Orqaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in Zeeuwseh-Vlaanderen.
No. 271.
Woensdag 25 Augustus 1920
3e Jaargang.
FEUILLETON.
B U IT E N L A Nil.
JAN WAANDERS.
ABONNEMENT: Bii bezorging f 1,15 per drie maanden. Franco per post voor Nederland f 1.2o.
Uitgave van de Christelijke Fersvereeniging „Zeeuwseh-Vlaanderen" te T e r N e u z e n.
Alle stukken, de redactie en administratie van dit blad betreffende, moeten worden gezonden
aan den redacteur, J. HOMMES, Lange Kerkstraat 5, Ter Neuzen.
AHONNEMENT: Bij bezorging f 1,15 per
ADVERTENTIËN Van 1—4 regels f O.GO. Elke regel meer ƒ0.15. Abonnementen per
contract. - Crisistoeslag 15%. Inzending van advertentiën tot 12 uur^ 's middags op
de verschijndagen bij den drukker 1). II. LU IOOIJ Az. te Ier Neuzen.
Telefoon Nr. 20.
Christelijk
Landbouwonderwijs.
Reeds meerdere malen mochten we
wijzen op den strijd voor ons C hristelijk
onderwijs.
Den taaien strijd tegen de neutrale
school, die immers zoo zei men
toegankelijk was voor ieder.
In verband met dit gezegde spraken
we het echter in een onzer laatste drie
starren uit, dat onze mannen aan de
tegenpartij wel duidelijk hebben gemaakt,
dat die leuze „De neutrale school voor
allen" een valsche was, omdat daardoor
absoluut ontkend werd de beteekenis van
het wezen onzer Christelijke scholen.
Ze hebben het hun toen helder en
klaar verteld, dat wij bij alle onderricht
vorming op positief Christelijken grond
slag begeeren, en niet tevreden zijn met
allerlei vage grondstellingen.
En zoo hebben dan toen onze vaderen,
onder biddend opzien tot God, den zwaren
en moeilijken strijd aangebonden.
Hebben wij nu onlangs mogen zien,
hoe de Heere heeft willen zegenen, hoe
Hij ons ruimte heeft gegeven.
Eigenaardig doet het in verband daar
mee aan, dat de Christenen, voor wat
het landbouwonderwijs aangaat, den
strijd tegen het neutrale onderricht niet
aanbonden, en dit vrijwel onbetwist
meester van het terrein lieten.
Terwijl niettemin het landbouwonder
wijs in de laatste jaren steeds grooter
vlucht heeft genomen.
Immers we ontleenen deze cijfers
aan de anti-revolutionaire „Rotterdam
mer" niet minder dan 13 openbare
landbouwwinterscholen en 6 tuinbouw
scholen werden van Rijkswege opgericht.
Langen tijd hebben we niet anders
gehad dan deze scholen. Totdat lang
zamerhand, heel langzaam de oogen open
gingen en men zich de vraag stelde
Kan met die tot nu toe gevolgde methode
worden volstaan? Is het goed den strijd,
eenmaal gestreden voor het Christelijk
lager, middelbaar- en hooger onderwijs,
hier ongestreden te laten
Het antwoord op deze vragen moest
natuurlijk, voor wie goed nadacht, ont
kennend zijn.
Met de steeds gevolgde methode
het terrein geheel overlaten aan het
neutrale onderricht kon en mocht
natuurlijk niet worden volstaan, want
het is een laakbare inconsequentie, zooals
we nog nader zullen zien, daar de neu-
traliteitsleuzen te huldigen.
En de strijd, eenmaal gestreden voor
ons Christelijk lager-, middelbaar- en
hooger onderwijs dient ook hier zij
het dan in minder erge mate gestreden
te worden.
Het waren de Roomsch-Katholieken,
die zich het eerst" van een en ander
bewust werden, en zoo een anderen, den
goeden koers gingen nemen.
Zij stichtten nl. voor enkele jaren hun
eerste landbouwwinterschool te Bokstel,
die weldra gevolgd werd door een t weetal
nieuwe, nl. te Breda en Rozendaal. Nog
slechts zeer korten tijd geleden werd
een vierde school te Raalte geopend en
als een vijfde krijgen we nu die te Hulst.
Men ziet het dus, de Roomsch Katho
71) Z ELAND IA.
Hij had met drift gesprokende harts
tocht laaide in zijn onstuimige woorden
en al voortgaande had hij in heete passie
haar arm gevat, dien ze met geen moge
lijkheid losrukken kon. Ze dacht er zelfs
op dit oogenblik niet meer over, dit te
doen. Het duizelde haar, als stond ze
op den rand van een grondelooze diepte
Zijn gloeiende, hartstochtelijke woorden
hadden haar de oogen volkomen geopend.
