Uit Stad en Provincie.
Kerk en S c h o o 1.
belangrijke havenstad den centralen het ge
bruik van den waterweg waarborgt, zoowel
voor militaire als andere transporten. Dat
liet bezit van deze haven voor liet succes
van verdere operaties tegen de Serethlinie
derhalve de grootste beteekenis heeft, hoeft
wel geen vorder betoog.
In aansluiting met de verovering van Braïla,
waar de centralen naar het schijnt gelijktijdig
van het Oosten en het Zuiden in binnen
gedrongen zijn, hebben zij ook verder naar
het Noordwesten en ook in het gebergte
vooruitgang in de richting van de Sereth
gemaakt.
Door den val van Braïla en den verderen
vooruitgang, die de centralen in de laatste
dagen in Roemenië hebben gemaakt, is nu
wel zeker geworden, dat er in de eerstvolgende
weken zich een zeer interessante slag aan de
Sereth zal ontwikkelen, waarin het eind
oogmerk der centralen zal zijn den Zuidelijken
Russischen vleugel op te rollen.
In verband daarmee zal men ook moeten
uitzien naar alle teekenen, die als een aan
kondiging van verhoogde gevechtswerkzaam
heid in liet Noorden kunnen worden opgevat.
De strijd in het Oosten is toch voortdurend
een strijd op de vleugels geweest. (R. R. C.)
BBRLIJN. (Wolff.) Even vergeefsch als
het groote offensief van de Engelschen en
Frauschen in het Westen zijn in het jaar 1916
vier groote aanvallen, door drommen Russen
in het Oosten uitgevoerd, gebleven.
Het offensief, in Maart benoorden de Pripet
ondernomen, smoorde reeds 30 Maart na
slechts 14 dagen te hebben aangehouden met
een verlies van 100,000 man in bloed en
modder.
Broessilof's offensief, dat begin Juni inzette
en als onderdeel van het gemeenschappelijk
offensief der entente was gedacht, slaagde
binnen plaatselijke grenzen tot op zekere
hoogte. Ondernomen ter ontlasting van Italië
en om een moreelen druk op Roemenië uit
te oefenen, werd het over een breedte van
350 K.M. met geweldige middelen ingezet en
tot stand gebracht. Het drong de bondge-
nooten in het gebied van den vestingdriehoek
Rowno-Dubno-Luck ongeveer 30 K.M. tot aan
de Stochod terug. In het Zuiden konden de
Russen de Boekowina tot aan de Karpathen
bezetten. In het centrum drukten ze het
front over de Stypa tegen de Zlota Lipa terug.
Daar echter werd hun begin Augustus een
halt toegeroepen. Den 24sten Augustus noch
16 September trachtten groote strijdkrachten
van hen geregeld aan te vallen. Bewesten
Luck brachten ze het verder zoo min tot hun
strategische oogmerken als in Oost-Galicië of
in de richting van de Karpathen. Brest-
Litofsk, Kowel noch Leinberg konden de
Russen bereiken. De doorbraakpoging was
ofschoon meer dan een miljoen man aan
dooden en gewonden daarvoor geofferd was
mislukt.
Aan het derde offensief, dat de Russen in
September tezamen met Roemenië in ^even-
bergen volvoerden, is door een tegenaanval
snel een deerniswaardig einde gemaakt. De
Russische verlichtingspogingen in het Gvergvo-
gebergte vermochten zoo min als de inspan
ning van Sachorof tegen de linie Cernavoda
Constanza te verhinderen, dat den Roemeniörs
reeds in begin November in weerwil van hun
taaien tegenstand de gewichtigste pashoogten
van Zevenbergen ontrukt waren. Het buiten
gewoon heftige ontlastingsoffensief, dat de
Russen 28 November in de Woudkarpathen
en de grensgebergten van Moldavië over een
frontbreedte van 300 K.M. begonnen, kon het
lot van Roemenië evenmin keeren. Tegen
het einde des jaars hadden de middelrijken
na de Roemeensche legers vernietigd te
hebben het offensief weer genomen. De
Russen werden gedwongen om hun front aan
de Zwarte Zee te verlengen.
