Orgaan ter verspreiding der G
eeuwsch-Vlaanderen.
No. 181.
Zaterdag 4 October 1919.
2e Jaargang.
IJit het Buitenland.
Uit het lUnneiilaiid.
Uit de Pers.
Uil de Pro vin cie.
Uitgave van de Christelijke Persvereeniging „Zeeuwsch-Vlaanderen" te Ter Neuzen.
Alle stukken, de redactie en administratie van dit blad betreffende, moeten worden ge
zonden aan den redacteur, H. S. v. HOUTEN, Vlooswijkstraat 62, Ter Neuzen.
ABONNEMENT: Bij bezorging f 1,15 per drie maanden. Franco per post voor Nederland f 1.25.
ADVERTENTIËNVan 1-4 regels fOAO. Elke regel meer /"O.lü. Handelsadvertentiën
over twee kolom 8 cent per regel. Abonnementen per contract. Crisistoeslag 1T» °/0.
Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen bij den drukker
IJ. 11. LITTOOIJ Az. te Ter Neuzen. Telefoon Nr. 20.
V Coöperatie.
Op het Christelijk Middenstandscon
gres is ook het vraagstuk der coöpera
tie besproken Prof. Diepenhors betoogde,
dat in coöperatie geen socialisch begin
sel schuilt. Zelfs waren de socialisten
er eerst tegen. Van Christelijk stand
punt is de coöperatie niet te veroor-
deelen. En evenmin is te vreezen, dat
de vrije ontwikkeling der coöperatie den
middenstand ten ondergang zal doemen.
Daarom is ook rechtvaardig de bestrij
ding der coöperatie door het verbod vau
verkoop aan niet- leden, beperking der
bewegingsvrijheid van ambtenaren in de
toetreding, speciaal voor de coöperatie
drukkende belastingheffing of andere ty-
rannieke maatregelen. Meer wensche-
lijk zou het zelfs zijn wanneer óók de
middenstand zich ging bedienen van de
coöperatie, b. v. bij het inkoopen der pro
ducten.
Deze gcdachtengang van prof Diepen
horst vond op het Congres weinig of
geen bestrijding. Na eenige bespreking
verklaarde de vergadering er zich met
algemeens stemmen vóór.
Ook ons dunkt dat de regeering de
coöperatie rustig moet laten doorwerken
en zich ontwikkelen. De middenstand
heeft toch al veel voor, waar die werkt
met eigen kracht en voor eigen belang.
En bovendien, de coöperatie zal de
nijvere middenstand toch nooit verdrin
gen maar wel uitwassen en verkeerde
dingen in den handel kunnen bestrijden.
En dat is wel eens noodig ook!
Het publiek is geen melkkoetje.
Naast den middenstand de coöperatie.
In vrije concurrentie. Dat is 't belang
van 't publiek
V Leerzaam*
In een der meest gelezen Duitsche
weekbladen stond dezer dagen een merk
waardige oproep.
Een oproepom toch niet om alle
mogelijke oorzaken den arbeid neer te
leggen.
In Duitschland toch is de arbeiders
stand door een stakingswoedc aangegre
pen, die de productie in ernstige mate
belemmmert.
Om 't onhandig of verkeerd optreden
van een opzichter, om 't ontslag van een
arbeider, uit „solidariteit" met andere
stakers vooral, legt men het werk neer.
Natuurlijk werkt dat uiterst storend op
't maatschappelijk leven.
Als 't zóó doorgaat, komt Duitschland
er nooit weer bovenop.
Vandaar deze oproep
„Zeker van een groep bankiers of fa
brikanten die bang zijn voor hun eigen
beurs", moppert misschien een ontevre
dene.
Misgeraden
De oproep ging uit van Duitsche socia
listische vrouwen.
Deze vrouwen waren het, die een
roerende smeekbede tot de mannen rich
ten, om toch niet door herhaalde sta
kingen het leven nog moeilijker te ma
ken.
