Orgaan ter verspreiding der Christelijke Beginselen in ZeeuwseMlaanderen.
No. 87.
Woensdag 6 November 1918.
le Jaargang.
F E U I L L E T 0 N.
IMtenlamlscli Overzicht.
Uit het Binnenland.
ABONNEMENT:
Een Dorpsvertelling
Dit blad verschijnt DINSDAG- en VRIJDAGAVOND, uitgezonderd op Feestdagen,
3ij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN. - TELEFOON Nr. 20.
Per drie maanden bij bezorging 1,—, Franco per post voor Nederland 1.10.
ADVERTENTIE N.
Van 1—4 rogels ƒ0.40. Voor eiken regel meer ƒ0.10. Handelsadvertentiën over twee
kolom 8 cent per regel. Abonnementen per contract.
Inzending van advertentiën tot 12 uur 's middags op de verschijndagen.
V Een leerzame historie.
Het debat in den Amsterdamschen
Raad over de staking aan de Centrale
Keuken was uitermate leerzaam.
Het instituut verkeert naar het uit
wendige in zeer gunstige omstandigheden.
Met milde hand geeft de gemeentekas
de middelen tot breede ontplooiing van
deze instelling.
De sociaal democraten deelon in Am
sterdam's gemeentebestuur de lakens uit.
In het keukenbestuur zijn de socialisten
de baasde leider is sociaal-democraat.
Nog 5 October van dit jaar consta
teerde Het Volk jubelend: „Dat, gelijk
van zelf spreekt, in een stad als Amster
dam met haar tegenwoordig gemeente
bestuur en onder een keukenbestuur,
waarin de sociaal-democraten de leidende
figuren zijn, de arbeidsvoorwaarden verre
uitsteken boven wat verwante particu
liere bedrijven betalen (o. a. f 2,50 per
dag voor vrouwenarbeid bij een acht-
urendag).
En toch, in weerwil van het tegen
woordig gemeentebestuur met twee
socialistische wethouders, in weerwil
van een keukenbestuur, waarin de sociaal
democraten de „leidende figuren" zijn,
in weerwil van de goede arbeidsvoor
waarden bij het personeel der keuken
kankerende ontevredenheid.
De anarchistische elementen voerden
tegen de sociaal democratische werk
gevers een verwoeden strijd. Zij bemoei
lijkten den geregelden gang van werk
zaamheden. Zij stelden overdreven loon-
eischen. En toen een half-waanzinnig
wijf een opzichtster met een mes te lijf
ging en zich als een dolle aanstelde,
eischten ze voor deze natuurlijk ontslagen
wferkvrouw, herstel van eere en weer-
opneming onder het personeel.
Met allerhande middelen werden de
werkwilligen door hen belemmerd.
Krachtig eischten ze een bcmiddelings-
commissie voor het beëindigen van de
staking.
In dezen gang van zaken ligt meer
dan één leerzame les.
Met hot geven van hoog loon, met een
democratisch bestuur, is niet altijd af
doende verbetering aan te brengen. Ware
vrede in de arbeidswereld is afhankelijk
van zedelijke factoren en de werking
dier geestelijke invloeden is juist dooi
de „moderne" vakactie al te zeer ver
waarloosd. Bemoedigend voor onze
christelijke vakbeweging, die open oog
heeft voor de waarde van zedelijke en
geestelijke factoren bij de arbeidsver
houdingen.
Beslist en met kracht heeft zich het
sociaal-democratisch bestuur verzet tegen
^de eischen der arbeiders. En daardoor
verloochend de brute verzekering van
vroeger„in iederen strjjd, dien de
arbeiders voeren, kunnen zij op der
sociaal-democraten steun rekenen."
Nu de lieeren zelf de verantwoordelijk
heid moeten dragen, krijgen ze al gezon
der beginselen over arbeidsverhoudingen,
en zullen ze meer waardeering krijgen
voor de moeilijkheden, waarmede de
patroon heeft te worstelen.
