Orgaan ter verspreiding der Ghristelijke Beginselen in Zeeuwseh-Vlaanderen.
No. 89.
Woensdag 13 November 1918.
le Jaargang.
F E U I L L T 0 N.
liiiitenlaiidsch Overzicht.
ABONNEMENT:
Een Dorpsvertelling
Ex-keizer Wilheim in ons land.
Dit blad verschijnt DINSDAG- en VRIJDAGAVOND, uitgezonderd op Feestdagen,
oij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN. - TELEFOON Nr. 20.
Per drie. maanden bij bezorging 1,—, Franco per post voor Nederland 1.10.
ADVERTENTIE N.
Van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel meer ƒ0.10. Handelsadvertentiën over twee
kolom 8 cent per regel. Abonnementen per contract.
Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen.
V „De Standaard" en het
tweede Christelijk Sociaal
Congres.
In De Standaard van 4 November
werden de volgende bedenkingen geuit
tegen bet komende tweede Christelijk
Sociaal Congresten eerste zou er over
bijzaken en niet over de hoofdbeginselen
gehandeld worden ten tweede zou het
Christelijk beginsel te weinig uitkomen
bij bet bezien der sociale vraagstukken
en ten slotte zou men de politiek op
zettelijk buiten bet congres sluiten.
Nu verluidde reeds, en De Nederlander
bevestigt het thans, dat enkele leden
der regelingscommissie meer practische
onderwerpen wilden, als de uitbouw der
sociale verzekering en de wettelijke
regeling van den arbeidsduur, maar de
commissie stelde de principieele vraag
stukken op den voorgrond. Onder anderen
zal er worden gesproken overOverheid
en Bedrijf, Organisatie van de Maat
schappij, Het Loonvraagstuk en De
Vrouwenkwestie.
De beginselvragen staan dus wel zeer
beslist op den voorgrond. En we hopen
dat deze niet alleen behandeld zullen
worden, maar dat er óók tijd zal wezen
voor meer practische vraagstukken, die
dringend op voorziening wachten.
Hoe geklaagd kan worden over het te
weinig uitkomen van bet Christelijk
beginsel, nu het congres nog beginnen
moet en zelfs de formuleering van zijn
grondslag nog niet bekend is is ons
een raadsel.
Het christelijk karakter van hetcongres
zal immers bepaald worden door zijn
handelingen.
Het gaat er niet om, welke onder
werpen besproken worden, maar hoe zij
op het congres behandeld worden. Do
conclusieës zullen straks moeten be
slissen.
En immers bieden ook de namen van
Diepenhorst en Schokking, van Slote-
maker de Druijne en Bavinck voldoenden
waarborg
Vooralsnog gelooven we, dat het ver
schil met het eerste congres hoofdzakelijk
hierin zal bestaan, dat destijds Dr.
Kuyper voorzitter was, en dat nu prof.
Diepenhorst president zal zijn. Dat is
echter geen reden het komende congres
met minder vertrouwen tegemoet te zien,
dan we het vroegere met dankbaarheid
voor afgeworpen vruchten nastaren. De
leiding berust ook ditmaal in goede
banden.
Over de grief, als zou de politiek
buiten het congres gesloten zijn, citeeren
we wat De Nederlander schrijft
„Hoe men kan denken, dat de politiek
buiten het Congres gesloten zou worden,
is geheel onverklaarbaar. Het Congres
is politiek van het begin tot het einde.
Zijn opzet, zijn arbeid, zijn einddoel, alles
is politiek. Wij roepen de Christenen
niet samen, alleen om een preek aan te
hooren of een vrome beschouwing te
houden wij willen daden. Wij
willen met de resultaten van het Congres
tot wetgever en overheid gaan, om het
hun te zeggen ziet, zóó zien wij, naar
Christus' woord, de verhouding van
overheid en bedrijfsleven zóó wen-
sclien wij, overeenkomstig Gods gebod,
de organisatie der Maatschappij zóó
verstaan wij het loonvraagstuk. Wij
22)
Maar immers, hij was daaraan gewend,
van jongsaf reeds. Neen, een innerlijke
onrust was liet, die den slaap verdreef.
