Oroaan ter verspreiding der Gliristeiijke Beginselen in Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 216.
Woensdag 11 Februari 1920.
3e Jaargang.
FEUILLETON.
IIuitenIiiiidsch Overzicht.
JAN WAANDERS.
Uitgave van de Christelijke Persvereeniging „Zeeuwsch-Vlaanderen" te Ier Neuzen.
Alle stukken de redactie en administratie van dit blad betreffende, moeten worden gezonden
aan den redacteur, H. S. v. HOUTEN, Vlooswjjkstraat 62, Ter Neuzen. Telefoon No. 169.
ABONNEMENT Bij bezorging 1,15 per drie maanden. Franco per post voor Nederland f 1.25.
ADVERTENTIËNVan 1—4 regels f 0.60. Elke regel meer! f 0-15. Abonnementen, per
contract. - Crisistoeslag 15%. Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op
de verschijndagen bij den drukker D. II. LITTOOIJ Az. te Ter Neuzen. Telefoon Nr. 20.
V De lichtkwestie in den
Neuzenschen Raad.
Sinds in September 1919 de socialisten
hun „blijde incomsfe" hielden is het
vuurtje beginnen te branden. Op elke
vergadering wordt het flink aangeblazen,
de vlammen schieten hoog op, cn leggen
zich na een poosje weer neer, tot op
een volgende vergadering weer nieuwe
brandstof wordt aangedragen.
Het lijkt ons wenschelijk toe, dat dit
onwellevende spelletje ophoudt. Immers
wordt de verbittering en de haat tus-
schen beide partijen de S. D. A. P.
en den heer v. d. Lubbe steeds
grooter.
Waar voor enkele dagen er weer harde
noten zijn gekraakt en we binnen korten
ti)d het rapport der deskundigen in de
Raad krijgen, willen we thans enkele
zaken naar voren brengen.
In de eerste pj&als meenen we, dat
een besluit van den Raad moet worden
uitgevoerd. Daarover zullen alle leden
liet eens zijn, dunkt ons.
In de tweede plaats hebben burg. en
weth. to zorgen, dat de lieer v. d. Lubbe
bij afwijkingen van het contract, en bij
ontduiking van do voorschriften, daarop
gewezen wordt, en herhaling met alle
middelen worde voorkomen. We meenen,
dat de Raad zich ook op dit punt een
stemmig achter burg. en weth. kan
scharen.
In de derde plaats heeft de Raad niet
uit te gaan van de veronderstelling van
kwade trouw. De lieer Hameliuk wan
trouwt den heer v. d. Lubbe. We kunnen
ons dat begrijpen. Maar de Raad als
officieel lichaam mag niet op grond van
persoonlijke „gevoelens1' of „ervaringen"
van den heer Hamelink, uitgaan van de
veronderstelling, dat de heer v. d. Lubbe
opzettelijk den Raad om den tuin leidt.
Een onderzoek als de heer Hameliuk
eischte in zijn tweede motie, was na de
ophelderingen van den heer v. d. Lubbe
aan den burgemeester onmogelijk.
De heer Hamelink kwam ditmaal be
kaaid weg. En dat was zijn eigen schuld.
Immers begon hij met een uitvoerige
rede, die een beschuldiging en een ver
oordeeling was. Zijn moties waren daar
enboven voorbarig.
We willen dat nader aantooneu.
Indien de heer Hamelink gevraagd
had, hoe of B. en W. stonden tegenover
de aansluiting van Meeuwsen, en of de
Yoorz. inlichtingen kon geven over de
inderdaad eigenaardige meterzending, dan
was de zaak kalm verloopen.
De heer Hamelink begon echter met
voor te stellen, B. en W. to verzoeken
maatregelen tegen het eigendunkelijk
optreden van den heer v. d. Lubbe te
nemen.
Na de beantwoording door den Voor
zitter raakten de moties als van zelve
aan kant. B. en W. maren al bezig
met correspondeeren met den heer v.d.
