Orqaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 175.
Zaterdag 13 September 1919.
2e Jaargang.
Uit de Schrift.
ONDER DE STREEP.
Biiitenlandsch Overzicht.
Uit oude tijden.
a nnroNFMPNT Rïi hp™r<rinf» f 1 15 ner drie maanden. Franco ner nost voor Nederland f1.25.
Uitgave van de Christelijke Persvereeniging „Zeeuwsch-Vlaanderen" te Ter Neuzen.
Alle stukken, de redactie en administratie van dit blad betreffende, moeten worden ge
zonden aan den redacteur, H. S. v/HOUTEN, Vlooswjjkstraat 62, Ter Neuzen.
ABONNEMENT: Bij bezorging 1,15 per drie maanden. Franco per post voor Nederland f 1
ADVERTENTIËNVan 1—4 regels fOAO. Elke regel meer ƒ0.10. Ilandelsadvertentiën
over twee kolom 8 cent per regel. Abonnementen per contract. Crisistoeslag 15
Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen bij den drukker
D. H. LITTOOIJ Az. te Ter Neuzen. Telefoon Nr. 20.
DE KEUZE DES GELOOFS.
„Door het geloof heeft
Mozes, nu groot gewor
den zijnde, geweigerd een
zoon van Farao's dochter
genoemd te worden, ver
kiezende liever met het
volk van God kwalijk ge
handeld te worden, dan
voor een tijd de genieting
der zonde te hebben
Achtende de versmaad-
heid van Christus meer
deren rijkdom te zijn, dan
de schatten in Egypte
want hij zag op de ver
gelding des loons.
Hebreën 1124—26.
Niet ten onrechte heeft mén dit 11de
hoofdstuk van den brief ann de Hebreën
vergeleken bij een beeldengalerij, waarin
de geloofshelden des O. V. zijn opgesteld.
De apostel spreekt dan ook van een
wolk der getuigen.
Hij wijst met nadruk de Christenen
uit de Hebrpeën, verstrooid en vervolgd
om den Naam des Ileeren, op het geloof
en de geloofskracht der vaderen.
Ilij houdt hen een voor een de por
tretten hunner vaderen voor en om hen
te bemoedigen stipt hij iets aan uit hun
levensgeschiedenis, waarin de kracht des
geloofs openbaar kwam.
Evenzoo als wanneer gij de familie
album laat zien.
Komt daarin het portret voor van uw
vader of moeder, was dat een Lid Gods,
met blijdschap gewaagt ge daarvan, in
bijzonder van hun blijde hope en ver
wachting voor de eeuwigheid.
Gij wijst er uw kinderen op, hopende,
dat zij hun geloof mogen navolgen.
De apostel stipt ook iets aan uit de
geschiedenis en het leven van Mozes, en
wijst bijzonder op zijn geloofskeuze.
De zelfverloochende kracht des geloofs
schittert zoo heerlijk in het leven van
den Godsman Mozes.
Boven zijn levensgeschiedenis staat
met duidelijke letteren
„Wie vader of moeder, huizen of
akkers, broeders of zusters lief heeft
boven Mij, kan Mijn discipel niet zijn."
Door het geloof werd hij drie maanden
lang door zijn ouders verborgen ge
houden. En dat geloof, dat geen erfgoed
was maar een gave der vrije genade
Gods, openbaarde hij, groot geworden
zijnde, te bezitten.
Daardoor weigerde hij een zoon van
Farao's dochter genaamd te worden.
Door dat geloof verkoos hij liever met
het volk van God kwalijk gehandeld te
worden, dan voor een tijd de genieting
der zonde te hebben.
Door dat geloof achtte hij de ver-
smaadheid van Christus meerderen rijk
dom te zijn dan de schatten van Egypte,
want hij zag op de vergelding des loons.
Ziedaar wat Gods genade vermag als
we leeren verstaan„de wereld gaat
voorbij met al hare begeerlijkheden."
