nieuws- en Advertentieblad
Zeeland.
Antirevolutionair
voor
A. Wieland,
A. Wieland
FEU1LLET0 N.
OMHOOG!
A. Wieland.
I
A. Wieland.
Uit de Pers.
No. 1384.
Woensdag 29 November 1916.
14® Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,—. Franco
ner post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. L1TTCOIJ Az. te TER NEUZEN.
ADVERTENTIEN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advere
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
TE - UITGEVER.
Alle stukken, voor de Redactie van
dit blad bestemd, te adresseeren
„Aan de Redactie van Luctor et Emergo
te Ter Neuzen."
Aanname van Advertentiën tot 1 uur op
den dag der uitgave.
V Gemeenteraadsverkiezing.
A. s. Vrijdag worden de kiezers te Tei
Neuzen ter stembus geroepen.
Een keuze van candidaten.
Een liberaal, een roomsch-katholiek en een
anti-revolutionnair.
Toch is de keuze niet moeilijk.
Ieder man van anti-revolutionnairen en
christelijk-historischen huize brengt rijdag
zijn stem uit op den lieer
den candidaat der anti rcvolutionnaire kiesver-
eeniging.
Dat aan versterking onzer raadsfractie
dringend behoefte bestaat, behoeft wel geen
Datlinks onevenredig sterk vertegenwoordigd
is, weet iedereen.
Alleen doordat vele menschen, die bij rechts
behooren, zich bij de stembus vaak geen
rekenschap geven van de kwestie, waarom
liet gaat, en öf thuisblijven, of den liberalen
candidaat stemmen, is oorzaak, dat rechts
thans in de minderheid is.
Zeker zal niemand durven beweren, dat
onder linkscli bestuur Ter Neuzen financieel
is vooruitgegaan.
Integendeel.
Op onverantwoordelijke wijze is met de
belastingpenningen vaak omgesprongen.
Getuige de geschiedenis van de 11. 1». o. oi
mulo-school.
Ten faveure van enkele ingezetenen moest
de gansche burgerij dokken.
En wat bet eind van de geschiedenis zal
zijn, weet nog niemand.
Maar wel weet ieder, dat de lasten oneven
redig zwaar geworden zijn.
Dit is de materiëele zijde der kwestie.
De verkiezing van den lieer
is bovenal gcwenscht, opdat in den gemeente
raad die richting sterker vertegenwoordigd
zij, welke ook op het terrein der gemeentelijke
wetgeving rekening wil houden met de
"brdinantiën Gods.
Telkens komen ook in den gemeenteraad
zaken ter sprake, waarop het licht onzer
beginselen vallen moet.
Moge zulks aan onze zijde voldoende besett
worden, opdat de stembus van Vrijdag geen
teleurstelling brenge.
Als één man daarom gestemd op den anti-
revolutionnairen candidaatden heer
1)
HOOFDSTUK I.
Meester Voortman schoof het reeds eonigs-
zins glimmende kalotje recht, 'tgeen zijn ge
woonte was, als hij met een of ander min of
meer verlegen zat.
En dat was nu het geval.
Vandaar, dat het kalotje reeds eenige malen
voor-, achter- en zijwaarts bewegingen had
gemaakt.
„Ja, zie-je, Randers, dat is zoo gemakkelijk
niet te zeggen. Karei kan natuurlijk niet
altijd op school blijven
Randers schoof met den stoel wat nader
tot de tafel. Hij hield zijn pet op de knie en
trommelde met de vingers van de linkerhand
ietwat zenuwachtig op den tafelrand, terwijl
de rechter de pet bewerkte.
„Denkt meester toch, dat-ie begon hij,
toen geen conclusie volgde.
„Wat bedoel je, Randers?"
„Of u denkt, dat Karei zou kunnen stu-
deeren of-ie helder van memorie is, ik zal
V Roomsch-Katholieke kiesver-
eeniging.
Ter elfder ure is te Ter Neuzen een roomsch-
katholieke kiesvereeniging opgericht, welke
bereids met een candidaat bij deze stemming
uitkomt.
Op zichzelf beschouwd is de oprichting eenei
roomsche kiesvereeniging ons een oorzaak van
blijdschap
Reeds lang werd het gemis ervan gevoeld.
De roomsche kiezers waren feitelijk zonder
officieele leiding.
Dat brak de kracht.
Dat gaf ook onklaarheid in de politieke
Een krachtige groep als de roomsch katho
lieken moet georganiseerd zijn, of ze legt er
het loodje bjj.
Thans is dan de organisatie gekomen.
En we roepen de jonge vereemging een
welgemeend „welkom" toe.
We mogen echter niet verhelen, dat, de
eerste daad dezer vereenigig geen bijster ge
lukkige was.
Immers, zal haar pogen succes hebben, dan
zal ze aangewezen zijn op samenwerking met
de andere rechtsche-kiesvereeniging.
En nu begon ze, zonder nader overleg, met
het stellen van een candidaat. Daardoor staat
thans een roomsch-katholieke candidatuui
naast de anti-revolutionnaire.