Ook het weigeren van bemiddeling
bewijst de verstandige verandering in
de denkwijze der socialisten. De sociaal
democratische wethouder kende voorde
scliilster, die zoo woest was opgetreden.
21)
Minnaar van de natuur en gevoelig als
hij was voor haar heerlijk schoon, be
koorde hem het tafereel van stillen vrede,
dat de avond bood. Daar was de zon
gezonken, de groote in stralende majes
teit verdwenen was ze en haar glan
zend hoofd was ondergegaan, maar in
haar zinken was ze even groot, even
machtig als een held, met onbevlekten
naam. en onbesmet schild en onbezoe-
zocdelden degen.
Dat was zinken om te rijzen
Welnu, mocht hij zijn God mistrouwen?
De vrede kwam zijn harte weer binnen
de hoop herleefde weerzou God ook
voor hem den dageraad niet weder doen
lichten
Hij vervolgde zijn pad 't bleef tóch
een moeilijke gang. Straks zou hij immers
thuis de harde tijding moeten meedeelen,
en zou hij zijn vertrouwen, zijn geloof
kunnen overgieten in het harte der zijnen?
„Goeden avond", klonk hem plotseling
geen pardon. Ze mós ontslagen, en ze
blééf het. Daarmee hadden derden zich
niet te bemoeien. Baas blijven op 't eigen
schip.
Hoe warm wij ook voelen voor scheids
rechterlijke uitspraak, arbitrage kan niet
in alle gevallen worden aanvaard.
Daar zijn geschillen, die niet kunnen
worden opgeiost door derden, welke
buiten de onderneming staan en de
bedrijfsverhoudingen niet kunnen over
zien.
Er zijn beslissingen, die. eenmaal door
den patroon gegeven, als afgedaan moeten
worden beschouwd. Anders worden de
verhoudingen radicaal bedorven en gaat
het prestige reddeloos verloren.
Een alleszins gezonde houding alzoo
alleen ietwat vreemd bij een sociaal
democraat.
En toch ook weer niet vreemd, voor
wie de ontwikkelingsgang der partij
nagaat en meer doet, dan op de woorden
der socialisten alleen letten.
De S. D. A. P. is vervormd tot een
gewoon vooruitstrevende burgerlijke
partij, zoodra.... ze ergens de macht
heeft veroverd en de verantwoordelijkheid
moet dragon.
Dan wordt de klassestrijd opgeborgen
bij andere oudheden, en volgt men in
alles de burgerlijke partijen na. Dat kan
ook niet anders.
Maar gevaarlijk 't allermeest voor
haar zelve is het stelselmatig aan-
kwecken van ontevredenheid en het
ondermijnen van het gezag, dat de
sociaal democraten toepassen als propa
gandamiddel, zoolang ze de schare nog
moeten lokken. Want zoo wordt ze
steeds meer een doorgangshuis naar
't anarchisme.
Wie geleerd heeft nooit tevreden te
zijn, wie de achting en eerbied voor 't
gezag verloren heeft, blijft niet bij de
S. D. A. P., maar komt bij Wijnkoop's
revolutionaire massa terecht.
Ons beginsel èn ook 't belang van land
en volk is er mee gemoeid.
V Zonder verantwoordelijk
heidsgevoel
In een onzer steden moest in een
commissievergadering de beslissing vallen
over de verdeeling van een zekere boe
veelheid ondcrkleeding. Er was slechts
een beperkte voorraad ter beschikking.
Men moest dus bepalen, wie men zou
helpen.
Een lid stelde voor, om allereerst de
kleeding te geven aan minvermogende
gezinnen met vier of meer kindereu.
Maar een ander lid barstte veront
waardigd los: „Dan worden personen
geholpen met weinig verantwoordelijk
heidsgevoel en daar ben ik tegen."
