nieuws* en Advertentieblad Zeeland. Antirevolutionair voor Artikel 192. Binnenland. Buitenland. No. 1373. Zaterdag 21 October 1916 I4e Jaargang ABONNEMENT: Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1, Franco per post: voor Nederland ƒ1,10. Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, teuren en Brievengaarders. Postdirec- Dit blad verschijnt Dinsdag= en Vrijdagavond, uitgezonderd op Feestdagen, bij den Uitgever D. H. L1TT001J Az. te TER NEUZEN. Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave. INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE REDACTIE; ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIËN ADVERTENTIEN: Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend. TE BEZORGEN BIJ DEN UITGEVER. Alle stukken, voor de Redactie van dit blad bestemd, te adresseeren „Aan de Redactie van Luctor et Emergo te Ter Neuzen." Aanname van Advertentiën tot 1 uur op den dag der uitgave.i Wie gemeend had, dat na den arbeid der Bevredigingscommissie, ook werkelijk alom in den lande de roep om den schoolvrede zou opgaan, heeft zich inderdaad deerlijk vergist. Gelijk reeds in den naam „bevrediging ligt opgesloten, had de commissie ten taak een regeling te treffen, welke zou kunnen leiden tot een bevredigende oplossing der geschillen. Ze zag derhalve twee partijen tegenover zich, die ze moest trachten dooi een compromis te verzoenen. Op zichzeff was het reeds een beteekemsvol feit, dat van overheidswege een dergelijke commissie met zoodanig mandaat, weru be noemd. Immers, hierin lag de ofhciëele erkenning van een onrecht, den voorstanders der bijzondere school sinds jaren aangedaan. De beschouwing, volgens welke de mannen van het bijzonder onderwijs passagiers van de nachtschuit, dompers en duisterhngen waren, werd blijkbaar niet meer aanvaard. Het: „wat willen deze amechtige Joden in vroeger jaren zoo schamper en tergend telkens herhaald, werd niet meer gehoord integendeel, een ernstig streven om te komen tot gelijkheid van rechten, zat voor. De verschillende staatkundige partijen had den haar vertegenwoordigers in de commissie. Gelijk men weet, waren het de H.H. Dr. Bos, Mr. Lohman, Mr. De Beaufort, K. ter Laan, Mr. De Meester, Van der Molen, Dr. Nolens, Roodhuyzen, Troelstra, Tydeman, Van Veen, Van der Voorst van Zijp, Van Wijnbergen. Het gelukte deze commissie tot eenstemmig heid te komen, behalve dat de heer Tydeman een afwijkend standpunt innam. Het feit, -dat een zoo gemengde commissie ten slotte tot een accoord kwam, is van niet geringe beteekenis. Er mag toch worden aangenomen, dat geen der samenwerkende partijen haar beginsel heeft willen verloochenen. Natuurlijk bleef de uitkomst een compromis dit mag nimmer uit het oog verloren. Vraagt men, of in het genoemde rapport ten volle aan het anti-revolutionaire beginsel inzake de schoolkwestie is voldaan, zoo is deze vraag op zichzelf beschouwd, zeker ge oorloofd, maar de beantwoording daarvan is niet beslissend, om onze houding tegenover het rapport te bepalen. Als anti-revolutionuairen blijven wc het pleit voeren voor een vrije school, die regel is, waarnaast als aanvulling plaats is voorde openbare. Dit standpunt is niet het standpunt der commissie. Het karakter van compromis spreekt lner zeer duidelijk. Is nu deswege het voorgestelde nieuwe art. 192 voor ons onaannemelijk Immers neen. De vraag is, of wat nu voorgesteld wordt, ons in beter of slechter conditie brengt. En dan moet getuigd, dat op verschillende punten winst valt te boeken. Nog neemt ook in het stelsel der commissie het openbaar onderwijs een bevoorrechte plaats in, doch lang niet meer dezelfde van thans. De aanhef van het nieuwe art. 192 wijst dit reeds uit. Niet meer „het openbaar onderwijs", maar „het onderwijs" is een voorwerp van „de aan houdende zorg der Regeering." De financiëele gelijkstelling tusschen open baar en bijzonder onderwijs is mede een punt van belang. De positie van ons bijzonder onderwijs wordt derhalve door het nieuwe art. 192 niet ver slechterd. Op verre na is evenwel ons ideaal niet bereikt. Daarvoor blijven wij strijden. Ook aanvaarden wij het voorgestelde niet als een gunst, maar als een recht Men moet zich van de overzijde met aan stellen, alsof men ons nu eens heel tegemoet komend en genadig wil behandelen wij hebben geen fooi noodig, wij vragen slechts wat ons rechtens toekomt. Straks zal art. 192 in behandeling komen. Nu is zulk een artikel steeds mm of meer elastisch. Veel komt aan op de regeling van het in de grondwet vastgestelde in de orga nieke we t. In dit opzicht is de geschiedenis leerzaam. Vandaar dat van anti-revolutionnaire en chr.