Als uitvloeisel van het laatste oorlogsjaar
zien ze hun Zuidelijken vleugel ernstig bedreigd,
toestand, waarin de Russen, welke in de
Noordwestelijke punt van de Dobroedzja zijn
opeengedrongen, zich bevinden, biedt dag na
dag minder kans op uitredding. De vereenigde
Bulgaarsche, Ottomaansche en Duitsche strijd
krachten werpen den vijand uit de eene
stelling na de andere. Uit de hardnekkigheid
van het Russische verweer blijkt voldoende
het gewicht van het bruggehoofd Macin. De
Donau-bochten vormen iiier een driekwart
cirkel, waaraan Macin, Braïla, Galatz, Reni
en Rachel liggen.
De grond is daar grootendeels moerassig
Diep in het moerasgebied dringen echter de
landtongen Orliga (110 M. hoogte) en Bugecu
(86 M. hoogte). De Orliga-hoogte beheerscht
Braïla in den rug, de Bugecu-hoogte ligt maar
5 K.M. van Galatz. Vijftien K.M. vandaar
ligt het Russische spoorwegkruispunt Reni.
Nu ze 1 Januari op Macin teruggeworpen
zijn, staan den Russen behalve een paar waar-
delooze moeraspaden, alleen nog maar de
over een dam leidende straatweg naar Bralla
en over den moerasgrond de straatweg over
de hoogte van Bugecu naar Araclau ter
beschikking.
In verband met het vredesvraagstuk is
belangrijk het 7olgend bericht uit Berlijn
De Keizer heeft de volgende legerorder
uitgevaardigd
„Aan mijn leger en vloot
In overleg mot de met mij verbonden
heerschers, had ik onzen vijanden voorgesteld,
ton spoedigste vredesonderhandelingen aan te
vangen. De vijand heeft echter mijn voorstel
geweigerd. Zijn machtshonger wil do ver
nietiging van Duitschland. De oorlog wordt
voortgezet.
De zware verantwoordelijk voor alle verdere
vreeselijke offers, welke ik U wilde besparen,
treft thans alleen voor God en de menschheid
den vijand. In gerechtvaardigde gramschap
over den aanmatigenden moedwil van den
vijand en met den wil onze heiligste goederen
te verdedigen en ons vaderland een gelukkige
toekomst te verzekeren, zult gij worden gelijk
staal.
Onze vijanden hebben de door mij aange
boden hand ter verzoening afgewezen onze
wapenen zullen hen echter met Gods hulp
daartoe dwingen."
De centralen vechten dus door, aldus „De
Nederlander", geven geen nader antwoord
meer op de nota der geallieerden. Maar
dat wil daarom nog niet zeggen, dat alle
hoop op den vrede vervlogen is. Voor ont
moediging is o. i. nog geen reden, zoolang de
entente niet geantwoord heeft op "Wilson's
notanog steeds houdt de president van
Amerika zijn voet tusschen de deur, die even
wijd open heeft gestaan.
De legerorder van den Duitschen keizer
verwondert ons niet. Na het. antwoord der
geallieerden kan men moeilijk iets anders
verwachten, maar het feit, dat Wilson de
voorwaarden van de centralen kent, naar wij
dezer dagen immers vernamen, is van te
groote beteekenis, om nu te gelooven, dat
het laatste woord gesproken is.
Vermoedelijk is de legerorder van den
Duitschen keizer een rechtstreeksch gevolg
van de samensprekingen, die hij gehad heeft
in zijn hoofdkwartier met de legerchefs van
Oostenrijk, Bulgarije en Duitschland zelf.
Het is nu natuurlijk van het hoogste belang,
wat er verder tusschen Wilson en de Entente
zal plaats hebben. Een bericht uit Washington
wil, dat Wilson geen tweede nota zal zenden,
maar o. i. behoeft dat ook niet, de entente
heeft nu te antwoorden en natuurlijk hangt
daarvan af, of Wilson verdere pogingen aan
wenden zal.
BERN, 4 Januari (Havas). Het Intelligenz-
blatt beweert uit Duitschland belangrijke be
richten over de voornemens van de regeering
ontvangen te hebben. Binnenkort, als de
Rijksdag weer bijeenkomt, zou de rijkskanse
lier verklaren, dat Duitschland tegenover de
nota van dé Entente besloten heeft tot een
voudige inlijving van het veroverde gebied in
België en Noord-Frankrijk. Dat gebied zou
in een enkele provincie onder een zelfde be
stuur vereenigd worden. Servië en Roemenië
zouden een staat vormen, geregeerd door een
Oostenrijksch aartshertog en aan Midden-
Europa toegevoegd worden.