Ons verwondert dit niet.
Immers, wie voelt eerder de gevolgen
van een staking steeds een twee
snijdend zwaard, dat zoowel de werk
gever als den werknemer wóndt dan
moedor de vrouw?
Wie heeft meer met de heerschende
duurte te worstelen dan zij
Wie weet beter, dat een goede distri
butie (verdeeling) van de voorradige
goederen niet helpt, als er te weinig is?
Het slot van deze oproep is te tref
fend. dan dat we het onze lezers zouden
onthouden.
„In naam van gmze kinderen roepen
wij u toeNa de hongerblokkade dooi
den vijand geen hongerblokkade door
eigen volksgcnooten. Gij hebt ons vier
jaar lang voor de oorlogsellende op
Duitschen bodem zoeken te bewaren.
Wilt gij nu den schrik van den burger
krijg over ons brengen Behoedt ons
voor de chaos (de verwarring), liet voor
portaal van de reactie (achteruitgang)
Ons dunkt, dat deze oproep niet alleen
op Duitsche, maar eveneens op Holland
scire harten goed kan werken.
Daarom doelen we deze leerzame op
roep mee.
Een lynsch-schandaal te Omaha.
In een bericht in een der Amerikaan-
sclic bladen lezen wij een relaas, waar
uit blijkt dat liet een uiterst beschamen
de historie is geweest. De neger zekere
William Brown had zich vergrepen
aan een blanke vrouw. Dergelijke geval
len waren den laatsten tijd nog. al veel
voorgekomen, en het geduld van het
blanke publiek was uitgeput. Er zou
een voorbeeld worden gesteld.
Brown was opgesloten in een bovenver
trek van het gerechtsgebouw een bouw
werk, dat 1,000,000 had gekost". De
overheid wilde hem niet uitleveren aan
de woeste menigte die zich om het ge
bouw had verzameld. Het gepeupel stak
er toen maar den brand in. Dit geschied
de met hrandverwekkende bommen.
De brandweer kwam toe-ijlen, maar de
menigte belette haar, het blusschingswerk
aan te vangen. Toen de politie inzag
dat allen, die in het gebouw waren zou
den omkomen, indien de neger niet werd
uitgeleverd, deed /.ij dat maar.
Brown werd onmiddellijk opgeknoopt
aan een telegraafpaal. Toen mochten
de brandweermannen hun gang gaan om
te probeeren, de overige personen, o. w.
ettelijke gevangenen, (lie in het branden
de gebouw waren te redden, waarin zij
ook slaagden. Blussching van het prachti
ge gebouw was echter niet meer moge
lijk het ging in vlammen op.
De burgemeester die getracht had de
menigte tot kalmte en verstand aan te
sporen, had dit bijna met zijn leven moe
ten bekoopen. Hij werd gepakt en had
den strop al om den hals toen een po
litieagent het koord doorkapte. De bur
gemeester was toen al bewusteloos.
Thans is de orde weer zoo'n beetje
hersteld.
Fiume.
Het Journal des Debats kan uit goede
bron verzekeren dat president ilson
in zijn telegram aan Nitti volstandig blijft
weigeren Fiume aan Italië toe te ken
nen.
Bohjewiki-kinderroovers
Om de kinderen in het communisme
op te voeden, zijn de bolsjewiki begon
nen kinderen vanaf 3 jaar aan hun ou
ders te ontrooven. Men brengt ze dan
in een aantal lokalen te zamen, waar
met hun verheffende opvoeding een be
gin wordt gemaakt.
Op die wijze zijn te Toela 7000 kinde
ren onder de 10 jaar aan hun ouders
ontrukt. Degenen, die er tegen protes
teerden werden in groote getale gevan
gen gezet. Talrijke ongelukkige moe
ders zijn krankzinnig geworden of hebben
de hand aan zich zelf geslagen. Bezoe
ken aan de kinderen worden niet toe
gelaten. Tengevolge van de ontbreken
de moederlijke zorgen is de kindersterf
te schrikbarend toegenomen.
