die niet op mijn haastige vragen antwoorden.
Aan het andere uiteinde van de straat treft
een granaat de tramremife en gooit een regen
van groote klinkers en een wolk van puin
omhoog. Het kabaal is langzamerhand sterker
geworden op zijn minst zijn twee batterijen
nu bezig, de schoten komen nu ook uit de
richting van Boom.
Later, als ik in den kelder zit, hoor ik de
schoten op grooteren afstand knallenik ver
onderstel, dat telkens gedurende zekeren tijd
onder bepaalde helling gevuurd wordt. Later
op dein avond wordt de helling gewijzigd, en
de rayon vergroot. Zoo werkt men de stad
methodisch af. Gedurende een uur hebben
wij niets meer je lijden. Hier en daar komen
mannen, die ik nog niet gezien had, uit de
ramen kijken men ziet geen enkele vrouw
zenuwen zijn ook wel op een zware proef
gesteld.
In den avond ga ik nog eens op versch
brood uit. Op straat zie ik alweer van die
militairen, die daar niets te doen hebben. Als
ik hen vraag, wat zij weten van het slagveld,
geven zij ontwijkende antwoorden, en zij maken
niet den indruk, alsof zij van plan zijn, er
weer heen te gaan. Wat beteekent dat alles
toch Het huis van den apotheker in de
Arendstraat is met groote liclitontwikkellng
uitgebrandlangs de kroonlijst is de vlam
naar het volgende perceel No. 56 overgegaan
en de bovenste verdieping begint al te branden.
Gelukkig zijn er nog heel wat huizen tusschen
dit en'het door mij bewoonde.
Opeens weer een gefluit dichtbijik werp
me in een deuropening achter een arduinen
post, maar het was niet noodigde bom is
wel dichtbij, maar in een andere straat ont
ploft later blijkt, dat de pastorie getroffen
is, die dan ook weldra in vlammen opgaat.
Overal in de stad is brand. Boven de huizen
hangt een dichte rook, die een spookachtig
rossig licht omlaag werpt, In alle richtingen
een rood schijnsel, dat laag blijft hangen
soms even hier en daar een vuurtong, die in
den nacht omhooggeworpen wordt.
Later in den nacht een helwitte schijn. Het
zijn de petroleumtanks, door de overheid in
de Schelde geleegd, en waarin de overblijfselen
in brand gestoken zijn.
Mijn nachtrust wordt slechts zelden onder
broken soms een zware ontploffing in onze
buurt. Als ik daardoor wakker schrik, hoor
ik het ononderbroken en ondragelijk geknal
vau in andere wijken barstende projectielen
door den nacht. En als ik aandachtig luister,
daarachter een zacht geloei van vlammende
gebouwen.
In het veroverde Antwerpen.
Ik heb, zoo meldt een correspondent van
de Telegraaf d.d. 12 October een bezoek aan
Antwerpen gebracht. Wat de vernieling van
het bombardement betreft het volgende
Van de Schoenmarkt is de rechterzijde ge
heel vernield en op de Place Verte, het café
Royal en het hotel de l'Europe. De huizen
in de Van Breestraat op den hoek van de
Volks- en Geuzenstraat, hebben hetzelfde lot
ondergaan.
In de Brederodestraat en Paleisstraat liggen
eenige huizen in puin, evenals het klooster
en een huis in de St. Josephstraat. Verder
zijn vernield, drie huizen in de Hertoginne-
straat, twee in de Breidelstraat, te Berchem,
het weeshuis voor meisjes, negen huizen in
de Lambertstraat, hoek Mechelsche steenweg,
en in de Groote Handstraat een school en
drie huizen.
Te Cogelslei zijn veel huizen gebombardeerd.
Te Borgerhout hebben vooral geleden de
Fonteinstraat, de Beukestraat en de Ilooge-
weg. Het Zuidkwartier is bijna geheel ver
woest.
