nieuws- en Advertentieblad Zeeland. Antirevolutionair voor A. Wieland, A. Wieland FEU1LLET0 N. OMHOOG! A. Wieland. I A. Wieland. Uit de Pers. No. 1384. Woensdag 29 November 1916. 14® Jaargang. ABONNEMENT: Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,—. Franco ner post: voor Nederland ƒ1,10. Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec teuren en Brievengaarders. Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op Feestdagen, bij den Uitgever D. H. L1TTCOIJ Az. te TER NEUZEN. ADVERTENTIEN: Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advere tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend. TE - UITGEVER. Alle stukken, voor de Redactie van dit blad bestemd, te adresseeren „Aan de Redactie van Luctor et Emergo te Ter Neuzen." Aanname van Advertentiën tot 1 uur op den dag der uitgave. V Gemeenteraadsverkiezing. A. s. Vrijdag worden de kiezers te Tei Neuzen ter stembus geroepen. Een keuze van candidaten. Een liberaal, een roomsch-katholiek en een anti-revolutionnair. Toch is de keuze niet moeilijk. Ieder man van anti-revolutionnairen en christelijk-historischen huize brengt rijdag zijn stem uit op den lieer den candidaat der anti rcvolutionnaire kiesver- eeniging. Dat aan versterking onzer raadsfractie dringend behoefte bestaat, behoeft wel geen Datlinks onevenredig sterk vertegenwoordigd is, weet iedereen. Alleen doordat vele menschen, die bij rechts behooren, zich bij de stembus vaak geen rekenschap geven van de kwestie, waarom liet gaat, en öf thuisblijven, of den liberalen candidaat stemmen, is oorzaak, dat rechts thans in de minderheid is. Zeker zal niemand durven beweren, dat onder linkscli bestuur Ter Neuzen financieel is vooruitgegaan. Integendeel. Op onverantwoordelijke wijze is met de belastingpenningen vaak omgesprongen. Getuige de geschiedenis van de 11. 1». o. oi mulo-school. Ten faveure van enkele ingezetenen moest de gansche burgerij dokken. En wat bet eind van de geschiedenis zal zijn, weet nog niemand. Maar wel weet ieder, dat de lasten oneven redig zwaar geworden zijn. Dit is de materiëele zijde der kwestie. De verkiezing van den lieer is bovenal gcwenscht, opdat in den gemeente raad die richting sterker vertegenwoordigd zij, welke ook op het terrein der gemeentelijke wetgeving rekening wil houden met de "brdinantiën Gods. Telkens komen ook in den gemeenteraad zaken ter sprake, waarop het licht onzer beginselen vallen moet. Moge zulks aan onze zijde voldoende besett worden, opdat de stembus van Vrijdag geen teleurstelling brenge. Als één man daarom gestemd op den anti- revolutionnairen candidaatden heer 1) HOOFDSTUK I. Meester Voortman schoof het reeds eonigs- zins glimmende kalotje recht, 'tgeen zijn ge woonte was, als hij met een of ander min of meer verlegen zat. En dat was nu het geval. Vandaar, dat het kalotje reeds eenige malen voor-, achter- en zijwaarts bewegingen had gemaakt. „Ja, zie-je, Randers, dat is zoo gemakkelijk niet te zeggen. Karei kan natuurlijk niet altijd op school blijven Randers schoof met den stoel wat nader tot de tafel. Hij hield zijn pet op de knie en trommelde met de vingers van de linkerhand ietwat zenuwachtig op den tafelrand, terwijl de rechter de pet bewerkte. „Denkt meester toch, dat-ie begon hij, toen geen conclusie volgde. „Wat bedoel je, Randers?" „Of u denkt, dat Karei zou kunnen stu- deeren of-ie helder van memorie is, ik zal V Roomsch-Katholieke kiesver- eeniging. Ter elfder ure is te Ter Neuzen een roomsch- katholieke kiesvereeniging opgericht, welke bereids met een candidaat bij deze stemming uitkomt. Op zichzelf beschouwd is de oprichting eenei roomsche kiesvereeniging ons een oorzaak van blijdschap Reeds lang werd het gemis ervan gevoeld. De roomsche kiezers waren feitelijk zonder officieele leiding. Dat brak de kracht. Dat gaf ook onklaarheid in de politieke Een krachtige groep als de roomsch katho lieken moet georganiseerd zijn, of ze legt er het loodje bjj. Thans is dan de organisatie gekomen. En we roepen de jonge vereemging een welgemeend „welkom" toe. We mogen echter niet verhelen, dat, de eerste daad dezer vereenigig geen bijster ge lukkige was. Immers, zal haar pogen succes hebben, dan zal ze aangewezen zijn op samenwerking met de andere rechtsche-kiesvereeniging. En nu begon ze, zonder nader overleg, met het stellen van een candidaat. Daardoor staat thans een roomsch-katholieke candidatuui naast de anti-revolutionnaire. We