Tweede Kamer.
Binnenland.
Uit Stad en Provincie.
Buitenland.
dat zij hare aanhangers geheel vrij zal
laten in de opvoeding hunner kinderen.
Iets anders -is het om mee te werken dat
het openbare onderwijs zoo goed mogelijk
zij, iets anders om onvoorwaardelijk aan
het openbaar onderwijs sympathie te be
tuigen als het allerbeste, dat zich denken
laat.
Intusschen, ook staatkundige veroordee-
len hebben een taai bestaan.
Dat laatste is zeker waar.
Maar ook links klaren dan toch de gees
ten op.
Wij gelooven, dat het eind werkelijk te be
zien is.
Dreigende Ontkerstening.
Dit is titel van een hoofdartikel van Dr.
Kuyper in „De'Standaard"We knippen er
het volgende (slot) uit
Schier heel Europa onteérde veeleer zijn
Christendom door zich over en weer in een
oorlog te werpen, die in wreedheid en men-
schenverslinding nog zijn wedergade niet vond.
En dit niet alleen, maar om in dien woedenden
oorlog de overwinning te behalen, heeft |meer
dan één Christenland zich zelf niet ontzien,
Heidensche troepen naar het oorlogsveld te
sleepen, en deze halfwilde Heidenen tegen
legers uit het Christenland moordend te laten
optreden.
Men weet wat Frankrijk uit Senegambie,
uit Algiers en uit Marokko naar het Wester-
front liet opkomen, hierin nog verder gaande
dan voorheen met de Turco's en Spahis. En
niet minder beijverde Engeland zich om met
name uit Voor-Indië van zijn wildste manschap
per schip naar Maas en'Moezel te verplaatsen
om maar, als 't kon, de Duitsche legers in
hun loopgraven te vernietigen.
Ja meer nog. Engeland sloot met het Hei
densche Japan zelfs een officieel verbond, ge
volg waarvan was, dat Japan Kiautchau aan
de Duitschors ontroofde, bij treinen vol gra
naten en kanonnen naar Rusland verzond, en
er zelfs reeds aan dacht om met een expe
ditiecorps aan te vallen bij het Westerfront.
En alsof zelfs dit nog niet genoeg ware, is
Lord Roseberry nu reeds zóóver gegaan om
aan het Christelijk Engeland den eisch te
stellen, dat het zijn Heidensche koloniën in
rijksdeelen zal omzetten, om alzoo plechtiglijk
tot de vorming van één machtig wereldrijk
te geraken van meer dan vier honderd milli-
oen inwoners, Maar dan van een Britsch
wereldrijk, dat in de overyroote meerderheid
van zijn volk een beslist Heidensch land zou
zijn, met in dat Heidensch wereldrijk ten
hoogste een vijf en zeventig millloen Gedoop-
ten. We zeggen met opzet, niet Christenen,
maar Gedoopten, wijl in Engeland al wat er
woont den doop nog ondergaat. Maar om dan
ook juist door dit wijzen op wat slechts no
minale waarde bezit, er aan te herinneren
dat ook onder die millioen Christenen op de
350 millioen Heidenen, nog altoos een breede
schare schuilen moest, van wie als gedoopten
gepaganiseerd wierden.
Leg nu naast dit zich steeds verder vooruit
dringende Heidendom de stellige aankondi
gingen, die niet slechts de profeten van ouds,
maar evenzoo de apostelen, en vóór hen zelfs
de Christus ons achterlieten, dat er een tijd
komen zou en moest, waarin de belijders van
het Kruis, tot een vergelijkenderwijs zeer
kleine schare ingekrompen, te midden van
een herleefd Paganisme, aan allen smaad niet
alleen, 'maar zelfs aan alle vervolging bloot
zouden staan, en voelt ge dan niet, wat
ontzettende waarschuwing in de gebeurtenissen
van heL.Keden tot de Christenheid van alle
land uitgaat.
Wat dreigt is de ontkerstening van al wat
niet verrijkt werd door de gave des Geestes,
en in stee daarvan een terugkeeren van het
Heidsche bedoelen, dat al wat macht uitoefent,
paganiseert.
