Antirevolutionair
nieuws- en Advertentieblad
ooor
Volkseenheid.
FEUILLETON.
Langs eigen Spoor.
No. 1072.
Woensdag 26 November 1913
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,Franco
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd on Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN.
ADVERTENTIËN;
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend,
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE REDACTIE; ABONNEMENTEN
Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
Het was niet te verwonderen, dat in Neder
land na 1813 het streven der leidende stads-
lieden er op gericht was, de eenheid des volks
en van den Nederlandschen staat zooveel
mogelijk te bewaren en te bevestigen.
Men had van de heillooze verdeeldheid in
de 18e eeuw zulke wrange vruchten geplukt.
Naast het meest bekrompen provincialisme,
waardoor de zeeprovinciën geen geld over
hadden voor een behoorliik leger, dat de
Oostelijke en vooral de Zuidelijke grenzen
kon verdedigen en de landprovinciën geen
oog hadden voor de noodzakelijkheid van een
flinke vloot, die onzen handel afdoende kon
beschermen en aanvallen van de zeezijde
afslaan was het land verscheurd geworden
door de jammerlijke twisten tusschen Prins-
gezinden en Patriotten.
Die twisten waren nu voorgoed verdwenen.
Napoleon had ons ongetwijfeld onnoemelijk
veel leed gedaan en zijn ijzeren schepter had
loodzwaar gedrukt op ons arm en uitgeput
volk.
Doch althans in één opzicht was de „Fran-
sche tijd", die overigens door niemand terug-
gewenscht werd, ons ten zegen geweestde
vroegere twisten waren verdwenen en allen
schaarden zich thans om den Souvereinen
Vorst. Oranje werd van nu aan 't symbool
onzer nationale eenheid.
België kwam ons grondgebied vergrooten
en alles werd in 't werk gesteld, om de her
boren staat in politiek en economisch opzicht
zijn vroegere voorname plaats in de rij der
volken weer te doen innemen.
Men weet, op welk een bittere teleurstelling
dit uitgeloopen is.
De beide deelen, hoe ook aan elkaar ver
want door taal en af komst, die echter zoozeer
verschilden, watgodsdiensten maatschappelijke
belangen betrof, waren te lang gescheiden
geweest, om weer aaneen te groeien.
Het bleek onmogelijk, door éénzelfde wet
geving beider behoeften en wenschen te
bevredigen en in 1830 kwam het tot de lang
verwachte uitbarsting, die eindigde met een
volledige scheiding.
Het was inderdaad eene verlichting voor
de Noordelijke gewesten, dat men België kwijt
raakte en een band was verbroken, die op
den duur voor beiden te knellend was ge
worden.
40) door ZELANDIA.
En thans rijst dat'schrikbeeld met onweer
staanbare kracht. Waar is Emile? Zal hij
nooit komen Ze staat op ze neemt weer
plaats. En ze staat toch weer opnieuw op
en ze luistert, of geen sleutel klikt in het slot,
of geen voetstap kraakt op de trap.
IJdele hoop, telkens weer. Ze schuift het
gordijn open, en kijkt de straat in. Bleek
licht de morgen reeds door den natten, dichten
mist.
Ze huivert en Iaat het gordijn weer vallen.
Nog wacht ze eenige minuten, die haar teleur
stelling slechts volkomener maken. Ze kan
het niet langer harden slaat een kale, ver
sleten mantel om en wandelt de trap af. De
oogen van het groote fraaie mansportret
schijnen haar na te staren.
Ze dwaalt door de straten, die nog tamelijk
leeg zijn. Menig werkman, die zich naar fa
briek of werkplaats begeeft; werpt een ver
wonderden blik op haar. En zij doolt verder,
doelloos.
Het wordt levendiger op de wegen, waar
Thans was Nederland in werkelijkheid één
en zou het voortaan één blijven.
Ongelukkig genoeg had men omtrent die
eenheid al heel zonderlinge opvattingen.
Geen natuuronderzoeker wien het ontgaat,
dat in het rijk der schepping bij eiudelooze
verscheidenheid in kleur en vorm, in lichaams
bouw en geaardheid een hoogere eenheid
valt te bespeuren,
Al zingt elk vogeltje „zooals het gebekt is",
wie kan ontkennen, dat juist dit duizend-
stemmig vooglenkoor zich oplost in één har
monisch loflied ter eere van Hem, die de
gevleugelde zangers schiep door zijn macht
woord
Zou het aardrijk er schooner uitzien, indien
elke bloem en iedere plant in kleur en vorm
gelijk was aan de andere
Integendeel, juist dat elk harer zich kan
ontplooien naar haren aard en aldus de
grootste verscheidenheid ontstaat, maakt al
de schoonheid van Flora's kinderen uit.
Die verscheidenheid der deelen doet aan
de eenheid van 't geheel niets te kort neen,
doet ze des te beter uitkomen.
En nu meenden onze vrijzinnige macht
hebbers in de 19e eeuw, dat het onder de
menschen net andersom was.
Dat men heel de Nederlandsche jeugd moest
opkweeken volgens één modelmoest groot
brengen met één geestelijk voedselmoest
dwingen te groeien naar één paedagogisch
keurslijf of dat anders de volkseenheid
zou te loor gaan.
