Antirevolutionair
voor
nieuws- en Advertentieblad
Zeeland.
Binnenland.
Buitenland.
No. 1265.
Zaterdag 9 October 1915.
13° Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,Franco
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag» en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN.
Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave.
ADVERTENTIËN:
Van 14 regels ƒ0,40. Voor ëlken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE REDACTIE; ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIËN TE BEZORGEN BIJ DEN. UITGEVER.
Alle-stukken voor de redactie be
stemd, te zenden aan den Uitgever,
Vlooswijkstraat 21, Ter Neuzen, met vermel
ding „Aan de Redactie."
Aanname van Advertentiën tot 1 uur op
den dag der uitgave.
V Nadere Toelichting.
In ons isolement ligt onze kracht, is het
gevleugelde woord van mr. G. Groen van
Prinsterer, dat zijn beteekenis nog in geenen
deele heeft verloren.
Natuurlijk niet in dien zin, als zou elke
coalitie of tijdelijk samengaan met andere
staatkundige partijen, ter bereiking van een
welomschreven doel ongeoorloofd zijn te achten.
Integendeel.
Mits slechts het beginsel gehandhaafd blijve.
En juist daarop doelt het woord van „den
veldheer zonder leger."
Zelfstandig zijn en blijven is voor een staat
kundige partij slechts dan mogelijk, indien het
beginsel hoog wordt gehouden.
Daartoe is evenwel noodig, het beginsel te
kennen.
Velen meenen, daar heel gauw mee klaar
te zijn.
Ze zijn niet liberaal, niet socialistisch, niet
Maar wat zijn ze wèl
Geven ze zich klaar en duidelijk rekenschap
van wat hun beginsel eischt
Kennen ze hun program van beginselen
Misschien bij name.
Misschien ook dat nog niet eens.
Te verwonderen is dat tot op zekere hoogte
niet.
De gang van zaken op politiek gebied
gedurende de laatste jaren, bracht vaak mee,
dat de bestudeering der beginselen meer op
den achtergrond werd gedrongen, door de
bespreking van punten van practische politiek.
Maar hoe zal ook dit laatste mogelijk en
vruchtdragend kunnen zijn, indien de bestu
deering der beginselen niet die volle aandacht
wordt gewijd, welke zij eischt?
Ieder lid onzer partij behoorde het program
van beginselen van 1878 in zijn bezit te hebben
en te kennen.
Maar dit is nog niet voldoende.
Het laat zich verstaan, dat een totaal van
21 artikelen, waarin de beginselen voor zoo
velerlei gebied zijn samengeperst, heldere en
kundige toelichting vraagt.
Tot heden bestond die in een werk van
Dr. Kuyper, Ons Program" geheeten. Ook
van de hand van Mr. De Wilde bestaat een
dergelijke, schoon veel beknopter toelichting.
Nu dateert „Ons Program" reeds van 1879.
Het is feitelijk een samenvoeging van ver
schillende (Sfandaard-artikelen. Later zijn ze
meermalen herdruktzelfs tot vijf keer toe.
Echter voldeed deze uitgave 'den auteur
niet geheel.
Een breedere, nadere toelichting onzer be
ginselen lag reeds lang in zijn bedoelizg.
En in zijn grijzen ouderdom is hij nog in
staat ons aan te bieden een Nadere Toelichting
reeds bijna geheel gereed.
Met blijdschap zal zeker ieder anti-revolutio
nair deze verhandeling begroeten.
Het wordt een werk van 1100 bladzijden,
waarvan een 650 gewijd zijn aan de Beginselen
de rest aan de Toepassing.
De prijs is hoog.
Toch zal, wie gaarne dit boek bezit doch
wien de hooge prijs afschrikt, licht zijn wensch
vervuld kunnen zien.
Immers, maandelijks verschijnt slechts 1
aflevering van minstens 64 bladzijden, tegen
den prijs van f 0,70.
Met eenigen goeden wil kan dus deze Nadere
Toelichting in veler bezit komen.
Dat zulk een breede plaats aan de bespreking
der Beginselen werd gegund, kan niet anders
dan tot blijdschap stemmen.
