Christelijk
Weekblad
voor de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche Eilanden,
Een Klaverlilafl van Vier.
rOOMVERYERIj"
tsersclie Wassclierü.
Vrijdag 4 Mei 1888.
Derde Jaargang IN0. 114.
IN HOC SIGN O VINCE S
m. ts Smalst®.
tronzen Kruis,
Ier melding:,
voor KINDEREN.
3ASIE,
Ier. - Rotterdam.
W. BOEKHOVEN.
Alle stukken voor «le Redactie bestemd, Advertentiën en verdere Administratie, franco toe te zenden aan «len Uitgever.
Het bestaansrecht «Ier
christelijke school.
Feuilleton.
ïht 1876.
em 1868.
Door duizen.
den ftl jaren
gebruikt.
eens per maand het hoofd-
ïoeft uien nooit een fijne
postwissel a 1,10franco
len solide wederverkoopers
ALKMAAR (Noord-Holland).
den Koning der Belgen.
itoomen en veryen van alle
'ingstukken, ook alle soor-
jtgordijnen, Talelkleeden,
itronen geperst, Kwasten,
Jtilles, Kanten, V eeren enz.
en in elkander blijven en
or de gezondheid bewerkt.
1 dagen afgeleverd worden.
LsniJK en OMSTREKEN
melsdijk, Marktveld.
bmboot: Vooruitgang
jroedereede en Overflakkee.
gende 17 Maart 1888.
voorin. 5,30 en nam. 2,u.
fsl. 6,45 9,45 en nra. 3,15 u.
910,30 en nm. 5 u.
11,— 5,30 u.
Ivart in aansluiting met de stoom-
lluis naar Rotterdam en omgekeerd.
ERS ZIJN:
fcester.
STOOMBOOT.
2,4-5 en van Middelh. naar Hellev 4i u.
Jtierdam, (Raderboot.)
lis op Rotterdam.
g en Dinsdag voormiddags 5,uur,
lag en Donderdag 6,uur.
dagen 6,30 uur
g en Dinsdag namiddags 2 uur.
I dagen 3 uur.
5 GEEN DIENST.
ScHItOEFSTOOMBOOTDIENST.)
op Middelharnis.
TEIIDAM;
5 uur. Dinsdag voorm. 9,30 uur.
|>elharnis:
voorm. 4,30 nam. 3 uur. Overige
NIET des Zondags.
|SRB.) ZOMERDIENST,
iel op Rotterdam.
I en Dinsdag 's morgens 4,30 ure.
I)eze Courant verschijnt eiken Vrijdag.
Abonnementsprijs: per drie maanden 50 Cent, franco p. post
Afzonderlijke nummers 5 Cent.
uitgever
S O M II E L S D IJl Ei.
Advertentiën van 15 regels 50 cent, elke regel meer 10 cent.
Advertentiën driemaal geplaatst worden slechts tweemaal berekend.
Advertentiën worden bij den Uitgever ingewacht tot Donderdagmiddag 5 uur.
W KRHKAXEK BKR.
5 Zaterdag
6 Zondag.
7 Maandag.
8 Dinsdag.
9 Woensd.
10 Donderd.
11 Vrijdag.
ZON
op onder
4,24 7,30
4,227,32
4,20 7,34
4 19^35
4,17 7,36
4,16
4,14
7.38
7.39
op
2,53
3,14
3,34
.3,52
4,12
4,32
N. MJ
AN
onder
1,26
2,33
3,39
4.43
5,48
6,54
1.44
MARKTEN.
Vlnnrdingcu veem.
en Dinsdag 'snamidd. 1,45 ure.
i Zaterdag 2,45
ÈN en MAASNYMPH
hangende 17 Maart.
ROTTERDAM,
m. 5,* 8,* 11, en namiddag 4 ure.
6, 8* 11, 4
5 (in plaats van 4 uur.)
PAM.
middag 5,30, 11,30 en nra. 4,30 u.
6,30, 11,30 4,30
Bo (in plaats van 4,30. uur.)
Ievoetsluis.
i ure, namiddag 1,30 3, en 5 ure.
lam circa een half uur later.
1 6 (in plaats van 5 uur.)