Gij kent de geschiedenis van Israëls
verdrukking in Egypte. Israël zucht in
slavernij Loodzwaar drukt de hand van
de Egyptische monarch op het volk Gods.
Onder dien druk werd aan Arnram en
Jochebed een zoon geboren, 't Geloof
in Gods voorzienigheid en almacht doet
de ouders besluiten dit kindeke niet in
de rivier te werpen.
Het gebed der moeder houdt het kind
vast als het in een mandje van biezen
gevlochten in de Nijl is neergelegd, en
't gebed gaat in dankzegging over, als
zij haar kind uit de hand van de Egyp
tische piinses ontvangt.
Mozes aan Farao's hof. Stel u den
jongeling Mozes voor aan het heidensch
hof'. Onder de prinsen heeft hij zijn
plaats en wordt onderwezen in alle
wetenschappen.
Daar leeft hij te midden van het
heidendom, te midden van de verleidin
gen der wereld. Zal hij er in ondergaan
Neen, de Heere heeft wat anders met
hem voor.
Reeds vroeg heeft de Heilige Geest
zijn hart bewerkt en het omgebogen tot
de vreeze van den God Abrahams.
Door liet dooden van den Egyptenaar
spreekt hij het uit tot het volk Israëls
te belmoren.
Hzegt met sprekende daden Slaven
der tichelovens, uw volk is mijn volk,
want uw God is mijn God.
Let op de zelfverloochenende daad
van Mozes, zijn geloofskeuze doet hem
de wereld verzaken.
Nu er aan alle kanten, en terecht, zoo
geklaagd wordt over de buitengewone
duurte, en dientengevolge verzoeken om
salarisverbetering aan de orde van den
dag zijn, is het niet onaardig eens na te
gaan hoe het met de prijzen der eerste
levensbenoodigdheden en met de behoef
ten van een gezin uit den beschaafden
stand een paar eeuwen geleden gesteld
was. Aanleiding tot een dergelijke be
schouwing geeft, een artikeltje in de
Juli-aflevering van „De Vrouw en haar
Huis", door Tine A. Er wordt daarin,
volgens gegevens van een oud huishoud
boekje uit het begin van de 18e eeuw
van een Friesch predikant, een overzicht
gegeven van de jaarlijksche uitgaven voor
een dorpsdominé en zijn vrouw in dien
tijd. Het bewijs wordt daarbij geleverd
„dat het een Predikant met zijn Huis
vrouw alleen niet mogelijck en is op 500
guldens eerlijck te levenwant hij nood-
zakelijck 's Jaers dit volgende van doen
heeft".
Er volgt dan een tamelijk lange lijst
van allerlei benoodigdheden, levensmid
delen zoowel als kleeding en linnengoed,
waaruit blijkt dat voor de aanschaffing
Verkiezende liever met het volk van
God kwalijk gehandeld te worden, dan
voor een tijd de genieting der zoude te
hebben.
Mozes gaf alles prijs. Al zijn sclmone
vooruitzichten, zijn gansche toekomst,
en waarvoor, voor het voorrecht om met
het volk Gods kwalijk gehandeld te
worden. Was dat dan zulk een voorrecht
In de oogen van Mozes wel.
Mosjes had een gezicht gekregen in de
eeuwige dingen, en daardoor viel al het
tijdelijke weg.
Ze zag het dat het met de wereld was
een eeuwig omkomen.
Achter de smaad welke Israël nu
onderging, zag Mozes schitteren de belofte
Gods.
Zij had te kiezen. Medegaan naar
KanaSn of in Egypte blijven.
In het eerste lag het leven, in het
andere de dood.
Als de Heere losmaakt, wat zal dan
binden.
Als een mensch in de wereld den
dood vindt, dan komt er een breken
met de .wereld, met het vorige leven,
met het gezelschap, waarmede men zat
in het gestoelte der spotters en een
zoeken naar den omgang met Gods volk.