In hun beminnelijke bescheidenheid achtten
zij zich zeiven geroepen en bevoegd, uit te
maken, welke geestelijke spijze voor allen
paste.
Wat hun geviel, moest naar aller smaak
wezen.
Niet elk ouder voor zijn kind beslissend,
volgens welk beginsel en in welken geest het
zou opgevoed worden neen, zij matigden
zich 't recht aan te zeggen, wat voor alle
kleine Nederlanders in 't vervolg de alleen
zaligmakende school zou zijn.
En dat alles, zoo 't heette, opdat de volks
eenheid niet verbroken en voortaan de vrede
onder de zonen van 't zelfde vaderland niet
weer gestoord zou worden.
Niet minder groot dan ten opzichte van
onze vereeniging met België is op dit gebied
de teleurstelling geweest.
Ondanks alle kunstmatige banden, waar
mede de natie aan de school, door de keur
meesters als de voor allen passende gestem-
nog steeds de dikke mist hangt en alles en
allen omhult.
Scherp ziet ze rondin geen enkel voorbij
ganger herkent ze, dien ze zoekt.
Toch geeft ze den moed niet verloren de
eene straat na de andere loopt ze afze
moet hem vinden. En dan zegt ze weer tot
zich zelf, dat Emile wellicht thans reeds thuis
is, terwijl zij hier rondloopt. Zoo slingert
haar hoop en vrees beurtelings, als een baar
der zee. Met bevend hart spoedt ze zich op
nieuw naar haar woning, maar vindt alles,
zooals ze het liet. En ofschoon ze schier niet
meer voortkan, toch gaat ze de trap weer af
en vangt opnieuw haar zwerftocht aan trooste
loos dolen door drukke straten en langs een
zame wegen, duizendmaal bedrogen in haar
schuchter hopen.
De mist is opgetrokken 't loopt reeds tegen
den middag. De zon glanst over de bedrijvige
stad en vaagt de herinnering weg van den
triesten morgen. Niet voor haar, somber blijft
haar stemming, ja, hoe schooner zegepraal de
zonneschijn viert op de kille mist, hoe meer
haar gezichtseinder zich als in dichte nevelen
aan haar oog onttrekt; hoe donkerder ver
schiet haar beangstigt. Plotseling verneemt
ze het fluiten eener locomotief. Onwillekeurig
heft ze het hoofd omhoog en tegelijkertijd
schiet een gedachte door haar brein, die nieuwe
peld, vastgehecht was, scheurde reeds half
Nederland zich daarvan los.
En hoe staat het met de eensgezindheid
onder hen, die nog altijd de openbare school
heeten te eeren als het symbool en den waar
borg onzer nationale eenheid
Och arme
Lees wat in ons Persoverzicht uit de Midd.
Courant werd overgenomen aan het adres
der openbare onderwijzers.
Niet de tegenstanders breken thans de
openbare school afdat doen zij, die bij elke
gelegenheid op hoogen toon beweren, dat zij
haar eeren als 't plechtanker onzer nationale
eenheid.
De goede Middelburgsche durft het niet te
zeggen, zooals ze het meent, omdat ze de af-
brekers te zeer noodig heeft in den strijd
tegen de „clericalen."
Daarom slechts een zeer zachte vermaning.
Indien zij uitsprak, wat haar op 't gemoed
ligt, ze zou met ons erkennen hoe langer
hoe meer blijkt, dat de bevordering van onze
nationale eenheid door middel van de openbare
school is uitgeloopen op een groot fiasco.
Het volksleven laat zich niet dwingen in
een omgehangen keurslijf.
De ware eenheid tiert slechts in het land
der vrijheid
V Arme Bondsmannen.
't Is met oprechte deelneming, dat ik dit
schrijf.
Ge hebt u verleden zomer zoo dapper
geweerd.
Het pleit gevoerd met weergaloozen ijver.
Ge hebt bevlijtigd met onvolprezen in
spanning, de Nederlandsche natie het dogma
van de neutraliteit, zelfs de allerabsoluutste,
in te prenten.
Het kind mocht slechts ontvangen wat des
kinds was.
Voor dat kind geen Bijbelsche verhalen.
Geen godsdienstig onderricht.
In den naam van het kind kwaamt ge op
voor. het kind.
En ge spoordet uw medeburgers aan, uit
pure naasten liefde en vrijheidszin, hun stem
uit te brengen op mannen van de Roode Vaan,
öf van de Concentratie, öf nu ja, in elk
geval op iemand anders dan een candidaat
der Christelijke partijen.
En bij de herstemming hebt ge mee gedaan
in den Bond van Concentratie en Sociaal-
democratie.
We herhalen het: met weergaloozen ijver.
En thans
Moeten we niet zeggen arme Bondsmannen
Daar zit, als gevolg van uw energie, (hoe
hoop wekt. Ze weet, dat Emile vaak met
de buurttreinen reist, om aan zijn speelzucht,
en welk eente voldoen. Haastig wendt ze
haar schreden naar het station en schaart zich
onder de wachtenden.