1êlle.
jddag 8,30 ure, nm. 1,30 en 5 ure.
ledam circa een half uur later.
16 (iu plaats van 5 nur.)
ltsluis naar Rotterdam, voorin. 8,—
Jrdam naar Hellevoetsluis dagelijks
fre, staan in correspondentie met
Overflakkee.
Irboot) zomerdienst.
nde 3 April.
«.otterdam
Bnsdag vm. 5,15; Zaterd. ongev. 6,50
ft September): Maandag en Dinsdag
pnderd. en Vrijdag vm. 7,10, nm.5,30
«O; Zondag vm. 8, nra. 5,30.
ftember): Maandag en Dinsdag vra. 6,
ïrdag en Vrijdag vra. 7,10, nm. 2,30
feO; Zondag vm. 8, nm. 3.
fmdag en Dinsdag vm. 5,30Woensd.
l)ud-Beierland) vm. 5,45.
Rotterdam;
lisdag en Zaterdag nm. 2.
j 16 September): op werkdagen
vgs vm. 8 en nm. 5,30.
■September): op werkdagen des vm.
vm. 8. nm. 3.
aandag en Dinsdag nm. 1,30, Woens*
1 a- Tf„
van elke maand zal «Oude Maas II
Inaar Rotterdam vertrekken.
|t: Donderdag en Vrijdag:
6,45, van Oud-Beierland vra. 7.
t Koorndijk nm. 1.
len2 (Raderbooten).
[terdam. April Mei.
!ïn opg.ontv.) Van ROTTERDAM
Maar gesteld eens, die bezwaren waren er
ft. Neem aan, dat de ouders geheel op de
van hun taak zijn, en dat de kinderen
luis aardig wat vernemen van de rechten, de
ettingen, de beloften en de bevelen des Heeren,
reronderstel eens, dat daarbij de predikanten
■bun best doen om deze dingen er nog veel
uidelijker bij hen in te scherpen. Dan is het
nmers nog de dwaasheid gekroond om hen
»ar de openbare school te zenden. Het onder
ijs toch, dat daar gegeven wordt, loopt lijnrecht
f tegen hetgeen zulke kinderen in hnis en op
,9 catechisatie vernemen. En dat niet zoozeer
>mdat er geen Bijbel gelezen wordt, of psalmen
gezongen, of godsdienstige toespraken of ver
halen gedaan wordenneen maar het geheele
onderwijs is er van een anderen, onbijbelschen
geest doortrokken. En waar er nu door tweeërlei,
niet elkaar strijdige invloeden op het kind ge
werkt wordt, zullen de kwade invloeden licht
de overhand krijgenwant steeds tiert het on
kruid veel weliger dan het vruchtdragend ge
was.
De knaap, die in huis leert, dat God de aarde
uit het niet heeft voortgebrachtdat de kinderen
Israëls droogvoets door de Roode Zee gingen
dat de zon op Jozua's biddend bevel stil stond
Gibeon »n de maan in het dal Ajalonen
die té' gelijkertijd in de leert, dat dit
alles onwaar is, en onzinnig, omdat het strijdt
wet de wetten der natuur, zulk een knaap komt
in de warhet ongeloof krijgt er voedsel door,
en als God het niet krachtdadig verhoedt, gaat
de eerbied voor Zijn Woord er bij zulk een
jongen uit.
Aan wie nu lfet verwijt, als ouders, die zeg
gen zelf bij Gods Woord te leven hun kinderen
op 13 of 14-jarigen leeftijd zien glimlachen als
zij over de wonderwerken Gods spreken of lezen
Immers is het alleen hun eigen schuld, als zij
ze nl. in een gansch schadelijke omgeving
brachten. Men zal zich toch wel wachten, een
plant, die alleen in de warmte kan groeien en
bloeien, voor zijn „ontwikkeling" in de win
terkoude te brengen of aan den vorst bloot te
stellen. En nogtans doen voortdurend sommige
ouders, die voorgeven persoonlijk veel met den
godsdienst op te hebben, hetzelfde.
liet is waar, de openbare onderwijzer is vol
gens de wet verplicht, .christelijke en maatschap
pelijke deugden" te onderwijzen. Doch wat be-
teekeuen christelijke deugden waar de Christus
uit is weggenomen, en die niet in dadelijk ver
band met zijn persoon mogen aangeprezen wor
den? Hoe kan men ooii in de maatschappij
geleid worden door vage, afgetrokken begrippen,
waar geen persoonlijke uitsluiting achter zit?
