Antirevolutionair
voor
nieuws* en Advertentieblad
Zeeland.
I^^TTbonnementen en advert
feuilleton.
Lit de Pers.
Binnenland.
No. 1372.
Woensdag 18 October 1916
14" Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,-. Franco
^bT^X^Boetbande,aars,Pos,direc-
teuren en Brievengaarders.
TE
Dit blad verschijnt Dinsdag» en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOC' A'. te
TER NEUZEN.
ADVERTENTIËN:
Van 1 4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver»
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
ingezonden stukken
Alle stukken, voor de Redactie van
dit blad bestemd, te adresseeren
de Redactie van Luctor et Emergo
richten aan
'ADVERTENTIËN TE BEZORGEN BiJ BEN UITOEVER.
te Ter Neuzen."
Aanname van Advertentiën
den dag der uitgave.
tot 1 uur op
Art. 192.
Ook „Volksonderwijs" heeft ve''ga(^'
Prof. Eerdmans sprak contra, de heer bigot
nro het nieuwe art. 192.
Merkwaardig is de wijze, waarop de afge-
vaardigde voor Oostburg, de lieer De Mui alt
zich in het debat uitliet p
Volgens verslag in de N. R. C. in
voegen Q
Eerste debater was de lieer De
M u r al t. Deze zeide, dat de schools trad
niet alleen is gelegen 111 de financieelej
stelling. We zullen den slag toch volledig
moeten verliezen, hoezeer we daartegen oo
bezwaar hebben. Maar als de fmancieeie
gelijkstelling volledig is tot ,staQdpSe^TJjJ'
en er ontbreken waarborgen 111 de Grondwet
dan zullen wij moeten toezien, dat bo ons
rekening gehouden worde met dezelfde ge
wetensbezwaren, welke we thans bi) rechts
gaan respecteeren. In vele streken van het
platteland zullen we onze kinderen moeten
zenden naar de bijzondere school.
Het doet spx. genoegen, dat liet hoofdbestuur
de motie-Van Itaalte heeft overgenomen, strek
kende om hij de wet vast te stellen de
uitzonderingen, waarin slechts de geJ®Se""
beid tot liet ontvangen van openhaar onder
wijs wordt gegeven. a t,.
j)e tweede inleider heeft liet gewaagd te
zegden, dat de openbare school zal bloeien
als nooit tevoren; spr. vreest, dat zij zal
„doodbloeien". Spr. durft met eraan mee te
doen, den eenvoudigen van harte „v0
praten, dat de fmancieeie gelijkstelling liet
volksonderwijs tot bloei zal brengen. Hij aclit
het heter, nederig te zwijgen met gebogen
hoofd en te erkennen, dat wc van do clericalen
een flink pak slag hebben gekregen.
Spr. wenscht van den lieer Bigot antwoord
op de volgende vragen
Als de eisch van voldoende waarborgen met
in de Grondwet wordt opgenomen, wordt dan
de algemeene volksontwikkeling gediend
Wordt door de verandering, welke komen
gaat, de godsdienstvrede bevorderd Nadert
men de nationale eenheid'? Op al deze
vragen antwoordt spreker met beslistheid -
Neen-i
Wij moeten erkennen, dat wij het voor de
tactiek der politieke Katholieke veldlieeren
moeten afleggen. Eerst hebben zij de liberalen
geholpen hij het in liet leven roepen dei-
neutrale school, toen hebben zij gestreefd naar
subsidieering der bijzondere schooj^enjni
vallen de millioenen, waarvoor zij jaren hebben
g0Er°is°vóoI-''spreker"s 1 echts één troostwordt
de grondwetsherziening aangenomen, dan zal
het toch nog minstens tien Jfjdjj
dat de wetgeving zoover is aat het bBz°nd
nnHprwiis ziin 20 millioen zal hebben.
liet 'bijzonder onderwijs zal er met naar
streven om liet onderwijs zoo goed mogelijk te
maken Als de noodige waarborgen met in
de Grondwet worden opgenomen, dan zal over
bet hiizonder onderwijs vaardig worden de
Èeest val? [m>f. Holwerda, die dc Christel»!»
school stelling wilde doen nemen tegen het
I streven der openbare school, om den kinderen
I meer Een,inisPhij te brengen dan hun ouders
h'Ten'siotte zeide spr., dat hij met den heer
Eerdmans zijn amendement heeft inged end
om uit den brand te redden wat emit
redden is."