Hij had zich zoo boos gemaakt op Kamp
man, woedend boos. Want Kampman had
het immers durven bestaan hem te trot-
seeren, zelfs daar, waar zijn hoogmoed
hem reeds van te voren den triomf had
gewaarborgd. En al zijn schelden en tie
ren op de „fijnen", wat was het anders
geweest dan het bekennen van zijn on
macht.
Ook de woorden door Kampman geuit,
als antwoord op de smadende tarting
„zie jij nu, dat je van je God eten krijgt",
bleven hem bij. Hij kon ze niet kwijt.
Want de opvoeding, die hij eenmaal van
een vrome moeder had ontvangen, hoe
zeer hij haar raadgevingen en vermanin
gen ook in den wind had geslagen, bleef
nog altijd een zekeren geheimzinnigen
invloed op hem uitoefenen, dien bij wel
steeds trachtte te miskennen, maar waar-
wenschen van den congres-arbeid tast
bare resultaten, en die kunnen, voor een
groot deel, slechts verkregen worden
door wetgevenden arbeid, dat is langs
den weg der politiek."
Waar in duizenden harten leeft de
behoefte aan wijsheid en vastheid bij de
beantwoording der vraag, welke weg
gekozen moet worden bij de moeilijke
regeling van zoo menig ernstig sociaal
vraagstuk, gelooven we, dat bet. tweede
congres niet mislukken zal. Want die
wijsheid en vastheid te vinden, bij het
licht van Gods Woord, dat is het doel
van het congres.
Een doel, waarmee wij ten zeerste
instemmen.
Y De Fondamenten Waggelen.
Wat ieder voorzag en we reeds her
haaldelijk schreven, is bezig te gebeuren.
De Revolutie maakt een eind aan den
wereldoorlog en doet in storten het oude,
het eerbiedwaarde. Rusland ging voor.
Oostenrijk-IIongarije volgt. Duitschland
tracht door allerlei maatregelen ten
gunste der volkenrechten aan het proces
te ontkomen, maar zal bange tijden
moeten doormaken. Ons land trilt door
zijn soldaten-troebelen.
En de Overwinnaars van nu, ze mogen
door den bedwelmingsroes waarin hun
volken verkeeren, tijdelijk gespaard
worden, duurzaam zal de rust ook
daar niet zijn. i
De kracht der volken is eenerzjjds
uitgeput, anderszijds in zijn felle gisting
zoo sterk mogelijk onderdrukt. De
duigen houden het niet meer. De banden
om het vat springen.
De jonge geest van emancipatie perst
en spuit naar buiten.
Wat zal hiervan het einde zijn Dezen
winter zal het nog gaan, maar als straks
liet voorjaar komt?
Men heeft God vergoten, wat wijsheid
zou er nog zijn
Heel de Schrift is vol waarschuwingen
tegen den Geest, die de volken thans
bezielt. Als ze niet hooren, het zal tot,
eigen verderf zijn.
Een woord van weemoedige hulde aan
den Christen-Staatsman, trouw aan zijn
God en zijn vorst gebleven, aan den
Hongaarschen „Tisza, gevallen als slacht
offer van den republikeinschen, revolu-
tionnairen haat. Wat Revolutie maakt,
woedt tegen don Koningsgezinde en den
God-getrouwe even erg, maar dubbel
tegen wie beide tegelijk is.
De Duitsche keizer
is afgetreden. Niet alleen als keizer van
Duitschland, maar ook als koning van
Pruisen. De kroonprins heeft afstand
gedaan van zijn aanspraken op beide
tronen. Er is nog een klein kansje, dat
Wilhelms oudste kleinzoon keizer zal
worden.. Echter lijkt ons die kans wel
bijstor klein. Een groot deel van het
Duitsche volk ziet in het keizerschap
zeker het symbool van de eenheid des
rijks en houdt er dus aan vast, maar een
ander deel beschouwt het keizerschap
als de vertegenwoordiging van het mili
tarisme, dat al de rampen van dezen
oorlog heeft te weeggebracht. Hoogst
waarschijnlijk zal Duilschland een repu-
aan hij zich in den grond der zaak toch
niet kon ontworstelen.