In tegenspraak met vroegere berichten, zij
gemeld, dat op de Nationale Bank, het Paleis
van Justitie, het Centraal Station en den
Dierentuin, geen bommen zijn gevallen. Totaal
zijn een paar honderd huizen totaal vernield.
De toestand in de stad is kalm. Veel
menschen keeren reeds terug en eenige zaken
zijn weer geopend.
Verhalen uit Antwerpen.
Teruggekeerde reizigers verhalen, dat, terwijl
Donderdag het binnenkomen en verlaten van
Antwerpen slechts van 4 tot 6 uur des morgens
en des avonds toegestaan werd, deze bepaling
nu is opgeheven. Er zijn meer café's geopend,
benevens enkele winkels. Zaterdag was weer
voor het eerst versch brood verkrijgbaar ge
steld. Melk was evenwel nog niet te koop.
De trams rijden nog niet. De waterleiding is
op vele plaatsen hersteld. Zaterdagmorgen
werd een vleeschhouwerij door Duitsche ma
trozen opengebroken, doch het vleesch dat
zich daarin bevond, was reeds bedorven,
Op straat was het nog zeer stil. De Duit
sche bezetting gedroeg zich goed en wisselde
groeten met de voorbijgangers. Op de hoeken
van vele straten zijn mitrailleurs opgesteld,
terwijl bij de middenstatie op de Keizerlei
veldgeschut achter zandbarrikaden opgemerkt
was.
Er bevonden zich nog niet veel vluchtelingen
op den terugweg naar Antwerpen. Een Ne
derlander, die per rijwiel naar Antwerpen
reed om de schade op te nemen, was er ge
tuige van, dat zijn metgezel, eveneens een
Nederlander, door een Duitsch soldaat van
zijn rijwiel werd beroofd. Men wilde ook het
zijne afnemen. Hij protesteerde evenwel, ook
toen men hem een bon tot betaling aanbood.
Een luitenant, tot wien onze zegsman zich
wendde, liet hem vrij uitgaan en berispte zijn
ondergeschikten.
Andere soortgelijke gevallen, die denzelfden
afloop hadden, geven den indruk, dat een
gepast flink optreden in geval van nood en
een tijdige indiening van gerechtvaardigde
klachten veel tot handhaving van goede rechts
toestanden kunnen bijdragen. Een Nederlan
der, te Kiel woonachtig, vond zijn huis open
gebroken en de bedden beslapen, doch niets
vernield. De Duitsche soldaten, die een onder
dak hadden gezocht en hun voedsel in de
woning hadden toebereid, lieten zelfs een
groot petroleumstel bij hem achter.
Van Maandag af zal hier een blad ver
schijnen onder den titelAntwerpsche Tijdin
gen. Het gemeentebestuur en de Duitsche
Kommandantur hebben er het toezicht over.
Alle Duitsche, Fransclie, Engelsche, Neder-
landsche en andere berichten zullen er in
opgenomen worden, zonder eenige censuur.
De redactie staat onder leiding van het ge
meenteraadslid mr. Karei Weyler. Het blad
wordt gedrukt op de persen van de Gazet
van Antwerpen.
De toestand blijft geruststellend. De paniek
onder de vluchtelingen aan de grenzen is on
gemotiveerd. De Nederlandsche consul-gene
raal is eveneens zeer optimistisch. Ik kan
niet anders raden aan al wie hier nuttig werk
kan verrichten, gerust terug te keeren. Alle
stads- en staatsambtenaren, onderwijzers en
onderwijzeressen, die een strenge straf willen
ontloopen, dienen zich te haasten op hun post
terug te zijn.
Ik verneem dat de welmeenende burgers,
die de lieden aan de grens gerust gaan stellen,
vaak slecht onthaald worden. Het is pure
onzin. Alles is hier volkomen kalm.
Antwerpen herleeft.