Hier volgt een Engelsche voorstelling van
zaken
Reuter's agentschap verneemt uit gezag
hebbende bron, dat in de laatste weken zoo
wel uit ofticieele als uit particuliere bronnen
in vijandelijke en onzijdige landen berichten
zijn ontvangen, uit welke blijkt, dat er in
geen enkel tijdperk van den oorlog zulke
treffende bewijzen zijn geweest van den snel
toenemenden economischen achteruitgang in
de landen van den vijand als in de jongste
twee maanden. Er zijn overvloedige bewijzen,
dat men in Duitschland en Oostenrijk-Honga-
rije nu inziet, dat de verlichting, die men
voor de levensmiddelvoorziening van de krijgs
verrichtingen in Roemeuië verwachtte, niet
is ingetreden. De grondige en stelselmatige
wijze, waarop het grootste gedeelte van den
graan- en petroleum voorraad in Roemenië
vernietigd is, heeft den vijand volmaakt te
leurgesteld en dit in verband met de misluk
king van den aardappeloogst heeft den bin-
nenlandschen nood in Duitschland op zulk
een peil gebracht, dat de toestand schier niet
te herstellen lijkt. In elk geval is het niet
waarschijnlijk, dat Duitschland genoeg leeftocht
gekregen zal hebben, om het tekort, dat door
den mislukten aardappeloogst ontstaan is,
goed te maken of dat het zich evenveel graan
en veevoeder uit Roemenië zal verzekeren,
als het in de maanden van het vorige jaar,
voorafgaande aan Roemenië's deelneming aan
den oorlog, gekregen heeft.
Er zou een gevaar (voor de Entente) zijn
te vreezen, als bezetting van Wallachije door
Duitschland lang genoeg voortduurde, om het
in staat te stellen winterkoren uit te zaaien.
Daar de oogst in Roemenië twee maanden
vroeger is dan in Duitschland, zou dit laatste
land dan slechts behoeven te zorgen, dat het
tien maanden met zijn eigen oogst toekomt.
De voordeelen die Duitschland uit den buit
in Roemenië kan trekken, moeten echter ver
minderd worden door het feit, dat Duitsch-
land's bondgenooten er ook aanspraken op
lateu gelden.
Inlichtingen, welke uit verschillende bron
nen komen, bevestigen het toenemende gebrek
in Duitschland. Het staat boven twijfel vast,
dat de bevolking in vele deelen van het land
nood lijdt ten gevolge van het gebrek aan
aardappelen, en onzijdigen, die onlangs te
Berlijn zijn geweest, verklaren allen, dat er
werkelijk geen voldoende voedsel is. Een van
hen zeide, dat geen ander volk dan het Duit
sche zich den toestand op het gebied van de
levensmiddelenvoorziening zou laten welge
vallen, waarin de Duitschers leven en een
ander erkende, dat sommige districten dicht
aan hongersnood toe waren.
Te Hamburg, zoo deelde een ander neutraal
mede, is de toestand verschrikkelijk. De men-
schen zien er zeer zwak uit en er zijn voort
durend hongeropstootjes. In zijn eigen hotel
was er geen boter, kaas, melk en suiker, en
hij betaalde zeven mark voor een klein stuk
smakeloos ganzevleesch, dat zonder vet ge
kookt was. Andere reizigers, dat dit gebrek
aan vet zijn stempel op alle maatregelen van
do overheid ten aanzien van de levensmiddel
voorziening drukt.
In Saksen, Wurtemburg en Beieren meent
men, dat de bevolking het niet veel langer
kan uithouden, Uit brieven aan krijgsgevan
genen klinkt voortdurend een wanhopige toon.
De brieven, die de gevangenen van huis krij
gen, gewagen van toestanden, die niet ver
van hongersnood af zijn, terwijl de brieven,
geschreven door den vijand aan liet westelijke
front, een geest van steeds grooter wanhoop
ademen. Uit bijna al deze brieven klinkt een
kreet om vrede. Ongetwijfeld veroorzaakt
de geleidelijke uitputting van den voorraad
vethoudend voedsel de ernstigste schade. Te
Berlijn kan een gewoon burger zelfs geen
taptemelk koopen.
Inderdaad verbruikt Duitschland dan ook
snel zijn reserves aan voedsel, het vooruit
zicht is somber en tot den komenden herfst
zullen de economische toestanden stellig ge
stadig ernstiger worden.
De uitwerking van de blokkade doet zich
steeds meer gevoelen.
