Antirevolutionair
voor
nieuws- en Advertentieblad
Zeeland.
Politieke Vooruitzichten.
FEUILLETON.
ELSJ E-
No. 1095.
Woensdag 18 Februari 1914.
lle Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars,
teuren en Brievengaarders.
Franco
Postdirec-
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN.
Inzending van advertentlCn vóór uren op den dag der uitgave
ADVERTENTIËN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts weemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE REDACTIE;
EN ADVERTENTlfcJ TE BEZOROEN BU DEN UITOEVER.
Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
Rede van den heer C. SNIEENK uit Arnhem
gehouden te Axel.
(II.)
Op militair gebied ziet men, dat de ministers
Bosboom en Rambonnet niet van bezuiniging
op defensie willen weten. En wat wil men in
de sociale politiek?
De minister zegt, in de 10 Februari ver
schenen beantwoording van het verslag le
Kamer, dat hij geen staatspensioen zal invoe
ren. Treub wil echter de ouderdomsverzekering
losmaken van de invaliditeitswet. Om ver
schillende uitvoeringsmaatregelen is ar^Q.e'
369 vroeger in werking getreden. In 191b
begint de ouderdomsverzekering en weezen-
rente te loopen. Het ontwerp armenverzorging,
wil f2 per week aan behoeftigen geven. Uit
gesloten worden echter zij, die tusschen 6o en
70 jaar onderstand hebben genoten van arm
besturen. Nu komt het voor, dat loonarbeiders
tusschen hun 65e en 70e jaar, door werkeloos
heid, hun toevlucht tot het armbestuur moeten
nemen. En deze menschen nu worden in liet
ontwerp uitgesloten. Het komt dus neer op
een aanzienlijke beperking, terwijl bij de ver
kiezingen werd gezegd, dat een uitbreiding
was te wachten. Er is echter een principieele
bemerking. Het doel moet zijn, om de arbeiders
buiten den kring van armenzorg te houden,
hen hoogerop te voeren. Dit wordt niet be
reikt door Treub.
Daar komt nog iets bij. Hij wil do invali
diteitswet wijzigen. Deze wet geeft een rente,
ook aan weezen, tot hun 13e jaar. Door aan
neming van het ainendement-Aalberse komt
*/6 der pternie voor rekening van liet bedrijf
en Vö voor rekening van den arbeider. In de
wet Talma bedraagt de premie in de laagste
loonklasse voor zuiver ouderdomspensioen
2Vio cent. Het maakt dus voor den arbeider
een verschil van ongeveer een halve cent per
week. Voor den arbeider is dus de verzeke
ring Talma te verkiezen boven de wet van
Treub.
De invaliditeitswet moet gehandhaafd wor
den. De intensiteit neemt hoe langer boe
meer toe. Er is een zeer groot verschil
tusschen den arbeider van vroeger en thans.
Een voorbeeld vindt men in den postiljon van
vroeger en den wagenbestuurder der elec-
trische tram, thans. Moge de eerste al wat
EEN KERSTVERHAAL
A D A M A S.
Uit het Bibliotheek-bijvoegsel van de keurige week-
iilustratie „Woord en Beeld."
3)
(SLOT.)
Verwonderd is de Gemeente over den
dominé, die niet als anders meezingt, maar
met zoo diepen ernst op zijn gelaat voor zich
heen zietverwonderd is ze te meer, als na
den Zar.g zijn zwijgen voortduurt. Zóó heeft
ze het nog nimmer gezien.
Eindelijk schijnt hij zich los te kunnen
rukken van zijn gedachten. Hij begint te
spreken over die wondere gebeurtenis te
Bethlehem. Dan vervolgt hij zijn rede met
een schildering van den bitteren dood, dien
de mensclienzoon, de door de Engelen Gods
verheerlijkte Koning van 't Heelal, moest
ondergaan.
En nu hoort de Gemeente, wat straks den
leeraar van ontroering deed zwijgen. In dit
meer dienstjaren hebben, de laatste is altijd
in spanning. Het staat dus met de toenemende
intensiteit in verband, dat jonge arbeiders
gauwer te gronde gaan. Met name zien we
dit in Duitschland, waar de invaliden tot de
ouden staan als 9—1.