Donker was het in zijn slaapvertrek.
Een nachtlicht kon er niet op overschie
ten. En in de duistere eenzaamheid kro
pen de minuten. En wonderlijk, zijn
smalende woorden en het geloovig ant
woord er op, lieten hem niet los. En zijn
gedachten tuimelden door elkaar, alsof
koortsgloed zijn aderen brandde. Was
hij rechtvaardig geweest Rechtvaardig?
Wat had Kampman feitelijk misdreven
Hij rukte zich weder op een andere
zij. Wilden die gedachten dan niet wij
ken Wou de slaap zich niet over hem
ontfermen Bleef de morgen verre
Wat was het drukkend inliet vertrek.
Hoorde hij daar niets
Neen, 't was de kettinghond slechts,
die aan zijn keten rammelde.
Hij stond op en ging naar liet raam,
schoof de binnenblinden open en tuurde
naar buiten. Zwart was de lucht. Maar
onheilspellend werd plotseling de geheele
kamer verlichteen helle bliksemstraal
kliefde bot sombere wolkgevaarte. Brand-
sen trok zich schielijk terug van het raam
en schoof de blinden dicht, kleedde zich
wat aan en ging in gebogen houding voor
dc tafel zitten, de armen leunende op
bliek worden, of valt het in staten en
staatjes uiteen.
Het is wel buitengewoon tragisch een
man als Wilhelm II te zien gedwongen
tot altreden, nadat bij, op zijn wijze en
naai zijn opvatting, zoo lange jaren het
goede voor zijn voik heeiï gezocht.
Den Czaar zag men heengaan met het
gevoelzife daar een ledepop, een willoos
werktuig in de handen van de Russische
hofkliek.
Den Duitschen keizer aftredend te zien
beteekenteen figuur, een karakter van
het wereldtooneel te zien verdwijnen.
Een man, wiens opvattingen men niet
in alles kon deelen, maar toch een vorst
met een diepe, eerlijke godsdienstige
overtuiging, en met een ernstig gevoel
van verantwoordelijkheid voor zijn daden
jegens God een man wiens leven gericht
was op de steeds volkomener verwezen
lijking van de eenheidsgedachte van het
Duitsche volk.
Zulke menschen gaan niet heen zonder
een spoor na te laten in de historie.
De revolutie
gaat ondertusschen door.
De sociaal-democratische partij heeft
thans nog de leiding, of poogt die te
krijgen.
Vaudaar haar eisch van het onverwijld
aftreden des keizers. Of het nog genoeg
invloed zal oefenen, om de revolutie te
keeren
We betwijfelen het sterk. Het besluit
van den keizer en zijn zoon zal bij lange
na zooveel indruk niet maken, als wan
neer het voor eenige weken had plaats
gehad. Dan was het min of meer vrij
willig geweest. Thans is het gedwongen.
Eerste succes van de revolutionaire be
weging.
De socialist Ebert is nu Rijkskanselier
gewordenprins Max van Baden zal
voorloopig wellicht regent worden, tot
een zoo spoedig mogelijk te verkiezen
Constituante (Wetgevende Vergadering)
over de regeeringsvorm en d« grondwet
zal hebben beslist.
Het vooruitzicht van de nieuwe ver
kiezingen en bet aftreden des keizers
zal natuurlijk een afleidenden invloed
oefenen, maar of zij den gang der pro
letarische revolutie, die op het oogenblik
zich voltrekt in Duitschland, zal stuiten,
is een andere vraag. Er wordt wel
gepoogd de revolutie in kalme banen te
houden, maar te vreezen is, dat het zal
gaan als in Rusland. Ook daar is na
het attreden van den czaar hetzelfde
beproefd en mislukt. Daar een snelle
opeenvolging van steeds verder naar
links staande en steeds toegeeflijker
regeeringen, tot op het eind de anar
chisten overwonnen. Zal het in Duitsch
land óok aldus gaan
't Lijkt er wel op. Soldaten- en ar
beidersraden worden overal gevormd en
nemen het roer in handen. Tot dusver
zonder veel bloedvergieten.