Gretig zal deze toelichting worden gelezen.
Natuuriijk geldt ook hier wat Dr. Kuyper
in de Voorrede van „Ons Program" schreef
„Toch onderstelle niemand, dat deze herdruk
op onze volgreeks den ijk poogt te zetten
van éénig geldende of alléén rechtzinnige
uiteenzetting der anti-revolutionaire leer.'"
Maar ook met dit voorbehoud, zal elk man
van anti-revolutionairen huize zich gaarne
nederzetten, om van den allezins tot spreken
bevoegden auteur lessen te ontvangen in de
theorie en in de practijk.
Worde daartoe de „Nadere Toelichting"
druk gekocht engelezen.
Z.
V Weer een commissie.
Er is dan een commissie benoemd om
Al weer een commissie? vraagt ge.
Zijn er nog geen genoeg
Nu ja, er zijn er nog wel zóó veel niet, dat
we, zooals Het Volk het in zijn laaatste nom-
mer even beschaafd als gematigd uitdrukte,
binnenkort gevaar loopen te „stikken van de
kommissies", maar toegestemd moet, dat er
al heel wat van die soort verzamelingen zijn.
En even grif moet toegegeven, dat commis
sies vaak uitmuntende „kapstokken" zijn,
om er een en ander aan op te hangen.
Toch zij men niet haastig in zijn oordeel.
Da commissie, thans benoemd onder voor
zitterschap van Dr. Bos, kan uitnemend werk
verrichten.
Mits ze het doe met spoed.
Zij heeft tot taak „te onderzoeken op welke
wijze een tijdelijke belasting kan worden in
gericht, welke ten doel heeft buitengewone
vermeerdering van inkomen of van vermogen
als direct of indirect gevolg van den oorlogs
toestand te treffen."
Ze moet ook wetsvoorstellen geven.
Een belasting dus op oorlogswinst
„Het Volk" sputtert tegen die commissie.
Het voorziet er weinig goeds van.
Het duurt toch te lang. En er komt toch
niets van. Enz.
Het Volk kent korter weg.
Snij kort en goed de vette ham maar aan.
Het weet wel, waar die hangt.
Evenwel blijkt hoe langer hoe meer, dat de
kwestie van „oorlogswinst" zulk een eenvou
dige niet is.
De billijkheid dient ook hier betracht.
En de benoemde commissie kan in dezen
nuttig werk doeu.
Moge ,'dan spoedig het resultaat van haar
arbeid binnen zijn.
In een maand of drie kan ze heel wat ver
werken.
Zoolang heeft het toch nog wel tijd.
Z.
TIJDELIJKE BELASTING OP OORLOGS
WINSTEN.
Bij Kon. besluit van 5 dezer is
1. ingesteld een staatscommissie, die zal
hebben te onderzoeken op welke wijze een
tijdelijke belasting kan worden ingericht, welke
ten doel heeft buitengewone vermeerdering
van inkomen of van vermogen als direct of
indirect gevolg van den oorlogstoestand te
treffen, met opdracht haar verslag met de
noodige wetsvoorstellen uit te brengen aan
Onzen minister van financiën
2. bepaald, dat de commissie, wanneer dit
voor het beter volbrengen van hare opdracht
haar nuttig mocht schijnen, zich zal kunnen
verdeelen in sub-commissiën
3. in de commissie benoemd
tot lid, tevens voorzitter
dr. D. Bos, lid van de Tweede Kamer der
Staten Generaal.
KAMERVERKIEZING ASSEN.
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
overwegende, dat, ten gevolge van het over
lijden van Mr. C. Th. Van Deventer, in het
kiesdistrict Assen een verkiezing moet plaats
hebben voor een lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal, heeft bepaald, dat die
verkiezing zal plaats hebben op Donderdag
14; October e.k., de stemming, zoo noodig, op
Dinsdag 26 October d. a. v., de herstemming
zoo noodig, op Donderdag 4 November d.a. v.
TWEEDE-KAMERVERKIEZINGEN.
