ran Scliouwen m m OÈMMMmm msmm aanm o ver de Zaterdag 20 Juni 1891. Zesde Jaargang No. 290. Antirevolutionair Orgaan DAM. Artikelen. aak A o. 5. IN HOC SIGNO VINCES Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie franco toe te zenden aan den Uitgever. liet Re&eeringsbeleid van 1888-18911. 50 ct. p. kilo, ie 130 ot. p. pond, taraen 25 pak f 4,50 dito 25 pak 4,25 el per kist, p. 10 kisten 0,09s/,, otlood p. en3, per 10 stuks 1,55 per 10 stuks 1,75 en Procureur TERR AM. ven Ao. «2. idag Zitdagen houden SVEER oedereede en Overflakkoe. 1RDIENST delliarnis Ym. 5,30 nra. 2,30 u sluis vm. 6,45, 9,45 nm. 3,45 u mis a 9,11,15 5.00 11,15 5,30 a aart ia aansluiting met die van 10 u van Hcllevoetsluis en 9 cn CAMER8 ZIJN NG. A.SMEESTER. uis der STOOMBOOT. I1DDELIIARMS. idag en Dinsdag vin. 5.u. en Donderdag 6,u. jdag en Zaterdag 6,30 Ldag en Dinsdag nm. 2, Overige dagen 3, NDAGS en 25 Juni ONDERNEHING. m op Middelharnis. lag vm. 8 uur nm. 5 uur. mdag nm. -1 uur. 3 uur. zondags VOORUITGANG, am naar Rotterdam, en Dinsdag voorm. 5 uur, 6 uur. 7 uur. <s namiddag 2,50 uur. tten eu Haasnyiupli. gevangen 27 Maart 1891. sluis naar Rotterdam, ra. 5,8,l,l0en 4,40 u. 1. 5,40, 8,1,10 en 4,40 u. e naar Rotterdam. 8,20, nam. 1,30 en 5,u. 1,30 eu 5,u. -, 8.20. nra. 1.30 en 5,-- uur naar Hellevoetsluis. nam. 1,30,3,en 5,u. circa een halfuur later, rdarn naar Brielle. nam. 1,30 3,en 5,uur, irea een half uur later. •ndentie met 'sRijks veerboot op kkee. AS. Zomerdienst. Rotterdam, ag en Dinsdag vm. 5,15; Zater- '-Beierland m. 6, 10 nm. 2,30; "Woensdag, p vm. 7,10 nm. 5,30; Zaterdag Zondag vm. 8, nm. 3. ndijk: Maandag en Dinsdag vm lerdag en Vrijdag (langs Oud- Rotterdam, dag, Dinsdag, en Zaterdag nm. 2 an af 17 September) op werk- 2 3,30, des Zondags vm. 83,0 oorndjjkMaandag en Dinsdag angs Oud-Beierland) n a. 2uur en Zondag van elke maand zal ïr van Zuidland naar Rotterdam echt: Donderdag en Vrijdag. Coorndijk. vm. 5,45, van Oud- Oud-Beierlbad, Zuidland on Deze Courant verschijnt eiken Woensdag en Zaterdag. Abonnementsprijs per drie maanden franco per post f 1. Het Zaterdagsnummer alleen 50 Cent. Voor Amerika bij vooruitbetaling f 5,50 per jaar. Afzonderlijke nummers 5 Cent. UITGEVER: T. BOEKHOVEN. Advertentiën van 1 5 regels 50 Cent elke regel meer 10 cent on 3/2 ma a Boekaankondiging 5 Cent per regel en ''/3 maal. Dienstaanvrageu en Dienstaanbiedingen 50 Cent per plaatsing. Groote letters en vignetten worden berekend naar de plaatsruimte die zij beslaan. Advertentiën worden ingewacht tot Dinsdag en Vrijdagmiddag 12 uur. Aan den vóóravond der verkie zingen, op 8 Juni jl. waren wij in de gelegenheid een politieke voor dracht, een boeiende improvisatie van Rr. Schaepman te hooren. Hoe vermoeid ook van wege de vele redenen door hein aan verschillende oorden des lands, tot in Friesland en Groningen toe, gehouden, wilde deze ijverige voorstrijder ook denlaatsten avond nog gebruiken om aan de Delftsche kiezers onder het oog te brengen welke gewichtige en deug delijke redenen of er pleiten voor het behoud der antiliberale meerder heid en het thans fungeerend Minis terie. En hij deed dit met een geestdrift en een betoogkracht, met een ernst en een royaliteit, zóó innemend, zóó dringend, dat wij het van één onzer beste antirevolutionaire woordvoerders schier niet beter kon den verwachten of verlangen. Ook de vorm, waarin Dr. Schaepman gewoon is zijn gedachten te kleeden, draagt veel bij tot het effect, dat hij verwerft. Zijn stijl is natuurlijk, on gedwongen en rijk aan