Ze had met vuur gespeeld. Haar on
trouw aan haar man, haar haat tegen
hom hadden haar op dezen weg gevoerd
Kón ze nog terug
„Nietwaar?" drong hij weder aan. „Je
zegt ja Nog een twintig minuten heb
ben we maar tijd. De grond brandt me
onder de voeten. Ga meekrabbel nou
niet terug. Je kimt niet meer. En".,
vleiend Huisterden zijn lippen, „je wilt
immers ook niet meer terug?"....
In eens rukte ze zich los.
„Nee", hijgde ze„nee, nooit. Nee
lieken pakken in dit opzicht hun zaken
goed aan.
Gelukkig, dat ook de Protestantsche
Christenen zich thans op een enkele
uitzondering na van hun roeping te
dezen opzichte bewust worden, en bet
met, name de Christelijke Boeren- en
Tuindersbond is, die nu ook meent te
moeten overgaan tot het stichten van
landbouwwinterscholen op Christelijken
grondslag.
En naast Haarlemmermeer en Harden-
berg heeft deze Bond nu ook haar
pogingen te Zaamslag met succes zien
bekronen, zoodat we vermoedelijk spoedig
op een drietal Christelijke landbouw
winterscholen kunnen wijzen.
Hetgeen echter nog niet wil zeggen,
dat we daarmee tevreden zijn.
Neen, want we hebben zoolang te
werken, tot het met de overheersching
van de neutraliteit over het Christelijke
onderricht, ten einde is.
Inconsequent is het in verband daar
mee we mochten er reeds eerder op
wijzen dat er mannen onder ons zijn,
mannen van Christelijke belijdenis, die
ten opzichte van het landbouwonderwijs
de neutraliteit huldigen en die openlijk
of bedekt afbreuk doen aan de pogingen,
die worden aangewend om te komen tot
Christelijke landbouwwinterscholen.
Zeker, ze zijn ten volle van het ver
keerde van neutraal onderwijs door
drongen, doch achten het niet noodig,
den strijd, eenmaal voor ons Christelijk
lager-, middelbaar- en hooger onderwijs
gevoerd, ook op dit speciale terrein over
te brengen.
Daar zijn er anderen, die het verkeerd
achten, rim door het stichten van een
Christelijke landbouwwinterschool, tot
wat zij noemen, verbrokkeling over te
gaan.
En in de derde plaats zijn er nog
onder ons, die zeggen dat het landbouw
onderwijs alleen een technisch karakter
draagt en dus kwesties, het beginsel
rakende, er in 't geheel niet bij ter sprake
komen.
Tegen al deze beschouwingen dienen
we echter een scherp protest te laten
hooren.
Een scherp protest dan allereerst tegen
hen, die bang zijn voor strijd en waarvan
sommigen den raad gevenLaten
we onze jongens maar gerust naar de
„neutrale" landbouwwinterscholen stu
ren. Zijn de gewone lessen daar ge
ëindigd,' dan zal er wel gelegenheid
bestaan om aan hen nog een extra uur
les te geven in de gewijde geschiedenis
en maatschappijleer.
Is het echter niet of we bij dien raad
den zuiversten liberalen politicus van
de zeventiger jaren hooren spreken
Immers ook zij zeiden hetDe neutrale
school is voor allen bereikbaar en voor
hen die voor hun kinderen godsdienst
onderwijs begeeren, kan zulks immers
na de gewone schooltijden plaatshebben."
Hoe hebben wij het dan nu
Staan onze mannen dan thans op het
standpunt, dat vooreen vijftig jaren door
de liberalen gehuldigd werd en waar
tegen onze vaderen toen met alle kracht
den strijd hebben aaugebonden
Maar waarheen gaan we dan toch!
nee nooit ga ik met jou nooit. Ik wil
er niet over denken, geen oogenblik zelfs.
Verspil je tijd maar niet aan me, ik ga
niét mee, nooit, met jou
Er was zulk een onzegbare verachting
in den blik, waarmee ze hem aanzag,
dat het hem, ook in zijn hartstocht, niet
kon ontgaan.
„Je moet, je moet, je kunt niet terug.
Ik zorg, dat allen weten, allen, hoor je,
wie jij bent, wat jij gedaan heb. Je
moet"
Er was een angstig zich-zelf overreden,
om te gelooven wat hij sprak, in die
woorden, uitgesproken in sterke drift.
