Week blad voor de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche Eilanden. f V Vrijdag 12 Juli 1889. Vierde Jaargang N°. 176'. IN HOC SIGNO VINCES W. BOEKHOVEN. Alle stukken voor de Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie, franco toe te zenden aan den Uitgever. Zal de voorgestelde subsidie liet bijzonder onderwijs baten of schaden? FEUILLETON. HET ZWAHTE GALEISCHIP E. A-GLYPHOS. CiienRTnlcraiMlsvcrkieEiiiseii. Deze Courant verschijnt eiken Vrijdag. Abonnementsprijs per drie maanden 50 Cent, franco p. post Afzonderlijke nummers 5 Cent. U1TGEVHH iOIIMKLSDIJK. Advertentiën van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent. Advertentiën driemaal geplaatst worden slechts tweemaal berekend. Advertentiën worden bij den Uitgever ingewacht tot Donderdagmiddag 5 uur Aldus is reeds meermalen van antirevolu tionaire zijde gevraagd, vooral omdat van dien kant reeds herhaaldelijk is betoogd, dat wij om ons ideaal met de vrije school wat na derbij te komen juist geen subsidie noodig hebben, maar die liever moeten weigeren. De katholieken, dit weet men, denken daar eenigszins anders over. Deze lieden strijden meer voor de onbelemmerde gele genheid om hun godsdienst door middel van de school te verbreiden, en het is hun tame lijk onverschillig op welke wijze zij tot dat doel geraken, ja hoe voordeeliger zij dat doel kunnen treffen, hoe meer zij daarbij uit de staatskas kunnen genieten, des te liever het hun is. Daarom zouden zij vermoedelijk ook geen bezwaar hebben tegen de oprichting van af zonderlijke staatsscholen voor protestant- sche en katholieke kinderen. Of althans zou den velen hunner willen, dat op plaatsen, al waar de ouders van slechts ééne godsdien stige gezindheid zijn, en dus de Bijbel op een wijze kan gebruikt worden die niemand aan stoot geeft, zij zouden willen, dat daar ook de godsdienst bij en onder het onderwijs werd toegelaten. Op die wijze zouden in Noord-Brabant en Limburg de meeste scho len officiëel geijkt worden als roomsche scholen. Maar de antirevolutionairen hebben den schoolstrijd geheel anders opgevat, en dat is zeernatuurlijk, omdat de Protestanten onder ling veel te veel verdeeld van gevoelens zijn om als één gezindheid in de scholen op te treden. En toch is er voor het gebruik van den Bijbel een toeziende, regelende macht noodig, of anders worden vele scholen met den Bijbel het tegendeel van wat zij heeten te zijn, doordat de Bijbel er of in het geheel niet, of slechts voor een klein gedeelte en dus geheel tegen zijn aard gebruikt, of zelfs bestreden wordt. DOOI 18 Yoor de derde maal sedert den nacht, gedu rende welken de bezetting op het fort Lief kens- hoek het kanongebulder van het zwarte galeischip en der Immacolata Concezzione en het in de lucht vliegen van het laatstgenoemde vaartuig waarnam, spreidde de avond zijn valen sluier over de aarde. Het was windstil en ongewoon warm. Weerkundigen beweerden, dat er spoedig veel sneeuw te wachten was en zij konden wel gelijk hebben. Nadat de zon des morgens de ■göuhrt-TC nevelen verdreven had en het schoon helder weder was geworden, verborg zij zich des middags achter dichte, zwarte wolken. Dit wolkgevaarte trok al meer en meer samen en daalde tegen den avond steeds lager neder ovef de stad Antwerpen, over land, rivier en zee. Nogmaals begeven wij ons in gedachten aai boord van het Genueesche schip, de Andrea Doria en wel in de kajuit van den kapitein. De hangende lamp werpt haren roodaehtiger gloed door het vertrek, op de wapens enkaar-, ge A -. De overheid kan hier onmogelijk een mouw aan passen, en om deze onoverkome lijke moeilijkheid nu te ontgaan en te maken, dat verreweg de meeste ouders een school krijgen naar hun zin, heeft onze partij geen anderen uitweg kunnen vinden, dan dat de overheid zich zou terugtrekken op schoolge bied en dat de particuliere ijver tot het bou wen van scholen zou opgewekt worden. Reeds in 1869 stelde de heer Groen van Prinsterer in zijn antirevolutionair program vast: de staatsschool aanvulling en de vrije school regel. Nu ligt het in de natuur der zaak, en de ondervinding heeft het ook geleerd, dat de vrije aandrift der burgers om scholen te bou wen het best bevorderd wordt als zij zeiven er de kosten van moeten dragen. En in dat zelf betalen steekt ook een zeer redelijk be ginsel, omdat in de eerste plaats de