Hoe slecht de toestand echter ook is, 'toch
zou het een misleiding zijn om te spreken
van 's vijands onmiddellijk op handen zijnde
uitputting of te zeggen, dat hij op het punt
van verhongeren ,is of op den rand van bankroet
of van een revolutie. Hij heeft nog genoeg
leeftocht om vele weken voort te kuunen gaan
en tot dusver zijn er geen teekenen van re
volutie.
Gegeven de karaktereigenaardigheden van
het Duitsche volk, kunnen de jongste vredes
voorstellen slechts een ding beteekenen, na
melijk de erkenning van het feit door de cen
tralen, dat zij den oorlog niet kunnen winnen.
De geallieerden beseffen echter, dat de vrede,
op welken .zij het oog hebben, slechts een
gevolg kan zijn van Duitschland's nederlaag
te velde.
We verwijzen naar de advertentie die in
dit nummer van ons blad voorkomt, betref
fende eventucele stichting eener ambachts
school in onze gemeente.
Een plaats als Ter Neuzen heeft reeds lang
behoefte aan een dergelijke inrichting van
onderwijs. Het is te hopen dat de aan te
wenden pogingingen met succes zullen be
kroond worden.
De laatste tram van half negen 's avonds
uit Ter Neuzen naar Zaamslag en Axel is
sinds 8 Januari jl. vervallen.
In de gisteren gehouden vergadering
van de Kamer van Koophandel alhier werden
benoemd tot Voorzitter de heer M. C. Blan
kets, tot vice-voorzitter H. Kramer, tot se
cretaris N. J. Harte en tot bode G. A. Ha
mel ink.
In onze gemeente is de bevolking toege
nomen met 70 personen. Zij bestond op 1
Jan. 1917 uit 4768 m., 4880 vr., totaal 9648.
Hoek. De bevolking vermeerderde met 2
m. en 13 vr.
De bevolking bestond op 1 Januari 1.1. uit
1395 m. en 1399 vr. totaal 2794 personen.
Zaamslag. Door gebrek aan materiaal schiet,
het bieten vervoer van af de losplaatsen van
do nieuwe tram naar de fabrieken zeer sloclit
op. Men is nu begonnen met de bieten die
nog aan de losplaats in den Willem III polder
liggen, circa 800,000 K.G. ook per as te bren
gen naar de halte Kijkuit vau de spoorlijn
Mechelen—Ter Neuzen, ongetwijfeld eenduur
zaakje maar als de fabrieken niet geregeld
kunnen doorwerken, loopt dat nog meer in
de papieren.
„Nederland en Oranje" te Axel.
Maandagavond vergaderde alhier de Anti
revolutionnaire kiesvereeniging „Nederland en
Oranje".
Hoewel het eene jaarvergadering was, was
de opkomst der leden niet groot. Het kort
verslag van den secretaris gaf ons een kijkje
in het verleden, dat nu juist niet schitterend
kon genoemd worden.
Als bestuursleden werden herkozen F. van
Langcvelde, F. Dieleman en J. de Feijter Lz
Een verzonden schrijven aan en een ingekomen
antwoord van de Centrale gaf tot een eer.igs-
zins breede bespreking aanleiding.
Algemeen was men van oordeel, dat aan
sluiting bij bovengenoemde eiscli is, mits art
6 van het Reglement der Centrale zoude
gewijzigd worden.
Pogingen zouden in het werk worden
gesteld óm een spreker te krijgen, die ons
duidelijk uiteen zou willen zetten De reorga
nisatie der anti-revolutionnaire partij in Neder
land.
De vergadering die door den voorzitter met
gebed was geopend, werd door een der leden
met dankzegging gesloten. (Corresp.)
Axel. Op de Zaterdag gehouden markt van
Zeeuvvsch-Jlelgische paarden waren aange
voerd 21 paarden. Er waren vier prijzen van
vijf gulden beschikbaar gesteld, welke prijzen
bij loting ten deel vielen aan de navolgende
eigenaars der aangevoerde paaidenJ. van
de Wege te AxelJacobus Dekker te Bosch-
kapellc (2 prijzen) en J. de Maat te Honte-
nisse. Er was weinig handel.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
kwam een bende smokkelaars, die een partij
runderen nabij Koewacht (dorp) frauduleus in
België wilde drijven, in botsing met aldaar
dienst doende ambtenaren. Deze maakten
zich van twee runderen en vijf smokkelaars
meester. Tegen de laatsten, die verplicht
werden, de dieren naar het dorp te brengen,
werd proces-verbaal opgemaakt. Den nacht
te voren werd aldaar één rund eveneens bij
een smokkelpartij in beslag genomen.