afwisseling. Nu eens treft en bindt hij zijn ge hoor door zijn hoogen ernstdan weder geeft hij ontspanning door zijn fijnen humor; maar voortdurend is hij levendig en bezielend Bezwaarlijk kunnen wij ons dan ook het genoegen ontzeggen, het voornaamste uit zijn te Delft ge houden toespraak hiermede te deelen. Spr. begon met te zeggen, dat hij niet zooals gewoonlijk een pauze zou gevenook om physieke redenen niet. Een pauze is aangenaam voor de hoorders, zeide hij maar minder aangenaam voor den spreker, en zij kan toch ook haar schaduwzijde heb ben voor de hoorders, omdat zij er door aan het twijfelen kunnen ge raken tusschen hun beleefdheid en hun lust om langer te blijven. Over de candidaten in Delft ge steld, zou Spr. weinig zeggen. Hij prees de houding van de Delftsche O roomsche kiesvereeniging, die ter stond dcnzelfden candidaat had aan gewezen als de antirevolutionairen. Daardoor heeft zij getoond voortdu- renden prijs te stellen op de samen werking der anti-liberalen. En in zooverre er nu nog bij sommige katholieke kiezers een tegencandidaat bestond (1), betreurde hij dit, maar hij trad liefst niet in een beoordee- ling van dat feit. Ook over den liberalen candidaat, den heer Tak 1 JA S. doelde zeker op den lieer Bahlmann, door i^aaflbode aan bevolen, die zooals op 10 Juni 'eek 129 stemmen kreeg1. van Poortvliet had hij niet veel te zeggen. Ilij hield hem voor een van de kundigste liberale staatslieden, voor een man van de hoogere po litiek, die ver en scherp zag, en die dan ook zeker no. 1 zou zijn op do lijst van de liberale candidaten, als dit maar niet met het eigenaardig karakter van een staalkaart (met verschillende kleuren) in strijd was. Maar, de Liberale Unie voor een oogenblik bij een koopman verge lijkende, merkte hij op, dat deze zicli bevindt in het geval van een handelaar, die om zijne verschillen de stoffen, hoe onderscheiden ook in kleur en kwaliteit, aan den man te brengen, verscheidene nummers op dezelfde hoogte moet noteeren. En dat nu de liberalen in Delft den heer Tak v. P. niet als een voor naam staatsman, maar speciaal als den Dijkgraaf van Delfland aanbe valen, bewees volgens Spr. eenvoudig dat de liberalen ook hun kleine pas munt uitstekend weten te gebruiken. Wijders zou Dr. S. handelen over do hooge wenschelijkheid om het thans regeerend Kabinet te behoudenen ach tereenvolgens de bedenkingendaar tegen ingebracht opnoemen en wegen. Groot was inderdaad de geest- drilt, waarmede de uitkomst van het kiezers votum van 1888 werd be groet. Ja, met lyrische, dichterlijke verheffing werd, na het optreden van het nieuwe Ministerie zelfs ge tuigd, dat het nu aanging op een strijd tusschen de steden Gods en de steden des Boozen. Zeker, daarin school overdrijving. Maar er was dan toch ook veel veranderd. Sedert 1848 of zelfs sedert 1814 hadden er geen katholieke mannen ineenig Ministerie gezeten, met zooveel ka rakter en talent als de heeren Ruijs en Bergansius. En mocht men vra gen, waarom er niet minstens drie katholieke Ministers in dit Ministerie zaten, dan wees hij er op, dat voor den invloed op den gang van het regeeringsbeleid niet het aantal maar de hoedanigheden der Ministers be slissen, en ook wist hij zeker, dat er nog aan andere katholieken, o.a. aan den heer Heijdenrijck een por tefeuille was aangeboden, maar dat zij geweigerd hadden. De grootste tegenstanders roemen de bekwaam heden en de beginselvastheid van den Heer Bergansius(zelfs de felle antipapist, Dr. Bronsveld geeft daar aan allen lof) en voor