Treub wil de invaliditeitswet wel handhaven,
doch wijzigen, in dien zin, dat de rente afloopt,
en op 70-jarigen leeftijd geheel ophoudt, als
wanneer men naar armenzorg overgaat. Up
zich zelf is voor de regeling wel iets te zeggen,
daar de jongere wat meer zouden krijgen.
Anderzijds is het echter een fataal stelsel,
omdat de kring der bedeelden er zeer door
wordt uitgebreid.
Er is nog een moeilijkheid aan verbonden,
en wel deze, dat alles'langs de gemeentebe
sturen moet. De gemeente zou krijgen 11. 50.
per hoofd voor 70 jarigen, behalve voor de
vermogensbelastingbetalenden. W aar in plaat
sen de 70-jarigen nu voor de helft ^ve"> en
voor de helft geen vermogensbelasting betalen,
zal het voor de gemeente geen verschil op
leveren. In groote steden echter zullen meer
niet-betaleuden zijn en in villadorpen meer
betalenden. Het gevolg is dus, dat er een
voordeel aan is verbonden voor de gemeenten
die het niet noodig hebben, er. een nadeel
voor de gemeenten, die het wel noodig hebben.
Er zijn dus practische bezwaren voor de rege
ling van Treub. Deze wil ook de ziektever
zekering en de radenwet intrekken, hetgeen
de Kamer lang zal bezig houden. Ook wil
hij de datum van inwerkingtreding der inva
liditeitswet uitlichten, en als dat gebeurt, dan
ziin wij er nog in geen jaren.
Wat staat te gebeuren, is in geen geval
naar de beloften, bij de verkiezingen gedaan
De vorige week is in de Kamer gevoeid
het debat over de onderwijskwesties. Er
werden pogingen gedaan tot verbetering, ten
behoeve van de onderwijzers. Bij de verkie
zingen was beloofd, dat, als Heemskerk weg
was, het wel gaan zou. Inderdaad is verbe
tering noodig. Bij Duitschland staan wij da,n
ook ver achter. Dat zag men onder liet vorig
ministerie ook reeds in, getuige.de kindertoe
slag, en daarom brak men toen reeds met
het liberaal economisch beginsel. Allerlei
factoren moeten medewerken tot de loonsbe-
paling, dus ook de individueele behoefte.
Cort van der Linden zegt echter, er mets
aan te kunnen doen. Er is geen geld en geen
tijd. Er komt dus niets van verhooging der
onderwijzerssalarissen en onderwijsverbete
ringen Wil de leerplichtwet aansluiten aan
de arbeidswet, dan moet de leertijd veranderd
worden. W illen we niet achter staan bij om
liggende landen, dan moeten we iets doen,
om het intellectueele peil der arbeiders op te
dorpke, waar allen elkander kennen en met
elkander meeleven, weet men ook vam de
ziekte van mooi-Elsje. Al noemt hij haar
naRm niet ieder begrijpt toch, dat hij van
haar spreekt, als hij verhaalt van een jeugdige
zuster, die op dezen gewijden avond worstelt
met den dood.
Doch„Dood, waar is uw prikkel Hel,
waar is uw overwinning
Zoo roept hij 't uit door 't kerkgebpuw.
En dank ligt er in zijn stem, als lnj eraan
toevoegt, dat hel en dood te niet zijn gedaan,
óSik voor déze stervende, door Jezus Christus
onzen Heere
In de ziekenkamer is 't stil. Men loopt op
de teenen, om Elsje, die door een heftigen
hoestaanval óvermoeid is, niet te hinderen.
Slechts met een fluisterwoord nu en dan deelt
men elkander zijn bevinding en oordeel mee.
Frederik, wonderlijk getroost door de woorden
die hij straks van den dominé hoorde, is
kalmer nu. Hij lijdt nog wel, maar t „Waarom
moet ZIJ sterven klinkt niet meer in hem
op. Nu en dan buigt hij zich over het bed,
zijn adem inhoudend, om te luisteren naai
haar ademhaling. En dan gebeurt t somtijds,
dat ze haar oogen opslaat en ze op hem vestigt.
O, welk een teedere liefde ligt er in die blikken
heffen.
Men wil echter gaan peuteren aan de wet
gevingen Heemskerk. Daarom is er geen tijd,
om te bgginnen met arbeidsbescherming.
