jaren, leerde de taal der Friezen, ontving op 30 jarigen leeftijd de waardigheid van Evangeliedie naar en was nu gereed de kruisbanier onder de Heidenen te dragen. Wie in den nazomer van het jaar 690 op een der duintoppen van de Zuid-Hol- landsche kust in de nabijheid van den Westelijken Rijnmond gestaan had, aan wiens boorden zich de Katten metterwoon hadden gevestigd, had op de golvenkrui- nen der Noordzee een schecpken kunnen zien dobberen, dat door geene zeer geoefen de hand bestuurd, eerst met veel moeite den Rijnmond binnen voer. Dit eenvou dige vaartuigdraagtNederlands geestelijke toekomst aan boord. Het zijn een uitgelezen twaalftal in de volle kracht des levens, door de bemoeiingen van Egbert uitgezon den, om onzen Heidenschen voorvaderen art. 83 der wet op het lager onder wijs, dat de openbare onderwijzer niets mag „leeren doen of toelaten wat strijdig is met den eerbied ver schuldigd aan de godsdienstige be grippen van andersdenkenden.'' In het voorbijgaan merken wij op, dat reeds deze wettelijke uitdrukking niet strikt '„neutraal" is, dewijl zij maar al te sterk op de hand is van hen, die den godsdienst willen aangemerkt zien als een stel van „begrippen," als een leervak voor het hoofd, in plaats van gelijk het waarlijk is een overtuiging des harten, een /eraisbeginsel. Intusschen zeggen deze woorden duidelijk, dat het kwetsen van ande- rin moet vermeden worden. En het is nu maar de vraaghoever moet het eerbiedigen -van anderer gods dienst gaan P Moot de uiting van gevoelens of meeningen betreffende den godsdienst ook daar vermeden worden, waar uitsluitend kindereu van èène gezindheid in de school aanwezig zijn? Nu kwam de Tijd op grond van den historischen oorsprong van het betrokken wetsartikel tot de slotsom, dat in zulke scholen, waar de kin deren allen roomsch of protestantsck zijn, wel niet gespot mag worden met een anderen godsdienst, maar dat het verkondigen van protestant- sche of Katholieke begrippen daar toch wel geoorloofd is. Wel .bepaalt de wet, dat het ge ven van godsdienstonderwijs aan de godsdienstleeraars blijft overgelaten, bekend te maken met den eenigen naam waardoor zondaren kunnen zalig worden. Het eerste doel van den tocht is Wil- tenburg, tot zoo ver zal het scheepken den Rijn opvaren. Maar zoodra de kust bereikt was, legt het vaaituig even aan, en de bemanning gaat aan wal, om in het schrale duinzand neergeknield, den hemelschen Zender, die hen gelukkig de gevaarlijke Noordzee had overgebracht, hun dankoffer aan te bieden en zijnen zegen af te smeken over het werk, dat zij zich voorgenomen hadden. Eén uit dit twaalftal trekt de bijzondere aandacht, door do vastheid en waardigheid in hou ding en optreden, door de hemelsche zachtaardigheid en godskracht des ge- loofs, die op zijn minzaam gelaat ligt uitgespreid. Het is Willebrord, die hier het terrein zijner 50 jarige werkzaamheid in den dienst des Heeren betreedt, dé anderen, wier namen niet alle bewaard gebleven zijn, zijn metgezellen en mede- zendelingen. Te Utrecht aangekomen, aanschouwen zij met.droefheid de puinhoopen der Sint- Thomaskapel en het werd hun weldra duidelijk, dat, zoolang Radboud onbeperkt in deze gewesten heerschte, al hun werk vruchteloos, ja zelfs verboden was. Zij begeven zich dus naar Metz, de hoofd stad van Austrasee, een der deelen van het Frankische rijk, waar Pepijn van Herstal, als hofmeier van koning Theo- dorik, de grootste macht in handen had. Deze heet onze geloofshelden hartelijk welkom en wees hun voorloopig de Maas- en Schelde landen, die tot zijn gebied be hoorden, en waar het Heidendom nog niet geheel was geweken, als arbeidsveld aan. en heeft het Kon. hesluit van 20 Jan. 1863 dit soort onderwijs zelfs buiten de schooluren aan den onder wijzer verboden, maar de deskundi ge behoort steeds scherp te onder scheiden tusschen „godsdienstig on derwijs en godsdienstonderwijs." Het laten invloeien van iets dat betrek king heeft op het Christendom is nog wat anders dan {bepaald godsdien stige verrichtingen houden met de kinderen. Welke