„Nooit", sprak ze weer. „Nooit, dan
moet er maar van komen wat wil. Ik
heb me zelf niets te verwijten. Je kunt
doen, wat je wil. 't Kan me niet schelen".
AI lisar gevoel kwam in opstand tegen
zijn voorslag. Ze walgde van hem er
aan te denken, met hèm saam televen,
bah Alles liever dan dit
Hij kwam vóór haar staan.
„Denk er om", siste hij, „weet wat je
doet. Als je met mij meegaat, volg je
je geluk ga je terug, dan loop je in je
ongeluk. Wat kan jou Jan Waanders
schelen; niets, heelemaal niets; dat heb
je genoeg bewezen. En hij zal alles weten,
De neutraliteitsleuze is voor het onder
wijs in het algemeen door ons zeer
terecht als onwaarachtig gebrandmerkt,
doch wordt ze dan bij een onderdeel er
van door een achterdeurtje weer binnen
gelaten
Dat gaat echter niet, en daartegen
dienen we een sche- protest te laten
hooreD.
Heeft die valsche leuze voor het eene
haar bestaansrecht verloren, dan even
goed voor het andere.
Dat diene vast te staan.
Een protest in de tweede plaats tegen
hen, die o, zoo huiverig zijn voor ver
brokkeling.
Die gaan redeneeren Als we zoo tot
splitsing overgaan, krijgen we straks
misschien in een landstreek met een
betrekkelijk klein getal bewoners een
drietal landbouwwinterscholen, nl. een
Christelijke, een Roomsch-Katholieke en
een neutrale.
Alle drie scholen zullen dan zoo om
en bij het minimum aantal leerlingen
hebben en met moeite blijven bestaan.
Waarom in de plaats van de drie
kleine, kwijnende schooltjes dan niet één
groote, bloeiende neutrale?
Daar zou alles veel beter geregeld
kunnen worden en dit kwam dan ten
zeerste het onderwijs ten goede.
We vragen echter dezulken, die alzoo
redeneeren Als onze vaderen ook eens
zoo gedacht en gedaan hadden, hoever
zouden we dan thans zijn met onze
Christelijke scholen voor lager-, middel
baar- en hooger onderwijs?
Laten wij ons dan zoo gauw ont
moedigen
We mogen toch vertrouwen, dat bij
het stichten van een Christelijke land
bouwwinterschool 's Heeren zegen over
die inrichting wordt gevraagd.
En zullen we dan nog versagen
In de derde plaats een protest tegen
lien, die beweren, dat het landbouw
onderwijs alleen een technisch karakter
draagt, dat het daar alleen gaat om
practische bekwaamheden, waarbij het
beginsel in 't geheel niet ter sprake
komt.
Mogen we dezulken allereerst wijzen
op de natuurkundige vakken, die toch
een voornaam deel van het landbouw
onderwijs in beslag nemen
Komt daarbij niet telkens de tegen
stelling tusschen schepping en evolutie?
Is alles vrucht, van ontwikkeling of
wijst het ons terug naar het eerste
hoofdstuk van Genesis
Hangt alles af van natuur-wisselvallig-
heden of staat alles onder Gods voorzienig
bestel
Men ziet het, de antithese, de groote
tegenstelling komt telkens uit.
Maar daar is nog meer, bijv. de leer
van de plantenziekten.
Een middenweg is daarbij niet mogelijk,
men moet al of niet uitgaan van de
zondeval.
Daar is voorts bijv. de maatschappij
leer.
Kan men „neutraal" beweren, dat
zoowel patroon als knecht, zoowel boer
als arbeider voor al hun daden ook
in den steeds terugkeerenden socialen
strijd van staking en uitsluiting ver
antwoording schuldig zijn aan God
Rekent men met de anti-revolutionaire
0f laten we het ergste, de revolutio
naire nog maar niet eens nemen met
de vrijzinnige staatsleer en beginselen
Daar is eindelijk nog de omgeving, het
milieu waarin onze jongens verkeeren.
Dacht men, dat ook dit, juist op hun
gevaarlijksten leeftijd niets beteekeut
Waarlijk we mogen wel degelijk op
onze hoede zijn en hebben die rede
neering, dat liét, landbouwonderwijs heel
goed neutraal kan zijn, dan ook verre
van ons te werpen
Hiermee meenen we de bezwaren
tegen het Christelijk landbouwonderwijs
voldoende recht te hebben laten weder
varen.
Onze conclusie is na een en ander dan
ook tenslotte, dat we hebben te strijden
tecjen de neutrale en voor de Christelijke
landbouwwinterscholen.
