voor de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche Eilanden. <91 nti- Sieve UUionaiz IN HOC SIGNO VINCES tyVeeM lad Vierde Jaargang N°. 203. W. BOEKHOVEN. SOMJIELSDIJIi. Alle stukken voor de lledactle bestemd, Advertentiën en verdere Administratie, franco toe te zenden aan den Uitgever. „De Pacificatie". FEUILLETON. Vader en Zoon. Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijsper drie maanden 50 Cent, franco p. post Afzonderlijke nummers 5 Cent. uitg15v1s11 Advertentiën van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent. Advertentiën driemaal geplaatst worden slechts tweemaal berekend. Advertentiën worden bij den Uitgever ingewacht tot Donderdagmiddag 5 uur II. (Slot). Gelijk wij een vorige maal zagen, stond de heer Mackay, toen hij de regeering aanvaardde, op schoolgebied voor de op lossing van een diep ingrijpend vraagstuk. Om den omvang van dat vraagstuk te doen gevoelen, somt de heer Lolnnan in zijn gedenkschrift „de Pacificatie" de voor naamste eischen op, waaraan, naar de mec- ning der meeste antirevolutionairen en Koomschen een nieuwe schoolwetgeving heelt te voldoen. a. l)e openbare school moet behouden blijven voor allen die de bijzondere school niet verkiezen of niet hunnen gebruiken, b. v. omdat zij er niet iszij moet echter verdwijnen naarmate zij niet wordt begeerd. b. De openbare school mag hij de bij zondere niet voorgetrokken wordenzij moet aanvulling, de bijzondere regel zijn. c. De openbare school blij ve, als ge meente-instelling, zooveel mogelijk huilen directen invloed van de hooge regeering i). De openbare school, waar zij nog bestaat, blij ve zooveel doenlijk ingericht voor aller gebruik; niet dus uitsluitend voor modernen of voor vrijdenkers, en ook niet uitsluitend voor rechtzinnige Pro testanten of Roomsch-lvatholiekendus een z. v. m. „absoluut neutrale" school. e. Wie kan, bekosligc zelf het on derwijs zijner kinderen. f. Wie niet betalen kan, mag noch middellijk noch onmiddellijk gedwongen worden om zijn kinderen naar de bijzon dere school te zenden. Dus aan het kiezen der openbare school mogen geen geldelijke voordeden verhonden worden. g. De bestaande vrijheid der bijzon dere school worde eer uitgebreid dan in gekrompen. n. Geen staatsgeld mag uitgegeven Maar de jongeling bad reeds door de achter deur bet huis verlaten, was den tuin door ge sneld en over een lagen steenen muur geklom men, waarachter zich een dicht beesterbosch bevond. Van daar zag hij dat de vlammen bet huis van zijn weldoener vernielden, daar drong hem een en andermaal het geroep van den grijsaard „Lodewijk Lodewijk" in het oor doch hij durf de niet naar de pastorie terug te keeren, noch zijn pleegvader te verdedigen. En toen het hnis tot den grond was afgebrand en alles wat eenige waarde had was geroofd, kwam hij uit zijn schuil hoek te voorschijn, koos de party van de sterkste en nam dienst als vrijwilliger in de rijen der republikeinen, om te strijden tegen zijne vrienden. Wjj zullen niet in verdere bijzonderheden omtrent dezen burgeroorlog treden.Zij werd door beide partijen met de grootste bitterheid gevoerd. Lodewijk, die bij de troepen van den gene raal Kleber was ingedeeld, streed met woede worden, zonder zekerheid dal het tot zijne bestemming gebruikt wordt. i. Het Rijk ondersteune, ter bevorde ring van het onderwijs, niet de school, maar de ouders voor zoover deze niet be talen kunnen. k. liet Rijk geve slechts zooveel on dersteuning ais voor het toonen van rechtsgelijkheid noodig is. e. De vrije christelijke school trekke haar inkomsten meest uit de christelijke offervaardigheid. m. De Overheid trede niet op alsof de zorg voor het belang der ingezetenen in de eerste plaats bij den Staat berust. De ingezetenen mogen niet in alles on dergeschikt gemaakt worden aan den Staalswil. Met tal van voorbeelden wijst de heer Lahman aan, dat het inderdaad zeer moeielijk is een schoolstelsel te bedenken, waarbij aan al deze wensehen, eischen, of