Lubbe. De Voorz. had al een onderzoek
ingesteld betreffende de meterhistorie.
We gelooven, dat de antipathie van
den heer Hamelink tegen den Admini
strateur der Electrische Centrale hem
parten heeft gespeeld. De zaak werd
verkeerd opgezet. Er werd een heibeltje
van gemaakt. Zelfs ging de heer Hame
link zoo -ver, dat hij voorstelde, dat de
Raad zich in zeer krasse bewoordingen
bij 'de superieuren van den heer v. d.
Lubbe beklagen zoude. Een zeer on
sociaal standpunt, waarop de Voorzitter
terecht wees.
We ..hebben dan ook bezwaar tegen
de wijze waarop de heer Hamelink deze
50)
De kleine in de wieg was eindelijk
aan het eind van zijn gezang gekomen
ze schoof het gordijn dicht. Greep weer
naar haar boek. Die ellendige jongen.
Blééf maar huilen. Straks werd Willy
weer wakker.
„Zul je nou es gauw stil zijn dreigde
ze op nieuw.
Maar Herm scheen zulks niet van zins.
Haar dreigen en hoos-doen maakten
hem nog woester.
Ilaar oog viel op de doos met bonbons.
„Herm!" vleide ze nu, „kijk es, wat
mamma voor je heeft
Ze hield hem het doosje verlokkend
voor. Even nog wou hij zijn boozen luim
zaak te berde bracht. Niet tegen zijn
afkeuring van het geval Meeuwsen.
Juist de verkeerde, wantrouwen ade.-
mende wijze waarop de heer Hamehnk
optrad, maakte, dat een deel der raads
leden hem afviel, (en telkens afvalt. e
bedoelen hier het geheele niet-sociahs-
tische deel) hoewel we geen reden heli-
ben aan te nemen, dat ze de handelwijze
ten opzichte van het geval Meeuwsen
niet evenzeer afkeurden als de heer
Hamelink en B. en W.
Indien de heer Hamelink er pi ijs op
stelt, de zaak in het reine te brengen
en recht te oefenen, laat hij dati sober
en kalm te werk gaan. Vrij van harts
tocht, kalm en nuchter moet de zaak
worden opgelost, 't Heeft al veel te lang
geduurd. Mevrouw Duiker had gelijk,
toen ze beweerde, dat veel nuttigs en
noodigs moet wachten, omdat de elec-
triciteitshistorie te veel tijd in beslag
neemt. Welnu, de schuld hiervoor dragen
zij, die telkens weer deze kwestie op
een breedvoerige en on-sympathieke wijze
tei tafel brengen,
Deze geschiedenis moet vrij van alle
antipathie en sympathie voor den heer
v. d. Lubbe worden behandeld en heslist.
We gelooven, dat er dan spoedig een
bevredigende oplossing is te vinden.
't Zou zijn in 't belang der burgerij en
van de goede zeden in den Raad.
Harde worsteling aan-
staande.
Binnen enkele dagen zal in de groote
havens van ons land een staking uit
breken van havenwerkers en zeelieden.
Wat dat in dezen tijd beteekeut, be
grijpt ieder.
Stagnatie in den aanvoer, werkloosheid
in allerlei fabrieken wegens gebrek aan
grondstoffen, stijging van prijzen.
Het is te bejammeren, dat het zóóver
gekomen is, dat het onderling overleg
gefaald heeft, en een ultimatum reeds
opgesteld is.
Een deel der arbeiders zoowel als de
patroons in het havenbedrijf zijn oorzaak
van het uitbreken van deze worsteling.
Immers de zaak staat zóó. De patroons
willen 7 gld. per dag geven, de arbeiders
vragen er 8.