De vaders en moeders van groote
gezinnen, personen „zonder verantwoorde
lijkheidsgevoel."
't Is schandelijk 1
Zoo kwam zeifs in de vergadering van
deze distributie-commissie heel scherp
het verschil in levensbeschouwing naar
voren.
De een wou naar goede orde gróóte
gezinnen helpende ander vond als
voorstander van kinderbeperking het
hebben van 4 of meer kinderen „onver
antwoordelijk
Of het ook noodig is, dat wij van onze
zijde overal invloed trachten te oefenen
in de ooren.
Eenigszins verrast.keek Kampman op.
Zoozeer was hij in zijn gedachten ver
diept geweest, dat hij niet had opge
merkt, hoe een wandelaar hem genaderd
was.
„Goeden avond", herhaalde hij werk
tuiglijk.
Eerst nu merkte hij, wie het was, dien
hij ontmoette, 't Was boer Geertsens, die
aan denzelfden kant van 't dorp woonde.
Een heel onverschillig heerschap, maar
die te boek stond voor een eerlijken en
rondborstigen kerel. Hij trok zich nöcli
van de burgemeesterspartij, nóch van
die van boer Donker (want zóó was de
verdeeling in den volksmond) iets aan
ging zijn eigen gangetje en wilde aan
niemands leiband loopen, zooals hij het
uitdrukte. Hij mocht Kampman wel lijden,
daar hij hem kende als een arbeidzaam
en eerlijk man, al hoorde hij dan ook
honderdmaal tot de fijnen.
„Kerel, wat laat jij je hoofd zakken
dat ben ik niet van je gewoon. Heeft
de bullebak eens extra opgeschept
„Och baas", zei Kampman, ,,'t is erger.
Ik ben bedankt". En hij wou maar door
gaan naar huis. Wat hielp het of hij zijn
hart ook al voor vreemden uitstortte?
Turkije heeft een wapenstilstand
verkregen. Dat is dus nummer twee,
die uit de gelederen van de strijdvoe-
rende centralen treedt. Tot de voor
waarden van den wapenstilstand hoort,
dat de vloot der geallieerdeu door de
zeeëngten bij Konstantiuopel varen zal
en dat de forten aan de Dardanellen
en den Bosporus zullen worden bezet.
Voorts zullen de krijgsgevangenen, die
de Turken hebben gemaakt worden los
gelaten.
Turkije is er dus beter afgekomen dan
Bulgarije. Dit laatste land heeft zich
volkomen moeten onderwerpen, en eerst
op de vredesconferentie zal over het lot
van Bulgarije worden besiist. Maar de
Bulgaren hebben moeten onderhandelen
met den opperbevelhebber der geallieer
den de Turken zonden onderhandelaars
naar gevolmachtigden van de entente-
regeoringen, waarmee óók over den
vrede is gesproken.
De gevolgen van den vrede met Tur
kse zullen van gronte beteekenis zijn
voor de toekomstige ontwikkeling van
de heele wereld. Waarschijnlijk zal er
in 't oude Kanaan een Zionistische staat
onder Engelsehe „bescherming" ontstaan.
Mesopotamië zal onder Europeesch be
stuur komen en de nog in leven zijnde
Armeniërs zullen ongetwijfeld van de
onderdrukking door de Turken worden
bevrijd. In Syrië zal Frankrijk, in
Klein-Azië zullen Italië en Griekeniand
het „zelfbeschikkingsrecht der volken"
tot „bescherming der kleine naties" in
toepassing brengen. Daar vecht de
entente immers voor
Van niet minder belang dan het sluiten
van den wapenstilstand met Turkije, zijn
de gebeurtenissen, die zich afspelen in
Oostenrijk-Hongarije.
In Budapest, de hoofdstad van Hon
garije, is een revolutie uitgebroken. Ge
lukkig tot nu toe zonder veel bloedver
gieten.