En toch, van Christus zelf mag niet gespro
ken worden, omdat dit ergeren zou aan de jood-
sche en moderne kinderen.
De Apostel Petrus vermaant de geloovigen
om bij hun geloof deugd te voegen, en bij de
deugd kennismaar de liberalen keeren de zaak
om, en zeggen: de rnuuL pp>',:jke kennis voor
op, de deugd als een aanhangsel er oij, en het
.geloof blijft in de school geheel en al een on
verschillige zaak. Goed beschouwd willen zij
dus de deugd baseeren op het ongeloofdus
een deugdsbetrachting, die beheerscht wordt
door de mode van den dug. De christelijke ou
ders winnen er niets mede. Integendeel zulke
.deugden" kweeken slechts farizeïsme en sluiten
meer en meer de kinderharten toe voor die diep
ingrijpende werking Gods, welke zij voor het
behoud hunner ziel en de ware deugdzaamheid
behoeven.
Waarlijk, de openbare school voedt niet op.
Dat zeggen wij niet alleen, maar dat moest
zelf, eenigen tijd geleden, de liberale Professor
de Louter uit Utrecht toestemmen, toen hij, in
een publieke vergadering van de kiesvereeniging
.Eendracht maakt macht" aldaar, er op aandrong
om de openbare school te .hervormen". Door
het drijven der .neutraliteit" zeide hij, zijn aau
de Staatsschool .haar voedende bestanddeelen
ontnomen", en op die scholen .ziet zich de on
derwijzer in zijn opvoedkundige roeping belem
merd".
Wij nu begeeren opvoeding voor de kinderen.
Een bewerking van het hoofd alleen, met ver-
waarloozing van het hart, maakt de kinderen
ongelukkig, en is oorzaak, dat ze ook voor an
deren slechts onheil stichten. Kennis is zeer
zeker macht, maar op het nuttig gebruik van
die macht komt het aan. Kennis zonder gods
dienst is zooals een groot man zeide,
trots en heiligschennis.
O.u nu die verkregen kennis goed te leeren
gebruiken; om waarlijk nuttig te worden voor
de maatschappijmoeten de kinderen aanhou
dend bekend gemaakt worden met Gods daden,
uiet Gods wet en met het Evangelie der gena
de. Dit leert niet alleen Asat' ons in Ps. 78
maar de H. Schrift is vol aanwijzingen hier
omtrent. (Men zie o. a. Spr. 8: 17; Joel 1:3;
Deut- 4 37 6 712 25 30 6 en 19Jes.
54:13; Zacharia 10: 9; Marcus 10: 14; Ef.
6 4 enz.)
Ook volgens den H. Doop zijn de ouders
verplicht hun kinderen naar de christelijke school
te zenden. Met dien Doop wordt over het al
gemeen geen rekening gehouden. Het schijnt
vaak, alsof die Doop slechts een ijdele vorm
ware. Zelfs door overigens rechtzinnige predi
kers wordt de Doop soms voorgesteld als een
afbeeldsel dat op zichzelf, zonder bekeering niets
beteekent.
Nu, het zal wel waar wezen, dat de Doop
Eene bladzijde uit bet Nederlandse!»
Martelaarsboek.
door
J. VERHAGEN Jr.
Vrijdag
Zaterdag
Zondag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
28 vm.
29 vra.
29 vm.
30 ara.
30 nm.
1 nra.
2 vm.
3 vm.
4 vm.
11,— u
2,00 u'
2,00 u"
0,— n'
1.— u'
u
—',00
—,00 1
—,00 u
IV. het feest vax st. michael ex zijne gevolg1n.
(Vervolg.)
Te IJselmonde werd sedert jaren de mis be
diend en de godsdienstoefeningen geleid door
den pastoor Adriaan Janz. die ons geschetst
wordt als een ernstig onderzoekend priester,
doch die van mensohenvrees niet is vrij te
pleiten.