Dat we ons in dien strijd niet laten
ontmoedigen, doch onder biddend opzien
tot onzen God voorwaarts gaan op den
ingeslagen weg.
En geve Hij ons ook daar Zijnen
onmisbaren zegen
alles. Denk je, dat hij dan nog langer
van je gediend zal zijn En waar moet
je dan heen Gebruik je verstand ga
met mij mee ik heb twee plaatskaarten
in den trein naar Frankrijk, de plaatsen
zijn besprokenalles is gereed. Geen
haan kraait er naar; niemand ziet ons
hier ooit meer terug. Je zult alles heb
ben, wat je hart begeertde fijnste
toiletten geld heb ik genoeg meer dan
genoeg"
„Geld heb jé, ja; gestolen geld, denk
je, dat ik je medeplichtige wil zijn. Ja,
dreig maar", vervolgde ze onvervaard,
toen hij bij haar laatste woorden woe
dend de vuist balde en zijn groenige
oogen vonken schoten „dreig maar ik
doe het nietik doe het nooitik laat
niet alles, mijn kind niet achter voor
jou
Hij hoonlachte.
„Mijn kind! o ja, jij, je bentnog'moe-
der ook. Hoe durf je er over te spre
ken, jij, wat maal je om je kind Zeg,
wat bekommer jij je daarover. Kom
stel je zoo deugdzaam niet aan. Je
meent er niemendal van. 't Is allemaal
komedie, allemaal aanstellerij. Ga mee
voor 't laatst raad ik het je. Ik heb
geen tijd meer, ik moet weg. Kom
Merkwaardige mededee-
lingen.
De heeren Cachin en Frossard men
weet wel, de beide Fransche socialisti
sche Kamerleden, die de toestanden in
Sovjet-Rusland eens goed zouden bestu
deeren zijn thans in Frankrijk terug
gekeerd.
Uit redevoeringen, die ze voor hun
vertrek uit Moskou hielden, bleek reeds,
dat ze „dweepten" met het Russische
Sovjetstelsel.
Dat ze zich dus thans voordoen als
geestdriftige bolsjewisten, behoeft abso-
lunt niet te verwonderen.
En evenmin, dat ze een groote propa
ganda voor hel bolsjewisme zijn begon
nen.
Daarop is het dan ook niet, dat we
thans de aandacht wilden vestigen.
Het was ons echter om enkele merk
waardige dingen te doen, die het Fran
sche blad „Le Matin" opdiept uit de
mededeelingen van Frossard.
Allereerst deelde deze Fransche bolsje
wist mee, dat de communistische partij
in Rusland aan den vooravond van de
revolutie van October 1917 nauwelijks
30.000 leden telde. Thans is die partij
geklommen, mannen en vrouwen te zamen
tot 630.000.
Dit is een snelle groei en zoo op het
oog gezien, lijken dus de „echte" com
munisten in Rusland een groote macht
te vertegenwoordigen.
Hierbij dient echter niet vergeten te
worden, dat Rusland ongeveer 180.000.000
inwoners telt, zoodat derhalve aldus
„Le Matin" die „solide belichaming
van de dictatuur van het proletariaat"
0,35 procent van het Russische volk ver
tegenwoordigt.
Vertelde geen geestdriftige bolsjewiek
ons het cijfer van die 630.000, dan zou
het bijna niet te gelooven zijn.
Een land geregeerd door 0,35 procent
van de bevolking? Menigeen zal zich
dan ook afvragen, hoe zulks mogelijk is.
De oplossing daarvan is echter deze,
dat de groote massa door de communis-
Hij greep naar haar arm en wilde ze
meetrekken. Zijn arm omknelde den
haren als een schroef, zijn gezicht boog
zich naar haar over ze voelde zijn hee-
ten adem langs haar wangen strijken.
„Je zult alles hebben, alles; weelde,
overvloed ik zal
Met een forschen ruk maakte ze zich
vrij.
„Nooit, ga weg ga weg falsaris
Vuurvlammen schenen zijn oogen. Hij
zag in, dat hij zich had misrekend. Dat
al zijn woorden vruchteloos bleven. Dol
zinnige woede overmeesterde hem. Hij
had liaar kunnen slaan, trappen, mishan
delen
„Dat zeg jijbrieschte hij. „Jij lage....!"
Hij noemde den naam, dien elke vrouw,
die nog aanspraak maakt op eenige eer
baarheid, op het allerdiepst moet grie
ven en onteeren.
Er naderden wandelaars, die zeker
enkele woorden hadden opgevangen die
althans opvallend hun tred vertraagden,
nu ze in hun nabijheid kwamen.