is nu de historische oor sprong van -de woorden eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen. Do Grondwet van '48 vermeldt ze het eerst. De commissie van rapporteurs schreef omtrent die woorden: „Zeer velen {hebben het betreurd, dat de Re geering er toe is overgegaan, om zoo iets in de Grondwet te brengen. Het openbaar onderwijs omvat de verschillende takken daarvan, en als men dan bedenkt, dat de god geleerde faculteiten bij onze uit 's Lands kas onderhouden hoogescho- len niet denkbaar zijn zonder be paald onderwijs in leerstelli ge be grippen die niet door alle bestaande Kerkgenootschappen worden omhelsd, en dat uus bij dezen tak van open baar onderwijs de eerbiediging van ieders godsdienstige begrippen on mogelijk is, zou een strenge toepas sing van het vooruitgezette begin sel het bestaan dier faculteiten zelf kunnen aanranden." De Regeering zat met deze op merking in de klem. Eèn van beide, Met de volmacht van Pepijn uitgerust, reist Willebrord nog in hetzelfde jaar naar Rome, om ook de volmacht en ze gen van den Paus te vragen. Daarmede teruggekeerd, trok hij naar de Schelde- streken, om gewapend met het zwaard van Gods Woord en het ondoordringbaar borstharnas des geloofs voor de zaak des Heeren te strijden. Op het ejland Walche ren, dat den Heidenen bijzonder heilig was trof hij hen aan, terwijl zij een hun ner afgodsbeelden, wellicht dat van Ne- hallennia aanbaden. In gloeiende verontwaardiging laat hij het niet bij bestraffende woorden, maar werpt ook het voorwerp der vereering omver. Yol verbittering en wrok valt men op hem aan en brengt hem met een zwaard eene wonde toe aan het hoofd. Hij herstelde gelukkig van deze slag, die wel een anderen afloop had kunnen hebben, en werd even als Paulus door dit litteeken om Jezus wil nog lot groote ren ijver aangevuurd. Van daar trok hij verder Noorwaarts om in het tegenwoordi ge Zuid-Holland en later in de Lekstreken het kruis te planten. Intusschen was Clovis ofLodewijklII zijn vader als koning der Franken opge volgd in Pepijn van Herstal, die nu weder goed af kon komen, trok in 692 met een sterk leger tegen Radboud op, versloeg hein bij Dorestad (Batavodivium, Wijk- bij- Duurstede), onderwierp weder een groot deel des lands ook Utrecht en bij de vrede werd de hardnekkige Rad boud gedwongen de uitbreiding des Chris tendoms niet langer tegen te staan. Dat was voor Willebrord en de zijnen eene gewenschte uitkomst, nu herrees zoo werd haar voorgehoudenóf tot op zekere hoogte moet het uiten van geloofsbegrippen toegelaten zijn (dus betrekkelijke neutraliteit) of de theologische faculteiten kunnen aan de openbare hoogescholen niet be staan. En wat antwoordde de Regee ring toon? „Zij meent dat alle op geworpen bezwaren voortvloeien uit een verkeerd begrip der woorden met eerbiediging enz. Deze woorden beteekenen toch niet anders dan behoudens den eerbied, welke men aan ieders godsdienstige begrippen verschuldigd is. Kerkelijke geschiede nis kan geleerd worden, zonder den eerbeid uit het oog te verliezen, welke men aan andersdenkenden verschul digd is. Het voorschrift hier gegeven strekt alleen om van de openbare scholen te weren datgene wat men theologischen twist noemt.. Zóó de wet verstaande, sluit zij dan ook niet uit afzonderlijke theologische leerstoelen. Want hoezeer daar bepaalde begrippen worden onderwezen en behandeld, mag er toch ook wel de eerbied voor het gevoelen van andersdenkenden be waard blijven." De Kamer heeft deze uitlegging van de woorden „eerbiediging" van ieders godsdienstige begrippen aan vaard en op dien grond geen bezwaar meer gemaakt om ze in de wet te schrijven. Als dus de onderwijzers maar niet prikkelend zijn in hun uitlatingen, als zij maar alles mijden wat twisting over den godsdienst kan teweegbren- ook weldra de St. Thomaskapel en zou hun werk meer vrucht dragen door de krach tige hulp van den major domus, die den bekeerden vele weldaden schonk, uit hen zijne ambtenaren koos in het veroverd gebied er door zijn invloed Willebrord tot bisschop der Friezen