Komt de keuze des geloofs daarin
reeds bij u openbaar
Je verdraagt dan gemakkelijk, blij
moedig de smaad welke er aan verbonden
is, dat men mede opgaat naar Gods huis,
dat men het gezelschap der kinderen
Gods zoekt.
Gij, in wier hart de keuze liggen mag,
mede uitkomende in de droefheid naar
God, verstaat ge het niet, dat Mozes
verkiest liever met het volk kwalijk
gehandeld te worden, dan voor een tijd
de genieting der zonde te hebben.
van dit allernoodigste toch ieder jaar de
som van f 546.24 moet worden uitgegeven.
Was het traktement van dominé zoo
als waarschijnlijk het geval was slechts
f 500, dan kwam het gezin te kort, in
dien er geen inkomsten uit eigen midde
len waren, of het kon zich niet van het
allernoodigste voorzien.
Op handige wijze wordt in het artikel
de tegenwoordige strijd voor salarisver
betering voor de predikanten vastge
knoopt. Dat in dezen tijd de strijd om
het bestaan in menige pastorie nog veel
zwaarder is dan omstreeks het jaar 1700,
zal iedereen begrijpen, die op de hoogte
is van bestaande toestanden. Bedenkt
men dat tal van predikanten het nog
niet tot een salaris van f 1500 's jaars
kunnen brengen, dan spreekt het wel
van zelf, dat deze minimumlijders het
nog veel zuiniger moeten aanleggen dan
hun ambtgenoóten een paar honderd jaar
geleden.
Doch over deze salariskwestie wenschte
ik niet te schrijven. Alleen is het niet
overbodig even de conclusie te trekken,
dat te lage bezoldigingen niet enkel van
dezen tijd zijn, maar dat ook in vroeger
tijden de geleerde beroepen, waarvoor
kostbare en langdurige studie werd ver-
eischt, evenals thans nog steeds het ge
val is, tot de slechtst bezoldigde behoor
den.
Wat ge ook lijden of verduren moet,
als ge er maar een zijn moogt van het
volk Gods.
Stel het even tegenover elkander.
Voor een tijd de genieting der zonde
aan Farao's erf en daarna eeuwig
buiten de gemeenschap Gods.
Voor een tijd de schittering van hel
wereldslicht, en daarnaeeuwig in
de buitenste duisternis.
Voor een tijd met een lach op het
gelaat, en daarna eeuwig de wroeging
van 't geweten.
Hij mag het eeuwige kiezen voor het
tijdelijke.
En wat ontving hijveertig jaren
schaapherder in Midian, veertig jaren
met Israël in de woestijn en het einde
hebben even met Nebo. Zie daar staat
de 120-jarige, zijn gezicht is verhelderd
en liij verlustigt zich in 't gezicht van
Kanaan's schoonheid en sterft aan den
mond Gods om te ontvangen de kroon
der heerlijkheid.
Door zijn geloofskeuze heeft hij met
blijdschap en vrijwillig Christus' smaad
heid gedragen.
De smaad van Christus is hem een
schat.
Gods volk zal niet alleen ontvangen
deel aan Christus heerlijkheid, maar ook
aan zijn versmaadheid.
Dat is mee een kenmerk tot het volk
des Heeren te behooren.
Heeft de Heiland zelf niet gezegd
„Zalig zijt gij als de menschen u smaden
en vervolgen en liegende alle kwaad
tegen u spreken om Mijnentwil. Verblijd
en verheug u, want uw loon is groot in
de hemelen."
De wereld haat de belijders van
's Heeren naam.
Waar ze Christus heeft uitgeworpen,
tracht ze ook ziju volk uit te roeien.
De ware kinderen Gods worden ge
smaad, omdat zij arm zijn van geest,
omdat zij treuren, omdat zij zacht
moedig zijn, omdat zij Christus naam
belijden, omdat zij door hun godzaligen
wandel de wereld veroordeeleu.