District Assen. Van betrouwbare zij
de verneemt de „Tel" dat voor de Candida
tuur voor de Tweede Kamer, district Assen
(vac.-Mr. Ch. T. van Deventer), zoo goed als
zeker een keuze zal worden gedaan uit de
heeren Prof. Dr. Ph. A. Kohnstamm, te Am
sterdam, W. O. A. Koster, secretaris van den
Vrijz.-Dem. Bond te 's-Gravenhage en Jhr.
Mr. Dr. E. A. van Beresteijn burgemeester
van Veendam.
Dr. KUYPER EN DE VRIJE UNIVERSITEIT.
Het volgende „ingezonden" bevat De Stan
daard
Geachte Redactie
De Senaat der Vrije Universiteit te Amster
dam verzoekt u vriendelijk onderstaand be
richt wel in De Standaard te willen opnemen.
„De Senaat der Vrije Uuiversiteit heeft in
zijn vergadering van 'l Oct. 1915 de volgen
de motie aangenomen
„De Senaat der Vrije Universiteit, gezien
hebbende de beschouwingen van Dr. A Kuy
per in genummerde driestarren van De Stan
daard over de Juridische Faculteit dier Uni
versiteit.
„Verklaart te betreuren, dat Dr. Kuyper,
hoewel nog hooglecraar dier Universiteit, zon
der eenige voorafgaande gedachtenwisseling
in haren kring, genoemde faculteit in het open
baar besproken heeft op een wijze, die het
vertrouwen in hare- verhouding tót den voor
haar onderwijs geldenden grondslag ernstig
schaden kan."
U Tuj voorbaat dankend,
Namens den Senaat voornoemd:
C. v. GELDEREN, h. t. rector.
F. W. GROSHEIDE, fa. t. ab actis.
Amsterdam, 2 Oct. 1915.
KEURING LANDSTORM JAARKLASSE 1912.
De Minister van Oorlog heeft de Commissa
rissen der Koningin uitgenoodigd, de regeling
van de keuring voor de jaarklasse 1912 zoo
danig te wilien vaststellen, dat die keuring
vóór half November a. s. aflloopt.
EEDSVRAAGSTUK.
De afdeelingen van de Tweede Kamer heb
ben benoemd tot rapporteurs over het wets
ontwerp tot tijdelijke nadere voorziening be
treffende het eedsvraagstuk de hoeren De
Savornin Lohman, Heeres, Eerdmans, Rutgers
en van Wijnbergen.
De afdeelingen van de Tweede Kamer, die
Dinsdag haar arbeid hervat hebben, hebben
zich allereerst bezig geliouden met het onder
zoek van het nieuwe eedsontwerp. Het ver
luidt, dat zoo goed als de geheele rechterzijde
zich tegen de strekking ook van dit ontweip
heeft uitgesproken. N. R. C.
UITVOER AARDAPPELEN.
Volgens mededeeling van den minister van
landbouw bedraagt de opbrengst van consump
tie-aardappelen dit jaar ruim 8 millioen II.L.
minder dan in 1914, welk kwantum toen werd
uitgevoerd. Met het oog op deze geringere
opbrengst zijn er bezwaren tegen de weder-
opstelling der grenzen.
NIEUW MAANDBLAD.
Door het „Comité voor Militairen" in Noord-
Brabant en Limburg worden plannen over
wogen tot oprichting van een Maandblad, ge
wijd aan de arbeid van 't Comité. Waar
schijnlijk zal het eerste nummer half October
verschijnen.
De redactie wordt gevormd door de heeren
Ds. T. Gerber, Ds. II. W. A. Voorhoeve, Ds.
J. de Vries, Ds. J. J. de Vries en M. Knol
H.Wzn. Het doel is, meer belangstelling te
wekken voor den arbeid van 't Comité, dat
een vijftigtal Tehuizen oprichtte en steunt.
PLICHTSBESEF BIJ AMBTENAREN.