De ondankbaren zult ge zeggen Met
7 gld. per dag of 42 gld. per week niet
eens tevreden
Zacht wat. Vergeet niet, dat een
havenwerker gemiddeld 4 a 4% dag per
week werkt. De overige tijd is er geen
werk voor hem. Vergeet ook niet, dat
zijn bedrijf uitermate zwaar en gevaarlijk
is. En dat deze 'looneu plaatsen als
Amsterdam en Rotterdam betreffen.
Toch mocht niet onder 't drijven der
Wijnkoopianen tot staking besloten zijn.
Onder hun leiding gaat 't thans een
machtsstrijd worden, 't Gaat er nu om,
wie baas zal zijn, de patroon of de
werkman.
De Christelijke organisaties hebben
hier het eenig juiste standpunt inge
nomen voortzetting van de actie voor
meerder loon, en niet staken.
Staking ontwricht heel ons maatschap
pelijk leven, maakt duizenden anderen
werkloos, jaagt jle prijzen voor allen op.
Bovendien is staking om de macht
aan den patroon te ontwringen altijd
ongeoorloofd in onzen tijd van revolutie
en anarchie misdadig zelfs.
De actie voor meerder loon wordt
voortgezet. Daar is voor de haven
werkers weinig tegen te zeggen.
Immers de patroons hebben ronduit
gezegd, dat ze best meer kunnen geven,
blijven botvieren, maar toen hij de weeke
zoetigheid zich tusschen de lippen voelde
glijden en de smeltende fondant proefde,
kalmeerde hij toch.
„Hier, Herm
Het heele doosje werd bij hem neer
gezet.
„Nu zoet zijn, hoor Kom, geef mamma
maar een kusje I"
En door zooveel zoejs verteederd, om
helsde Herin mamma, en beloofde héél
braaf en héél stil te zullen zijn en niet
meer stout te willen wezen.
Heel stil en heel braafhij zou het
zijn.
Mamma zette zich weer.
Even wierp ze een blik op de pendule
toen greep ze het boek en las.
Herm was héél stil en héél zoetde
inhoud van de doos verdween onbegrij
pelijk snel; het laatste stukje en krui
meltje met de kleine dunne vingertjes
opgevischt. Léég, heelemaal leeg was de
doos. Eenige oogcnblikken bleef bij stil
dat 't bedrijf 8 gld. per dag heel goed
kan dragen, zonder dat daardoor de
prijzen hooger moeten worden van allerlei
artikelen. Met andere woorden, 't kan
af van de kapitaalswinst.
Maar ze willen het niet doen, uit
„medelijden" met patroons in andere
takken van bed rij q* die lan misschien'
ook meer zullen moeten geven en 't
minder goed of heelemaal niet kunnen
doen. Ze weigeren het, omdat ze ver-
hooging der loonen niet gewenscht achten
in 't belang der maatschappij. Prijsdaling
is meer noodig.
En zie, door zulk een houding aan te
nemen prikkelen ze de arbeiders tot
verzet, werken ze de revolutionaire
propaganda in do hand.
Immers hebben ze er geen bezwaar
tegen de tientallen millioenen winst zelf
op te strijken, die in 't reedersbedrijf
zijn" gemaakt. Hebben ze zelf geen
bezwaar, door de lioogc vrachten de
grondstoffen voor onze nijverheid, de
meststoffen voor don landbouw duur te
maken, en daardoor duizenden patroons
tot groote uitgaven te dwingen.
Als ze eigener.beweging nu de vrachten
enz. eens gingen verlagen, zou er veel
voor hun standpunt te zeggen zijn.
Ook wij gelooven, dat de ejndolooze
schroef der loonsverhoogingen te strak
kan worden aangedraaid en tenslotte
heel het maatschappelijk stelsel ont
wricht, terwijl het den arbeiders niets
baat. Wat zo als loontrekker méér
ontvangen, geven ze als gebruiker toch
weer uit.