Toen ik Zondagmorgen aldus leest men in
de N. R. Crt. gewekt werd door het geschel
van een Duitsch muziekkorps en van uit mijn
slaapkamer een blik wierp op de Groenplaats,
bleek dit duidelijk.
Het zonnetje speelde tusschen de bladeren
der boomen. De stafmuziek der Duitsche
mariniers gaf voor het hotel een matmée(het
is heden de herinneringsdag van den slag bij
Leipzig) en op de Groenplaats wemelde het
van Antwerpenaren, die met hun Zondagspak
aan en lachende gezichten een feestelijken
indruk maakte.
Uur bij uur ziet men de drukte toenemen.
Heden waren er wel tienmaal zooveel winkels
weer geopend als gisteren en dat gaat zoo
gemoedelijk en kalm, alsof Antwerpen als
Belgische stad ingeslapen was en als een
Duitsche garnizoensplaats ontwaakt. Bij de
banketbakkers en in de lunchrooms staan
kranige luitenants hun gebakje te verorberen
en kijken naar Vlaamsche schoonen, die weder
gepoederd en gefriseerd door de straten wan
delen. Alleen de verbrande huizen hier en
daar herinneren eraan, dat Antwerpen be
legerd geworden is.
Van hedenmorgen af hoort men de bellen
der electrische trams weder door de straten.
De lijnen 1, 3 en 5 hebben den dienst hervat.
De andere volgen morgen of overmorgen.
Aan de gasfabriek werken thans 300 man.
Anders waren er 1200. Met de waterleiding
zal het wel langer duren. Het buizennet is
geheel gaaf gebleven, maar de pompiurichtin-
gen te Waelhem zijn zwaar beschadigd, zoodat
geen voldoende druk kan verkregen worden.
Men moet zich dus te Antwerpen met pompen
behelpen, die echter, omdat Antwerpen een
oude stad is, in bijna ieder huis aangetroffen
worden.
Voedsel is er ruim voldoende. En de prijzen
zijn op het oogenblik lager dan voor het beleg.
Brood, ook heerlijk witte brood, is verkrijgbaar
tegen 13 a 14 ets. per K G. Boter kost 3
fr. per K.G. Melk 10 ets. per L. Ook vleesch
is goedkooper dan anders. Alleen is er gebrek
aan petroleum, die 227s ets. per L. kost en
deze zal nog veel duurder worden.
Op het hoofdbureau van politie vernam ik,
dat bijna geen enkele onordelijkheid sinds de
komst der Duitschers voorgekomen is. Slechts
twee gevallen van ruw optreden der Duit
schers vernam ik. Het kan niet anders gezegd
worden de Duitschers gedragen zich correct
en, naar ik van menschen, die uit Brussel
kwamen, verneem, treedt men daar oneindig
veel strenger op.
Aan het verbodsuur om na 8 uur op straat
te loopen, wordt niet streng de hand gehouden.
Winkels en café's moeten om 7 uur worden
gesloten.
Werklieden zijn door het gemeentebestuur
van Antwerpen aangenomen, om de puin-
hoopen op te ruimen. Het Duitsche bestuur
laat aan het gemeentebestuur geheel de vrije
hand in het bestieren der stad. Baron von
Bodenhausen is thans gouverneur van Ant
werpen en omtrek. Von Hüne, de Duitsche
generaal der infanterie, is commandant van
de stad. Majoor Schwabe is de bevelhebber
der politie.
Ik bezocht heden verschillende hospitalen.
Het Belgische Roode Kruis zorgt alleen voor
de Belgische en Engelsche gekwetsten. In
de zalen van den Dierentuin, welke tot hos
pitaal ingericht zijn, liggen er 125. In het
gebouw der Predikheeren thans een kleine 50.
Dit zijn meest ernstige gekwetsten. De andere
waren voor den val van Antwerpen naar
Ostende overgebracht. In de militaire hospi
talen liggen alleen Duitsche gekwetsten. Het
aantal is niet te bepalen en wordt geheim
gehouden. De meesten gaan zoo spoedig
mogelijk naar hun vaderland terug. De af-
deeling Antwerpen van het Belgische Roode
Kruis zorgt ook voor de vluchtelingen, die
geen onderkomen meer hebben.
