Orgaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 144.
Woensdag 28 Mei 1919.
2e Jaargang.
De Laadarbeiderswct.
F V I L L E 0 N.
JAN WA ANDERS.
Uitgave van de Christelijke Persvereeniging „Zeeuwsch-Vlaanderen" te Ter Neuzen.
Alle stukken, de redactie en administratie van dit blad betreffende, moeten worden ge
zonden aan den redacteur, H. S. v. HOUTEN, Vlooswijkstraat 62, Ter Neuzen.
ABONNEMENT: Bij bezorging f 1,15 per drie maanden. Franco per post voor Nederland ƒ1. 25.
AD\ ERTENTIËNVan 1—4 regels ƒ0.40. Elke regel meer /'O IO. Ilandelsadvertentiën
over twee kolom 8 cent per legel. Abonnementen per contract. Crisistoeslag 15%.
inzending van advertentiün tot 12 uur 's middags op de verschijndagen bij den drukker
I). H. LITTOOIJ Az. te Ter Neuzen. Telefoon Nr. 20.
in.
HET AANVRAGEN VAN EEN
PLAATSJE OF VAN LOS LAND.
Indien eer arbeider een plaatsje in
eigendom wenscht te verkrijgen, wendt
hij zich met een zoodanig verzoek tot
de vereeniging of de stichting binnen
welks gebied hij woont, en als er geen
dergelijke vereeniging bestaat, tot B. en
W. der gemeente, waarin hij een plaatsje
wenscht te verkrijgen. Een arbeider uit
de gemeente Boek, die dus een plaatsje
begeert in Zaaiaslag, moet zich wenden
tot B. en W. aldaar, tot tijd en wijle er
een vereeniging gesticht is. Wil hij een
plaatsje in de eigen gemeente, dan
schrijft hij aan B. en W. van Hoek,
Een formulier van dit schrijven kan
hij halen o;> het gemeentehuis. Het
wordt kosteloos verstrekt.
Tegelijk met de aanvraag om een
plaatsje, moet hij overleggen
a. zijn geboorteacte
b. een vordering van den burgemees
ter zijner woonplaats, dat hij gedurende
de laatste 2 jaren heeft gewoond in de
gemeente, waarin hij een plaatsje
wenscht, öf it. een aangrenzende ge
meente.
c. een door hem onder teekende opgave,
waaruit blijkt, dst hij uit eigen middelen
net tiende deel der kosten kan dekken.
De stukken a en b zijn op het ge
meentehuis verkrijgbaar. Van voorwaarde
c kan onthefflr g worden verleend.
Geeft de aanvrager aan een bepaald
plaatsje, of bepaalde grond, waarop een
plaatsje kan worden gebouwd, de voor
keur, en weet hij, dat hij dat perceel in
eigendom kan krijgen, dan legt hij tevens
over een daartoe strekkend bewijs van
den eigenaar.
Geldt de aar vrage grond, waarop nog
een huis moet worden gebouwd, dan
moet tevens worden overgelegd een
bouwpian met kosten raming.
Het college, 'vereeniging of gemeente)
waarbij de aanvraag wordt ingediend,
onderzoekt, of de aanvrager aan de door
de wet gestelde eischen voldoet en in
het laatste geval of het aangewezen
perceel geschikt moet worden geacht.
Voldoet de ainvrager aan de gestelde
eischen en is het aangewezen perceel
geschikt, dan vraagt het college hiervoor
voorschot aan.
Dit wordt als aan de wettelijke voor
schriften is voldaan, steeds verleend, en
nu kan het plaatsje worden- gekocht.
Weet de arbeider geen geschikte grond
aan te wijzen, of wordt het aangewezene
ongeschikt geacht door het college, dan
dient de arbeider een aanvrage in op
een ander, daartoe hem verstrekt formu
lier.
Heeft het bedoelde college zelf grond
in eigendom, dan wordt de aanvrager
een plaatsje of grond aangewezen.
Gaat de arbeider hiermee accoord,
dan schrijft hij dit, en legt een bouwplan
met kosten raming over.