Er is een Raad opgericht, bestaande
uit alle „democratische" elementen, uit
vertegenwoordigers van de arbeiders en
vooral van de soldaten en officieren, die
van het front zijn gedrost. Die zooge-
naamue Nationale Raad heeft het staats
gezag in handen genomen, en heeft Ka-
rolyi tot minister-president benoemd.
Hongarije is nu een republiek. Voorliet
huis Habsburg is er geen plaats meer.
Naast Hongarije is de belangrijkste
nieuwe staat Duitsch-Oostenrijk. Deze
staat omvat het Alpengebied met Weenen
en de gebergten die Bohemen omgeven.
Ook hier is een Nationale Vergadering
die de zaken voor Duitsch-Oostenrijk
regelt. En ook hier is geen plaats voor
een kroon in de nieuwe groudwet. De
troepen te Weenen hebben als onder
danen van Duitsch-Oostenrijk de keizer
lijke kokarde van de petten gerukt. Op
't parlementsgebouw wappert de roode
vlag.
Met de Tsecho-Slowakeu (Bohemen
en 't Noordwestelijk deel van Hongarije)
staat 't niet anders. Deze beschouwen
zich reeds zoozeer „buitenland" ten
„Bedankt?" zei de ander op den toon
der uiterste verbazing en trad Kampman
in den weg, om hem te dwingen tot
eenige nadere uitlegging. „En waarom
dat En zoo op stel en sprong. Je bent
er immers al van een jongen af. Je moet
het met je werk daii toch al danig ver
korven hebben, dunkt me. Nou, een
makkelijk heer is het niet, die zuurpruim,
maar je zoo ineens de laan uit te sturen,
lijkt me toch wat al te kras. Zeg", ver
volgde hij nieuwsgierig, „wat mankeerde
er aan
„Och", zei Kampman, „'t was heelemaal
niet over 't werk. Daar heeft hij zelfs
niet van gerept".
„Niet over 't werk. Nou dan begrijp
ik net nog mindermaar je houdt het
liever voor je merk ik, adjuus dan".
„Volstrekt niet", antwoordde snel
Kampmanwie weet, welke verkeerde
gevolgtrekkingen werden gemaakt, als
hij nu zweeg. „Volstrekt niet, ieder mag
het weten. Ik sta zuiver in deze zaak.
Brandsen heeft me alleen weggestuurd,
omdat ik van plan ben, mijn kinders naai
de christelijke school te zenden, als die
er is".
„Is de vent en een heel wei
nig vleiende onderstelling werd geuit.
opzichte van Weeuen, dat ze er een
gezant zullen heensturen.
De keizer (zonder land) heeft de vloot
present gedaau aan den Zuid Slavischen
Staat, die naar vereeniging met Servië
streeft. De soldaten, 'die niet inzien
welke belangen zij nog verder aan 't
front te verdedigen hebben, gaan naar
huis, of zetten in de hoofdsteden van
hun onderscheiden nationale landen den
boel op stelten.
Op het Westfront
blijven de Duitschcrs moedig stand
houden. Over 't algemeen is er de laatste
paar weken weinig veranderd.
Wel hebben de Britten Valenciennes
genomen, maar hier dreigt voor de
Duitschers geen onmiddellijk gevaar.
Dat is wél het geval in de streek van
de Maas.
De Amerikanen en de Franschen zijn
daar een geweldigen en voor het heele
Duitsche front buitengemeen gevaarlijken
aanval begonnen. De Franschen stormen
links tegen de boschrijke uitloopers van
de Argonnen op de Amerikanen trachten
rechts daarvan veld te winnen. Uit den
aard der zaak is de tegenstand van de
Duitschers in deze streek bijzonder hard
nekkig. 't Zal dus voor de geallieerden
geen gemakkelijke strijd zijn. De Ameri
kanen meldden dan ook al, dat de
Duitschers ijlings reserve's aanvoeren.