den heer Ruijs is het eene onvergankelijke eere, dat hij de oplossing van de sociale quaestie hielp voorbereiden. Zeker, sommige liberalen willen daar ook aan modehelpen. Maar zij heb ben een geheel ander uitgangspunt. Zij houden do tusschenkomst van de Overheid voor een weldaad, v oor iets normaals, voor iets zeer wen- schelijks. Spr. echter acht wel de Staatshulp dikwijls noodzakelijk en nuttig, maar hij acht het een vrij wat gezonder toestand als de maat schappij de Staatskrukken kan mis sen op haar eigen beenen kan staan en zichzelf de wet kan stellen. Dit laatste nu zal bevorderd worden door bewindslieden als Ruijs v. B., die erkennen dat do menschheid niet door den mensch te helpen is, maar dat de ware hulp van God moet afdalen, en die daarom aan de in werking van geestelijke invloeden onder het volk geen belemmeringen in den weg leggen. Wat de heer Ruijs tot stand bracht, is nog slechts een begin. Dat hij nog niet verder kwam; ligt eensdeels aan het in gewikkelde van den politieken toe stand, en anderdeels hieraan, dat de volksvertegenwoordiging nog zooveel voorlichting omtrent de sociale noo- den moet ontvangen. In elk geval is er geen opheffing van de sociale ellende te hopen als er weer een liberalistisch Kabinet optreedtwant dit zal niet slechts in kleuren-aantal den regenboog overtreffen, maar het zal moeten steunen op een meerder heid met zeven maal zeven kleur- schakeeringen. Dan toch zal men weer opnieuw den strijd zien ont branden tusschen de oude school, die onder alle omstandigheden, hoe nijpend ook, de maatschappij maar aan haar eigen kommervol lot wil overlaten, én de nieuwere school, die door Staatstyrannie alle particu lier initiatief doodt. Maar er is meer. Sommige anti liberalen zien zelfs ondankbaar de gewichtige hervorming op schoolge bied voorbij, of halen haar aan als een kleinigheid. Hoe was echter de toestand volgens de wet van '57? Toen konden de particuliere scholen alleen subsidie krijgen, als zij neutraal onderwijs gaven. Het kon wel niet anders of er werd met die voor waarde hier en daar eenigzins de hand gelicht, en geen enkele school- autoriteit toonde den moed om ter beteugeling van alle misbruis: van de subsidie de koe eens bij de horens te vattenwellicht omdat eigenlijk niemand kon zeggen wat „neutraal" was. Maar het voorschrift bestond dan toch. De gesubsidieerde scholen moesten zich tot op zekere hoogte in acht nemen, dat zij geen kleur aan de opvoeding gaven. Bij de wet van 1878 werden de bepalingen voor het bijzonder onderwijs nog verscherpt. Volgens die wet zouden voortaan alleen de bijzondere scholen voor uitgebreid lager onderwijs, op conditie van neutraliteit, eenigen steun van overheidswege mogen go- nieten. Overigens moesten de chris tenen alles zelf betalen. Maar zie, nauwelijks is er een antiliberaal Kabinet opgestaan, of er wordt een oplossing gevonden, die, al is zij nu juist geen geniale, dan toch ze ker een nationale oplossing mag heeten. Spr. had althans van nie mand een andere oplossing hooren noemen, die ook op mijlen afstand met de nu gevondene te vergelijken zoude zijn. Wel hebben er ook eenige liberalen medegewerkt, om de nieuwe schoolwet tot stand te brengen, maar dit is buiten kijf, dat de liberale partij van '57 tot '89 de gelegenheid had om een be middelend voorstel te doen, maar het niet deed. Neon, de anders op schoolgebied zoo „vooruitstrevende", tromroerende, banierophoudende, bazuinblazende partij was en bleef hier dc sleepdragende partij. Mede werken uit nooddwang is