Maar zal dat zoo blijven
Stakingen en optochten worden ge
houden. Tot dusver zonder veel orde
verstoringen.
Hier en daai wordt de republiek [uit
geroepen
Als straks het leger van het front
terugkeert, wat dan?
De militaire kracht van Duitschland
heeft Rusland ineen doen storten. Maar
Trotzky's voorspelling, dat Rusland door
den ijzeren geldkoffer, dien hij haastig
van onder zijn bedste, (welk gierigaard
slaapt verre van zijn schatten), had te
voorschijn getrokken.
Maar nauwelijks was hij gezeten, of
een dreunende donderslag ontzette hem
te meer. De angst greep hem aan, met
geweldige krachtde stem des Heeren
vervaarde hem. En opnieuw kwam het
gesprek van dezen avond hem weer te
binnen, terwijl een nieuwe, verblindende
bliksemstraal een oogenblik, trots de ge
sloten blinden, de kamer in gloed zette.
Was het die God, Die tot hem sprak,
Dien hij den eigen avond zoo bad ge
hoond En dieper boog hij zich over zijn
afgod zijn geld. En met eiken slag klem
de hij zich sterker er aan vast, terwijl
het hem te moede was, alsof duizenden
stemmen hem schuldig verklaarden en
het vonnis over hem uitspraken.
Plotseling deed een krakende donder
slag het geheele huis beven en schudden.
Brandsen kon het niet meer uithouden,
hij wierp de blinden open en schoof het
raam omhoog.
Wat was dat
Waarom wankelde hij achterwaarts,
wat deed hem met een akeligcn kreet
ondervallen
de revolutie Duitschland weer zou over
winnen, begint machtig veel kans te
krijgen om bewaarheid te worden.
Reeds dreigt Beieren uit te vallen,
en overal wappert de roode vaan van
openbare gebouwen.
Zoo heeft dc groote ogrlog kans om
uit te loopen op een wereldrevolutie,
als God 'tniet verhoedt.
Dat ook de entente-staatslieden dat
gevaar beginnen te zien, blijkt uit de
uitlatingen van minister Churchill. De
aanmaak van munitie moet voortgaan
zegt hij, want er kunnen ernstige onge
regeldheden uitbreken.
Waar Duitschland door de entente zoo
om is gehoond het orde scheppen, dat
is het bestrijden van revolutie in Rus
land, dat doet de entente in Rusland nu
zelf al, en dat zal ze ook in Duitschland
doen, indien ze vreest, dat de bacil der
besmetting ook naar het Westen zal
doordringen. De vraag is daarbij, hoe
lang het zal duren, voor ook de legers
der geallieerden worden aangetast.
We lazen dezer dagen, dat ook de
dieren door de influenza, de griep kun
nen worden aangetast.
Nu de Duitsche en de Oostenrijksche
adelaars door den Russischen beer zijn
aangestoken, zouden ook de Britsche
leeuw, de Gallische (Fransche) haan dn
de Italiaansche wolf besmet kunnen
worden.
De wapenstilstand
zal wel spoedig gesloten worden. De
Duitschers moeten aannemen, wat van
hen geëischt wordt. Vooral nu binnen-
landsche kracht te velde ondermijnd,
en door het wegvallen van Oostenrijk-
Hongarije hun Zuidergrens open ligt.
Omgekeerd mag men verwachten, dat
de entente op een spoedig beëindigen
van den strijd bedacht zal wezen.
Dat alleen kan misschien de
revolutiekoorts in Duitschland bedvvin-
gen.