-historische zijde reeds thans als voor- waarde wordt gesteld, dat naast art. 19ii on middellijk moeten vastgelegd worden de zoo genaamde additioneele artikelen, opdat straks in lager-onderwijswet en koninklijk besluit ons niet ontnomen of onthouden worde, wat de grondwet beloofde. Opmerkelijk is de houding, die door ver schillende groepen links tegen het voorgestelde artikel wordt aangenomen. In het algemeen mag gpzegd, dat de sterkste strooming is vóór de aanneming. Toch is er ook een felle actie tegen aan neming. Die komt voornamelijk van de zijde van Volksonderwijs, onder leiding van de heeren Eerdmans, De Muralt en Otto, die bang zijn voor de vrijheid, waarvan zij zeggen, besliste voorstanders te zijn. Volksonderwijs sprak zich dan ook, met kleine meerderheid uit, voor handhaving van het bestaande artikel. Ook de S. D. A. P. houdt, blijkens de motie, door den Partijraad aangenomen, een slag om den arm. Die motie toch luidt aldus „De Partijraad, overwegende dat het Regeenrigsvoorstel tot wijziging van art. 192 der grondwet het middel kan zijn, om te komen tot eene verhouding tusschen het openbaar en het bizouder lagei onderwijs in den geest der Groninger School- motie, 'en dus in zijn algemeene strekking dient te worden aanvaard dat echter dat voorstel wèl de financieele gelijkstelling der bizondere school met de openbare, onder den waarborg van vrijheid van lichting bevatdoch de waarborg van materieele gelijkwaardigheid daarin niet uit drukkelijk is opgenomen verwacht, dat de soc. dem. Kamerfraktie zal medewerken, om dezen waarborg in het artikel opgenomen te krijgen, en geeft het P. B. in overweging, omtrent de voorstellen der Bevredingscominissie tot uitwerking van het nieuwe grondwetsartikel, getoetst aan de verschillende eisclien der Groninger Schoolmotie, tijdig een uitspraak der Partij uit te lokken" Het ziet er dus vooralsnog niet naar uit, dat het voorstel der commissie ongewijzigd zal worden aangenomen. Reden te meer voor de rechtsche partijen zich tijdig te verstaan op dit punt en te verhoeden, dat art. 192 zonder meer, zonder additioneele artikelen zou worden aangenomen. Geen kat in den zak koopen ons niet blij gemaakt met een doode musch. Soms krijgt men den indruk, als men leest wat van de overzijde in verschillende bladen wordt ten beste gegeven, dat men ons gaarne van dergelijke fopperij de dupe zou laten worden. werp in bespreking bad kunnen komen vóoi den 17 October. Licht had dan eenigermate leiding kunnen gegeven worden aan de be handeling op de plaatselijke kiesvereemgingen. Evenwel, wc verstaan, dat een provinciale organisatie niet zoo spoedig een vergadering kan houden, als thans bij den zeer beperkten termijn, door het Centraal Comité gesteld, noodig ware geweest. Niettemin kan een rustige uiteenzetting van de reorganitatie- plannen uitnemend werken als inleiding en voorbereiding voor de a.s. Deputaten vei gade- ring. Het tweede puntde voorbereiding van de Winter-Campagne, is ongetwijfeld van groot belang. Moge de vergadering vooral in dn opzicnt recht vruchtdragend zijn. Gaarne sporen we tot getrouwe opkomst ten zeerste aan. V Provinciaal Comité. Het Provinciaal Comité van A. R. Kies vereemgingen in Zeeland heeft tegen a. s. Woensdag 25 October een vergadering belegd te Goes. De agenda kan zeker actualiteit niet worden ontzegd. Het eerste punt is: ontwerp reorganisatie der A. R. Partij. 'tWare gewensclit geweest, dat dit onder- WET TEGEN OPDRIJVING HUURPRIJZEN. Ingediend is een wetsontwerp tot voorkoming van onredelijke opdrijving van huurprijzen"van woningen van lagere huurwaarde, waarbij door Burgemeester en Wethouders desnoodig huur- commissies ingesteld kunnen worden, wier tusschenkomst de verhuurders moeten inroepen, alvorens zij den huurprijs hooger kunnen stellen dan die geldende voor het jaar 1916. Inmiddels ingetreden verhoogingen zullen volgens terugwerkende kracht verlaagd kunnen worden. Op overtreding staat f 1000 boete. Het wetsontwerp zal gelden voor de woningen met wekelijkschen huurprijs van ten hoogste f 10 te Amsterdam, f9 voor Den Haag, f8 voor Groningen enz. DE S. D. A- P- EN ARTIKEL 192. Het Volk meldt, dat de Partijraad een stemmig, met uitzondering van eenige weinige onthoudingen de volgende motie heeft aange- nomen De Partijraad, overwegende dat het liegee- ringsvoorstcl tot wijziging van Art. 192 der grondwet het middel kan zijn, om te komen tot een verhouding tusschen het openbaar en het bijzonder lager onderwijs in den geest der Groninger Schoolmotie, en dus in zijn alge meene strekking dient te worden aanvaard; dat echter dat voorstel wèl de financieele gelijkstelling der bijzondere school met de openbare, onder den waarborg van vrijheid van richting