liet benoemen. Zijne levensbeschrijvers, Beda deEerwaar- dige een monnik, die waarlijk eere waardig is, en Alcuïnus, die, in Beda 's sterfjaar 735 te York geboren, de leermeester werd van Karei den Grooten en zijne kinde ren, verzekeren echter, dat Willebrord zich daartegen verzette, omdat hij uit nederigheid beweerde, de eigenschappen die een bisschop hebben moet, niet te bezitten. Hij bezweek evenwel voor de aandrang van Pepijn, reisde naar Rome, waar hij 22 Nov. 696 door Paus Sergius tot bisschop der Friezen gewijd werd. Bij deze gelegenheid ontving hij den naam Clemens, d. i. „de Goedaardige", eener naam, dien hij waarlijk alle eer heeft aangedaan. De Paus gaf hem ook, even ah bij zijn vroeger bezoek, de noodige retiquiën mede, voor de op te richten kerken. Deze overblijfsels van zoogenaamde heiligen en martelaren werden in dien tijd en ook nog eeuwen later metbijge- loovigen eerbied aanschouwd en moesten bij de Heidenen de plaats vervangen der verbrijzelde afgodsbeelden. Het voornaam ste geschenk vkn den Paus was een lang werpig vierkante gouden doos, waarop bij wijze van altaar en kruisbeeld, waar onder ter weerzijde de beelden van Ma ria en Johannis staan, en met reliquiën gevuld. Het is een waar kunststuk van goud gen, dan behoeven zij het zoo nauw niet mei de neutraliteit te nemen, meent de Tijd. Plaats men zich nu op het stand punt vai den grondwetgever, dan schijnt er tegen deze opvatting niet veel in te brengen. Immers, in scholen met kinderen van slechts ééne godsdienstige gezind heid wovdt niet spoedig aanstoot gegeven of twisting veroorzaakt als de onderwijzer van dezelfde gezind heid is. Een paar opmerkingen moeten wij hier echter aan toevoegen, want niet in alles deelen wij dit inzicht van de Tijd. Vooreerst kan niet ontkend worden, dat ook door de uitlegging of toelich ting van de grondwet van 1848 het positieve christendom is buitengesloten van het openbaar onderwijs. Men is toch van de veronderstelling uitgegaan dat er een christendom "bestaat dat aan „andersdenkenden" geen aanstoot geeft. En zulk een christendom bestaat er in werkelijk heid niet. In een zondige wereld moet het christendom twist en tegen stand opwekken. Dat licht niet aan het christendom maar aan de machten, aan de geweldhebbers dezer eeuw die er zich tegen aankanten. In de tweede plaats moetherrin- nerd, dat kinderen van uitsluitend „protestantsche" ouders nog lang niet altijd kinderen van dezelfde godsdienstige „gezindheid" zijn. De ouders die vasthouden aan het Calvi nisme, begeeren geheel ander onder- smid8arbeid en als zoodanig, alsmede als historische oudheid van groote waarde, liet wordt in de Willebrods-of Munster kerk te Emmerick, die waarschijnlijk ook door dezen geloofsheld onmiddelijk aan den rijn gesticht werd en vooral nu na hare restauratie bezienswaardig is, met groote zoig bewaard met den gouden avondmaalskelk, die door Willebrord ge bruikt is, en die alleen op groote feest dagen op het altaar komt. Wat de gou den doos bevat, wordt den bezoeker niet vertoond, den kelk mag hij ook niet aan raken, althans niet zonder het léderen om kleedsel. Wanneer de graven of herto gen van Gulik, Kleef en Berg te Em merick werden gehuldigd, moesten zij met de hand op den „Willebrordskasten" de privilegiën der stad bezweren. Natuur lijk beziet de Protestantsche Christen de ze voorw. 'pen met een geheel ander oog dan <L 1 oomsch-Katholiek. Voor hem zijn h- r historische zeldzaamheden, die hem den grooten Apostel der Friezen voor den geest brengen, aan wien Ne derland veel verschuldigd is. Met welk een eerbied hebben Wille- brords handen deze voorwerpen aange raakt, als hij ze onzen vaderen vertoonde, en met welke eene vereering hebben hunne blikken daar op gerust. Wij danken God dat voor ons het zuivere licht des Evangelies is opgegaan, en de donkere nacht der Middeleeuwen, die op de nog heldere tijden van Willebrords zendings werk volgde, door de reformatie is weg gevaagd. Wordt Vervolgd.

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1891 | | pagina 1