Heden werd aan hen 10,000 K.G. brood uit
gereikt.
Binnen eenige dagen zullen er te Antwerpen
een of meer Vlaamsche couranten verschijnen.
In het hotel Weber is een kranten-kiosk ge
plaatst, waar de Düsseldorfer Zeitung ver
kocht wordt. Het nieuws daarin is één
da» oud.
Behalve de treinen van Merxem naar Holland
rijden er nog geene. Zaterdag zijn er twee
militaire treinen uit Brussel naar Antwerpen
vertrokken, maar deze zijn niet aangekomen,
omdat de spoorweg nog niet in orde was.
Van het Belgisch staatsspoorweg-personeel
hebben er zich een 150 man aangemeld, om
weder te werken. De spoorlijnen om Antwer
pen zijn echter voor het grootste gedeelte
beschadigd. Men is druk bezig het net te
lierstèllen.
De post voor binnen de stad zal, naar de
Duitsche gouverneur mededeelde, Donderdag
of Vrijdag weder bestellen Enkele bijpost
kantoren zijn ingericht voor de Duitsche veld
post, die uitstekend werkt.
Met een Duitschen officier ben ik langs de
forten van den binnensten gordel gereden.
Ze zijn niet erg beschadigd. Voor de forten
Rille en Liefkenshoek |waren door de Belgen
versperringen aangebracht. Deze zijn 's nachts
met dynamiet vernietigd. Zooals men weet,
bestaat de bezetting van Antwerpen uit Duit
sche mariniers. Ongeveer de helft is Zondag
morgen vertrokken in de richting Oostende
om dat te bezetten.
Zaterdagnacht zijn er in de militaire hospi
talen talrijke Duitsche gekwetsten binnenge
bracht. Volgens een staf-officier moet er
tusschen Oostende en leperen op het oogen
blik hevig gevochten worden. Een Ameri-
kaansche journalist die van Gent kwam ver
telde mij dat er ook te Gent vele gekwetsten
worden binnengebracht. Het moet vaststaan
dat er in die richting een hevige slag aan den
gang isi
Zondagmorgen werd voor het eerst in de
O. L. Vrouwe Kerk, de kathedraal van Ant-,
werpen, een mis gehouden voor de Duitsche
soldaten. De mis werd opgedragen door een
Duitschen aalmoezenier, geassisteerd door
matrozen els misdienaren. Het muziekkorps
der marine gaf daarbij toepasselijke muziek.
Na afloop hield de Duitsche priester een pre
dikatie dit was de eenige maal dat ik de
Duitschers in Antwerpen zich hoorden ver-
hoovaardigden over hunne overwinning. De
priester dankte God, Die hun de zege gegeven
had. De enkele burgers die ook in de kerk
aanwezig waren en toevallig Duitsch verston
den, verwijderden zich met tranen in de oogen.
In hun kerk was thans een priester van hun
eigen godsdienst bezig, te roemen over den
val van Antwerpen. Het trof mij dat ik nog
slechts enkele weken geleden een priester in
dezelfde kerk God had hooren smeeken om
het Belgische vaderland te bewaren.
Ik heb gisteren bericht, dat naar ik vernam,
advocaat Franck niet is benoemd tot burge
meester van Antwerpen hij is voorzitter van
de commissie van bijstand bij het bestuurder
gemeente en treedt op als plaatsvervanger
van burgemeester de Vos, die ongesteld is.
Het gevecht in de Noordzee.