Men kent den man aan zijn spraak.
Insinuaties te over.
Uit
58)
jonge Jaren.
HOOFDSTUK XII.
Besluit,
verder ging met onze vrienden
Hoe het o—d
In het kort wil ik er nog iets van mededeelen.
Bertus smaakte het genot, vader volle zes
maanden aan den wal te mogen hebben, cu
eiken dag vader te zienwant al dien tijd
bleef vader bij tante in huis. Pietjes humeur
begon werkelijk wat minder onaangenaam te
worden. Schaamde ze zich over haai vong
gedrag? Of had de omgang met haar 00111,
die zoo vriendelijk en gezellig kon praten en
vertellen, zulk een gunstigen invloed op haar
Hoe het zij, zelfs Bertus begon haar minder
„kattig" te vinden en gedurende de lange
Stemplicht.
Omtrent dit onderwerp lezen we in „De
Rotterdammerliet volgende in een artikel
over Stemplicht en Vrouwenkiesrecht:
Wat het eerste punt betreft komt ons dit
zoo ten eenenmale in strijd voor met alle
gezonde beginselen van Staatsrecht en Staat
kunde, dat enkele kleine practische voordeelen
ons daartegenover onbeteekenend voorkomen,
De stemplicht is een van die verschijnselen,
die er op wijzen, op welk een verkeerden weg
wij zoo langzamerhand zijn geraakt met onze
Staatsidee, waartegen ook van liberale zijde
zelfs ten onzent herhaaldelijk is gewaarschuwd.
Het kiesrecht is dan niet meer een bevoegd
heid, verleend aan den man of uc vrouw die
een zedelijk recht ontleent aan zijn of haai
sociale positie, 0111 invloed uit te oefenen op
de richting van het Staatsbeleid, maar omge
keerd oordeelt de Staat liet dan voor zich
zelf gewensclit, om de opinie van alle vol
wassen mannen en eventueel ook van alle
volwassen vrouwen te liooren over liet Staats
beleid. Consequent doorgevoerd zou dit na
tuurlijk al te ondragelijke geestelijke tyrannic
worden. Zoodat men volstaat met te dwingen
tot de wandeling naar de stembus, waar men
dan er af is met een oningevuld briefje in ue
bus te gooien.
Dit nu is een recht, dat den Staat, wij
zeggen liuver aan de Overheid, niet toekomt.
Zij "heeft liet recht om aan de burgers al die
plichten op te leggen, die voor de richtige
vervulling van haar roeping onmisbaar en
noodwendig zijn. Dienen in het leger, belas
ting betaleu en meer andere zaken mogen
worden opgelegd met dwang. Maar geenszins
winteravonden, wanneer Bertus met zijn
schoolwerk klaar was, schaarden ze alle drie,
Pietje en Bertha en Bertus zich om Halbers,
die lien met zijn reisavonturen soms uren wist
te boeien, tot' liet tante te laat werd, die ze
dan in een ommezientje naar bed joeg.
Zoo vlogen de weken en maanden om.
Menig bezoek bracht Halbers, ook wel in
gezelschap van zijn jongen, aan „ouden Pie
tersen", die deze visites op lioogen prijs stelde.
Toen Mei weer in liet land kwam, moest
vader vertrekken en ook Bertus. Hij deed
examen voor de Zeevaartschool, waar hij werd
toegelaten. Na eenige jaren studie mocht hij
met vader eenige reizen meemaken en 11a
verloop van tijd legde liij met goed gevolg liet
stuurmansexamen af. Hij bleef een eerlijke,
trouwe jongen die God vreesde. Keerde hij
van zijn reizen terug, dan was liet hem altjjd
een genot, eenige dagen bij zijn tante en zjjn
nichtjes door te brengen.
Kees van Wal werd schilder en onderhield
lang met Bertus een drukke briefwisseling.