Een der lezers van Het Volk" schrijft:
Het Nederlandsche ambtenaarskorps heeft
over het algemeen, ook in het buitenland, een
goeden naam. Als bewijs echter, aan welke
verlokkingen somwijlen onze laag-bezoldigde
en met een eeuwig tekort tobbende onder
geschikte ambtenaren bloot staan, diene het
volgende
Enkele dagen geleden werden twee expor
teurs t.w. tusschenpersonen gearresteerd
wegens omkooping van ambtenaren. Deze
laatsten was vier duizend gulden beloofd in
dien zij een oogje wilde dichtknijpen bij het
inladen van een iichterscheepje. Behalve het
toegestane zou dan ook een partij lijnolie
ten uitvoer verboden worden ingeladen.
Duizend gulden kregen zij alvast vooraf. Dit
bedrag werd door hen aangenomen en gedepo
neerd bij hun inspecteur. Tot inlading kwam
het niet, daar de politie de verleiders vóórdien
in arrest nam. Zou het echter te verwonderen
zijn indien zwakkere broeders voor deze ver
leiding waren bezweken Vierduizend gulden
en vooruitzicht op nog meer. Zij konden ge
makkelijk „binnen" komen werd hen gezegd
Het kommiezenkorps kan trotsch zijn op
zulke leden en wij eveneens. Het zijn ook
twee partijgonooten.
DE STEENKOLENQUAEST1E.
Het Kolenbureau heeft Maandag aan de
contractanten van Duitsche steenkolen een
circulaire gezonden, waarin het volgende
wordt gezegd
Tot ons leedwezen moeten wij u mededeelen,
dat voorloopig in Duitschlami geen nitvoer-
consenten te verkrijgen zijn voor magerkolen,
anthraciet, Esskolen, briketten (met inbegrip
van eivormbriketten.)
Voorts is de uitvoer der overige kolensoor-
ten r.og verder beperkt, zoodat thans voor
die soorten slechts mogelijkheid bestaat om
de helft te leveren van het kwantum, waarop
oorspronkelijk door ons bij de distributie ge
rekend was.
De levering der in den aanhef genoemde
soorten is dus voorloopig onmogelijk, terwijl
voor die Duitsche kolensoorten, waarvoor nog
uitvoer consenten te krijgen zijn, de impor
teurs voorloopig slechts verplicht zijn om 50
'Ier verkochte hoeveelheden te leveren.
Door ons worden nog steeds pogingen aan
gewend om den uitvoer van grootere kwanti-"
teiten mogelijk te maken.Mochten deze
pogingen een gunstig resultaat hebben, dan
zullen wij de meerdere kolen pondsgewijze
over de bestaande contracten verdeelen.
(Hbld.)
UITVOERVERBOD.
Bij K. B. 2 Oct. is verboden den uitvoer
van cokes, zoomede van allen honig.
DE OORLOG.
De N. R. C. schrijft over
DEN TOESTAND.
Het groote nieuws is de ontslag-aanvrage
van het Grieksche kabinet.
Over de beteekenis van deze gewichtige
tijding tasten we nog in het duister. Het
vermoeden is echter gewettigd, dat de crisis
ontstaan is naar aanleiding van de expeditie
der entente-mogendheden naar Saloniki, waar
tegen Griekenland echter slechts voorden
vorm heeft geprotesteerd en de spanning
tusschen Griekenland en Bulgarije.
We weten verder dat er tusschen koning
Konstantijn en Wenizelos, zijn minister-presi
dent, verschil van meening heerscht ten op
zichte van de buitenlandsche politiek. Dat
verschil van meening is reeds aan den dag
getreden, toen de landingsexpeditie van de
entente mogendheden aan de Dardanellen be
gon. Zij hadden de Grieksche regeering haar
medewerking gevraagd en Wenizelos had die
medewerking reeds toegezegd, toen de Koning
met zijn vete tusschenbeide kwam. Wenizelos
moest aftreden en plaats maken voor Goenaris.
Maar toen de nieuwe Kamer bijeen kwam,
bleek Geenaris niet het vertrouwen van de
volksvertegenwoordiging te hebben en Weni
zelos kwam opnieuw aan het bewind, juist
op een tijdstip, dat wederom de buitenlandsche
staatkunde een zeer kritiek stadium was in
getreden. Bulgarije had een overeenkomst