De kruiser Undaunted, die een werkzaam
aandeel heeft gehad in de vernieling van vier
Duitsche torpedojagers in de Noordzee, is een
van de allernieuwste pantserdekkruisers en
een zustetschip van de Arethusa, die bij Hel
goland heeft gevochten. Deze kruisers hebben
een waterverplaatsing van 3600 ton en loopen
29 mijl.- Hun wapening bestaat uit 2 kanonnen
van 15.2 c.M. en 6 van 10.2 c.M. Zij hebben
turbine-maehines met 37,000 Pk. vermogen.
Hun groote snelheid maakt hen zoo geschikt
om als „leiders" van de flotieljes torpedo-jagers
dienst te doen. De Lance, Lennox. Legion
en Loyal, die de Undaunted vergezelden, be
hoorden ook tot de nieuwste klasse van
torpedo-jagers die in 1913 op stapel waren
gezet. Zij hebben een waterverplaatsing van
950 ton, een snelheid van 3132 mijl en 3
kanonnen van 10.2 c.M. Evenals de kruisers
van de Undaunted-klasse worden zij met olie
gestookt en hebben zij turbine-machines
(25,000 P.K.). De Lance had ook voor Hel
goland meegevochten.
Het Nieuws van den Dag verneemt uit
IJmuiden
De bemanning van de Eemstroom deelt
mede dat zij in den slag 1 Duitsche torpedo-
boot(jager zag zinken, twee stonden in brand,
1 vluchtte.
Zoo juist, te middernacht, zijn hier twee
stoomtreilers binnengekomen, de Nelly Gesina
en de Catharina. De opvarenden, nog vol
van het gebeurde, doen mij een levendig
verhaal.
Hedenmiddag half 4 lagen zij stil te visschen,
de wacht aan dek, de overigen beneden
Plotseling waren zij midden in een zwaar
gevecht. Er werd hevig geschoten. Alle
kwamen aan dek en zagen zich omringd door
een aantal oorlogsschepen, blijkbaar Engelsche
en Duitsche. Zij telden er stellig 15.
De granaten vlogen in iedere richting, zoodat
zij in groote angst verkeerden, niet wetende
waarheen te koersen. Het gevaar was niet
denkbeeldig, want op de Nelly Gesina werd
de lijn van een der vischballen stuk geschoten.
De afstand was zoo gering, dat men op
sommige schepen torpedovernielers blijk
baar, want het waren vierpijpers de matro
zen aan de stukken kon zien staan.
Een kleinere boot stoof met groote snelheid
vlak langs de Nelly Gesina heen en aan alle
kanten werden de beide treilers omzwermd
door vreemde schepen. Daar men begrijpelijk
op lijfsbehoud was bedacht, werd het verloop
van het gevecht niet geheel gevolgd, maar
toen de treilers op de vlucht gingen, zag de
bemanning toch duidelijk twee oorlogsvaar
tuigen in brand staan en een ander zinken.
Ook zag men duidelijk verschillende onder
zeeërs opduiken.
Op Verschillende plaatsen werden groote
waterzuilen opgespoten. Een granaat viel zoo
dicht bij de Catharina, dat het water haar
boord overspatte.
De opvarenden hadden in grooten angst
gezeten en zij waren gelukkig toen zij eindelijk
uit het gedrang en buiten het bereik van de
kogels waren.
Gevechten in België
Naar verluidt hebben er Zaterdag en Zondag
gevechten tusschen Duitsche en Fransche
troepen plaats gehad bij de plaatsen Zarren,
Ave Capelle en Veurne-Ambacht. De Duit
schers hebben Kortrijk en Yperen verlaten.
Zondagmorgen hebben vele Duitsche troepen
haastig Brugge verlaten en trokken mot hun
geschut in de richting van de Fransche grenzen.
De Duitschers in België.
BERLIJN, 17 October. (Wolff.) Uit het
groote hoofdkwartier
Te Brugge en Oostende is veel oorlogs
materiaal buit gemaakt, o.m. een groot aantal
geweren met schietvoorraad, benevens 200
bruikbare locomotieven.
De Duitschers in Frankrijk.