Maar de hoeren eischen voor zich 't
drinken van wijn en prediken den arbei
ders 't gebruik van water. En dat alles
„om de maatschappij te redden."
Dat nu gaat niet op.
We veroordelen de uit te breken
staking.
Omdat ze een strijd om de macht is.
Omdat ze in dezen tijd misdadig is,
tegenover land en volk.
Maar we keuren evenzeer af de houding
der feeders, die onbillijk, eigengerechtig
en prikkelend is.
Moge het alsnog gelukken door be
middeling deze staking, die voor ons
land de ernstigste gevolgen kan hebben,
te voorkomen.
En breekt ze tóch uit, dan hopen we,
dat de Christelijke werklieden kracht
mogen putten uit hun beginselen, om
trots smaad en hoon, bedreiging en
vervolging vast te houden aan hun be
sluit niet te staken.
De eisch tot uitlevering
der oorlogsmisdadigers.
De geallieerden hebben het pleit ge
voerd voor recht en gerechtigheid.
Althans, dat heeft hun pers de wereld
voorgepreekt.
De strijd werd gewonnen.
Wilson, de Amerikaansche idealist
kwam naar Europa, om zijn veertien
punten te verwezenlijken.
Ieder volk zou over zichzelf beschikken.
Onderdrukking van volkeren door ande
ren zou uithebben. Een rechtvaardige
vrede moest worden gesloten.
Maar al ras bleek, dat het vermaarde
zelfbeschikkingsrecht alleen zon gelden
voor de volken die tot de overwonnenen
behoorden. Polen, Elzas-Lothaiingen,
Tsjecho Slowakije kregen vrijheid zelf
standige staten to vormen.
Voor Ierland, Zuid-Afrika, Vlaanderen
golden Wilsons beginselen
en Egypte
niet.
zitten, wat naproeven. Toen zocht hij
nieuwe bezigheid de doos moest een
sterkteproef doorstaan neen, ze bezweek
er onder. Wut nu Daar viel zijn oog
op iets anders. Bij zijn val zooëven was
ook een stapel muziek op den grond
neergekomenmama had het wel be
merkt, maar was blijkbaar de meening
toegedaan, dat ze daar even geschikte
plaats innam, dan op de piano, weshalve
ze zich de moeite niet had genomen, ze
op te rapen.
Dat was iets voor Herm.
Zachtkens schoof hij er heen. Gretig
graaiden zijn handjes door- den stapei
boeken en papieren. Hij kreeg een „band"
uit een of andere „collectie" te pakken
en begon met pijnlijke nauwkeurigheid
blad na blad uit te scheuren, om ver
volgens de losse vellen één voor éen in
lange smalle reepjes te verdeeleu
Herm was heel stil.
Eu kleine Willy sliep.
En de pendule tikte zoo rustigjes voort
Evenmin kwam er iets terecht van de
voorspelde rechtsvrede.
Wilson moest het geheel en al afleggen
tegen Clemeneeau en Lloyd George.
Na den oorlog behaalde Fraukrijks
„tijger" z'n grootste triumfen, al waren
't niet de schoonste.
De gehate en eveneens gevreesde Duit-
schor moest nu voorgoed worden terneer
geslagen.
Was 't nu niet de dag van Clemeneeau
De dag, waarop hij sinds 1870 had ge
wacht
De geheime diplomatie konkelde en
knoeide als nooit te voreu.
Frankrijk begeerde de linker-Rijnoever.
Z'n bondgenooten, even hebzuchtig als
Frankrijk zelve, hielden het tegen.
't Zou ook iil te erg geweest zijn!
Er kwam nu al niets van Wilsons
idealistisch program terecht.
Maar eenige schijn bleef toch bewaard.
In 't vredesverdrag staat echter, dat
als Duitscliland z'n verplichtingen niet
nakomt, de bezetting van den linker-
Rijnoever bestendigd wordt.