Gaat de aanvrager niet accoord met
de toewijzing, dan dient hij dit met
redenen te omschrijven.
Gelukt het niet tot overeenstemming
te komen, dan kan de aanvrager in
hooger beroep gaan bij de Gedeputeerde
Staten.
24) Z E L A N D I A.
HOOFDSTUK VII.
Jo had Jan's briefje ontvangen, 't Viel
haar tegen, dat hij nog met es aange
komen was. Zou hij zóó boos zijn, dat
hij haar opzettelijk meed? Maar toen
ze 't briefje had doorgelezen, verhelderde
haar gezicht. Heel hartelijk was het
overigens korte episteltje. Hij kón niet
vanavond. Had het te druk. En hij liet
■iet nog exprès met den loopjongen we
ten. Nee, ze had te leelijke gedachten
gekoesterd. Wat aardig van 'in, om nog
gauw een briefje te sturen.
Morgen zou l. j vast komen. Het wolkje
van oneenigheid, was al weer afgedreven,
bemoedigde ze zich zelf.
Ze kon dan nu wel even uit.
Al lang was ze niet meer bij de Van
Rensens geweest. Kijk, dat kwam nu
juist goed. Als Jan door drukte verhin
derd werd, zou Henk natuurlijk ook niet
weg kunuen. En dan kon ze juist daar
Indien bet college (vereeniging of
gemeente) geen eigendommen ter be
schikking beeft, dan noet, om aan de
aanvragen te kunnen voldoen, ten spoe
digste land worden gekocht, of indien
noodig onteigend.
Wenscht een arbeider los land in pacht
te ontvangen, dan dient hij op eén
daartoe bestemd formulier een aanvraag
in en legt meteen de stukken boven
onder a er4b genoemd, over.
Overigens geldt hetzelfde als bij een
aanvrage om een plaatsje in eigendom.
Opgemerkt moet nog, dat het in huur
uitgegeven land niet te ver van de
woning van den huurder verwijderd mag
zijn.
Is een college weigerachtig om zonder
geldige redenen aan eeo aanvrage te
voldoen, dan is beroep op Gedep. Staten
opengesteld. Deze kunnen dan op kosten
van dat college aan de aanvrage voldoen.
Dit waarborgt een eerlijke uitvoering
der wet. (Wordt voortgezet).
V De Raadsverkiezingen in
onze omgeving.
Axel beeft zich prachtig gehouden.
Onze partij, die er uitstekend georgani
seerd is, bracht vier leden in den Raad.
Bravo
Met de twee R. Kath., de eene Christ.
Hist, en de Staatkundig Geref. beschikt
rechts er over acht van de elf zetels.
Verwacht mag worden, dat de nieuwe
Raad een zeer beslist christelijk geluid
zal doep hooren. Onze partij heeft hier
als de sterkste in den Raad recht op
een wethouderszetel.
Zaamslag koos eveneens in meerder
heid voor de rechtsche beginselen. Ook
hier werden fier Antirevolutionairen ge
kozen, al dankt een der leden dan ook
zijn zetel aan enkele voorkeurstemmen.
Ook hier krijgen we stellig een A. R.
als wethouder naast, den heer Wisse als
Christelijk-Historische.
Bijzonder treft hier de snelle groei der
Christ.-Hist, partij, sinds de Statenver
kiezingen. We gelooven, dat hier van
toepassing is: „Is Saul ook onder de
profeten
Hoe dit zij, de Raad is rechts. En
daarin verheugen we ons. Zaamslag
heeft zich kranig geweerd.
Ter Neuzen viel iets tegen. Wel klom
onze partij in stemmental 50 stem
men meer dan in April), maar dat dank
ten we vermoedelijk aan onze uitnemende
lijst, en winst van zetels bracht het ons
niet aan.
Doch onze Christ.-Hist. vrienden heb
ben het laten zitten. De heer de Bruijne,
wiens verkiezing zeker scheen, viel uit.
Wat we zeer jammer vinden. Voor zijn
partij, en voor de Raad. Rechts kon
steeds op den heer de Bruijne rekenen.