De Premier heeft zijn rede gehouden. Hij
betoogde, dat het normale contact tusschen
Kamer en Kabinet (de Heer Cort v. d. Linden
spreekt steeds ten onrechte, van Regeering
zoo spoedig mogelijk moet terugkeeren. Zoo
wel aau Kamer als aan Kabinet houdt hij in
dezen den eisch voor van zelfbeperking. Wat
de neutraliteitspolitiek betreft, deze is (niet
met het oog op de z.g. oorlogswinsten), de
voordeeligste. Ieder mag persoonlijke voor
liefde bezitten voor geallieerden of de centrale
mogendheden, eisch voor de Regeering als
zoodanig is de handhaving der absolute neu
traliteit. Bemiddeling tot den vrede schijnt
vooralsnog buitengesloten. De economische
politiek is zeker niet onberispelijk maar in
deze omstandigheden kan inooirijk anders ge
handeld worden. Tijdelijke hulp aan degenen,
bij wie nood heerscht, kan op tweeërlei wijze
geschieden traktementsverhooging of tijdeljjke
toeslag. De Kamer kan meenen, dat een
duurtetoeslag rechtvaardig is, zij spreke dit
dan uit en de Regeering zal het denkbeeld
overwegen. De grondwetsherziening hoeft
niet afgedaan te worden na de behandeling
kan met de andere ontwerpen voortgegaan.
Inzake de verzekeringswetten stond de Minister
op het standpunt, dat deze liggen op hot ge
bied der „neutrale zóne".
De heer Treub hield een rede, die hierop
neerkwam, dat hij de Kamer stelde voor de
keus: geef mij 30 miljoen als tijdelijke dekking
of als deel van blijvende dekking en liet door
schemeren, dat hij, gebeurt zijn zin niet,sterk
er over dacht, zijn taak neer te leggen.
De heer De Geer merkte op, dat in die 30
miljoen 10 miljoen zit voor het ontwerp Ou
derdomsrente van min. Treub, die hij er af
wou hebben. Voer de wet-Talma uit, dan
hebt ge die niet noodig, en dan vervalt tege
lijk de z.g. pensioenbelasting weg.
Het „Telegraaf'-geval vond nog eenige be
spreking, maai niemand van de 100 kamer
leden kwam op voor de zoogenaamde krenking
der persvrijheid. De nuchterheid is van ons
volk nog niet gansch geweken.
DE N.O.T. EN DE ENGELSCHE
REGEERING.
Bij de besprekingen in het Engelsche La
gerhuis over de werking van de N.O.T heeft
de onder minister ven Buitenlandsche zaken
Cecil, o.a gezegd, dat er een regeling was ge
troffen, krachtens welke de boeken dor mar-
garinefabrieken in ons land op gezette tijden
worden nagezien door Engelsch accountants
die zullen onderzoeken, wat er gedaan is met
de producten van die fabrieken.
Naar wij vernemen, heeft men hier echter
niet te doen met een tusschen de Engelsche
regeering en de N.O.T. getroffen regeling. In
tegendeel heeft de N.O.T. steeds principieel
bezwaar gemaakt tegen het aanvaarden van
de medewerking der Engelsche regeering bij
.de door de N.O.T. uit te oefenen controle,
hetzij in den vorm van accountants-onderzoek,
hetzij op andere wijze. Het bedoelde onder
zoek is dan ook een maatregel, door de En
gelsche regeering op eigen gelegenheid ge
nomen, welke zich hoofdzakelijk uitstrekt tot
fabrikanten, die grondstoffen uit Engeland
betrekken (alsmargarinefabrieken, olieslage
rijen, spinnerijen, enz.) en waaraan de fabri
kanten zich vrijwillig onderwerpen.
Zelfs hebben eenige fabrikanten, die groote
hoeveelheden grondstoffen uit Engeland aange
voerd krijgen, zeiven om toepassing van dezen
maatregel gevraagd.
VET.
Het algemeen administratiekantoor voor
levensmiddelenvoorziening doet, zoo meldt de
Leeuw. Ct., thans ook mededeelingen omtrent
de verstrekking van vet aan de gemeenten.
De mogelijkheid bestaat, dat een beperkte
hoeveelheid zuiver rundvet beschikbaar wordt
gesteld. Half December kan met de ver
zending worden begonnen.
DUITSCHE DESERTEURS.
De Telegr. verneemt, dat de minister van
oorlog aan de soc.-dem. Kamerfractie op haar
verzoek om vrijlating van de Duitsche deser
teurs in het interneeringskamp te Bergen,
verzekerd heeft, dat zij niet aan do Duitsche
overheid zullen worden uitgeleverd, ook niet
na afloop van den oorlog. ri
gheli en omgeving, onder welke den 7en, toen
zij hot kanonvuur waarnamen, een paniek
ontstónd en zij begonnen te ontvluchten. De
verhalen, door deze lieden verspreid, deden
de berichten omtrent een nederlaag nog toe
nemen. Evenwel is generaal Sairail voldaan
over de wijze waarop hij zijn terugtocht heeft
volvoerd.