Te Hoofdplaat is een mijn aangespoeld
in de beschoeiing van de zeewering. De mijn
komt met hoog water drijvende. liet om
liggende terrein is afgezet.
Een indrukwekkende begrafenis.
Zaterdagmorgen had te Aardenburg de ter
aardebestelling plaats van den heer Harsveld,
in leven 2e stuurman aan boord van het
Nederlandsche schip „Oldanibt".
Zooals bekend zal zijn is in 't begin van dit
jaar door de Duitschers beslag op dit schip
gelegd, daar het contrabande vervoerde naar
Engeland.
Door een ongelukkig toeval is nadat op de
„Oldanibt" de Duitsche oorlogsvlag was ge-
heschen door een ander Duitsch schip op het
schip geschoten, waardoor eenige der opvaren
den gewond werden. Bij het overgaan in de
sloepen schijnt de heer Harsveld over boord
geslagen te zijn en is aan de gevolgen daarvan
te Brugge overleden.
Op verzoek der familie werd hij Vrijdag
door de Duitsche militaire overheid te Middel
burg (B.) aan de Hollandsche overheid aldaar
overgegeven. Dit geschiedde door de Duit
schers met veel militaire eer. Kransen van
de Hollandsche kolonie uit Brugge, van de
Duitsche marine, van de bemanning van de
„Oldambt" en van den Nederlandschen consul
dekten de baar. Gedragen door Nederlandsche
militairen werd hij Zaterdagmorgen ter aarde
besteld onder zeer groote belangstelling. De
predikant ds. J. N. Pattist hield daarbij een
rede, die op allen een zeer diepen indruk
maakte. (M. Crt.)
Aardenburg. Het mocht 2 soldaat commiezen
weer gelukken beslag te leggen op 2 runderen,
die men trachtte België in te voeren. De
beesten zijn voorloopig in Aardenburg gestald.
Donderdagavond is op de schorren even
voorbij de Noordnol te Borssele, aangespoeld
een groote roeiboot of sloep, van buiten rood
en van binnen wit geschilderd. In de boot
waren aanwezig een paar laarzen, 4 roeiriemen
en een viertal petten, waaronder een officiers
pet. Uit de kleur der boot en het model der
officierspet is op te maken, dat een en ander
van Nederlandschen oorsprong is.
Van af gisteren vervallen twee sneltreinen
nl. die 's morgens vau Roosendaal vertrekt te
9.10 en te Vlissingen aankomt 10.37, en voorts
die welke van Vlissingen te 6.10 's avonds
vertrekt en te 7.12 in Roosendaal aankomt.
Voorts zullen op Zondag vervallen de halfzes-
sneltrein (4.16 uit Roosendaal en 5.35 in Vlis
singen) en de halftwee-trein (1.27 uit Vlissingen,
aankomst in Roosemlaal 2.46).
Geref. Kerken.
Beroepen te Wapenvelde: G. II. de Jonge
te Spijkenisse.
Aangenomen naat St. Pancras en Heerliu-
gowaardS. G. de Graaf te Oosterzcenaar
Ooenkerk T..Gerber te 's Bosch.
Bedankt voor Midwolde E. van der Laan,
te Onstweddevoor SleenA. Scheele te
Veere.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt: voor Pingjum en Zurich de heer
Hoekstra, cand. te 's Gravenhagevoor Res
teren A. Dekker, te Giesendam c. a.voor
WierdenA. C. Enkelaar te Jaarsveld voor
St. Annaland J. Ronge, te Hoogblokland.
De volkziel in Frieslands
ZUID-OOSTHOEK.
Een briefschrijver in „De Rotterdammer
vermeldt o. m.
Ten slotte nu ter illustratie van de bewering
dat de massa met de religie ten eenenmale
brak, en van den Bijbel eenvoudig geen flauwe
notitie meor heeft, enkele dingen uit eigen
ervaring.
Een gehuwde vrouw geeft de begeerte te
kennen belijdenis te doen. „Graag nog vóór
Paschen". Eu men schreef al Februari.
Ze zal dan eens ter (privatecatechisatie
komen
Op de eerste catechisatie wil en moet ik
weten wat „er in" zit, en ik tracht 't er „uit
De balans der centralen in het Oosten.
De legerorder van den Duitschen Keizer.
Geruchten over plannen der Centralen.
De voedselvoorziening in Duitschland.
TER NEUZEN, 9 Januari 1917.