Bram Blinkert, die de studie lieelemaal opgaf,
komt aan dc Overheid liet recht toe, om
dingen die zij wenschelijk acht 111 het algemeen
helm"' nu ook maar kortweg met dwang op
te leggen. En zelfs do meest geestdriftige
voorstander van algemeen kiesrecht, zal met
durven beweren, dat het een levensvoorwaarde
voor den Staat is, dat allerlei onverschillig
elementen gedwongen worden 0111 te gaa
stemmen. Hoogstens kan men liet wmdgk
•ïrhten Maar openbare orde en Staatsleven
vereischen volstrekt geen stemplichtenstra-
bedreiging mag dan ook met als midilc
worden aangewend om te verwezenlijken wat
men wenschelijk acht en niet meer.
De lieele instelling is dan ook eigenlijk zo
dwaas, dat de Nieuwe Courant met ten
onrechte schreef, dat liet moeilijk is er met
eenvoudig een loopje mee te nemen Eerst
zet men alles op haren en snarenj °^-
botoogen dat mannen en vrouwen liet kies
recht moeten hebben, omdat ze er zoo gloeiend
naar verlangen. Tegelijkertijd zet men er
straf op omdat men hang is, dat ze zulle
wegblijven en niet stemmen Maar tot stemmen
kan men ze ook weer met dwingen, daarom
beperkt zich de dwang tot liet inleveren van
een blanco-brief je. mnoet t>p-
De voorstanders worden dan ook meest be
wogen door practische motieven. Men spaart
er veel moeite 011 kosten mee uit voor het
ophalen der kiezers op den stemdag. Anderen
verwachten er een remmenden invloed van
od de uiterste richtingen. Weer anderen zien
er een middel in tot politieke opvoeding.
Maar gesteld al, dat er op enkele punten iets
„oeds van ware te wachten, dan nog strijdt
een dergelijke dwangmaatregel zoozeer tegen
onze politieke opvattingen, dat wij ons moei
lijk kunnen voorstellen, dat er onder ons zijn.
die voor stemdwang liet pleit zullen opnemen.
bureau voor rekening der relf eri"^aa7medë
gedaan, de onkosten, die in verhand daarmede
werden in rekening gebracht voor ^laa"'
enz de boekhouden), kortom naar alles wat
met de fmancieeie uitkomsten van het bedrijf
Til E. P. <1= Monehy voor-
zitter van de Kamer van Koophandel te Rot
terdam en S. P. van Eeglien, voorzitter van
de Kamer te Amsterdam, moeten zich bereid
hebben verklaard I11 de commissie zitting te
nemen.
DE distributienet.
Omtrent de vergadering te Alkmaar van
gemeentebesturen uit den omtrek meldt men
ons nog, dat, mochten bezwaren bestaan tegen
de volle betaling van de kosten door liet rijk,
den minister zal worden verzocht, een regeling
te treffen waarbij de ten laste der gemeenten
gebrachte' distri'butiekosten van rijkswege
worden omgeslagen over alle gemeenten van
bet rijk in verhouding tot liet zielenaanta
tengevolge waarvan de aan elke andere
regeling verbonden hooge kosten van controle
en" administratie overbodig zullen worden.
Voorts zal aan den minister worden verzocht,
aan de ingevolge art. 1 der Distributiewet
aangewezen artikelen, met liet oog op de
enorm gestegen prijzen, tengevolge waarvan
zij door liet minder koopkrachtige publiek
uiterst bezwaarlijk te betrekken zijn, uitbreiding
te geven, door o. m. ook soda, garens, wol,
sajet, klompen en andere thans zeer uure,
maar voor een huisgezin noodzakelijke oehoe
ten, onder deze artikelen op te neme".
DJAMBI—PALEMBANG.
De N R.C. correspondent te Soerabaja seint
Het Soer. Hbld. verneemt, dat Palembang
omgeving rustig zijn. De bevolking van
LANDWEER.
Do landweerlicliting 1910 C (militielicliting
1908) zal 24 October in het genot van onbe
paald (klein) verlof worden gesteld.
ART. 192 VAN DE GRONDWET.
De uitslag van de stemming tegen de wij-
ziaing van art. 192 van de Grondwet 111 de
Vcreeiiiging van Hoofden van Scholen 111 Ne
derland is, dat 378 leden zicli voor en 806
tegen de voorgestelde wijziging van bedoeld
artikel hebben verklaard.