We twijfelen er niet aan, of bij ernstig
pogen tot' samenwerking, zou er alle kans
geweest zijn op een eendrachtig optrekken
van de geheole schaar van rechtsche kiezel s
Thans is die poging niet beproefd.
Kón ook niet beproefd, waar zoo ter elfder
ure de organisatie tot stand kwam.
Men had nu de keuze tusschen het steunen
van den candidaat van „Nederlanden Oranje'
of liet stellen van een eigen candidaat.
Men koos het laatste.
Wat wij bejammeren, omdat zoo, onbe
doeld, in 'de kaart der liberalen wordt ge
speeld.
Let welwij beweren geenszins dat de
roomsch katholieken geen recht zouden hebben
maar zeggen, of er wat in zit. Mijn vrouw
en ik dachten van wél, maar wij zijn maar
onkundige menschen. In werken heeftie
gansch geen trek, dat is te zeggen, op het land
ik zal maar zeggen handenarbeid. Maar als
liij een boek machtig kan worden is-ie klaar
soms zit-ie tot in den nacht op, als ik het
ten minste niet merk. En daarom dachten
we, zal ik maar zeggen, dat
Randers draaide nog wat verlegener met de
pet, trommelde nog wat vlugger op de tafel.
„Kijk eens, Randers," en liet kalotje werd
met een forschen ruk achterwaarts getrokken,
alsof de drager aanstalten maakte, nu meteen
den knoop maar door te hakken, „kijk eens,
vlug is Karei genoeg, en studeeren, wel gewis
zou hij er toe in staat zijn, maar," (het kalotje
verhuisde weer naar den voorkant) „de groote
vraag zal zijn, of, nu je begrijpt me wel," en
en meesters duim en wijsvinger gleden eenige
malen vlug over elkander heen.
Meester Voortman mocht Karei wel lijden
en hij wou Randers graag ter wille zijn, maar
hij aarzelde om te zeer aan te dringen, daar
immers een arme daglooner als Randers, die
bovendien een groot gezin had, waarvan Karei
de oudste was, toch wel onmachtig zou blijken
de financieele lasten te dragen.
„Ik heb wel eens hooren praten, meester,
over een beurs, ik zal maar zeggen, dat je
voor niemendal kan lecren. Een poos geleden
op een vertegenwoordiger in den Raad.
Verre van daar.
Het is behoorlijk, dat elke politieke richting
in den gemeenteraad vertegenwoordigd zij.
Gaarne gunnen we den roomsch-kathoheken
hun evenredig aandeel.
Doch nu zou het ons aannemelijker geleken
hebben, indien, de omstandigheden in aan
merking genomen, de katholieken zich op den
reeds gesteldcn rechtschen candidaat hadden
kunnen vereenigen.
Evenwel, thans is de zaak, zooals ze is.
De nieuwe vereeniging kan deze verkiezing
eenigermate als krachtmeting gebruiken.
Thans trekt ieder op voor eigen candidaat.
Later, naar we hopen, verstaan de beide
rechtsche kiesvereenigingen (de chnst.-hist. is
opgehevenzich nader.
Hoe sterk voorstander men overigens ook
zij vv.n-evenredige vertegenwoordigers, thans
stemmen onze mannen op den candidaat van
"Nederland en Oranje", den heer
Het wegvoeren der Belgen.
De Toekomst" (Duitschgezind) bevat een
brief van een correspondent, die wel eenigs-
zins ander licht op de kwestie werpt. We
nemen er een en ander uit over
Om de zaak zuiver te bezien, is het noodig
terug te keeren tot na de inname van Ant
werpen, in October 1914.
De forten der vesting waren min of meer
beschadigd. Er heerschtc een onbeschrijfelijke
chaos. Er moest gewerkt en geruimd worden.
Velerlei werkkrachten waren er noodig. De
leiding der werken kwam in handen van
militaire bouwmeesters. Een aannemersfirma
uit Berlijn werd met de uitvoeriug belast.
Toen moesten de werkkrachten komen. Zij
werden op de gemeenten gevraagd en duizen
den boden zich aanzonder eenigen dwang
was het den Duitschers mogelijk zooveel
werkkrachten te bekoftien, als zij begeerden.
Er waren er te veel! Ja, het was zoo erg,
dat er op verscheiden plaatsen, zooals te
Molsele, Beveren, Haesdonck e. a., ontevrede
nen waren, onidat zij aan de versterkings-
en opruimingswerken niet mochten werken.
Toen zond de dienstdoende burgemeester van
Beveren zijn politiecommissaris naar den inge
nieur Rheinbay met het verzoek om toch volk
uit zijn gemeente te nemen en niet dat uit
stond er op den scheurkalender nog zoo'n
aardig verhaaltje van een armen boerenjongen
uit Friesland, die naar Leiden naar de hooge-
school gingdie kreeg ook een beurs," zei
Randers hoopvol.
„Je bedoelt Elias Amies Borger
„Krek," viel Randers in, en knikte druk met
van inspanning roodc hoofd 't was dus wel
wezenlijk waar, wat-ie had gelezen, waaraan
hij overigens ook niet had getwijfeld 't stond
immers op een blaadje van „Filippus", en ze
zonen daar toch geen leugens op drukken
„Dat was Elias Borger", herhaalde meester
Voorman, „maar iedereen is geen Borger
Dat was onwedersprekelijk.