De Duitsche gemachtigden zijn met
Fochs antwoord reeds op den terugweg
en als onze lezers deze regels onder de
oogen krijgen, zal naar we vermoeden,
de wapenstilstand wel een feit zijn ge
worden.
Daarmee is dan een einde aan den
oorlog gekomen. Hervatting der krijgs
verrichtingen is niet denkbaar.
Spare de Hecre Europa dan voor het
monster der revolutie. Burgeroorlog en
opstand is nog verschrikkelijker dan
krijg tegen een buitenlandschen vijand.
De voorwaarden voor den wapenstilstand.
Uit de schuur stegen dikke rookwol
ken cmhoog en een paar seconden later
machtige vuurzuilenBrandsen zag zijn
schoone bezitting in de vlammen opgaan I
Maar hij zag het slechts een oogenblik,
want als of hij zelf door het hemelvuur
ware getroffen, stortte hij als levensloos
op den vloer, en bleef roerloos liggen
„Brand! Brand op den Pauwenhof'."
.Die akelige kreet klonk spoedig op het
dorp, waar vele bewoners vanwege het
vreeselijke weer de nachtrust nog niet
genoten.
Maar voor die kreet weerklonk, en vóór
de brandspuit eindelijk den weg naar
Pauwenhof oprammelde, had Kampman
reeds zijn woning verlaten en spoedde
hij zich naar de hoeve, waar hij zooveel
jaren had gearbeid en waar hij den vo-
rigen avond zoo kwalijk was bejegend.
Toen zijn oog het eerst den uitslaan-
den brand bemerkte was er als een boos
geritsel hem door de ziel gegaanieder
zijn beurtMaar spoedig had hij zich
geschaamd over zulk een gedachte en,
slechts bedacht op het verleenen van
tijdige hulp, ijlde hij den grintweg op en
bevond hij zich weldra op den Pauwen-
bof.
Hier was alles in de weer. De knechts,
ternauwernood aan den vuurdood ont
snapt, liepen als onzinnigen door elkaar,
door den schrik geheel en al verbijsterd.
De komst van Kampman bracht eenige
orde in den toestand. Zijn kalm woord
maande tot overleg, tot redding van wat
nog redbaar was. Helaas, welke moeite
ook werd aangewend, het vee verbrandde
jammerlijk in de stallen, niets werd gered.
Ondertusschen was de spuit gearri
veerd en met de spuit een massa volk,
dat de verwarring meer vergrootte dan
verminderdeslechts weinigen staken
de handen uit, om zoo mogelijk de ramp
nog te verkleinen. Kampman had zich
geweerd als een paard, maar wat baatte
al zijn bemoeien tegen het vuur viel
niet meer te strijden
Te midden van al die ontsteltenis en
drukte had hij er nog geen acht op ge
slagen, dat Brandsen zich nergens liet
zien. Nu, terwijl hij een oogenblik tegen
een boom leunend, zich het zweet van
het gezicht wischte, drong eensklaps de
gedachten in zijn zielwaar is boer
Brandsen
(Wordt vervolgd).
s.'saar-rasBMBs
S^fAOSSiWS BWtHHMU
ZEEU WSCH - VLAAN DEREN
DOOR ZELANDIA.
BERLIJN, 10 Nov. (Officieel.) Het vol
gende is een uittreksel uit de wapenstilstands
voorwaarden
1. Zij worden zes uren na onderteekeniug
van kracht.
2. Onmiddellijke ontruiming van België,
Frankrijk en Elzas-Lotliaringen, binnen veer
tien dagen. Wat aan troepen na dezen tijd
overblijft, wordt geïnterneerd of is krijgs
gevangen.
3. Er moeten worden afgestaan 5.000 ka
nonnen, in de eerste plaats zware, 30,000
machinegeweren, 3000 mijnwerpers, 2000
vliegtuigen.
4. Ontruiming van den linker Rijuoever.
Mainz, Coblenz, Keulen worden door den
vijand bezet over een radius van 30 K.M.
diepte.
5 Op den rechteroever van den Rijn een
30 tot 40 K.M. diepe neutrale zune ontrui
ming in elf dagen.