bevat doch de waarborg van materieele gelijkwaardigheid daarin niet uit drukkelijk is opgenomen; verwacht dat de Sociaal Democratische Kamerfractie zal mede werken om dezen waarborg in het artikel opgenomen te krijgen, en geeft het P. B. in overweging, omtrent de voorstellen der be vredigingscommissie tot uilwerking van het nieuwe grondwetsartikel, getoetst aan de verschillende eischen der Groninger schoolmo tie, tijdig een uitspi aak der partij uit te lokken. WINTERAARDAPPELEN. Indien het publiek zich in het komende voorjaar (als de meeste zandaardappelen on geschikt voor de consumptie zijn geworden) veel moeite en last wil besparen, dan moet het zich er in schikken om thans eerst die aardappelen te eten, die de regeering als eetaardappelen beschikbaar stelt. Deze aardappelen kunnen tot Februari a.s. voor winterprovisie worden opgeslagen, en zij die gewoon zijn hun voorraad voor den winter op te doen, zullen goed doen, thans ook tot Februari a. s. van de beschikbaar gestelde zandaardappelen hun provisie op te slaan. Daarna worden de klei-aardappelen in consumptie gebracht en kan men voor de rest van den tijd dan daarvan inslaan. Tn verband hiermede heeft de regeering liet noodig geoordeeld een verbod uit te vaardigen om bovengenoemde kleiaardappclen van de eene plaats naar de andere te vervoeren en zullen verzoeken (die reeds menigvuldig in komen) om van de winterprovisie elders bestelde, aardappelen te mogen ontvangen, steeds worden afgewezen, zoolang dit vervoer- verbod niet is opgeheven. Wanneer het publiek medewerkt, zal alles zijn vrij normaal verloop hebben. Werkt het bij de aardappelvoorziening evenwel niet mede, dan zal het einde zijn last dragen, maar dan zal het einde zijn last dragen, maar dan zal er ook geen enkele reden zijn om klachten te laten liooren. TRFILERS OPGEBRACHT. Uit IJmuiden meldt aan de N. R. C. In verband met de aanhouding en opbrenging naar Dundee van den IJmuider stoomtreiler Eendracht I IJ M 130 en vermoedelijk van nog twee andere treilers, weigeren de zee lieden te vertrekken, alvorens er bijzonder heden omtrent de aanleiding van de opbrenging bekend zijn, en met de reeders een regeling is getroffen omtrent loonbetaling bij opbrenging naar een vreemde haven. WIE STRAF KREEG EN WIE NIET. In het nummer van 9 Oktober j.l. berichtten wij, dat een landstormer van het garnizoen Numansdorp herkeuring had aangevraagd. De man werd door den militairen arts te Numans- dorp naar de stellingarts te Willemstad ver wezen. Hij kreeg een brief mede, waarin hij werd uitgescholden voor „een kwal 1ste klasse en die aldus besloot „Misschien wil de majoor hem eens reus achtig uitvloeken". Wat is met den officier van gezondheid, die zoo weinig besef bleek te hebben van de verantwoordelijkheid die op den militairen arts rust, gebeurd Is hij gestraft, is hij ontheven van zijn post Wij vernamen er niets van. Wat is er echter met den betrokken land stormer geschied Hij werd wegens „het lezen en laten lezen" van genoemden brief gestralt met 14 dagen provoost, met om den anderen dag water en brood, welke straf de man thans te Willem stad ondergaat. Is het wonder, dat de manschappen leven en gezondheidheid niet meer veilig achten in de handen van lieden, die in staat zijn tot zulke handelingen „Het Volk". STRAFPORT. Het is dezer dagen ontzettend met de strafporten, voornamentlijk op de briefkaarten, sinds de portoverhooging van Maandag 1.1. In 'sGravonhage werden Maandag 1500 en Dinsdag 2000 briefkaarten met strafport belast. Ook Woensdag was het getal in de residentie, evenals op vele andere plaatsen, nog zéér groot. DE OORLOG. DE TOESTAND. De militaire medewerker van de Times komt tot» de erkenning, aldus „De Nederlan der", dat de Centralen zich op alle fronten nog zeer krachtig doen gelden. Hoe hij zich precies uitdrukt, valt op dit oogenblik niet na te gaan, daar ons slechts een uiterst be knopte samenvatting van zijn artikel ter be schikking staat, zooals Keuter het geliefde te melden. Maar tusschen de regels kan men toch lezen, dat hij met eenige beduchtheid den militairen toestand op de verschillende fronten gadeslaat en liet eenige, wat hij er op weet, om de bondgenooten op de andere fronten te helpen, is: met verdubbelde kracht aanvallen op het Sommefront. Inderdaad komt het ons voor, dat de mili taire medewerker reden heeft voor zijn in bedekten vorm geuit pessimisme. Want als wij den toestand op de verschillende fronten nagaan, dan zien wij de laatste weken daar liet volgendeIn liét westen brokkelt het Duitsche front af, maar het gaat uiterst lang zaam. Niet alleen het tempo, maar ook de

Krantenbank Zeeland

Luctor et Emergo | 1916 | | pagina 1