„Maar zouen ze toch nog, ik zal maar
zeggen, van die beurzen uitreiken, meester",
vroeg Randershij zag zijn eenig lichtje in-
't verschiet toch niet graag zoo opeens dooven.
„Gewis, gewis," stemde meester toe, „maar
éér je nog zoover bent, dat je naar de hooge-
school kunt, komt er al wat kijken. Je moet
dan eerst een gymnasium hebben afgeloopen
en dat kost ook niet weiuig."
„Meester is er toch niet erg voor, geloof
ik", merkte Randers openhartig op.
„Zoo moet je het niet opvatten, Randers,
maar", en de kalot kreeg weer een duw naar
de omgeving. Er was dan ook armoede bij
de bevolking de gemeenten hadden geen geld
en de rijken zaten in Engeland of in Nederland.
Deze 'werken werden na verloop van tijd
gestaakt of waren voltooid. Militaire werken
werden op andere plaatsen in bezet België
aangelegd. Wat geschiedde De werklieden
gingen vragen om toch te mogen medegaan,
hetgeen aan goede werkkrachten werd toege
staan.
ïntusschen was de organisatie van liet
Nationaal Hulp- en Voedingscomite tot stand
gekomen. Een soort Belgisch gouvernement
Franskiljonistisch van onder tot boven. Er
werd aan hulpbehoevenden onderstand ver
leend. In den aanvang was die reeds onvol
doende, thans na twee jaren des te meer.
Een ongehuwd werkelooze ontving 3 francs
per week, een gehuwd man met vrouw en
twee kinderen fr. 5,50 per week. Eu toch
kostte die onderstand ruim 25 milhoen per
maand Hoe dat mogelijk was Omdat er
zooveel misbruiken waren.
In den aanvang waren er verschillende
lieden, die op drie, vier plaatsen onderstand
ontvingen anderen werktew en werden even
goed ondersteund en dan was er nog een
categorie, die met medewerking der patroons
fraudeerden zij deelden als broeders( hetgeen
men der liefdadigheid vermocht te ont
stelen. Valsche papieren en verklaringen
werden voor die praktijken gebruikt. Het
bedrag van den onderstand werd herhaaldelijk
door het Nat. Comité gewijzigd, d.w. z. min
of meer verhoogd, echter niet voldoende om
aan de werkelijk hulpbehoevende een behoorlijk
bestaan te geven.
In dien tusschcntijd waren de Duitschers
opnieuw met grootere werken aangevangen.
Een groot aantal werklieden ging aan den
arbeid, terwijl zij, die een hooger loon wensch-
ten, in Duitschland gingen werken. Hiervoor
teekenden zij een contract met het te Ant
werpen gevestigde Industrie-Büro,. om voor
den tijd van drie maanden in Duitschland te
gaan werken. Verscheidene hebben mij later
verteld, dat zij daar in fabrieken werkten, die
niets met de oorlogsnijverheid te maken
hadden. Zij verdienden een goed loon, voedden
zich naar de omstandigheden voldoende, zeker
beter dan thuis, terwijl zij bovendien voor
vrouw en kindéren zooveel geld konden zenden,
dat ook dezen geen gebrek hadden. Eén ding
beviel hun niet. Dat was de orde en tucht,
die binnen Duitschland heerscht. Een Belg
is op dat punt niet verwend
Doordat er steeds meer fabrieken, bij gebrek
zeggen, hoe ik er over denk, Randers. Karei
is een jongen met een helder hoofd, hij zit
nn al twee jaar in de hoogste klasse bij mij
kan hij niet veel meer vooruitdus er moet
iets gedaan worden. Hij moet een andere
inrichting van onderwijs gaan bezoeken óf een
of ander vak leeren, want met hier op school t
te blijven hangen schiet hij niet op. Was je
nu een man van geld, dan bestond er niet
liet minste bezwaar, maar en de kalot
moest het weder ontgelden.
Randers stond van zijn stoel op, de pet
werd nog eenige malen om en om gedraaid,
verdween ten slotte in Randers groote linker
hand achter zijn rug, waar ze tallooze malen
op en neer danste.
„En wat denk jij er zelf van Randers
Wat wou je met den jongen, heeft hij er zelf
zin in?"
„Och meester, ik vrees, dat het niet zoo
makkelijk zal gaanhij wou, ik zal maar
zeggen, in de natuurkunde studeerenhij
houdt zooveel van dieren en planten en al
die dingen, zooals meester wel weten zal.
Hij maalt me er al lang over aan het hoofd,
maar ik heb het 'm telkens afgeraden ik zie
er, eerlijk gezegd, ook weinig van komen.
Voor den jongen spijt het me
1
links, „ik zou het jammer vinden, als ik ver
wachtingen opwekte, die ik vrees, dat niet
verwezenlijkt kunnen worden. Ik zal je eerlijk
(Wordt vervolgd).
iï
0 F
Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave
nooR ZELANDIA.
Nadruk verboden. I
VWD