PARIJS, 17 October. (Reuter.) Het offi-
cieele communiqué luidt
In België zijn de Duitsche troepen, die
West-Vlaanderen bezetten niet voorbij de lijn
Oostende—ThourontRousselaire (Roulers)—
Menin gekomen.
Hun hoofdmacht staat tegenover onzen
linkervleugel. In de streek om Yperen is geen
wijziging gekomen in den staat van zaken.
Op den rechteroever van de Lys hebben
de bondgenooten Fleurbaix bezet, alsook de
omstreken van Armentières.
In de buurt van Atrecht en in die van St.
Mihiel zijn wij voortgegaan met ecnig terrein
te winnen.
De Duitschers in België en Frankrijk.
PARIJS, 18 October. (Reuter). In België
heeft het Belgische leger verscheidene aan
vallen, die de Duitschers op de overgangs
plaatsen over de User (rivier ten Z. van
Veurne (Furnes), die in Frankrijk ontspringt)
deden, afgeslagen.
Op onzen linkervleugel ten N. van het
kanaal van La Bassée hebben de bondge
nooten het front Ginvenchy—Fromelles bezet
en Armentières hernomen. Ten N. van Atrecht
is de dag van gisteren gekenmerkt geweest
door een aanmerkelijken vooruitgang van
onzen kant. Husschen Atrecht en de Oise
zijn wij op sommige punten eenigszins gevor
derd.
LONDEN, 18 Oct. (Reuter.) Het Engelsche
Persbureau deelt mede, dat de Engelsche
troepen goede vorderingen gemaakt hebben.
Bij de vijandelijkheden van de laatste dagen
in het Noorderdepartement hebben de bond
genooten den vijand meer dan 50 K.M. terug
gedreven.
Hat ongeval met de Noordam.
De Noordam van de IIolland-Amerika-lijn
is Vrijdag op weg naar Rotterdam op een mijn
gestooten en thans binnengekomen.
Van Falmouth naar Rotterdam koers zettend,
werd het stoomschip in Duins aangehouden
door een Engelsch marine-vaartuig. Twee
officieren kwamen aan boord van de Noordam.
Zij stelden vast, dat de uitklaring in orde was,
en gaven toen vergunning om door te varen.
Op de vraag van kapitein Krol, welke de
veiligste route naar Hoek van Holland was,
teekende een der Engelsche officieren, op
verzoek van den heer Krol, op de zeekaart
de Noordelijke grens van het mijnenveld aan.
Hij maakte daarbij de opmerking, dat, als de
Noordam ten Noorden van deze grens bleef,
het schip veilig naar den Hoek kon varen.
De gezagvoerder volgde die aanwijzing stip-
telijk op, doch ongeveer 6 mijlen Noordelijk
van de limiet stoomende, stiet de Noordam
plotseling op een mijn. Het was toen kwartier
vóór twaalf voormiddags. Het schip kreeg
een zeer hevigen schok de passagiers schrikten
geweldig op en dachten in de eerste oogen-
blikken, dat de Noordam er geweest was.
Na cle ontploffing en den schok bleek evenwel
weldra, dat, ofschoon de schade, aan het schip
toegebracht, zeer belangrijk is, het met het
ongeval bijzonder goed was afgeloopen. Noch
een van de bemanning, noch een van de
passagiers had eenig letsel bekomen.
Al dadelijk werd vastgesteld, dat de stoom-
stuurmachine, het stuurgerei en het roer totaal
vernield waren. Het roer hangt nu dwars
achter het schip.
Het duikeronderzoek rapporteerde ernstige
schade onder water. De gezagvoerder liet
onmiddellijk na het ongeval alle ruimen peilen.
Daaruit bleek, dat alleen de achterpiek van
het schip was volgeloopenal de overige
ruimen hadden geen water gemaakt.
Het achterpromenade-dek is opgezetde
lieren en stutten zijn gebroken. Vorder is
aan het schip op verschillende plaatsen lichte