Het eerste dioeve resultaat van de
communistische opvoeding
BONDEN, De volgende officietde me-
dedeelmg is vanochtend door Downing
Street uitgevaardigd: Het spoorwegver
keer verbetert.
Enkele minder beteekeneude daden van
sabotage worden gemeld. In een geval
werden 's nachts de roode lichten van
sommige seinen in groen veranderd.
Gelukkig is er geen verlies van men
sciieulevens het gevolg van geweest. Do
noodige maatregelen zijn genomen.
De verdeeling van voedsel gaat bevre
digend haar gang. Dit is grootendeels te
danken aan den bewonderenswaardige!)
geest en het doeltreffende werk van de
vrijwilligers. De aanbiedingen van vrij
willige hulp zijn overstelpend. Ze wor
den zoo snel mogelijk behandeld en van
dag tot dag zullen ér meer vrijwilligers
aangenomen worden. Voor do paarden
van de spoorwegmaatschappijen en het
vee, dat vervoerd werd, welke dieren
de stakers in den steek gelaten hadden
wordt nu gezorgd.
BEGRAVEN LIJKEN EN LIJKVER
BRANDING.
Ingediend is een wetsontwerp tot aan
vulling en wijziging van de wet tot vast
stelling van bepalingen betrekkelijk het
begraven van lijken enz.
In de eerste plaats strekt dit ontwerp
om te voorzfen in de leemte, welke thans
bestaat nu niemand aansprakelijk is voor
de naleving der verplichting tot liet be
graven van een overleden persoon. De
voorgestelde bepaling noemt verschillen
de nabestaanden op (voor zoover ter
plaatse aanwezig de niet gescheiden echt
genoot, de meerderjarige bloed- of aan
verwanten tot den derden graad inge
sloten, de meerderjarige erfgenamen en
de executeurs testamentair), die allen
aansprakelijk gesteld kunnen worden.
Aan het Openbaar Ministerie blijve over
gelaten de beantwoording van de vraag,
wie in een concreet geval zal zijn te
vervolgen, omdat dit van geheel feitelijke,
niet vooraf te or-schiijven omstandig
heden zal moeten afhangen.
Verder wordt voorgesteld te bepalen,
dat, indien de overledene dit bij uitersten
wil of hij akte als omschreven in art.
982 B. \V'. heeft bepaald, zijn lijk kan
worden verbrand en dat de wijze van
verbranding enz. wordt geregeld bij al-
gemeenen maatregel van bestuur.
De Regeering meent, dat de wet de
mogelijkheid dient te scheppeu om het
aantal lijkovens desgewenscht tot de
beslaande te beperken en dat alleen dan
lijkverbranding mogelijk behoort te zijn,
indien de overledene op een leeftijd die
eenigen waarborg geeft voor een onbe
vangen oordeel, deze beschikking over
zijn stoffelijk overschot met zoovele woor
den heeft getroffen.
Eene verplichting om te doen verbran
den kan op de nagelaten betrekkingen
niet worden gelegd. In de eerste plaats
kunnen zij daartegen gemoedsbezwaren
hebben en ten tweede kunnen practisché
moeilijkheden do verwezenlijking van den
wil van den overledene beletten. Aan-
geteekend wordt, dat als uit andere dan
particuliere fondsen de kosten voor de
bestelling van het stoffelijk over.chot
moeten worden bestreden, van verbran
ding geen sprake kan zijn. De algemeenc
maatregel van bestuur, welke wordt
voorgeschreven, zal o. m. de voorschrif
ten behelzen aan welke de lijkovens, het
columbarium enz. moeten voldoen, voorts
de nadere bepalingen, die zijn in acht
te nemen uit justitieel oogpunt, terwijl
ook gelegenheid wordt gelaten om alleen
de reeds bestaande crematie-inrichting
te erkennen. Eindelij1'; zullen ook voor
schriften getroffen kunnen worden die
de beschikking over de overblijfselen na
verbranding regelen.