Laten we hopen, dat hij straks bij een
volgende verkiezing zijn plaats weer
inneemt.
De R. Kath., tot nogtoe niet in den
Raad vertegenwoordigd, komen er nu
met twee man.
En de Staatk. 'Geref. brachten er den
heer van Cadsand. Rechts beschikt dus
over zes van de dertien zetels.
In Ter Neuzen doet zich het eigen
aardig geval voor, dat de heer van Has
selt „op de wip" zit. Van hem, als
krachtige persoonlijkheid mag verwacht,
eens heen. Dan had ze vast van Henk
geen last. Zóó had ze immers met Jan
afgesproken
De oudjes ontvingen haar hartelijk.
Blij, dat ze weer eens kwam.
Van Rensen leefde van een klein pen
sioentje van de stad. Hij was concierge
geweest aan het gemeentelijk ziekenhuis
zijn wankele gezondheid had hem ge
dwongen, vóór den tijo, ontslag aan te
vragen. Henks steun was dns een zeer
welkome. Zoo konden ze; bij zuinigheid,
rond komen.
De oude man knutselde thuis zoo wat.
Allerlei karweitjes, van het herstellen
van gebroken poppekoppen tót het ver
vaardigen van kunstig gesneden portret-
lijstjes toe, hem opgedragen uit den
ruimen kring van vrienden en kennissen,
waren de zijne en hielpen de inkomsten
nog wat vermeerderen, al stond de prijs,
die hij berekende, gemeenlijk niet in
rechte reden tot de uurtjes, die hij er
aan besteedde.
Maar 's avonds waren de oogeu te ver
moeid om voort te werken. En moeder
Van Rensen vermaande haar arbeidzaam
„ouwetje", rust te nemen.
Dan zette hij zich, bij winterdag, bij
de kachel in zijn vast hoekje en dan
dat hij zijn eigen weg zal gaan, en niet
aan den leiband loopen van de liberalen
die hem uit hun minden uitgestooten
hebben
Overigens gelooven we dat rechts in
zeer vele gevallen met don hoer Van
Hasselt zal kunnen meewerken, wiens
bekwaamheid hem recht geeft op een
invloedrijke positie in den Raad.
Hoek verkeert ongeveer in dezelfde
positie als Ter Neuzen. Rechts heeft hier
drie van de zeven zetels. Onze partij
komt versterkt in den Raad terug. Moest
de heer Dekker steeds alleen tegenover
zes liberale leden de christelijke begin
selen verdedigen thans zitten er twee
A. It., die ongetwijfeld steeds op den
bijstand van den heer Meertens kunnen
rekenen.
Al is het pijnlijk, dat, liet zittend lid
de heer Dekker uitviel, toch mag de partij
daarvoor niet aansprakelijk worden ge
steld. De voorkeurstemmen van den heer
van Doeselaar zijn ongetwijfeld b jna alle
van niet-Anti Revolutionairen afkomstig.
Ook in Hoek zagen onze Christ- Hist,
vrienden hun verwachting niet vervuld.
Er mankeerden slechts cnkple stemmen
aan. at zeer te betreuren is. Hoek
had „om" kunnen zijn.
Schoondijke bracht den heer Quist in
den Raad. Ook daar zal ons beginsel
dus worden gehoord.
Oostbürg koos Mr. van Bortel. Met
de twee R. Kath. heeft rechts daar nu
drie van de zeven zetels.
Sluis is in meerderheid rechts. De
heer van Mazijk (A.-R.) en drie R. Kath.
vormen er de meerderheid.
Waterlandkerkje ging ook om. Als
A.-R. komt daar de heer F. C. D.eleman
in den Raad. Voorts nog drie R. Kath.
In Breskens, voorheen geheel liberaal,
werden twee Cliristelijk-Historischen
gekozen, zoodat ook hier het christelijk
beginsel thans vercLJigcrs vindt.
We kunnen dus tevreden zijn.
Vooral onze partij heeft winst te
boeken
Ga het zoo voort
Onze actie vermeerderd en dan zal
het een volgenden keer nog beter gaan.