twijfelen er niet aan, of bij ernstig pogen tot' samenwerking, zou er alle kans geweest zijn op een eendrachtig optrekken van de geheole schaar van rechtsche kiezel s Thans is die poging niet beproefd. Kón ook niet beproefd, waar zoo ter elfder ure de organisatie tot stand kwam. Men had nu de keuze tusschen het steunen van den candidaat van „Nederlanden Oranje' of liet stellen van een eigen candidaat. Men koos het laatste. Wat wij bejammeren, omdat zoo, onbe doeld, in 'de kaart der liberalen wordt ge speeld. Let welwij beweren geenszins dat de roomsch katholieken geen recht zouden hebben maar zeggen, of er wat in zit. Mijn vrouw en ik dachten van wél, maar wij zijn maar onkundige menschen. In werken heeftie gansch geen trek, dat is te zeggen, op het land ik zal maar zeggen handenarbeid. Maar als liij een boek machtig kan worden is-ie klaar soms zit-ie tot in den nacht op, als ik het ten minste niet merk. En daarom dachten we, zal ik maar zeggen, dat Randers draaide nog wat verlegener met de pet, trommelde nog wat vlugger op de tafel. „Kijk eens, Randers," en liet kalotje werd met een forschen ruk achterwaarts getrokken, alsof de drager aanstalten maakte, nu meteen den knoop maar door te hakken, „kijk eens, vlug is Karei genoeg, en studeeren, wel gewis zou hij er toe in staat zijn, maar," (het kalotje verhuisde weer naar den voorkant) „de groote vraag zal zijn, of, nu je begrijpt me wel," en en meesters duim en wijsvinger gleden eenige malen vlug over elkander heen. Meester Voortman mocht Karei wel lijden en hij wou Randers graag ter wille zijn, maar hij aarzelde om te zeer aan te dringen, daar immers een arme daglooner als Randers, die bovendien een groot gezin had, waarvan Karei de oudste was, toch wel onmachtig zou blijken de financieele lasten te dragen. „Ik heb wel eens hooren praten, meester, over een beurs, ik zal maar zeggen, dat je voor niemendal kan lecren. Een poos geleden op een vertegenwoordiger in den Raad. Verre van daar. Het is behoorlijk, dat elke politieke richting in den gemeenteraad vertegenwoordigd zij. Gaarne gunnen we den roomsch-kathoheken hun evenredig aandeel. Doch nu zou het ons aannemelijker geleken hebben, indien, de omstandigheden in aan merking genomen, de katholieken zich op den reeds gesteldcn rechtschen candidaat hadden kunnen vereenigen. Evenwel, thans is de zaak, zooals ze is. De nieuwe vereeniging kan deze verkiezing eenigermate als krachtmeting gebruiken. Thans trekt ieder op voor eigen candidaat. Later, naar we hopen, verstaan de beide rechtsche kiesvereenigingen (de chnst.-hist. is opgehevenzich nader. Hoe sterk voorstander men overigens ook zij vv.n-evenredige vertegenwoordigers, thans stemmen onze mannen op den candidaat van "Nederland en Oranje", den heer Het wegvoeren der Belgen. De Toekomst" (Duitschgezind) bevat een brief van een correspondent, die wel eenigs- zins ander licht op de kwestie werpt. We nemen er een en ander uit over Om de zaak zuiver te bezien, is het noodig terug te keeren tot na de inname van Ant werpen, in October 1914. De forten der vesting waren min of meer beschadigd. Er heerschtc een onbeschrijfelijke chaos. Er moest gewerkt en geruimd worden. Velerlei werkkrachten waren er noodig. De leiding der werken kwam in handen van militaire bouwmeesters. Een aannemersfirma uit Berlijn werd met de uitvoeriug belast. Toen moesten de werkkrachten komen. Zij werden op de gemeenten gevraagd en duizen den boden zich aanzonder eenigen dwang was het den Duitschers mogelijk zooveel werkkrachten te bekoftien, als zij begeerden. Er waren er te veel! Ja, het was zoo erg, dat er op verscheiden plaatsen, zooals te Molsele, Beveren, Haesdonck e. a., ontevrede nen waren, onidat zij aan de versterkings- en opruimingswerken niet mochten werken. Toen zond de dienstdoende burgemeester van Beveren zijn politiecommissaris naar den inge nieur Rheinbay met het verzoek om toch volk uit zijn gemeente te nemen en niet dat uit stond er op den scheurkalender nog zoo'n aardig verhaaltje van een armen boerenjongen uit Friesland, die naar Leiden naar de hooge- school gingdie kreeg ook een beurs," zei Randers hoopvol. „Je bedoelt Elias Amies Borger „Krek," viel Randers in, en knikte druk met van inspanning roodc hoofd 't was dus wel wezenlijk waar, wat-ie had gelezen, waaraan hij overigens ook niet had getwijfeld 't stond immers op een blaadje van „Filippus", en ze zonen daar toch geen leugens op