Dat zijn naar Jezus eigen woord de
kenmerken die hen onderscheiden van
de wereld, en wat is de vrucht van dien
smaad, als het door Gods Geest geheiligd
wordt, dat zij al meer en meer los
worden van de wereld en haar zullen
ontvlieden.
Zij zullen in het eind de zegepraal
bèhalen.
Wat gaf Mozes kracht tot dragen,
dulden en lijden
Want hij zag op de vergelding des
loons.
Neen, Gods kinderen zijn geen loon-
dienaars, die om loon werken, maar zij
hebben het oog op het genadeloon,
verworven door Christus.
Dat geeft hen kracht te loopen de
loopbaan hen voorgesteld.
Dat doet hen de wereld verzaken,
wetende een beter goed is hen bereid.
Een beter lot is hen beschoren.
Is die keuze reeds de uwe?
O gij allen die nog in de wereld leeft,
begeert voor een tijd de genieting der
zonde te hebben, bekeert u. Nu is het
nog de wel aangename tijd, ze kan zoo
spoedig voor u afgesneden en dan in
uw zoude leven, dan is 't verloren.
Kost die keuzo u strijd Alles komt
er tegen op. Die keuze is niet gemak
kelijk, denk dat niet. Het moet worden
een niet anders kunnen, een geloofskeuze.
Vraag den Heere om de kracht dei-
genade, opdat het in uw leven openbaar
mag worden, waar uw hart naar uitgaat.
Neen, die keuze berouwt u niet, die
uit den grond uws harten getuigt
„uw liefde-dienst heeft mij nog nooit
verdroten."
Want het is een zalige dienst, het is
zulk een goedertieren Koning, dien ge
dient.
Vernieuw voor Zijn aangezicht de
keuze weer, nu op heden, opdat ge u
door een zalige overgave aan Hem en
Zijn dienst moogt verbinden.
De Bruijne.
V Na de overwinning.
Frankrijk heeft, geholpen door z'n
bondgenooten den oorlog gewonnen.
Wie echter door de straten van Pa
rijs en andere groote steden wandelt,
ziet met smart de vele rouwdragendeu.
Weduwen en van zonen beroofde moe
ders zijn er talloos velen. Die rouw
spreekt toch zulk een ontzettende taal.
Frankrijk verlooi anderhalf millioen
jonge mannen op het slagveld. Voeg
daar bij vijf maal honderdduizend hope
loos verminkten, dan komt ge tot den
prijs van twee millioen jongemannen
levens voor de overwinning betaald.
Nu ging Frankrijks bevolking al ach
teruit, als gevolg van de zonde der kin
derbeperking.
Thans zullen twee millioen meisjes
of weduwen méér dan anders zonder
man moeten blijven.
Dat dreigt een ramp te worden. Een
ramp met 'toog op kinderaantal en
eveneens met 'toog op de zedelijkheid.
Het Parijsche blad Paris-Midiuit
de volgende wanhoopskreet
„Dus zal Frankrijk uit gebrek aan
Franschen eindigen of wel het zal een
buitengewoon Macedonië worden met
halfbloeden van alle rassen. Gij zijt ertoe
besloten? Welaan! Maar vergun mij, u
te zeggen, dat gij in dit geval u den
oorlog hadt kunnen besparen. Parijs is
niet genomen geworden door de „boches".
Het is vvel een voordeel, indien het
slechts is onj morgen gekoloniseerd te
worden door al de vreemdelingen van
de planeetWant tegen deze vermenging
beschermt men zich 10 jaar, 20 jaar mis
schien. Maar ten dage als Frankrijk be
woond zal zijn door grijsaards, zal de
naburige krachtige jongelingschap stilaan
of met geweld een inval doen in dit land,
te prachtig om ongebruikt te blijven. Ik
zwijg nog van de wanorde en de corruptie,
die onze twee millioen Fran^aises zonder
man in de gezinnen aanstichten. Dat
geeft echtbreuk met wiskunstige zeker
heid. Dat zal ons eenige bastaarden
schenken, maar ten nadeele van de wet
tige kinderen, die in de verstoorde ge
zinnen niet zullen vermenigvuldigen. Dit.