ENOUÊTTE-COMMISSIE REGEERINGS-
GRAANBEDRIJF.
Naar het Hdbl. verneemt, zal op uitnoodi-
gin<' van minister Posthuma binnen enkele
dagen een enquêtte-commissie voor liet regee
ring sgraanbed rijf worden in het leven geroepen
Deze commissie zal een zoo uitgebreid mogelijk
onderzoek instellen naar do graanaankoopen
die sedert de oprichting van het Rijksgraan-
tot groot verdriet van zijn vader, nam ten
slotte dienst als koloniaal. Hij zag het vader
land nooit terug.
Henk Dorsman? Toen meester dien avond
naar Henks vader was gegaan om over liet
gebeurde eens te spreken, was lnj daar ,ne^
wel ontvangen. Vader en moeder wilden geen
kwaad van hun zoontje hooren en namen het
meneer Raamsma kwalijk, dat hij durfde ver
onderstellen, dat Henk oneerlijk was. Den
anderen morgen kreeg meester liet volgende
briefje „Meéster, wil U het pokkenbriefje van
Henk maar meegeven, want U vertrouwt heul
toch niet en U laat de jongens toe, dat ze
hem centendief naroepen. Hij moet maai op
een andere school. J. Blinkert. Meester
was zoo wijs verder er geen inkt ot wooiden
aan te verspillen. Henk ging naar een andere
schoolwerd daar weggejaagd kwam bij een
timmerman in de leer, 14 dagen daarna was
hij metselaar en in een jaar had lnj ongeveer
zés ambachten uitgeoefend. Hij werd een
rechte deugniet en zat op achttienjangeu teeltijd
wegens diefstal van een fiets reeds in de ge-
de Bovenlanden is zenuwachtig en ongerust
Uit Djambi zijn troepen aangekomen.
De raderboot Nederland is door de opstan
delingen aangevallen bij Moeara Roepit. De
zen stalen levensmiddelen, niemand is gewond.
Saroelangoen Rawas word bedreigd door
de opstandelingen. Assistent-resident Wellan
is met troepen naar Saroelangoen vertrokken.
De bevolking van Batangliari Leko is in liet
algemeen liet eens met de opstandelingen.
DE NIEUWE POST TARIEVEN,
geldende vanaf lfi October,
betreffende Quitantiën, Wisselsen Formulieren.
De invordering van gelden op quitantiën,
wisselbrieven, assignatiën en ander handels
papier, waarvan liet bedrag voor elk stuk de
som van f 500 niet te boven gaat, kan ge
schieden tegen vooruitbetaling van een recht
van vijf cent voor elk afzonderlijk 111 te vor
deren 'bedrag niet liooger dan fl, van 7 /8
cent voor elk bedrag tussclien f l_en f2o en
van 15 cent voor elk bedrag van f 2o en liooger.
Bij de uitbetaling is bovendien wegens liet
vangenis. Toen zijn straftijd 0111 was, pleegde
hij al spoedig weder diefstallen en werd ten
slotte een klant voor Veenhuizen. Lange
Free werd zijns vaders rechterhand in de zaak.
Kwam bij in den tonnenkelder, dan schoot
hem vaak in de gedachten, hoe Bertus, die
hem af en toe nog wel bezocht, daar eenige
benauwde uren had doorgebracht. Cor Brand
werd een ijverig en eerlijk schoenmakerzijn
ongelukkig zusje stierf, toen ze pas vijftien
jaar was Wira van Ree kwam op een
kantoorliet kostte hem inderdaad ontzaglijk
I veel moeite zich op den kantoorkruk rustig
te houden; hij bleet altijd een beweeglijk,
maar ijverig en eerlijk manneke.
Oudo Pieterse leefde nog tien jaar. 1 usschen
zijn reizen door verzuimde Bertus nooit hem
op te zoeken, wat den oude steeds het grootste
genot verschafte. Eindelijk kwam ook voor
hem de tijd van scheiden, maar zijn sterven
was hem de poort des hemels
EINDE. -
w
Inzending van advertentiën vóór
uren op den dag der uitgave
„Aan
DOOR ZELANDIA.
pïadnïirTërbödën7|
(NK. U.j
M|1MM-1TT-oi—r-MMMMgenoi
cn uiug^»'»h .—--.-o 1