Geen geld, omdat men niet durft komen aan
liet tarief. Zonder drukking is er echter reeds
veel te halen. Alleen van buitenlandsche
sigaretten en meel reeds enkele millioenen.
Willen we komen tot sociale- en onderwijs
hervormingen, dan moeten de Directe Belas
tingen verhoogd worden, terwijl ook liet tarief
moet worden aangesproken. Voorloopig echter
is alles afgewezen, met de boodschapGeen
geld en geen tijd.
Thans komt spreker tot de onderwijs-com-
missie. In Mei schreef de Vaderlander, dat
financieele gelijkstelling krachtig moest woiden
bestreden. Thans deelt hij mede, nooit tegen
de gelijkstelling van Openbaar en Bijzonder
onderwijs te zijn geweest.
Toen'Cort van der Linden te Groningen als
hoogleeraar optrad, heeft hij bepleit het goed
recht van bijzonder onderwijs. Thans is hij
begonnen, zeer vriendelijk tegen de rechter-
zijde op te treden en middelen zoekend voor
een bevredigend einde van den Schoolstrijd.
We hebben nu een commissie tot voorbereiding
van aannemelijke regelingen tot gelyjkstelling
van Openbaai en Bijzonder onderwjjs. kwam
een rechtsch Kabinet tot instelling eener
commissie, dan zou links wantrouwend zijn.
Had een litiksch ministerie liet getracht, men
zou ook dan vragen: Wat zit hier achter'?
Doch thans hebben we een kabinet, ongeveer
los van de politieke partijen, en daarom zal
de commissie zeer nuttig werk kunnen doen.
We hebben dan ook niet genoeg aan de leus
gelijkstelling, doch ook practische uitwerking
zal er moeten komen.
Moet nu het onderwijs in handen der ge
meente blijven, of zal een ander systeem
worden ingevoerd, waardoor de gemeente
wordt ontlast, en liet een rijkszaak wordt.
Ook moet gewaakt worden dat paedagogische
gelijkstelling wordt verkregen. Hier komt
spreker met een moeilijk vraagstuk aandragen.
Hoe in tal van dorpen geen samenwerking is
tusschen leden der verschillende kerken. Er
moet gewaakt worden voor versplintering,
omdat zeer goed kan worden samengewerkt.
Er is, zegt spi eker, vertrouwen in de onderwijs
commissie. Dit komt, omdat er een politieke
noodzakelijkheid is. Rechts is in het land
machtig, 'hoewel door districtsindeeling men
een verplaatsing naar links kan krijgen.
Wil men het Kabinet Cort van der Linden
laten leven, dan moet links ter wille zijn,
daar men anders wel eens voor een crisis
zou kunnen komen te staan, en waardoor rechts
weer aan het bewind komt.
Ze zeggen meer, oneindig veel meer dan de
zoetste woorden, waarmee ze haar Frederik
ooit heeft genoemd. En hij voelt dit. En hij
strijkt zacht haar over de magere wangen en
liefkoost haar „mijn lieve, lieve Elsje"
Langzaam, ach te schielijk voor Frederik,
vervolgt de wijzer op de oude Friesche hang
klok zijn cirkelgang. Ieder kwartier-uurs, dat
ze door een slag aangeeft, zegt hem, dat 't
einde weer meer genaderd is. En als bij een
schellen slag de zieke, die telkens in sluime-
ringen ligt, even, als verschrikt ze, haar hoofd
afkeert, staat hij op, om de klok te doen stil
staan. Niets mag haar hinderen.
Reeds strekt hij de hand uit naar den
slinger. Maar daar in eens hoort hij met een
helderen klank haar stem weer:
Freek
ï)e heeschheid is verdwenen. Een wonder!
Is dit beterschap? Herstel? Zal ze niet
sterven, maar blijven leven?
Frederik vergeet de klok en komt snel toe-
en.
geloop
at is er, mijn lieve
,,'t Was de klok met, maar de vijand, die
me verschrikte."
De afmatting schijnt geheel verdwenen. Nog
wél zwak, maar toch helder en niet door zoo
lange tusschenpoozen onderbroken komen de
woorden over haar lippen.