Dat is voor Frankrijk het middel om
de vette kluif, zelfs nog met een schijn
van recht en wat wil men meer
in te palmen.
Eén der onzinnige bepalingen van het
verdrag houdt in, dat Duitscliland aan
z'n vijanden moet uitleveren, allen die
zich aan overtreding van de wetten der
menschelijkheid en het recht hebben
schuldig gemaakt in den wereldoorlog.
Een eisch, harder dan Oostenrijk in
Juli 1914 aan Servië stelde.
Thans is de lijst overhandigd.
En 't blijkt, dat Duitschlands groote
nationale helden er op staan. Hinden
burg, Ludendorf, von Mackensen e a.
Dat nu kan Duitschland niet doen.
Geen volk, dat nog éénig zelfrespect
heeft, doet zoo iets.
Een storm van verontwaardiging is dan
ook de laatste dagen opgestoken. Eu bij
al de verdeeldheid is heel 't volk hierin
één.
Nu komt echter "de aap reeds uit den
Franschen mouw. Millerand, de minister
president, heeft gezegd, dat als de oor
logsmisdadigers niet uitgeleverd worden,
het Rijngebied niet wordt ontruimd.
Dat is nu de toepassing van Wilsons
ideaal
'tls zelfs niet onwaarschijnlijk, dat de
heele uitleverings eisch geen andere be
doeling had. Deze was althans zóó slordig
opgesteld, dat er personen opstaan, die
reeds overleden zijn
Het gaat zelfs de Engelschen kras ge
noeg. En dat zegt heelwat.
De Daily Chronicle, het lijfblad van
Lloyd George zegt in een officieus arti
kel, dat de Britsche regeering geen toe
stemming geeft gegeven tot het opstellen
en overhandigen van de lijst. Het blad
spreekt van een belachelijke lijst en van
een onvergeeflijke dwaasheid.
Het schijnt dus dat de heele historie
een truc van Frankrijk is om 't Rijnland
in te palmen. Een laatste klauwslag van
den tijger
Wanneer inderdaad Engeland er tegen
is, dat do uitlevering van Duitschlands
nationale helden afgedwongen wordt, dan
zou ook de Fransche kans op het Rijn
land wel eens verkeken kunnen zijn.
Laten we hopen, dat deze Fransche
vlieger niet opgaat.
De leidslieden der volkeren leven nog
steeds in haat tegenover elkaar.
En mama las las
Er werd gebeld ze schrok er van.
Haastig keek ze naar de pendulevijf
uur. Hé? Zoo laat? O ja, er was gebeld.
Naar, dat ze dat dagmeisje óók al weg
hadden moeten doen nu kon ze zelf
telkens naar de deur. Vijf uur! En
Er werd voor de tweede maal gebeld.
Zou ze maar niet laten luien Wie
kon het zijn? In elk geval niemand, die
ze verwachtteen wie weet
Maar degene, die daar voor de deur
stond, volhardde.
Voor de derde maal werd de bel over
gehaald.
Ze zou dan maar gaan; straks belde
hij Willy nog wakker en dan had ze
dat gedrein er nog bij. En die nieuws
gierige lui uit het benedenhuis stonden
gewis al te loeren.
Ze ging.
Bij de veelheid van haar overleggingen
had het haar bevreemding nog niet eens
gewekt, dat Herm zoo stil bleef.
Vooral Frankrijk en Engeland probee
ren van den geslagen vijand te halen
wat ze kunnen.
Meedoogen kennen ze niet.
Bij de volkeren breken zich echter
betere gevoelens baan.
Gelukkig
De stad Bradford in Engeland hoeft
zich bereid verklaard een duizendtal
W eensche kinderen te voeden. De bla
den melden, dat het plan veel instem
ming vindt.
Moge het de zwaluw zijn, die een
spoedige leute aankondigt in de interna
tionale verhoudingen der volkeren
In Vlaanderen woelt en kookt het.