Onderzoekend en weetgierig als hij was, had
j zich eenige geschriften der hervormers aan
schaft, dié gelezen en herlezen, getoetst aan
ods Woord, en de Heilige Geest zond een
raai van Zijn licht in het hart van den on-
rzoeker, zoodat hij zag, dat Rome in meer
aan één opzicht dwaalde.
Toch bezat hij toeu, het was in het jaar
1^56 den moed niet om voor zijne overtuiging
nit te komen. De vijand der broederen trachtte
zpa lang mogelijk zijn prooi te behouden. Hij
las het Woord des Heeren en de geschriften die
in het Latijn in het Hoog- en Nederduitsck ver
schenen en hem in het geheim door een als
marskramer verkleed, prediker des Evangelies
Werden bezorgd, doch hij verborg die geschrif
ten en las ze alleen dan wanneer hij zijn stu
deervertrek gesloten had. Hij was gelijk de dis
cipelen des Heeren die met gesloten deuren ver
gaderden uit vreeze voor de vijanden.
Wel is waar wekte hij zijne gemeente nu en
dan, onder bedekte termen, op het Woord Gods
te onderzoeken, en wees op de kracht en waardij
der Heilige Schriften, maar de mis en alle sa
cramenten bediende hij volgens de voorschriften
der kerk.
Tien jaren lang werd pastoor, Arend Janz.
aldus geslingerd. Had hij den eenen dag het
voornemen voor zijne overtuiging uit te komen,
den anderen dag, joeg de verzoeker hem zooveel
vrees aan dat hij zijn voornemen vergat en weer
met een bezwaard geweten, zich als een trouw
dienaar van Rome openbaarde.
Zelfs als den laatsten Zondag in September
een feest ter eere van St. Michaël werd ge
vierd, bezat hij den moed niet om als herder
zijne kudde voor de wolven, die de schapen
wilden verslinden, te waarschuwen. Hij ver
goodde den aartsengel ten aanhoore van de
talrijke schare die het kerkgebouw vulde, doch
kwam steeds met een bedrukt en kloppend hart
in de pastorie. Dien dag bad hij wel stoffelijke
vruchten geoogst, goud en zilver, doch het
brandde hem op het gemoed.
God had echter het goede werk in hem be
gonnen en zon het voleindigen. De straal van
het licht des HeiLigen Geestes zou een vlam
in hem worden. De Heere had hem bestemd
om een lichtend licht te zijn, waarbij nog he
den Zijn groote daden kunnen bewonderen.
Stel u Arend Jansz. voor, tien jaren lang ge
slingerd, werkende en biddende, doch zonder
vrede des harte te vinden gedurig, door de wer
kingen des Geestes overtuigd, dat geen andere
Naam, dan die van Jezus gevonden wordt door
weikeu wij kunnen zalig worden; doch vaak
telkens aan het weifelen gebracht. Die tien jaren,
deden het haar van den pastoor vergrijzen en
zijn rug krommen. Doch, God laat niet varen
het werk Zijner handen.
Het verbond der edelen, bleef ook te IJsel
monde geen geheim, Arend Jansz. zag daarin
redding voor kerk en staat, en sprak daarover
met een, die zich zijn vriend noemde, doch zijn
vijand was.
Van toen af werd hij, als verdacht van ket
terij, bij den inquisiteur opgegeven.
Deze kon echter geene aanleiding vinden om
hem gevangen te nemen, doch begreep wel dat
de pastoor van IJselmonde gevaarlijk kon wor
den, en liet zijn gangen bespieden.
Weldra hoorde men in IJselmonde spreken
van den Beeldenstorm. De harten der Roomschen
werden door dit bericht met angst en vraes ver
vuld; men vergat een oogenblik den pastoor
Adriaan Jansz., de inquisiteurs spanden netten
en strikken om andere offers te vangen.
Maar toen juist, brak God met zijn volle licht
in het hart van den pastoor van IJselmonde
door. Hij kou zeggen: Heere, ik ben de uwe
en gij de mijne.