Hij durfde niet blijven staan de woe
de die hem bezielde deed hem nochtans
het gevaar niet uit het oog verliezen.
„Alles zullen ze weten, alles!" beet
hij haar toe.
ten is meegesleept en een leger van leeg-
loopers en misdadigers zich achter hen
heeft gevoegd, zonder dat deze tot de
eigenlijke partij belmoren.
Waarbij nog komt, dat ze door de
gruwelijkste geweldmiddeleu hun heer
schappij gevestigd hebben en houden, en
zoodoende dus met het volste recht van
dictatuur gesproken kan worden.
Van de verdere mededeelingen van
Frossard noemen we zijn bestudeering
van de communistische organisatie van
de regeering van Saratof aan de W olga.
Daar zijn verschillende bestuurssecties
ingesteld een 1100 tal en een
daarvan, de hoofdsectie, telt 4044 leden.
„Op die 4044 zijn, aldus „lm Matin",
2022 arbeiders, 1105 employés, 502 iutel-
lectueelën, 82 hoeren. Het aantal „intel-
lectueelen" is in verhouding buitenge
woon groot, en vooral voor Rusland.
Maar Frossard vertelt nog meer over
deze bewonderenswaardige sectie. Op
die 4044 zijn maar 565, dat is 14.2 pro
cent boven de 40 jaar, 2362 zijn van 23
tot 40 jaar en 11Ó7 van 16 tot 23 jaar.
Jongens, meisjes en jongelieden, waarvan
nog maar een gedeelte nauwelijks de
kinderschoenen ontwassen is en de meeste
zeker nog niet rijp voor eenig bezonnen
oordeel zijn, nemen in deze model sectie
tweemaal zooveel plaats in als degenen,
die den veertig-jarigen leeftijd bereikt
hebben".
Merkwaardig dus ook al weer deze
cijfers.
Op die 4044 maar 565 boven de 40
jaar en 1107 van 16 tot 23 jaar!
Zoodat wij dus wel de vraag moeten
stellen: Wordt Saratof dan door kinde
ren geregeerd
Immers er zijn bestuurders bij van 16
jaren 1
En toch is Frossard, en met hem
Cachin, teruggekeerd uit Rusland als een
geestdriftig bolsjewist.
En toch zullen die heeren nu in Fran
krijk door hun uitgebreide propaganda
ook daar probeeren een dergelijke re
geering in te stellen.
Moeten we daarbij niet onwillekeurig
denken aan den Spreukendichter, die
sprak van het land, welks Koning een
kind is?
Moet die dictatuur van een zoo gering
aantal menschen ons niet des te meer
op onze hoede doen zijn en nog steeds
meerdere waakzaamheid van ons vragen?
Dat we daarop dan bedacht zijn
Eerst maar weer iets over den Poolsch-
Russischen oorlog.
Dadelijk kunnen we dan melden, dat
Warschau nog steeds niet is ingenomen,
en dat de Russen er weer veel vorder
van verwijderd staan dan eenige dagen
geleden.
Of m a.w. de Poolsche aanvallen heb
ben succes.
Zelfs-de stafberichten van de Russische
bolsjewiki moeten dat erkennen, al zeg
gen ze het ook met een heele omhaal
van woorden.
Laten we om dat aan te toonen, eens
het laatst gepubliceerde bolsjewistische
stafboricht nemen.
Dit zegt
„In de streek van Plonsk en Cicchanof
duren de hevige gevechten voort.
Ze antwoordde niet.
Zijn laaghartige beleediging de heftige
scène, die zich afspeelde, schenen haai
de spraak benomen te hebben hijgend
van boosheid bleef ze staan.
„Voor jou tien andere, slethoonde
hij nog.
Een groepje voriqde zich eenige passen
van hen af.
Hij spoedde zich weg, zonder moer naar
haar om te zien.
„Hm spotte er een, „ook niet veel
bijzonders
Truus hoorde het.
Waarvoor zag men haar aan
Ze kwam tot bezinning.
Haastig keerde ze zich om.
Weg moest ze, weg, naar huis, naar
haar kind, naar haar schande
Alles, alles zullen ze weten o, wat
heeft ze zich verlaagdWat zullen ze
op haar neerzien. Gp haar, die haar
man bedroog, die haar ziek kind verliet
om Zal ze wel terug keeren Maar
waarheen kan ze En toch, binnen enkele
uren wellicht weet Jan all En dan
Zal hij haar nog in zijn nabijheid dul
den
(Wordt vervolgd).
DOOK
«f if
ff ff
ff
ff