ouders geroepen zijn om hun kinderen op te voeden of te laten opvoeden, en de overheid er eerst in de tweede plaats op heelt toe te zien, in het belang der natie, dat deze plicht niet verwaarloosd wordt In het algemeen gesproken wordt dus on zerzijds subsidie voor het bijzonder onderwijs noch noodig noch wenschelijk geacht. Maar daarmede is volstrekt nog niet ver oordeeld wat de heer Mackay heeft voorge steld. Als namelijk zijn wetsontwerp door gaat, en de gezamenlijke bijzondere scholen plus minus acht ton gouds uit de staatskas verkrijgen, dan ontslaat dit de christelijke ouders die schoolgeld betalen kunnen vol strekt nog niet van den plicht om evenveel voor het vrije onderwijs te offeren als tot hiertoe. Laat men dit wél begrijpen. Want vooreerst is aan die „subsidie' de voorwaar de verbonden, dat er binnen weinige jaren nog een groot aantal bijzondere onderwij zers moet aangesteld worden, zoodat de be stuurders der vrije scholen verplicht worden om het verkregen geld toch weer dadelijk aan meerder personeel uit te geven. En dan, wat er overblijft kan hoogstens ten aan de wanden, op den vloer, waarop bloe dige doeken verspreid liggen, op de legerstede, waarop Antonio Valani kreunt en steunt en ijlt, op de aan het voeteinde geknield liggende My- ga, op den luitenant Delia Rota, die naast de legerstede van zijn stervenden vriend staat en woeste, zonderlinge blikken nu eens op den zwaar gewonde, dan weder op de geschaakte maagd slaat. Tegen den middag had Leone van den admi raal Spinola en den gouverneur van Antwer pen met onverschilligheid de opmerking hooreu maken, dat het ontsnappen van den watergeus een duivelsche list was en hij daarvan de schuld droeg. Met een weinig minder onverschilligheid had hij vernomen, dat liem, hij gebrek aau eenen betere, het opperbevel over het galjoen, de An dreas Doria voor de expeditie op den aanstaan den morgen werd opgedragen. Naar het zich aan boord bevindend meisje had JICUX.1tO«nAn<l nortll. llrt geweest en nog steeds werkzaam, wil veranderen. Hij biedt zich aan als meesterknecht in een zelfde zaak of in een pakhuis, mits 's Zondags vrij. Van goede getuigschriften voorzien. Adres met franco brieven, letters Z Z, aan BOEKHOVEN's Advertentiebureau te Som- melsdijk. strekken om het schoolgeld van behoeftige en minvermogenden te dekken, en -dit mag ook niet vergeten het geheele subsi diebedrag kan nog niet eens opwegen tegen hetgeen de voorstanders der bijzondere scholen meêbetalen voor de kinderen der voorstanders van de openbare school. Gelijk de toestand tot dusver was, kan het niet blijven. Dat zou schrikkelijk onrecht vaardig zijn. De Grondwet zegt immers, dat alle onder wijs vrij zal zijn. Maareen „vrijheid" die hierop neerkomt, dat degenen die een bijzondere gezindheids-school noodig ach ten, feitelijk twee-of driedubbel betalen, is geen vrijheid, maar indirecte dwang. Zal dus de vrijheid iets meer zijn dan een loos woord, dan moet er wel geldelijke te gemoetkoming gegeven worden aan de bij zondere scholen, zoolang er in de Grondwet blijft staan, dat de overheid overal in het land voor „voldoend" openbaar onderwijs moet zorgen. In 1848 toen deze regel in de Grondwet geschreven werd, was de toestand geheel anders dan nu. Toen was er bijnageen goed bijzonder onderwijs en toen was er ook geen kijk naar, dat het bijzonder onderwijs zich op zoo breede schaal zou ontwikkelen als la ter werkelijkheid is geworden, want thans gaan er ongeveer 2 7 procent van de school gaande kinderen op de bijzondere school. Aan zoo iets dacht men vóór 40jaren niet, en omdat er tevens aan het bijzonder onder wijs, uiteen maatschappelijk oogpunt beschouwd, zeer groote gebreken kleelden, scheen het de natuurlijkste zaak van de we reld om nevens, de toegezegde v r ij h e i d van onderwijs ook in de Grondwet te ver melden, dat de Staat overal voor voldoend lager onderwijs zou zorgen. Doch wat toen natuurlijk scheen, is thans o n natuurlijk geworden. Een groot deel der natie heeft getoond de vrije gezindheids- scholen te verkiezen, en nu deze er eenmaal zijn in grooten getale, en gekomen zijn on- dat zonder beschutting en bescherming aan zijne willekeur prijs gegeven was, zoodra zijn vriend den laatsten snik gegeven had. In het begin trachtte hij dergelijke gedachten nog wel uit zijn hoofd te verbannen, maar zij kwamen gedurig met nieuwe