drukken „Dat was Elias Borger", herhaalde meester Voorman, „maar iedereen is geen Borger Dat was onwedersprekelijk. „Maar zouen ze toch nog, ik zal maar zeggen, van die beurzen uitreiken, meester", vroeg Randershij zag zijn eenig lichtje in- 't verschiet toch niet graag zoo opeens dooven. „Gewis, gewis," stemde meester toe, „maar éér je nog zoover bent, dat je naar de hooge- school kunt, komt er al wat kijken. Je moet dan eerst een gymnasium hebben afgeloopen en dat kost ook niet weiuig." „Meester is er toch niet erg voor, geloof ik", merkte Randers openhartig op. „Zoo moet je het niet opvatten, Randers, maar", en de kalot kreeg weer een duw naar de omgeving. Er was dan ook armoede bij de bevolking de gemeenten hadden geen geld en de rijken zaten in Engeland of in Nederland. Deze 'werken werden na verloop van tijd gestaakt of waren voltooid. Militaire werken werden op andere plaatsen in bezet België aangelegd. Wat geschiedde De werklieden gingen vragen om toch te mogen medegaan, hetgeen aan goede werkkrachten werd toege staan. ïntusschen was de organisatie van liet Nationaal Hulp- en Voedingscomite tot stand gekomen. Een soort Belgisch gouvernement Franskiljonistisch van onder tot boven. Er werd aan hulpbehoevenden onderstand ver leend. In den aanvang was die reeds onvol doende, thans na twee jaren des te meer. Een ongehuwd werkelooze ontving 3 francs per week, een gehuwd man met vrouw en twee kinderen fr. 5,50 per week. Eu toch kostte die onderstand ruim 25 milhoen per maand Hoe dat mogelijk was Omdat er zooveel misbruiken waren. In den aanvang waren er verschillende lieden, die op drie, vier plaatsen onderstand ontvingen anderen werktew en werden even goed ondersteund en dan was er nog een categorie, die met medewerking der patroons fraudeerden zij deelden als broeders( hetgeen men der liefdadigheid vermocht te ont stelen. Valsche papieren en verklaringen werden voor die praktijken gebruikt. Het bedrag van den onderstand werd herhaaldelijk door het Nat. Comité gewijzigd, d.w. z. min of meer verhoogd, echter niet voldoende om aan de werkelijk hulpbehoevende een behoorlijk bestaan te geven. In dien tusschcntijd waren de Duitschers opnieuw met grootere werken aangevangen. Een groot aantal werklieden ging aan den arbeid, terwijl zij, die een hooger loon wensch- ten, in Duitschland gingen werken. Hiervoor teekenden zij een contract met het te Ant werpen gevestigde Industrie-Büro,. om voor den tijd van drie maanden in Duitschland te gaan werken. Verscheidene hebben mij later verteld, dat zij daar in fabrieken werkten, die niets met de oorlogsnijverheid te maken hadden. Zij verdienden een goed loon, voedden zich naar de omstandigheden voldoende, zeker beter dan thuis, terwijl zij bovendien voor vrouw en kindéren zooveel geld konden zenden, dat ook dezen geen gebrek hadden. Eén ding beviel hun niet. Dat was de orde en tucht, die binnen Duitschland heerscht. Een Belg is op dat punt niet verwend Doordat er steeds meer fabrieken, bij gebrek zeggen, hoe ik er over denk, Randers. Karei is een jongen met een helder hoofd, hij zit nn al twee jaar in de hoogste klasse bij mij kan hij niet veel meer vooruitdus er moet iets gedaan worden. Hij moet een andere inrichting van onderwijs gaan bezoeken óf een of ander vak leeren, want met hier op school t te blijven hangen schiet hij niet op. Was je nu een man van geld, dan bestond er niet liet minste bezwaar, maar en de kalot moest het weder ontgelden. Randers stond van zijn stoel op, de pet werd nog eenige malen om en om gedraaid, verdween ten slotte in Randers groote linker hand achter zijn rug, waar ze tallooze malen op en neer danste. „En wat denk jij er zelf van Randers Wat wou je met den jongen, heeft hij er zelf zin in?" „Och meester, ik vrees, dat het niet zoo makkelijk zal gaanhij wou, ik zal maar zeggen, in de natuurkunde studeerenhij houdt zooveel van dieren en planten en al die dingen, zooals meester wel weten zal. Hij maalt me er al lang over aan het hoofd, maar ik heb het 'm telkens afgeraden ik zie er, eerlijk gezegd, ook weinig van komen. Voor den jongen spijt het me 1 links, „ik zou het jammer vinden, als ik ver wachtingen opwekte, die ik vrees, dat niet verwezenlijkt kunnen worden. Ik zal je eerlijk (Wordt vervolgd). iï 0 F Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave nooR ZELANDIA. Nadruk verboden. I VWD

Krantenbank Zeeland

Luctor et Emergo | 1916 | | pagina 1