Indien de Duitsclm stellingen ten Noor
den van de Argonnen worden omgetrok
ken en daar begint het op te lijken
dan moeten zij over 't heele front terug
en geen klein beetje. Want bij de Ar
gonnen vormen hun stellingen de spil,
waar de heele terugtochtsliuie om draait.
Als dan ook bevestigd wordt, dat de
Duitschers over het kanaal Neuzen
Gent in de richting Antwerpen terug
trekken, dan zou dat wel eens een bewijs
kunnen zijn, dat ze inzien het in de Ar
gonnen op den duur niet te zullen kun
nen houden.
De vorige week heeft Dr. Kuyper
aan het Centraal Comité kennisgegeven
van de noodzakelijkheid, waarin hij zich
bevond, om zijn Voorzitterschap en Lid
maatschap van het Centraal-Comité neder
te leggen. Hij was van voornemen ge
weest, dit eerst met Jan, 1919 te doen,
daar alsdan de 50-jarige dienst, dien hij
waarnam, voleind zou zijn doch met het
oog op de naderende verkiezing van de
Provinciale Staten en de Gemeenteraden,
achtte hij zich verplicht, zijn uittreden
uit het Centraal-Comité niet langer te
verschuiven.
DE MILITAIRE VERLOVEN.
De opperbevelhebber heeft de volgende
order voor de land- en zeemacht uitge
geven
Aan de militairen der land en zee
macht kunnen van Zaterdag 2 Novem
ber a.s. af weder de gewone verloven
en bewegingsvrijheid worden verleend,
behalve voor zooveel hierin met het
oog op de veiligheid en den dienst der
vluchtelingen, door den commandant
van het veldleger en door den comman
dant der stelling van de Monden dei-
Maas en der Schelde, beperking wordt
noodig geacht, tot welke beperking ge-
„Zoo'n leelijke schraper, en wat gaat
hèm dat aan Ha, ha, juist zoo is het.
Daar heeft hij zich vanmiddag eens laten
opwarmen door den burgemeesterik
dacht al, toen die voorbijging, en bij
Brandsen opstapte, daar zit wat achter.
Zulke maats zijn ze anders niet. Wel,
wel, waar trekt de vent partij voor. En
wat een lage streek, om iemand daarvoor
uit zijn brood te stooten. Weet je wat,
Kampman", zoo ging het in één adem
voort, terwijl hij zich hoe langer hoe
meer opwond, „mij kan jullie school geen
zier schelen, ofschoon ik niet begrijp,
waar je je dik voor maaktmijn een
zorg, als mijn jongens maar leeren, mét
of zonder de psalmen, fijn of grof, neem
me niet kwalijkmaar wat Brandsen
en de burgemeester nu uitsteken, zijn
lage streken hoor. Wil ik je wat zeggen,
Kampman, je komt morgen bij mij, als
je lust hebt. Je weet, ik heb werk ge
noeg en handen gebrek en met mijn loon
hoef ik me tegen dien hebberigen schra
per niet te schamen. Doe-je 't
Wat kon Kampman anders dan toe
stemmen. Geertsens brandde nog wat
zwaar geschut los in de richting van den
Pauwenhof, was eindelijk uitgeraasd, en
blij, Brandsen en den burgemeester eén
noemde autoriteiten bij deze worden ge
machtigd, met verzoek mij c.q. daarom
trent te berichten.
Van deze gunst zijn voorts in hun
geheel uitgesloten alle korpsen of onder
deden, waarvan militairen zich aan on
geregeldheden of aan openlijke onkrijgs-
tuchtelijke uitingen hebben schuldig ge
maakt. Ten aanzien van dezen behoort
elke zwakheid of toegevendheid te zijn
uitgesloten en ik stel u verantwoordelijk
voor de stipte handhaving dezer bepaling.
De betrokken autoriteiten melden mij,
op welke korpsen of onderdeden deze
maatregel door hen is toegepast en doen
te zijner tijd aan mij een voorstel, indien
opheffing daarvan door hen wenschelijk
wordt geacht.