V Is dat juist?
Zooals onze lezers weten is er tus
schen de Maritieme Vereeniging eener-
zijds en de haveuwerklieden anderzijds
een overeenkomst gesloten, waarbij een
nieuwe loonregeling tot stand kwam en
de acht urendag plus de vrije Zaterdag
middag werd toegestaan.
Over dit contract laten we ons thans
niet uit.
Er werd echter ook overeengekomen
een scheidsgerecht samen te stellen, om
eventueele geschillen tusschen patroons
en werklieden te beslissen. We juichen
dit ten zeerste toe.
Nu kwam ons ter oore, dat naast twee
patroons, twee leden van „Recht en
Plicht" in dit scheidsgerecht zitting zullen
nemen als arbeidersleden. Het vijfde lid,
tevens voorzitter, zal worden gezocht
buiten het havenbedrijf.
Hot komt ons vreemd voor, dat hier
totaal niet gerekend is met iet bestaan
van de Roomsche Havena beidersver-
eeniging en met de prot. cbrist. werk-
liedenorganisatie.
Waarom zijn die geweerd?
kringelden de wolkjes uit zijn lange pijp
zoo gezellig om hoog. En 's zomers hield
bij bet bij het raam, vanwaar hij tusschen
de bloempotjes door, uit de hoogte op
de straatdrukte kon neerzien.
Moeder Van Rensen was een klein,
beweeglijk vrouwtje. Haar tong had
alleen 's nachts de hoognoodige rust
overdag praatte zegaf, verdiept in zijn
knutselwerkjes de oude man niet immer
het gewenschte bescheid, dan werden
poes en kanarie beurtelings toegespro
ken
In haar klein huishoudentje had ze 't
altijd wonder druk. Den heelen dag be-
drijvigde ze heen en weer. „Nee maar",
zoo'n man als ik heb", mediteerde ze
dan hardop, „daar heb ik me wat werk
an. 'n Rommel dat die den heelen dag
maakt, daar is op de wereld geen voor
beeld van". Eu dan klopte ze don lasti-
gen, rommelenden man in 't voorbijgaan
met haar kleine handjes lachend op den
rug, dat ie toch maar lieusch niet denken
zou, dat ze 't meende.
„Nop maar ouwe, ga jij je gang maar
hoor Je moet je toch ergens mee bezig
honen, wel
oorkussen, niet
immers
Ledigheid is des duivels
Dat zei het Woord
De liberale Terneuzensche Courant
schreef ter aanbeveling van de Candida-
tuur van den heer Nolson voor de ge
meenteraad, dat deze veel invloed had
geoefend op het tot stand komen van
deze overeenkomst. Toch niet op het
weren van het christelijk element,
We hopen, dat alsnog besloten wordt,
het scheidsgerecht uit te breiden inet
een patroon en een arbeidérslid, en dat
die dan gekozen wordt, door de beide
christelijke organisatie's.
We achten dat billijk en in 't belang
van arbeiders en bedrijf.
V Liberalen en socialisten.
De gemeenteraadsverkiezingen zijn nu
grootendeels afgeloopeu. Door het Even
redig Kiesrecht zijn de Raden thans
meer in overeenstemming gekomen met
de politieke samenstelling der gemeenten.
Vandaar, dat onze partij soms zetels
verloor, hoewel ons stemmenaantal groo-
ter was dan in April en in Juli van 't
vorig jaar. Omgekeerd werden nu in
vele plaatsen voor 'teerst Antirevoluti
onairen als gemeenteraadslid gekozen.
Het meest kwam echter hef debacle
der liberalen uit. Schier over: i gingen
ze sterk achteruit, iu vele plaatsen ver
smolt hun meerderheid zelfs als sneeuw
in de zon.
Vooral in de groote steden kwamen
ze echter van een koude kermis thuis.
Daar tellen ze niet meer mee. Het so
cialisme overvleugelde ben geheel. Eu
de trotsche, aristocratische liberalen, die
sinds onheugelijke tijden er heerschten
en er oppermachtig waren, zien hun
plaatsen op het groene kussen ingeno
men door de socialisten.