De toestand is ernstiger aan het Britsche
front, waar de vijand een beslist aanvallende
beweging ontwikkeld heeft. Op dit front
woedde Dinsdag den geheelen dag den strijd
met toenemende hevigheid en vooral werd er
woedend gevochten voor het dorp Ortanli.
Volgens de laatste berichten duurde dit
voort gedurende den nacht. Onze troepen,
op een plaats overweldigd, moesten wijken
en een hoogte viel in handen des vijands.
Diens doel schijnt te zijn Rabrovo te bezetten,
gelegen aan het kruispunt der wegen, die
westwaarts naar het station Strumitza en
zuidwaarts naar Doiran leiden.
Volgens een bericht, dat evenwel bevestiging
behoeft, zoe Rabrovo door den vijand veroverd
zijn.
De slag veroorzaakte te Doiran eenzelfde
paniek onder de bevolking als te Gevgheli.
Naar men meent, hebben zich afdeelingen
van het leger van Von Gallwitz met de Bul
garen vereenigd.
PARIJS, 11 December. (Reuter.) Uit
Athene wordt gemeld
De gezanten van de viervoudige entente
hebben zich gistermiddag, onmiddellijk naden
ministerraad, naar Skoeloedis begeven. Men
helooft dat de entente een nieuwen stap ge
daan heeft.
In de „Daily Telegraph" leest men
Geen weifeling meer in de blokkade van
Duitschland. Die blokkade zou veel krach
tiger zijn geweest, als het Engelsche ministerie
van buitenlandsche zaken niet zoo buiten
gewoon gevoelig was geweest voor de pro
testen, die onzijdige staten hebben ingebracht
op grond van handelsverlies. Het argument,
dat Engeland moet bedenken in latere oor
logen zelf tot de onzjjdigen kan behooren,
heeft al te veel dienst gedaan. Het komt er
nu op aan den oorlog te winnen, en het is
dwaasheid den uitvoer van belangrijke goede
ren te gedoogen met de kans dat ze door
onzijdige landen in Duitschland komen.
LONDEN, 13 Dec. De leider van de
arbeiderspartij Hadge heeft in een redevoering
te Birmingham gezegd, dat het beter is over
te gaan tot algemeenen dienstplicht dan tot
een voorbarigen vrede.
zal behouden, maar dat wist men eigenlijk al.
Volgens de Kölnische Vofkszeitung heeft de
kanselier zich ditmaal stelliger uitgedrukt dan
in Augustus. Toen sprak hij alleen van
wezenlijke waarborgen, thans van „onder
panden die wij bezitten en die nog voor uit
breiding vatbaar zijn". Ook heeft hij beloofd
„dat wij niet nogmaals de vestingen in Polen
zullen moeten veroveren en dat wij ons vóór
alles er tegen moeten verzekeren, dat België
opmarschgebied voor Engeland en Frankrijk
blijft." Het blad ziet in die woorden in ruwe
trekken een program voor den dag der
vredesonderhandelingen.
De Münchener Post, het hoofdorgaan van
de Beiersche sociaal-democratie, schrijft: „De
wereld heeft nu vernomen wat Duitschland
wil, en zal erkennen, dat Duitschland in het
bewustzijn van zijn innerlijke kracht met
vertrouwen do toekomst tegemoet kan zien.
Welk antwoord zullen we nu van Engeland
en Frankrijk vernemen Op den eisch van
de Fransche socialisten tot teruggave Van
Elzas-Lotharingen heeft de Duitsche sociaal
democratie geantwoord met een beslist neen.
De woorden van Scheidemann en van Lands
berg zullen aan alle onbevooroordeelde toe
schouwers de overtuiging geschonken hebben,
dat het Duitsche volk nog altijd eensgezind is.
BERLIJN, 10 Dec. (V. D.) In de vergade
ring der Vereeniging van Duitsche IJzer- en
Staalfabrikanten werd besloten een telegram
te zedden aan den Rijkskanselier, waarin zij
den wil te kennen gaven vol te houden tot
de overwinning zal. zijn behaald, terwijl zij
de overtuiging uitsprekon, dat het hun ge
lukken zal een vrede te verkrijgen, die bij
de noodzakelijke uitbreiding der grenzen het
Duitsche volk waarborgt, dat het voor de
toekomst beveiligd tegen een overval der
vijandenzich krachtig ontwikkelen kan in
handel en industrie.
WASHINGTON, 10 Dec. De Duitsche
ambassadeur Bernstorff heeft Minister Lasing
medegedeeld, dat de attachés Boy ed en van
Papen, overeenkomstig het verzoek van de
Vereenigde Staten, teruggeroepen zijn. Tevens
verzocht hij, dat hun een vrijgeleide zou
worden verschaft.