beginselen naar belmoren wordt vol daan. Wij zullen er een paar noemen. Onbeperkt moet de vrijheid der bijzon dere school blijven. Hoe moeielijk is deze eisch in evenwicht te höuden met dien anderen, dat hel staatsgeld niet aan zijn heslemming worde onttrokken. De Staat moet zich niet op den voorgrond stellen bij de regeling van het onderwijs, en toch moet er voor ieder die hel verlangt een openbare school zijn. Genoeg reeds om te doen beseffen, dat reeds de eigen wensehen van de pui tijen der rechterzijde tot groole gematigdheid dwon gen. „liet is dan ook mijne vaste overtui ging", zegt de heer L, dat, zelfs al vond de „rechterzijde" geen tegenwicht meer in het „liberalisme", de regeling der volksschool toch niet veel zal kunnen afwijken van de thans aangenomen beginselen". Om dit gevoelen te staven toetst de heer Lobman de nieuwe wet aan alle hierboven tegen zijne landslieden. Het scheen of hij zijn vreesachtigheid terzijde had gezet en een held was geworden. De hoofdlieden bewonderden zijn moed, doch meer dan een kameraad zeide: „hij zocht den dood' want dij heeft zijn pleegvader verraden, vecht tegen degenen die hen welde den, en tracht zijn geweten daardoor in slaap te wiegelen." Die kameraden hadden geen onge lijk, want dag en nacht stond hem het beeld van zjjn grijzen pleegvader voor oogen. Wat was van hem geworden, was hij in de vlammen der pastorie omgekomen, was hij gelijk zoovelen ver moord, doodgeschoten. Waarlijk, Lode wijk zocht den dood doch vond ze niet. Ook het laatste oogenblik, in Gods eeuwigen raad bepaald, moest hij doorleven. Te Torfau had een ernstig gevecht plaats. De Vendeërs behaalden de zege. Kleber, de bevelhebber der republikeinen, werd zwaar ge wond en zou zonder de hulp van twee grena diers, die daartoe wonderen van dapperheid verrichten, gevangen genomen zijn. Kort daarop ontvingen de republikeinen eene nieuwe neder laag te Mointagu, waardoor hun haat tegen de Yendeërs nog grooter werd. Te Sormaire waren zjj ingesloten en koelden hun haat en wraak- uitgechukte verlangens en zet hij uiteen, dat zij zooveel mogelijk zijn bevredigd. Hij haalt daarbij veel aan uit de beraadslagingen in de Tweede Kamer en wijst er met nadruk op, dat al hebben de meeste leden der rech terzijde gedurende de onderwijsdebatten liet stilzwijgen bewaard, dit niet voortkwam uil mindere belangstelling of onbekwaamheid, doch uit zelfverloochening, omdat zij over tuigd waren dal er nu niet meer lang en breed moest geredeneerd worden, maar dat het aankwam op daadzaken. De zaak was on der de leden der antirevolutionaire partij be hoorlijk voorbereid, ook in overleg met de leden der rechterzijde, zoodal in liet open haar debat vaak alleen het advies werd uit gebracht, waaraan men gemeenschappelijk had gewerkt. iNa nu te hebben nagegaan, in hoeverre de beginselen der nieuwe wel op hel straks omschreven letterslot passen, komt de heer Lolnnan tot hel resultaat, dut niet de nieuwe wel het navolgende is verkregen: Lene openbare school behouden voor wie zich in de bijzondere niet thuis gevoeltals veiligheidsklep waar particuliere bemoeiing ontbreekt, als wijkplaats voor kerkelijke ty rannic; die school «iel meer de nationale, de bevoorrechtedoch slechts, zoo althans de liefde voor de vrije school toeneemt, aan vulling in plaats van regel; die school ook niet meer het symbool van verdraag zaamheid en volkseenheid en volkskracht, omdat zij ter wille van hare bestemming neutraal, kleurloos, lot zekere male onvrij en belemmerd moet zijn; die school dan ook niet meer dan onvermijdelijk boven de vrije school bevoordeeld. De bijzondere school gelijk gesteld met de openbare, in zooverre zij dezelfde bijdragen uit de Rijkskas ontvangt als de openbare, zoowel voor de opleiding als voor hel fun- gecrcn van het onderwijzend personeelfi nancieel «c/jfergesleld hij de openbare om lucht aan iederen vijand die hen in handen k.vatn. Op zekeren dag werden eenige koningsgezinde gevangenen