vraagstuk is nog heel wat ernstiger dan
dat van het konijnenvleesch a fr. 4 het
pond. Het dure leven, dat is erg. Maar
Er vallen echter uit dat oude huis
houdboekje nog verschillende andere
dingen op te merken. Vooreerst dan het
enorme verschil in prijzen tusschen toen
en nu. Zoo b.v. het artikel van eieren,
waarvoor domineeske f 2 per honderd
betaalde 1 Voor een vierendeel van een
os, een half varken, vier Bouten a f 2,
acht hoenderen a 15 stuijvers, tien paer
Duijven a 4 stuijvers het paer, drie en
dert.igh pond Hutspot, werd te zamen
niet meer dan vijftig gulden besteed.
Vergelijk hierbij eens de maandelijk-
sche slagersrekening van tegenwoordig
in een burgergezin bij slechts zeer be
scheiden vleesch verbruik
Sommige posten treffen ons weer om
een andere redenzoo werd b.v. in een
jaar uitgegeven aan Suycker en Sieroop
f 3. „Aen allerley Melk en Room f 10,
maar daarnaast aan „Peper, Gember,
Nagelen, Foely en ander Kruyt" niet
minder dan 9 gulden, een groote som
dus in vergelijking met de beide eerst
genoemde uitgaven. Hieruit blijken twee
zaken vooreerst dat specerijen tamelijk
duur waren iets wat niet te verwon
deren valt maar tevens dat men in de
toenmalige keuken een vrij groot gebruik
van specerijen maakte. Wie wel eens
een oud kookboek in handen kreeg, zal
zich dan ook wel hebben verbaasd over
de vele kruiderijen die voor de bereiding
van bepaalde gerechten werden voorge
schreven.
Een andere merkwaardigheid. Bij een
zoo zuinige huishouding vindt men niet
temin een post voor acht halve vaten
bier met import en thuis brengen ad f30
en een andere voor „Een half Aem France
wijn met den import en t'huisbrengen"
ad f 20. In verhouding tot die voor de
andere levensmiddelen zijn dit zware
posten maar toch moet men daarbij niet
in de eerste plaats aan weelde denken.
Wat dronk men in die dagen bij de maal
tijden Doorgaans bier en bij feestelijke
gelegenheden werd een glas wijn ge
schonken, óók als er bezoek kwan. Want
veel anders viel er niet te drinken. Te
vergeefs zoekt men dan ook in het huis
houdboekje naar een post voor koffie of
thee, twee dranken, die toentertijd nog
tot de weeldeartikelen behoorden en bij
gevolg in het gezin van een armen dorps
dominé niet voorkwamen. Wat men ook
mist op de lijst van uitgaven, is een post
voor belastingen deze werden dus blijk
baar door iemand met f 500 inkomen
uitsluitend betaald in den vorm van in
directe heffingen, zooals blijkt uit den
meermalen bij sommige artikelen ver
melden „Impost". De overheid had in
die tijden nog niet zulke hooge financieele
eischen te stellen aan de burgerij maar
deze moest ook velerlei ontberen van al
het doode leven Twee millioen Fran-
sche moeders zullen wij niet tot haar
recht laten komen. Dat is heel anders
onherstelbaar dan eenige uiillioenen hec
taren land. Ziedaar ook iets, dat erger
is dan de staking van de mijnwerkers.
Er is slechts één remedie de bigamie.
Gij verkiest liever den dood Geluk
ermee 1"
Spraken we niet terecht van een wan
hoopskreet
En een middel tot redding wordt hier
aan de hand gedaan, dat niet helpen
mag en niet helpen kc'm.
Het mag niet helpen, omdat bigamie
(veelwijverij) zedelijk ongeoorloofd is
door God verboden.