6. Uit het linker Rijnoever-gebied mag
niets worden weggevoerdalle fabrieken,
spoorwegen enz. moeten intact worden gelaten.
7. Vijfduizend locomotieven. 150,000 wa
gons, 10,000 auto's moeten worden afgestaan.
8. Onderhoud van de vijandelijke bezet
tingstroepen door Duitschland.
9. In het Oosten moeten alle troepen
worden teruggehaald binnen de grenzen van
1 Augustus 1914de termijn daarvoor is
aangewezen.
10. Afstand doen van de verdragen van
Brest-Litowsk en Boekarest.
11. Onvoorwaardelijke capitulatie van Oost-
Afrika
12. Teruggave van het vermogen van de
Belgische bank en van het Russische en
Roemeensche goud.
13. Uitlevering van de krijgsgevangenen
zonder wederkeerigheid.
14. Uitlevering van 100 duikbooten, acht
lichte kruisers, zes dreadnoughts de overige
schepen worden ontwapend en bewaakt door
de geallieerden in neutrale of geallieerde
havens.
15. Zekerheid voor een Vrije doorvaart
door het Kattegatwegruiming van de
mijnenvelden en bezetting van alle fortenen
batterijen van waaruit deze doorvaart zou
kunnen worden belemmerd.
16. De blokkade blijft bestaan Duitsche
schepen mogen ook verder gekaperd worden.
17. Alle dcor Duitschland voorde neutralen
ingestelde beperkingen van de scheepvaart
worden opgeheven.
18. De wapenstilstand duurt dertig dagen
Een in ons land opgevangen draadloos te
legram meldt, dat de voorwaarden onvoor
waardelijk zijn aangenomen.
Het Maandagochtendblad deelt het volgen
de mede over de komst van den ex-Keizer
in ons land
Zondagochtend om half- acht is ex-Keizer
Wilhelm met groot gevolg, in het geheel
bestaande uit 51 personen, gezeten in 10
auto's, bij Eijsden de grens gepasseerd. Ilij
had den tocht per auto afgelegd en is Via
Visé ons land binnengekomen.
Zaterdagavond arriveerde te Maastricht een
Duitsch generaal, die zich tot de autoriteiten
wendde en dezen mededeelde, dat de afge
treden Keizer den volgenden dag in Neder
land zou aankomen. Hij verwittigde de
autoriteiten hiervan, opdat deze de noodige
maatregelen zouden kunnen nemen om voor
de goede orde te waken. Het was onmoge
lijk, precies te zeggen, hoe laat de afgetreden
keizer op Nederlandsch gebied zou arriveeren,
doch de Nederlandsche autoriteiten bereidden
zich er op voor, dat hij reeds in den vroegen
ochtend van den volgenden dag zou aan
komen. Er werd vastgesteld, wie het ge
zelschap aan de grens zou ontvangen en hoe
het verkeer zou worden geregeld.
Zondagochtend vroeg, om half Jacht reeds,
naderden tien automobielen, op den grooten
straatweg van Visé naar Maastricht, de grens.
Deze weg is de eenige route, die bij Eijsden
naar ons land leidt. De lange rij auto's
waarin tal van hooge officieren en generaals
gezeten waren, bood een romantischen aan
blik. Ondanks het keizerlijk cachet, dat op
de wagons lag, droegen zij ontegenzeggelijk
de duidelijke .sporen van den langen, tragi
scher en roemloozeu tocht uit het verlaten
vaderland. De auto's zaten alle zwaar onder
liet stof en het slijk, en hun aankomst op
Nederlandsehen bodem leverde een onverge-
telijken aanblik op.
In langzaam tempo kwamen de auto's den
weg Visé-Eijsden af gereden. Het dorpje
Mouland, dat pal tegen onze grens aan ligt,
lag nog in diepe rust, toen de stoet door .de
in ochtendnevel gehulde [straatjes reed. Doch
in een oogwenk verschenen op het geronk
van de motors overal nieuwsgierigen voor