Daar naderen reeds de passagiersin geen
hunner herkent ze Emile. Maar ze vertrekt
niet. Straks komt immers weer een trein,
en straks weer éen, en wéér eenZou
ze niet wachten 1
Maar ook déze hoop wordt vorijdeld. Hoe
lang ze ook moge wachten 't is al te ver
geefs. Reeds verscheidene treinen heeft ze
afgewacht. Eu opnieuw ontmoedigd en geheel
teleurgesteld, maakt ze plan, maar weg te gaan.
Ze steekt een halverwege het plein weer over,
maar 't is, alsof een geheimzinnige macht haar
vasthoudt en nogmaals richt ze, bij het gillen
eener binnenkomende locomotief de schreden
naar den uitgang van het station.
Daar komen ze weer, de reizigers. En ze
monstert ze van nieuws aan.
Plotseling wordt haar aandacht getrokken
dóór een jongen man. Waarom weet ze zelf
niet, ze meent hem te kennen, ontmoet te
hebben en wel onder zeer bijzondere om
standigheden, maar waar en wanneer Ze
dringt wat verder naar vorende jonkman
nadertze weet het, ze herinnert zich
t Is Frans Gravels.
is ze verspild, niet waar een man op den
ministerszetel.
Een man van vrijzinnig-democratischen huize.
En die man heeft j.l. Vrijdag gezegd
„Ik stel mij voor, dat een zendeling
s morgens zijn taak begint met een gebed.
Nu kunnen kinderen van andersdenkenden
van de bijwoning vrijgesteld worden. Maar
als nu het volgende uurtje lezen wordt be
oefend, dan zou ik er geen bezwaar in zien,
dat ook de kindertjes van Mohammedanen
iets lezen omtrent de verhalen van Jozef en
zijn broeders, Daniël in den leeuwenkuil, de
jongelingen in den vurigen oven, of van den
barmhartigen Samaritaan. Wanneer dan in
het volgend uur de zendeling laat schrijven,
dan heeft het mijn sympathie, wanneer hij op
het bord zet: „De vreeze des Heeren is het
het beginsel der wijsheid."
Moet het u het harte niet pijnen, deze
woorden te hooren uit dien mond? Is dit nu
de dank voor uw streven Hebt ge daarvoor
uw laatste man in het vuur gebracht, om
thans uw theorieën te zien omkegelen door
uw eigen geestverwant
Tragisch einde van zulk een heroieken strijd.
Z.
V De Driebond.
Indië moest verlost worden van de verder
felijke leiding van den Gouverneur-Generaal.
Het kon niet wachten. Geen dag en geen
nacht.
Indië was in gevaar.
Zoo heette het in den tijd van de concen
tratie-koorts.
En toen is de driebond gekomen.
Die zou het verlossingswerk uitvoeren.
Dr. Scheurer (a.-r.) heeft het in de Tweede
Kamer juist en scherp gezegd.
Die driebond werd gevormd door
de vrijzinnigen met hun manifest
de Chineezen
en de bus met ringgits (rijksdaalders).
Natuurlijk schaamt nu ieder deftig concen
tratie-man zich over dien driebond.
Vooral de Chineezen wil men graag kwijt.
En 't heet nu, dat, ja, wel geld inkwam
van die Chineezen, maar de vrijzinnigen
hadden er niet het initiatief toe genomen.
Ondertusschen had men het geld toch,
wetend van welke zijde het kwam, dankbaar
aanvaard.
En dat is nu nog niet het allerergste.
Geld is er noodig voor elke politieke actie.
Maar dit geld werd gegeven met de kenne
lijke en uitgesproken bedoeling den Gouverneur-
Generaal onmogelijk te maken.
Want ook in Indië was de lastercampagne
Alsof het haar vijand was, deinst ze achter
waarts; maar ze kan haar oogen niet van
hem afwenden levendig komen haar de woor
den van verontwaardiging voor den geest, door
hem op dien bewusten laten avond gesproken,
woorden, die haar alweder herinneren aan
Emiles losbandig gedrag.
Onbewust het voorwerp te zijn van zulk
een aandachtige beschouwing, (stapt Frans
voort. Onwillekeurig valt zijn blik op de ver
magerde, bleeke vrouw.
Verrast staat hij stil.
Neen, vergissen is niet mogelijk, dat is
Emiles moeder. En hij heeft zulk een harde
boodschap voor haar. Hij heeft op zich ge
nomen haar te zoeken op het hem bekende
adres; daar ziet hij zich er geheel onverwacht,
voor geplaatst. En het wreede woord stokt
hem in de keel.
Hij staat stil, als hij bij haar gekomen is.
Even licht hij, beleefd van aard, en getroffen
door den lijdenden aanblik der ongelukkige,
den hoed.
„Ik zou u graag even willen spreken,
juffrouw."
Verwonderd, angstig zelfs, ziet ze hem aan,
maar slaat bijna dadelijk de oogen neer als
een schuldige.
(Wordt vervolgd.)
Inzending van advertentiSn vóór uren op den dag der uitgave.
V i -re Dcvnnnciu tti 1 r>!3M lllTfiPVPD