EEN CHRISTELIJKE VROUWEN
BOND.
Te Amsterdam is een vergadering
gehouden van Christen vrouwen, teneinde
te komen tot oprichting van een Bond.
Prof. Baviuck en mej. Mr. Catz voerden
er het woord.
Het resultaat was, dat een Bond werd
opgericht. Een nieuwe organisatie dus.
De bond gaat zich bewegen op sociaal
terrein, zal door blad en schriftuur
voorlichting zoeken te geven, zal de
beroepskeuze der vrouwen trachten te
vergemakkelijken, zal de opwaking van
don ChristcÜjken geest onder onze
Nederlaudsche vrouwen op allerhaude
wijze, vooral door bevordering van het
vereenigingsleven, pogen te versterken.
Eén misverstand, dat hij sommigen
over haar wezen insloop, dient te worden
weggenomen.
Enkelen toch meenden dat aansluiting
bij dezen bond beteekent dat de vrouwen
daarmee eigen weg in politieke zaken
bewandelen en van aansluiting bi) de
kiesveree.nigingen afkeerig zijn.
Echter beweegt de nieuwe voreeniging
zich niet op politiek gebied en onze
antirevolutionaire rouwen, die toetraden,
zullen zich daardoor in niets belemmerd
gevoelen om aansluitjng bij de antirevo
lutionaire kiesvereeniging te zoeken.
Evenzoo staat het met de Christelijk-
historische vrouwen.
MINISTER I DEN BURG.
Naar de „Tel." verneemt, heeft Minis
ter Idenburg dcu wensch te kennen
gegeven, te willen aftreden als Minister
van Koloniën, zulks in verband met zijn
gezondheidstoestand.
De Minister is lijdende aan een hart
kwaal, waaraan zijn verblijf in Indië
niet vreemd moet zijn. Hij bevindt zich
thans voor herstel in Duitschland, waar
hij minstens drie maanden denkt te
blijven. Ofschoon de regeering zijn af
treden niet gaarne zou zien en hem dan
ook tracht te bewegen zijn Ministerszetel
niet prijs te geven, is de knus toch zeer
groot, dat de heer Idenburg zich uit de
regeering zal terugtrekken.
M ISD A DIG E B A K KERSST A KING
Amsterdam. Woensdagavond werd
in een ledenvergadering van de afdeeling
Amsterdam van den Nederlandschen
Bakkersgozellenbond besloten tot de
alge m eene staking in de Am-
ster d a m s c h e bakker ij en.
Me. VAN GROENENDAEL UITGE
SLOTEN.
De r. kath. Kamerclub heeft met alge
meenc stemmen uitgesproken, dat Mr.
van Groenendael niet langer lid van deze
club kan zijn. Mr. van Groenendaal
was ter vergadering aanwezig.
DROOGMAKING DER ZUIDERZEE.
De berichtgever van het „Hbld." op
Wiel ingen schrijft
De Raad van Toezicht bij de uitvoering
van de werkzaamheden tot droogmaking
dor Zuiderzee, is hier bezig de richting
af te bakenen, waarlangs straks de spoor
baan over het Eiland zal gelegd worden.
Tevens kan met zekerheid worden
medegedeeld dat niet eerst in 1921, maar
reeds in den loop van 1920 het eigenlijke
werk een aanvang zal nemen.
Wat tot heden geschiedde, is voorbe
reidende arbeid.
WAAROM DE ZEEP ZOO DUUR IS.
Volgens mcdedeelingen van de Lever's
Zeep-Maatschappij, de fabrikantc der
meest gebruikte Sunlight zeep, bedroeg
de winst in 1917 8 f 246.023 en in 1918/9
f629.468. Sipntn betaalt!
CHR. ETHISCHE EN ANTIREV.