De sociaal-democratie heeft bijzondere rede
nen, om gunstig gestemd te zijn. Wanneer
de schoolstrijd opgelost is, zullen naar hun
meening arbeiders, die thans bij rechts zijn
aangesloten, de gelederen der sociaal-demo
craten betrekken. Deze factoren hebben ten
gevolge, dat links wel wil.
Is eenmaal een overeenstemming in de
commissie bereikt, dan zal deze ook in de
Kamer worden verkregen. We hebben ons
dan ook voor te bereiden op het einde van
den politieken schoolstrijd, en na te gaan,
welke gevolgen daaruit kunnen voortvloeien.
We krijgen ook grondwetsherziening en uit
breiding 'van het kiesrecht. Daarover hebben
we ons te verheugen. De wet-Van Houten
trekt een willekeurige lijn. Verwoont iemand
enkele dubbeltjes meer of minder, dan is men
kiezer of geen kiezer. Dit is niet verdedigbaar
en daarom hebben we de aanstaande wijziging
toe te juichen. We hebben echter niet alleen
te rekenen met het feit, dat het aantal kiezers
zal worden uitgebreid, maar ook met de
commissie vau uitwerking der evenredige
vertegenwoordiging. Ihans bestaat de districts
indeeling, wat ten gevolge heeft, dat, wat
meerderheid van het volk is, de minderheid
heeft in de Kamer. Alle partijen en groepen
zal men tot haar recht moeten laten komen.
Iedere groep krijgt zijn toekomend deel. Er
is evenwel een moeilijkheid, daar er wel
honderd beginsels van evenredige vertegen
woordiging zijn. De politiek zal echter krach
tiger opleven. Thans heeft men districten,
die zeker rechts of links zijn, en daar verslapt
men. Tengevolge van de nieuwe regeling zal
dus de politiek op hooger peil komen. De
politieke coalitie zal blijven bestaan, doch
alleen in de Kamer.
In de toekomst zullen in het politieke leven
merkwaardige dingen gebeuren. Men vraagt
reeds, of in de toekomst ook plaats en taak
zal zijn voor Christelijke partijen, van grooten
invloed. Op deze vraag wordt een ontkennend
antwoord gegeven, iroelstra zei reeds, dat
rechts, op godsdienstige leuze vereenigd, in
de politiek geen beteekenis zal hebben; in
't maatschappelijke langzamerhand echter wel.
Er is verschil op te merken tusschen de
partij-verhoudingen rechts en links.
Bij links merkt men op de oud-liberalen,
welke bestaan uit enkele individualistische
geleerden, groot-handelaren, groot-industriëe-
len en grootkapitalisten; de unie-liberalen,
waar men niet zoo zeer een principieele af
scheiding vindt, hoewel het arbeiderselement
wordt gemistde vrijzinnig-democraten, die
leven uit een organische staatsgedachte, zijn
tegen de oud-liberale idee, en hebben steun
geleverd voor de sociale wetgeving. Daarom
njai" vervolgt ze. „Maar nu is het
ook voorbij. Hij zal me niets meer kunnen
doen, is me zoo-even beloofd voorbij
voorbij
Frederik, zijn ouders, de burinnen allen
voelen een heilige siddering over zich komen.
Voorbij't Is een juichtoon die ze doet
hooren, een overwinningslied over de macht,
die daar-even haar nog den doorgang heeft
willen betwisten, maar wijken moest voor den
Koning der eere.
Voorbij, alle leed en smartVoorbij, alle
zonde en schuld! Voorbij
,,'t Wordt tijd de domi né
moet ko men"
De woorden komen weer langzaam, t bpreken
valt haar weer moeilijker. Onduidelijker ook
is haar stem, alsof de tong niet meer vaardig
is tot zijn dienst.
Vader Wolbers ontvangt een wenk van
moeder. Hij staat op, om, zoo vlug als zijn
voeten hem kunnen dragen, naar de kerk te
gaan.
't Is niet noodig meer. De deur wordt ge
opend, en dc leeraar treedt binnen.
Dadelijk is zijn gang naar het bed. Frederik
legt den vinger waarschuwend tegen den mond
Elsje heeft de oogen weer gesloten: het
spreken heeft haar waarschijnlijk te veel
vermoeid.
DOOR
O.D AO "JLJ" j T