Aan de stations behoort streng toezicht
op de verlofpassen en vervoerbewijzep
te worden uitgeoefend. Stationswachten
bchooren, voor zooveel noodig, te worden
gegeven of versterkt. Door het houden
van appèls op daarvoor geschikte tijd
stippen moet controle op de afwezigheid
worden uitgeoefend.
DE HUURCOMMISSIEWET.
Naar „Het Volk" mededeelt heeft de
Hooge Raad „in het belang der wet"
nietig verklaard de uitspraken van Huur
commissies die door den kantonrechter
waren bevestigd waarbij huurverhoogin-
gen vroeger dan den dag der uitspraak
van de Huurcommissie ingingen.
Wanneer dus bijv. een huurder tegen
een verhoóging van huur in beroep komt
bij de Huurcommissie, en deze doet uit
spraak zeg op 15 October, dan mag de
verhoogde huur nooit vóór dien datum
ingaan.
ONZE BROODKAARTEN.
Volgens den heer De Groot, directeur
der stadsdrukkerij te Amsterdam, is de
broodkaart heel onpractisch en zeer kost
baar. Om de andere week kost deze ge
makzucht aau de schatkist alleen aan
papier en drukkosten f 18.000, of pet-
drie maanden, d.i. 67a maal overbodig
uitgegeven, niet minder dan f 117.000,
zuinig uitgerekend en alleen aan papier
en drukkosten.
Werd de broodkaart gebracht op het
juiste gewicht aan brood, dan duurt de
kaart bij hetzelfde rantsoen 11 dagen
duizenden guldens worden er dan aan
de gemeentebesturen bespaard, door in
plaats van eens per week, ééns per twee
weken uit te reiken dé bevolking wordt
dien éllendrgen wachttijd eens in de 14
dagen bespaard. Het Rijk bespaart.
f117.000 per drie maanden en dóór het
werk ter Landsdrukkerij te laten uitvoe
ren heeft het betore controle.
UTTSTEL MELKRANTSOENEERTNG
GEVRAAGD.
De gemeente Amersfoort hoeft zich
telegrafisch tot den Minister van Land
bouw gewend met het verzoek de melk-
rantsoeneering veertien dagen te willen
uitstellen met hot oog óp de Spaansche
griep.
HET HERSTEL VAN BELGIË.
De „Tel." verneemt dat de Nederland-
sche regeering met de Belgische eene
overeenkomst heeft gesloten, waarbij be
paald is, dat onmiddelijk na het sluiten
van den vrede 80.000 Nederlaudsche le
gerpaarden naar België zullen worden
hak te hebben gezet, trok hij ten slotte af.
„Eer zij roepen, zal Ik antwoorden".
Vol beschaming dacht Kampman aipi
deze woorden.
En in zijn gezin volgde dien avond
het eene nieuws op het andere. Maar,
wat Brandsen niet vermoedde, noch
Geertsens, was toch het gevalaan den
avond klonk het lied der bevrijding en
rees de dankzegging in Kampmans woning
tot den God, Wiens lmlpe niet vergeefs
verbeid en nooit treffender gebleken was.
HOOFDSTUK XV.
Brand
Do nacht legerde zich om den.Pauwen-
liof. Zijn bewoners waren reeds lang ter
ruste. De knechts hadden een plaatsje
in een gedeelte der schuur in gebruik
in het huis sliep, geheel alleen, de rijke
Brandsen. De oude huishoudster had
verlof voor een paar dagen bij familie
door te brengen.
De boer van Pauwenhof kon den slaap
niet vatten. Rusteloos keerde hij zich
van de eene zij op de andere. Was het
door de eenigszins drukkende atmosfeer,
die in het laaggezolderde vertrek hing?
(Wordt vervolgd).
DOOK ZELANDIA.
■gMBTOBtflHBIWilllim '7UM