PARTIJ.
Weltevreden, 25 Sept. Ter jaarverga
dering der Chr. Ethische Partij is aan
gedrongen op samenwerking met de
Antirevolutionaire Partij in Nederland.
Uil Semarang Solo en de buitenbezittin
gen zijn veel aanvragen binnengekomen
van inlanders tot toetreding.
HERHALING ZOMERTIJD.
Het hoofdbestuur der Maatschappij
van Nijverheid heeft aan den Minister
van Biunenlandsche Zaken het vorzoek
gericht die maatregelen te nemen, welke
noodig zijn om te verzekeien, dat ook
in het vervolg do zomertijd weer zal
worden ingevoerd en dat de termijn
wordt vastgesteld in overleg met de ons
omringende rijken.
DE SCHOEN VER KOOP.
In verschillende plaatsen zullen zich
plaatselijke commissies vormen, bestaande
uit een schoenmaker en een schoenwin
kelier, welke een onderzoek zullen moe
ten instellen naar de winstmarge bij
schoen verkoop en reparatie werk. Ook
zullen in do commissie zitting nemen
vertegenwoordigers van alle raadsfracties
en van de plaatselijke pers.
GROOTER NEDERLAND.
Onder de vrij talrijke Z.-Afrikaansche
studenten die in den laatsten lijd te
Amsterdam zijn aangekomen, zijn een
zoon van oud-president Reits, die in de
medicijnen gaat studeerende heer
Botha, redactie-lid van De Burger, die
zich in de economie en journalistiek komt
bekwamen en de lieer van Bruggen, een
jonge schrijver en dichter, die zijn let
terkundige studiën hier te lande komt
voortzetten.
Met gevaar van een Belgischen
overval.
Reeds meermalen heeft De Toorts ge
wezen op het gevaar van een Belgischen
overvalde heer Elout vestigt er nog
weder de aandacht op in deze aflevering.
Men schijnt zich in Holland dit gevaar
nog steeds niet genoeg te realiseeren.
Toch herinnero men zich wij vestigen
er de aandacht reeds op in aflevering 35
hoe De (Brusselsche) Standaard
schreef, op ernstige gegevens te kunnen
verklaren, dat de Belgische annexionis-
ten een gewapend conflict met II dland
zoeken te doen ontstaau. Het blad
schreef
Hun hartewensch is dat het Belsche
leger onverhoeds eenen inval zon doen
in Nederlundsch Limburg en in
ZeeuwschVlaanderen om, naar het voor
beeld der Roemenen de Verbonden Mo
gendheden voor een voltrokken jeit te
stellen Er worden met dit doel heel
duidelijke pogingen tot opwinding van
onze soldaten gedaan."
Thans vraagt ook eindelijk de Nieuwe
Roltcrdamscho Courant „of wij den toe
stand toch niet als te onschuldig beschou
wen."
Inderdaad begrijpt men in Holland
niet voldoende, hoe voordeelig het den
Belgischen annexionisten moet toeschij
nen, als bezitters van Zeeuwsch-Vlaan
deren en llollandsch Limburg te onder
handelen.
Wel geeft men te kennen, dat moch
ten de Belgische annexionisten deze pro
vinciën binnenvallen, met goed en bloed
er voor zou over hebben, om hen daar
voor te straffen, maar waar het op aan
komt, is hen te beletten, er in te komen.
De moeilijkheid om achteraf een vijande
lijk leger uit Zuid-Limburg en Zeeuwsch-
Vlaanderen te .verdrijven, moet men niet
onderschatten. Bovendien heeft eenmaal
België deze gebieden door een „coup de
main" kunnen bezetten, dan moet men
niet voorbijzien de mogelijkheid, dat do
Entente, uit „menschenlievcnde overwo
gingen", om „bloedvergieten te voorko
men", aan Holland zal beletten, hef .Bel
gische annnexiouistenleger aan te tasten.