iets geheel anders dan Ziewerken. Ook over de benoemingen is of wordt door sommige antiliberalen geklaagd. Spr. wenschtte wel voor de eer der klagers zeiven, dat zij zulk een klacht niet inbrachten, de wijl het in zijn oog een lage klacht is, die op hem den indruk maakt van altijd do Regeering te willen beschuldigen. De klacht is daar om zoo min, dewijl zij niet kan we- derlegd worden zonder in een andere moeielijkheid te vervallen. Want één van beidede Regeering weer spreekt in het oog loopend met daad zaken zulk een bewering, en dan krijgt zij moeite met de tegenstan ders, die zicli dan gepasseerd en uitgesloten voelen. Of wel, zij weer spreekt de klacht niet, zij gaat op haar oude pad door, en dan blijft de beschuldiging te haren laste bij haar eigen geestverwanten bestaan. Noem mij echter zeide Spr. niet een veronderstelling, en nog veel minder een verdachtmaking, maar noem mij een feitwaaruit blijkt, dat deze Regeering haar ei gen geestverwanten opzettelijk heelt achtergesteld bij de andore landge- nooteü, ~~of omgekeerd. Men zal het onmogelijk kunnen. Zij ging recht door zee, zonder partijdigheid te toonen, en daarmede moet ieder tevreden zijn. De klachten te dien aanzien zijn dan ook verstomd. Bij do behande ling der Staatsbegrooting van '89 hief de heer Gleichman een algc- moene klacht tegen de benoemingen aan Dr S. heeft toen met de Re geering die klacht bestreden. Na dien tijd is zij niet meer vernomen. Wel klaagde men nog over een paar afzonderlijke gevallen, maar met zulke zwakke argumenten, dat de klagers waarlijk niet met lau werkronen naar huis gingen, en de algemeene klacht bleef weg. Ook tegen het ingediende wetsont werp tot afschaffing van den vac- cinedwang hebben eenige katholie ken bezwaar, maar vooreerst achtte hij dit een punt, waarover de leden der rechterzijde vrijelijk konden oor- deelen 'naar eigen inzichten, en bo vendien betwijfelde hij zeer, of het er wol veel beter mede zou afloo- pen dan met don voorgestclden aan koop van het huis waarin eenmaal Baron van Wassenaer zijn verblijf had. Uit den toon en de geheele manier waarop Dr. S. deze quaestie besprak, kon men niet merken, dat de katholieken veel last voelen van den consciëntiedwang in het voorschrift der verplichte vaccinatie voor de schoolkinderen en onder wijzers gelegen. Eindelijk kwam Spr tot de „booze" lcgerwet. Hij had haar liever niet in behandeling gehad. Ilij vond het indienen van die wet geen daad van rustige politiek. Ilij had liever voorloopig een overgangswet in het leven willen geroepen zien. Maar wat men er ook tegen mocht heb ben, er komt niet het minste in voor dat met het geweten, den gods dienst of de ridderlijkheid in strijd is. Grove verwijten zijn er te gen den Minister Borgansius in de pers gevallen. Maar sommigen den ken dat men daar alles mag zeggen, v Daar heerschcn niet eens de tien ^geboden meer, zeide Spr. Maar wie is er die den Minister van Oorlog in het aangezicht durft beschuldigen dat hij eenig beginsel van deugd of recht heeft verknutseld of ver donkerd. Neen, niet om met ver berging en vertrapping van eigen gevoelens een politieke partij te be lieven, waartoe hij noch door geboorte noch door zijn beginselen behoort, diende hij de legerwet inmaar als man van karakter stond hij voor zijn eigen overtuiging. Het was echter niet mogelijk om met een deel van de Katholieken tot een vergelijk te komenzij zochten bij afwisseling hun kracht in dreigen en zwijgen.

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1891 | | pagina 1