kracht in hem op het was hem niet mogelijk, ze van zich te zetten, en weldra gaf hij het geheel en al op, ze verder te bestrijden. In hare wanhoop kwam het schoone meisje hem steeds nog aanininniger vooronder zijn scheepsvolk, in liet tuighuis, in het spreek- kabinet des admiraals, in de straten der stad was zij in zijne ziel, zooals zij daar met kramp achtig saatngevouwen handen in de kajuit der Andreas Doria in aanhoudend gebed lag neer geknield. De wildste hartstocht sloeg in heldere vlammen op en met de dolzinnigste drogredenen zocht hij zijn zich daartegen aankantend gewe ten op den mond te slaan. Wat zou het An tonio ook baten, al zond hj het meisje weder aau land Nu riep Leone Delia Rota zich de oogenblikken voor zijne verbeelding terug, waarin hj het sierljk gebouwde lichaam van Myga in zijne armen had gehouden, toen hj het bewus- telooze kind door den rook, langs de kade ge dragen had. Door den wind golfden toen de blonde lokken der maagd langs zjn gelaat. „Neen, neen, neen, Antonio Valani, uw recht op den schoonen buit eindigt met uw leven 1 danks de geldelijke bevoorrechting der openbare scholen, nu is er ter verkrijging van ware vrijheid inderdaad een geldelijke toelage ofbeter nog gezegd terugbetaling aan de bijzondere scholen noodig. Hierin ligt volstrekt geen bevoorrechting van het bijzonder onderwijs, maar slechts een poging tot doorvoering der vrijheid. Het-zou dwaas en onverantwoordelijk zijn, als de overheid nog langer weigerde stappen in deze rich ting te doen. Nu het bijzonder onderwijs door de toewijding van een groot deel der natie eenmaal is opgeheven uit de vernede ring waarin het vroeger lag, heeft de over heid dat feit te aanvaarden, en heeft zij de vrije school te erkennen door haar voorstan ders te ontheffen van den plicht of de nood zakelijkheid om dubbel zooveel voor het on derwijs te betalen als de andere burgers. De liberalisten hebben steeds geweigerd en zullen vermoedelijk nog lang blijven wei geren om op dit punt met den wensch en het werk der natie te rekenen. Daardoorzijn zij ook zoover achteruit geboerd. Maar het Ministerie Mackay denkt er gelukkig beter over. Het wil door gelijkmaking van geldelij- ken last een eerlijke concurrentie scheppen tusschen de openbare en de vrije school, en dewijl dit op het oogenblik niet anders dan door toezegging van geld uit de Staatskas te krijgen is, moet in dezen vorm de voorge stelde „subsidie" worden toegejuicht. Het recht wordt er door bevorderd en het vrije onderwijs verbeterd, mits de zaak goed begrepen worde en dus de offervaar digheid voortdurend worde aangekweekt. Een der grootste voorrechten, die op 't oogen blik de antirevolutionaire partij boven die dei- liberalen bezit, zegt de Bricllenaar is zeker wel het hebben van een Program van beginselen bestaande uit 21 artikelen, in 1878 opgesteld en door het Centraal Comité in het licht ge zonden. Dit program evenwel is slechts bruik baar bij verkiezingen voor de leden van Pro- Oorlogsrecht, Antonio Valani, strijk de vlag en zink voor mij is thans het geluk, dat u toegedacht was, en morgen, morgen voor mij het bezwijken, voor een ander de zege Oorlogsrecht, oorlogsgeluk, arme Antonio Met zulke gedachten was in de avondsche mering de luitenant de kajuit binnengestapt, en nu stond hij daar, zooals wij reeds gemeld hebben, tusschen den zieltogenden Valani en de over al hare leden sidderende Myga in het sche merlicht der dof brandende scheepslamp. Men had den doodelijk gewonden jjapitein ter betere verpleging aan wal willen brengen maar met alle kracht van een uitblusschend bestaan had Antonio zich daartegen verzethij wilde sterven op zijn schip, niet in het hospi taal. In zijne ijlende koorts had hij niet verge ten, dat Leone het Vlaamsche meisje, aan boord van het schip heeft gebracht. Hoe meer de dood nadert, destevaster klemt hij zich aan baal vast, desteheftiger treedt zij op den voorgrond. I11 zijn leven had hij ze bijna in zijn hart be graven, zonder het tusschen-beiden treden van zijn wilden medgezel Leone had zij zich wel licht nooit geopenbaard. In het aangezicht des doods, in zijn koortsijlen, werpt zijn geest alle hem boeiende kluisters afniets van dat alles, wat hij vroeger gevoeld en verborgen heeft, verheelt Antonio Valani nu meer. Wordt verv.)

Krantenbank Zeeland

Maas- en Scheldebode | 1889 | | pagina 1