Het kan niet helpen, omdat het de
zonde der kinderbeperking niet zou te
gengaan maar bevorderen, terwijl de
dure tijden de mannen niet uitlokken
voor meer dan één vrouw en een ver
dubbeld aantal kinderen te gaan werken.
Neen, de weg der zonde zal Frank
rijk niet helpen tegen ontvolking en ach
teruitgang. O, dat het de weg der ge
rechtigheid mocht kiezen
Dat zou een ware overwinning zijn
Er was een geheime Belgische nota
gericht tot het groote hoofdkwartier,
waarin de noodige aanwijzingen werden
gegeven voor Belgische agenten, die in
ons Limburg tegen ons land aan 't kon
kelen waren.
Er was door onze Regeering bij de
Belgische om inlichtingen gevraagd, hoe
het zat met die nota en daarop had
Minister Hijmans in een kort briefje ge
antwoord.
Daarmee liet pchter onze Regeering
zich niet om den tuin leiden. Een nieuw
schrijven is tot de Belgische Regeering
gericht, waaruit het Minister Hijmans
duidelijk zal worden, dat de Hollandsche
Leeuw nog niet met zich sollen laat.
Het gekonkel toch wordt daarin openlijk
afgekeurd in de volgende woorden
„Gelet op de vriendschap en de goede
verstandhouding, welke tusschen de beide
landen heerschten, had Harer Majesteits
regeeriug het niet mogelijk geacht, dat
de Belgische regeering er zich toe zoude
geleend hebben, heimelijk een politiek
doel na te streven, dat uitteraard met
die gevoelens niet te vereenigen is. De
wijze, waarop uwe excellentie de mis
noegdheid opvat, welke in Nederland is
opgewekt door de openbaarmaking van
de voornaamste gedeelten van de nota,
toont overigens den afstand aan, die er
bestaat tusschen de denkbeelden, door
welke uwe Excellentie blijkt te worden
geleid en de beginselen die steeds Harer
Majesteits regeering tot richtsnoer heb
ben gediend".
Met andere woordenWij zijh in Ne
derland niet gewoon ons met zulk ge
konkel op te houden.
Ook verschillende Belgische' bladen
keuren de politiek van Hijmaus ten op
zichte van Nederland in sterke bewoor
dingen af. De Volksgazet b.v. bespreekt
eenige flaters die gemaakt zijn met de
veroordeeling van Borms, den Vlaam-
datgene wat voor de tegenwoordige
menschheid onontbeerlijk is.
Denkeu wij onder vele andere zaken
b.v. eens aan de kwestie onderwijs. De
dorpsschoolmeester, waarvan in het hier
boven genoemde artikel wordt verteld,
dat hij aan het domineesdochtertje les
gaf tegen de schitterende belooning van
één gulden en elf stuivers per kwartaal,
was bovendien verplicht om dominéé te
helpen in diens tuin, bij het wieden b.v.
en ook om hem den baard te scheren.
Van overheidswege werd er niet veel
aan het onderwijs ten koste gelegd
Het zou verleidelijk zijn nog meer ge
gevens op te diepen uit het oude huis
houdboekje, die ons een aardig beeld
geven van de economische toestanden en
de huiselijke gewoonten in die lang ver
vlogen dagen. Alleen nog iets over de
kleeding. Uit de nauwkeurig genoteerde
uitgaven blijkt o.a. dat de vrouw van
den predikant „alle 20 Jaer een Sammaer
van 60 gulden" krijgt. Maar om de drie
jaar krijgt ze een nieuwen rok die f 24
kost en eveneens om de drie jaren een
nieuw jak van 18 gulden. Doch ieder
jaar kan er een nieuwe kaper op over
schieten (van een hoed wordt niet ge
sproken) en dan komt er voor 't toilet,
nog om de twee jaar bij een „Bont met
Mouwen" van f 12 en „alle drie Jaer
een Borstrock" van f 6. Wie weet wat