Toch was het niet anders te ver
wachten. De liberale partij beeft geen
eigen beginselen meer. De liberalen leven
uit de revolutiebeginselen, maar durven
die niet uit tt- voeren, omdat ze bun
coupons en hun schijven te lief hebben.
De socialisten, die de geesteskinderen
van het liberalisme zijn, die evenals zij
de souvereiniteit van bet volk erkennen,
hebben echter de bekoring van meerdere
consequentie.
Zij willen het souvereine volk ook tot
bezitters maken. De liberalen loochenen
wel het oppergezag Gods, leeren dat alle
macht bij bet volk berust, maar bonden
die macht zelfs liefst stevig in banden,
uit vrees voor het volk. 'De grondtrek
van bet liberalisme is dan ook egoïsme.
En daardoor moet bet ondergaan tegen
over het socialisme, dat óók egoïstiscli
is, maar dat alles opvraagt voor een
veel gróótere groep, voor de arbeiders.
Beiden stellen den mensch iu 't middel
punt hunner politiek; de liberalen de
bezitters, de socialisten de bezitloozen.
Daardoor kan de liberale partij op een
klein, maar kapitaalkrachtig groepje
rekenen; liet socialisme op dc massa.
De tegenwoordige wijze van stemmen
vraagt echter geen groote uitgaven meer.
n dat bevordert de achteruitgang van
de liberalen.
Wat nu in de steden zoo schril uit
kwam (de U. L. viel in Amsterdam van 13
op 3in Den Haag van 13 op 4in
Groningen van 6 op 2; in Utrecht van
12 op 2 enz.), zul straks doorwerken
ook op 't platteland, waar de socialisten
nu reeds een onvermoeide propaganda
voeren.
Toen Jo binnen kwam, werd ze har
telijk verwelkomd.
„Wel meid, daar doe je wel an, hoor.
Zoo, en hen jij d'r nou toch eindelijk
maar es gekommen. 'k Moet je zeggen,
dat het tijd werd, hoor. Hoe lang is 't
nou al gelejen, dat je geweest beu La
'k es kijkenNou, toch al een paar we
ken Noem je dat niks 'k Zei van
morgen nog tegen m'n ouwetje: Waar
mag die Jo toch zitten. Nou, 'k ben blij,
dat je d'r nou maar es uitgebroken ben
trouwens, neem me niet kwalijk, dat ik
't zeg, Jo-tje, maar zoo razend druk zal
jij het ook wel met hebben. Eenig kindje
thuis hé, och arme, en dan nog een meid
onder je, om zoo te zeggenkind, dan
moest je hier es wezennee maar, die
man van me, daar heb ik wat mee te
stellen, hoorgeloof je nou wel, da 'k
nog geen half uur an een stuk vandaag
gezeten heb Dat is
„Nou moeder" viel op zijn gewonen
kalme manier Van Rensen'in de rede,
„dan wordt 't toch tijd hé, dat je nou
es. een poosje je rust neemt. Eu laat Jo
nou es even uitblazen; moet je nou al
dalijk beginnen, me zwart bij d'r te
maken
Jo lachte.
Waar trouwens reden voor is ook.
Want hoezeer het socialisme ook voor
uitgegaan is, or zijn ook schaduwvlekken.
In Amsterdam werden maar eventjes
zeven communisten gekozen. (En 13 S.
D. A. P.ers). Dat zijn stemmen die
weer aan de socialisten ontvallen. Men-
schen, wien de S. L). A. F. nog te con
servatief is, en die met bom en mitrail
leur de boel liefst geheel 't onderst boven
zouden keeren.
Terecht schreef Het Volk: „Wij (dat
is de S. D. A. F.) zijn te Amsterdam
de Wijnkoop-ziekte nog niet te boven."
Neen, inderdaad niet. Met nog zes vol
gelingen doet Wijnkoop z'n intrede in
de Raadzaal van do hoofdstad. En in
alle groote steden verliest het socialisme
een deel van zijn stemmen aan de com
munisten.