Door do Walen en de Franskiljonscho
Vlamingen o dubbele schande
wordt Vlaanderen steeds achterop gezet.
Op taalgebied, op 't terrein der weten
schap en der landbouw, in leger en
rechtzaal. Kortom overal.
Terwijl 't juist de Vlaamsche jongens
zijn geweest, die in de modder der IJser-
loopgraven zich 't dapperst hebben ge
weerd.
En nu moeten ze 't zien, dat hun voor
mannen worden gekerkerd en tot dwang
arbeid veroordeeld. Dat hun vrienden
uit hun betrekkingen worden gestooten.
Dat zijzelve door 't „vaderland" wor
den achteruitgezet.
Een begrijpelijke verontwaardiging is
daarvan 't gevolg.
Voorzoover die zich uit in hulpbetoon
aan de verdrukten en in opkomen langs
den wettelijken weg voor Vlaanderens
recht, juichen we dat toe.
Immers Vlaanderen is van Holland-
schen stam.
Maar er zijn teekenen, die er op wij
zen, dat er opstandigheid groeit in de
Vlaamsche harten.
Dat er wordt aangespoord tot oproer
of tot een soort guerilla-krijg tegen 't
gezag als in Ierland.
Dat nu is niet te prijzen, hoezeer 't
te begrijpen is, van de getrapte Vlamin
gen, die zich hun aloude schoone histo
rie bewust zijn.
De Belgische regeering moge toezien
wat ze doet.
Er smeult iets. Eén vonk kan ten
slotte de uitbarsting brengen.
En dat zou voor België burgerkrijg
beteekenen.
Met al den aankleve van dien.
Marken en Kronen zijn ontzettend in
waarde gedaald.
Den invloed daarvan ondervindt men
ook buiten Duitschland en Oostenrijk.
Reeds moest meer dan een fabriek in
ons land, wegens de onmogelijkheid van
uitvoer, stop gaan zetten, of de produc
tie beperken.
Zal, waar ook 't Engelsche en 't Fran
sche geld reeds zeer veel daalde in prijs
de valuta niet een strop voor heel Eu
ropa worden, dan moet er spoedig in
voorzien worden.
Eigenbelang brengt mee, dat geallieer
den en neutralen hier samen helpend
optreden.
Gevdes, de Engelsche minister van han
del, deelde dezer dagen mee, dat het
plan bestaat aan Oostenrijk grondstoffen
en half afgewerkte producten te leveren.
De fabrieken kunnen er dan weer gaan
werken, en de eigen bevolking helpen.
Van de voltooide waren moet dan een
deel als betalingsmiddel worden terug
gezonden.
Moge liet plan slagen
Ze slofte de trap aftrok de deur open.
Ze schrok.
Een knechtje van een pasteibakker
posteerde zich heel beslist irr de deur-
openining.
„Astnblieft, mevrouw 1"
Hij reikte haar een couvert over.
„Dank je, jö!" deed ze, en als ver
wachtte ze, dat de bezoeker nu meteen
den aftocht zou blazefi, keerde ze zich
om, om weer naar boven te gaan.
„Mevrouw I"
„Wel?" kwam zo,quasië-verwonderd.
„Meheer heeft gezegd, da'k op ant
woord moes wachte
„Zoo, hm, ja, 'k heb geen tijd en m'n
man is niet thuis op 'toogenblik. 'k Zal
wel antwoord laten bezorgen!"
Eu weer nam ze een houding aan,
alsof hiermee wel onherroepelijk het
onderhoud moest geëindigd wezen.
Het knechtje bleek ten volle voor zijn
taak berekend en volledige instructies
van zijn baas out vangen te hebben.
(Wordt vervolgd).
A DU f 1 rlrio moQndon TTronpM nPr nnet unnr Npflpi'lnnfl f 1 2ïï
DOOR
Z ELAN DIA.
Kentering.
Een tweede Ierland
De lage valuta.