Op het kerkhof te Brugge, waar zoovele
Dnitsche gevallenen begraven liggen, werd
dezer dagen, door de zorgen van de militaire
overheid, een gedenksteen geplaatst, die ver
leden week onthuld en aan de burgerlijke
overheid overgedragen werd.
Een groot corps Duitsche officieren, on dei-
wie de admiraal, de commandant van 't ge-
heele marinekorps dat de zeekust bezet houdt,
was tegenwoordig. Voorts was aanwezig de
vertegenwoordiging van het Brugsche ge
meentebestuur, met burgemeester De Visart,
stokoude grijsaard van diep in de tachtig, aan
het hoofd.
Bij de aanvaarding hield de burgemeester
de toespraak. Te midden van het oorlogs
gebeuren, noemde hij wat hier geschiedde
een werk van verzoening en van vrede.
Tegenover den dood staan wij ontwapend.
In den dood worden allen weer gelijk. Wij
weten en vertrouwen, zoo wendde hij zich tot
den Duitschen admiraal, dat gij voor onze
dooden, die zoo menigvuldig ook in uw land
begraven liggen, gestorven aan hun wonden
of in gevangenschap, piëteit zult hebben en
hun graven zult eerbiedigen. Zoo beloven
wij u, uit naam der Brugsche gemeent^ ^e,on,
dat wij deze uwe heilige' plek, waar gij dit
gedenkteeken op de graven uwer helden hebt
geplaatst, zullen in eere houden. Gij kunt
er gerust op zijn Brugge zal dit graf onder
houden als ware het een graf van eigen zoons.
Zichtbaar geroerd, dankte de admiraal voor
de waardige woorden, door den waardigen
grijsaard gesproken.
Maar toen gebeurde iets onverwachts. De
dappere oude burgervader richtte zich wederom
tot den bevelhebber, en vroeg met luider stem,
ten aanhoore dier groote schare militaire en
burgerlijke autoriteiten, of het hem geoorloofd
was nu nog een verzoek te doen.
Spreek, heer Burgemeester, zei de admiraal.
Wilt gi] dan. heer Admiraal, hier de belofte
aan ons geven, dat gij die Brugsche vrouw-
die ter dood veroordeeld is, het leven zult
schenken Wij weten, zij heeft zich aan de
militaire wetten vergrepen. Zij verdient ge
straft te worden. Straf haar zoo zwaar als
ge wilt. Alleen, wij vragen ulaat haar het
leven.
De admiraal werd bleek als een doek. Hij
wendde zich af en raadpleegde met zijn hooge
officieren. Het duurde en duurde wel een
halfuur.
Toen keerde de admiraal zich weder tot den
burgemeester en sprak: De vrouw waarvan
gij spreekt, heeft zwaar misdaan tegen ons.
Feiten van spionnage zijn bewezen. Volgens
onze krijgswet moet zij sterven. Hedenmiddag
drie uur, zoo is het bevel, zal het vonnis
voltrokken worden. Maar om uwentwille:
ik schenk haar het leven. (N. Ct.)
Bij de Geref. kerk alhier is tot predikant
beroepen Ds. Van Halsema te Haastrecht.
DE OORLOG.
BERLIJN, 12 Dec. (Wolff). Officieel bericht
uit het groote hoofdkwartier:
Aan de O.-H. kolonnes, die in het Alba-
neesche grensgebergte den vijand vervolgen,
zijn de laatste twee dagen meer dan 6500
gevangenen in handen gevallen.
Tusschen Rodzaj, dat gisteren is veroverd,
en Ipek heeft de vijand 40 kanonnen moeten
achterlaten.
Na de beslissende nederlagen, door hét leger
van generaal Todorof in een reeks koene en
krachtige slagen de laatste dagen aan Fran-
schen en Engelschen toegebracht, zijn deze
thans in jammerlijken toestand in vollen af
tocht naar en over de Grieksche grens.
De verliezen van den vijand aan menschen,
wapenen en ander oorlogstuig van allerlei
soort zijn, volgens de rapporten van onzen
bondgenoot, buitengewoon zwaar.
PARIJS, 12 Dec. (Havas). Officieel bericht
van het Fransche front in Macedonië
De bewegingen van de troepen der gealli
eerden zijn in goede orde en in de volmaakt
ste kalmte volvoerd.