Ook dat proces zal, voorloopig althans
wel doorgaan. Zoodat na korte jaren de
stand wordtrood tegen rechts. Het
kleine groepje liberale fabrikanten en
handelaren telt dan niet meer mee.
Laat ons daarmeo rekenen. Onze pro
paganda moet vorstel kt. Met kracht
moet er gewerkt voor onze partij. En
naast een krachtige christelijke vooruit
strevende politiek, moet staan eeii zich
schrap zetten tegen het socialisme, do
vijand, der toekomst.
Al zal die strijd bang en moeilijk zijn,
smadelijk ondergaan als de liberalen
kunnen we niet. Want wij hebben be
ginselen. En beginselen overleven de
eeuwen.
Niet voor een klasse, niet voor bezit
ters of bezitloozen komen we op, doch
voor heel 't volk, Voor arm en rijk. In
gebondenheid aan Gods Woord willen
we de christelijke beginselen uitdragen
op alle terrein des levens, .wetende, dat
in dien weg alleen de geestelijke en de
stoffelijke behoeften des volks 't best
worden behartigd.
De Rijksmiddelen.
Voor het eerst iu Maart viel er sinds
October van het vorig jaar weer een
vermeerdering te constateeren van de
opbrengst der gewone middelen. In
April is de opbrengst weer 2l/3 millioen
hooger, dan in dezelfde maand van 't
vorig jaar. De meening in bet begin
des jaars veelal gekoesterd, als zouden
•de middelen miuder ruim vloeien, is dus
gelogenstraft. Maart en April hebben
zicli goed gehouden.
Vooral aan de opleving van handel en
verkeer is veel te danken. De invoer
rechten blijven stijgende. Zelfs is in
April nog 800,000 gkl. meer uit dezen
post ontvangen, dan in April 1914, toen
liet dus nog vrede was. Dit wil echter
niet zeggen, dat we nu zooveel meer
hebben ingevoerd. Dat is niet bet geval.
Veel en veel minder. Maar de ontzaglijke
prijsstijging is hier de oorzaak. Let men
echter op April 1918, toen de hooge
prijzen ook al golden, dan blijkt het, datt
onze invoerhandel zich weer begint te
herstellen. Eeu zeer gelukkig verschijn
sel Ook de loodsgelden brachten weer
meer op. Die gaven deze maand 70000
gkl. voor een jaar 12000 gld., maar in
April 1914 274000 gld.Onze handel
co scheepvaart is dus nog niet op haar
oude hoogte terug.
Ook de zegel- en registratierechten
klommen met bijna een half milJioen.
„Wel, hoor me nou zoo'n man weer
es door draven; maak ik jou nou zwart
Zoo benne jullie; as je de waarheid
zegt
„Net, vrouw Van Rensen", lachte Jo,
'n knipoogje op den oude, „dat geloof ik
wel hoor. dat je een lastige man hebt".
„Maar kind, maar kind viel ze weer
uit, terwijl ze al weer opstond van den
stoel, waarop ze nog maar een paar tel
len was neergevallen, „heb je mijn dat
hooren zeggen. Wel foei, je moet me
niet kwalijk nemen, hoor, maar da's nou
puur een schandaal. Een lastige man,
boe kom je d'r bij. 't Is de beste man
van de wereld. De stumper werkt z'n
eigen nog overstuurdat doet ie. Van
's morgens vroeg, 'k wed als jij dikwijls
nog niet present ben, is-t-ie al aan den
gang. Wel, ik zeg dikwijls genoeg: hou
d'r nou eens een oogenblikje op. Daar
lieeft-ie me van daag weer uren aan een
stuk bezig geweest om 'n ouwe pape
gaaien kooi van meneer, och etoe,
net, nou kom 'k er op, van meneer De
Werve iu orde te maken je weet wei
die meneer De Werve, die op de Hoog,
straat woontnou, ik zeg
(Wordt vervolgd).
^csacpg.TWir-inffTiatfiatCTBcgsKa
DOOR