Den beeldenstorm keurde hij af, maar beroemde
zich een geus te zijn.
Het was den laatsten Zondag van de Septem
bermaand 1566.
Het feest van St. Michaël zal worden gevierd.
Het ruime kerkgebouw te IJselmonde is meer
dan gevuld, niet alleen de doorgangen, maar ook
de treden die tot den kansel leiden, zijn bezet.
Daar trad de pastoor het kerkgebouw binnen.
Geen geestelijk gewaad omhult zijn leden; met
gebogen hoofd beklimt hij, tusschen hen die
de treden bezet hebben door, den kanselzendt
daar eerst een stil gebed troonwaarts, bidt toen
overluid met de gemeente en leest het onder
werp zijner toesprank af:
„Te dierzeltder ure kwamen de discipelen
tof Jezus, zeggende: Wie is toch de meeste in
het koninkrijk der hemelen En Jezus een kin-
deke tot zich geroepen hebbende, stelde dat in
het midden van hen, en zeideVoorwaar zeg
ik u, indien gij u niet verandert en wordt
gelijk de kinderkens zoo zult gij in het ko
ninkrijk der hemelen geenszins ingaan. Zoo
wie dan zichzelvon zal vernederen, gelijk dit
kindeke, deze is de meeste in het koninkrijk
der hemelen, en wie zoodanig een ontvangt
in mijnen Naam ontvangt Mij. Maar zoo wie
één van deze kleine, die in mij gelooven ergert,
het ware hem beter dat een molensteen aan
zijnen hals gehangen en dat hij verzonke ware
in de diepte der zee. Wee der wereld van de
ergernissen want het is noodzakelijk dat de
ergernissen komen, doch wee dien mensch
door welke de ergernis komt.
Bij het overnemen van deze verzen, hebben
wij onze vertaling gevolgd.
Met vuur en buitengewone welsprekendheid,
verklaarde de pastoor deze woorden van Jezus,
zoodat ieder ze begreep. Zulk eene rede was
in het kerkgebouw te IJselmonde nog nooit ge
hoord. En toen de redenaar den kansel verliet
en zonder de mis te hebben bediend naar de
pastorie ging, waren velen voor de hervorming
gewonnen, waren enkelen kind geworden en be
leden hun zonden aan den Vader in den hemel
doch sommigen waren ontsticht en ontsteld
en weuschten hun pastoor niet veel goeds.
Toch ging hij op den ingeslagen weg voort.
Weinige weken later was het misgewaad weg
gesloten, waren biecht, oliesel, kortom alle plech
tigheden die met Gods Woord strijden of daarin
niet worden bevolen, afgeschaft, verkondigde
Adriaan Jansz. in het Nederduitseh het Evan
gelie des behouds en weerklonken de tempel
wanden van het gezang der psalmen volgens de
berijming van Petrus Dathenus.
Doch deze toestand was van niet langen duur.
De inquisiteur Souniris zag te goeddat de
pastoor van IJselmonde moest „gecorrigeerd"
worden.
Bewijzen voor zijne ketterijontrouw aan de
kerk had hij te over.
Hij ontbood daarom Adriaan Janz. naar den
Haag. De vrienden va den pastoor baden hem
aan die oproeping geen gevolg te gevenzij
boden zich aan, welwetende dat hij te 's Gra-
venhage gekomen, in den kerker zou worden
gesloten, in het ontvluchten behulpzaam te zijn,
of hem met geweld uit de klauwen der inqui
sitie te houden. Een hunner had reeds op de
mogelijkheid van een gevangenneming gerekend
en alle toebereidselen gemaakt om hem naar
Londen te doen ontkomen, doch de weleervrees-
achtige was een held geworden. Hij was zijn
Heere zoo dikwerf' ontrouw geweest en wilde
Hem nu belijden; ja, was bereid voor Zijnen
naam te sterven.
Door eenigi! vrienden vergezeld, kwam hij
binnen de poorten van den Haag, verantwoordde
zich voor zijne rechten en de poorten van
den kerker werden ontsloten. Adriaan Janz.
werd bij Vos geduwd en de deuren achter hem
gesloten. Wordt vervolgd.)