Het is daarom noodig le. dat een krach
tige Holbindsche legermacht gereed sta
om Belgische troepen het overtrekken
.van de grens te verhinderen 2e. dat,
algemeen bekend gemaakt worde, dat
IIoll. Limburg en Zeeuwsch Vlaanderen
in staat van krachtigen tegenweer zijn
gebracht, opdat de Belgische soldaten,
die men tot een overval poogt, op te
ruien, zullen weten dat het niet gaat om
een „militaire wandeling", maar om een
strijd op leven en dood. De Toorts.
Dinsdagavond werd in het lokaal
„Eendracht" eene vergadering gehouden
van den Scholenbond „Land van Axel".
De voorzitter laat zingen Ps. 119 3,
leest Ps. 119 l tot 8, gaat voor in
gebed, heet de vergadering welkom,
verzoekt aller medewerking en opent de
vergadering.
Nadat de notulen zijn vastgesteld,
deelt hij mede, dat dezen winter weer
een Zendingskist zal arriveeren, die aan
de verschillende scholen weer zal worden
gezonden en de voorwerpen zullen
tentoongesteld worden Ook deelt hij
mede dat oen zendingskaart verkrijgbaar
zal gesteld worden tegen betaling van
f 1,per exemplaar bij den Dep. der
Zending Ds. Groeneveld, Ter Neuzen.
De rooster voor het onderling school
bezoek wordt vastgesteld. De wijziging
bij art. 6 II. II. betreffende de verkiezing
van bestuursleden, wordt ingetrokken.
Het aanschaffen van een §ciopticon
lokte heel wat bespreking uit. Voor-
loopig zal deze nog wel niet aangeschaft
worden.
In 1920 zal weer een Schooldag ge
houden worden te Zaamslag.
De Voorzitter gaf een inleiding op de
Wet op het Lager Onderwijs.
Hij behandelde achtereenvolgens een
7-tal punten.
1. Omvang en indeeling van hot
onderwijs.
2. Onderwijs bevoegdheid.
3. Opleiding der leerkrachten.
4. Schooltoezicht.
5. Scholen voor bijzonder onderwijs.
6. Vergoeding in de kosten van het
Rijk aan bestaande scholen.
7. Schoolgeldregeling.
Aan de hand van deze punten werd
heel wat te berde gebracht, waaruit de
Besturen leering kunnen trekken. Waai
de Wet zeer uitgebreid is, kon niet aan
alles voldaan worden en bleef nog veel
te vragen over, waaraan door (-en zestal
vrienden werd deelgenomen, die allen
werden beantwoord.
Na het zingen van het laatste vers
uit de Tien geboden, werd deze leerzame
en geanimeerde vergadering gesloten,
waarna de heer Bedet voorging in dank
gebed.
In verband met den moord, die
voor eenige weken is gepleegd te Sinav
(België) o)i den veehandelaar Pauwels
en diens zoon door een bende van vijftien
roovers, is op verzoek van de Belgische
justitie door de gemeentepolitie alhier
aangehouden een Belg, die sedert eenige
dagen als koopman in een logement,
alhier vertoefde. Hij is naar het lniis
van bewaring te Middelburg overge
bracht.
*Zaams!ag. Eerstdaags zal alhier voor
den heer G. van Breen een vrachtauto
arriveeren, die met een aanhangwagen
een laadvermogen zal bezitten vau tien
duizend kilogram.
De wagen die op ijzeren wielen
loopt is voorzien van een Benz-motor
van 30 P.K. en kan een snelheid be
reiken van ongeveer 25 K.M. per uur.
*Axbl. Zondagavond trad in de Geref.
kerk alhier op de heer A. Lauwers,
voormalig R.-K. Priester, die de vorige
week door de Classis Dordrecht is ge
ëxamineerd en tot den predikdienst in
de Geref. kerken van Nederland is
toegelaten.
13 I
TER NEUZEN, 3 October 1919.