In tegenspraak met de berichten van Duit
sche, O.-H. en Bulgaarsche zijde, zijn de ver
liezen der Bulgaarsche troepen veel grooteT
dan die der Fransche en Engelsche. De te
rugtocht van de Fransch-Engelsche troepen
werd noodzakelijk geacht, toen was gebleken,
dat geen verbinding met het Servische leger
te krijgen was.
De smal toeloopende stelling, door onze
troepen voor Kriwolak ingenomen, die de be
zetting van een gunstig front uitsloot, maakte
het wenschelijk, achterwaarts een beter ge
legen i-errein te zoeken. Zoodra zoodanig
terrein was gevonden, is de terugtocht dadelijk
begonnen in zoo volmaakte orde, dat de ge
allieerden al hun materieel konden meenemen.
LONDEN, 10 Dec. (V. D.) Uit Saloniki
wordt op 8 dezer aan de „Daily Telegraph"
geseind
De terugtocht van het Fransche leger uit
de stelling in Servië werd den 7en met succes
en geringe verliezen volvoerd, na 10 dagen
geleden te zijn begonnen. Deze vrijwillige
terugtocht, waardoor natuurlijk de veldhospi
talen, ambulances en treinen achter de nieuwe
stellingen moesten worden gebracht, gaven
aanleiding tot berichten, dat het leger der
bondgenooten in vollen aftocht was, hetgeen
onrust verwekte onder de bevolking van Gev-
LONDEN, 12 December. (Reuter). O'Grady,
socialistisch lid van het Lagerhuis, die deel
uitmaakt van lord Derby's wervingscomité,
heeft in een persgesprek gezegd ervan over
tuigd te zijn, dat er iets als een mirakel had
plaats gegrepen, en wanneer lord Derby's
rapport zou worden openbaar gemaakt, zou
blijken, dat de natie nog nooit iets dergelijks
had volbracht als in de laatste dagen der
werving.
De N. R. C. schrijft
Enkele Duitsche bladen komen nog terug
op de rede van Von Betlimann Hollweg in
den Rijksdag.
Het Berliner Tageblatt is het niet eens
met den socialistischen afgevaardigde Lands
berg, dat de kanselier in zijn antwoord op de
interpellatie-Scheidemann gematigde vredes
voorwaarden in het vooruitzicht hoeft gesteld
en de veroveringsfanatici heeft verloochend.
Het blad heeft de afwijzing van de verove
ringsplannen, door onverantwoordelijke krin
gen en personen verkondigd, in de rede van
Von Betlimann juist gemist.
De Deutsche Tageszeitung, die de zakelijke
wijze, waarop Landsberg heeft gesproken,
prijst, komt niettemin op tegen zijn meening,
dat de verklaring der burgerlijke partijen,
door Spahn afgelegd, in het buitenland de
kansen op vrede zou kunnen schaden. Nadeel
is veeleer, volgens dit blad, te verwachten
van ontijdig aandringen op vrede, gelijk de
socialisten dat met hun interpellatie hebben
gedaan. Ook ziet de Tageszeitung niet de
minste tegenspraak tusschen de verklaring
der burgelijke partijen en de rede van den
rijkskanselier. Beide hebben nl. gewezen op
de noodzakelijkheid van wezenlijke waarborgen
voor de toekomst.
De Berl. Ztg.*am Mittag formuleert enkele
vragen naar aanleiding van de interpellatie
le Acht de Rijksdag, na de in dezen oorlog
opgedane ervaringen, onze oude grenzen in
het Oosten, Z.W. en N.W. voldoende voor de
beveiliging des rijks? 2e Welke waarborgen,
behalve zuiver militaire (strategische grenzen),
aelit de Rijksdag noodzakelijk 3e Beschouwt
de Rijksdag met de verdediging en beveiliging
van het rijk de taak van Duitschland in dezen
oorlog als voltooid? 4e Welke plichten heeft
Duitschland jegens zijn bondgenooten
De Magdeburgische Ztg. schrijft dat de
verklaring der burgerlijke partijen de rede
van den kanselier op nadrukkelijke wijze
onderstreept. Von Betlimann Hollweg, die
over de vredesvoorwaarden der Duitsche
regeering overigens niets nieuws heeft gezegd,
heeft alleen tamelijk duidelijk doen uitkomen,
dat Duitschland niet al het bezette gebied
Griekenland en de entente.
Engeland en de Neutrale landen.
Vredesstemmen.
„Iets als een mirakel."
Duitsche annexatielust.
Teruggeroepen.
Gratie voor een vrouwelijke Spion.
TER NEUZEN, 14 December 1915.
Servisch gevechtsterrein.
De terugtocht der Entente op den Balkan.
De rede van den Duitschen Rijkskanselier.