in liet leger gebracht. Het lot de zer ongelukkigen was spoedig beslist, doch zij bleven ongevoelig en koud voor hetgeen hen te wachten stond. Zij beantwoorden de hun aan gedane beledigingen met verachting, of verdroe gen die met onverzettelijke bedaardheid. De woede hunner vijanden werd daardoor machte loos, want de wraak vind geene voldoening als het slachtoffer ongevoelig blijft. Alleen wanneer zij van tijd tot tijd hun oog sloegen op een hunner medegevangenen, zag men dat zij ont roerden en het hoofd van hen medelijdend af wende. Die medegevangene had een achtbaar voorkomen, zijn hoog voorkomen droeg het diepe lidteeken eener wonde, welke eerst onlangs scheen genezen te zijn. Het was den prediker waarvan wij reeds boven spraken, den pleegva der van Lodewijk. Hij zou het eerst doodge schoten worden. Met vasten tred begaf hij zich naar de strafplaats, een land met hagen omzet, zonderde zich eenige oogenblikken af, beval zijn ziel aan God en knielde neder. Doch nauwelijks schaarde zich het peloton om vuur te geven, toen een diepe zucht aan de redenen die geenszins aan voorkeur van het openbaar onderwijs zijn ontleend daar entegen gesteld boven de openbare wal be treft de vrijheid om het hijzonder onderwijs naar eigen goedvinden in te richten. De ouders vrij gelaten iu de keuze eener school voor hunne kinderen, doch niet ontslagen van hunne laak; onder die ouders zoo al niet uitsluitend, dan toch in de eerste plaats de min- en onverniogenden financieel gesteund; de deugdzaamheid van het onderwijs in hel algemeen, en vooral die van het bijzonder onderwijs, krachtig bevorderd, en daarom zooveel doenlijk ge zorgd dal 's lands penningen ten hale van hel onderwijs zullen worden aangewend. De Christelijke bijzondere school, althans voorloopig, begunstigd, doordat de Chris tenen voor hunne scholen de meeste vrij gevigheid loonden, ofschoon dil iels is dat de Staat niet rechtstreeks veranderen kan. Aan de door de vroegere wet uitgelokte opdrijving van de gemeentelijke school-uil- gavcn perk gesteld; de rijksbijdrage aan de gemeentebesturen verstrekt om redenen van billijkheid en niet meer omdat alleen de Slaat goed onderwijs kan geven. Lindelijk cenc wel, die ten hate van allen komtdie door de verschillende par tijen werd aangenomen; die de deugde lijkheid van alle onderwijs bevordert, en die zelve zal zijn wal de openbare school niet kun wezen „het symbool van natio nale verdraagzaamheid en samenwerking" het „cement onzer volkseenheid." Is dal veel gewonnen In hel derde deel gaat de heer L. na, welke de vermoedelijke gevolgen van de aanneming der wet zullen zijn ten opzichte van Ie den schoolstrijd op politiek gebied '2e hel onderwijs in het algemeen borst van den dienaar des Ileeren ontglipte, en hij zich met de rechterhand de oogen wreef uit vrees de speelbal eener begoocheling te zijn; een tweede blik overtuigde hem van eene vreese- lijke waarheid, hij begon te weenen, en sloeg de oogen neder, want hij had een der soldaten herkend, het was niemaud anders dan zijn pleeg zoon LoJewijk. „O, mijn God riep hij overluid bespaar mij deze beproeving maar Uw wil geschiede." Daarna trok hij een doek uit een zijner zakken en wilde die voor de oogen bin den, toen een jong soldaat zijne rij verliet, zijn geweer wegwierp, en zich in de handen van hem wierp, op wiens borst de loopen der ge weren gericht waren uitroepende Vader mijn lichaam zal u thans tot borstwering dienen, wij zullen te zamen sterven; doch vergeef mij eerst mijn misdaad. Ik was een lafaard en verliet u in de ure des gevaars. Toch kleeft geen bloed aan mijne handen. Nooit heb ik op de konings- gezinden geschoten, mijn geweer weigerde steeds of de kogel deerde niemand. Voor het eerst ben ik gekommandeerd om deel te nemen aan het fuci- leeren, en de eerste die knielt is mijn pleegva der. O, vergeef mij en laat mij metu sterven." (Slot volgt.)

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1890 | | pagina 1