Hntirmlutionair ooor nieuws- en Advertentieblad Zeeland. -f.n advertentie te bëzoroen bu den uitoever Nationaal Christelijk School- congres. FEUILLETON. No. 1054. Woensdag 15 October 1913 lle Jaargang. De verdwenen ingenieur. ABONNEMENT: Per drie maanden binnen. Ter Neuzen ƒ1,- per post: voor Nederland ƒ1,10. Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, teuren en Brievengaarders. INGEZONDEN STUKKEN TE Franco Postdirec- Dït blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd op Feestdagen, bij den Uitgever D. H. LITTÖOIJ Az. te TER NEUZEN. Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave. ADVERTENTIËN: Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend. Advertentiën voor dit blad worden aangenomen tot 's namiddags I UUR op den dag der uitgave. De vorige week werd te Utrecht dit eeiste Congres gehouden, dat zeker voor ons Christe lijk schoolwezen van groot belang zal zijn. Wij konden het tot onzen spijt niet bijwonen en moeten dus volstaan met een paar rede voeringen uit De Rotterdammer over te nemen. Vrijdagmorgen werd in „Tivoli' de derde Algemeene Vergadering gehouden. Prof. Woltjer Opent deze vergadering met te doen zingen Ps. 86 vs. 6„Leer mi| naar Uw wil te handelen" leest voor het laatste hoofdstuk van liet Evangelie van Mattheüs en doet het gebed. Prof. D r. H. B a v i n c k, hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam houdt allereerst een rede over „Richtingen in de paedagogiek. Paedagogiek is een wijsgeerig vak, en hangt ten nauwste met theologie of philosophic saam. Wel worden in den laatsten tijd verschillende pogingen beproefd, om dien band los te maken en aan de paedagogiek een volkomen zelf standig bestaan te verschaffen. Maar deze pogingen kunnen niet slagen, omdat de op voeding altijd een antwoord onderstelt op de vragen naar oorsprong, wezen en bestemming van den mensch, en dit antwoord niet door eenige exacte wetenschap, maar, indien ooit mogelijk, alleen door godsdienst of wijsbe geerte aan de hand kan Worden gedaan. De geschiedenis der opvoeding en van hare theorie bevestigt dit bij alle volken en in alle tijden. 'Zoo is liet ook te begrijpen, dat liet Chris tendom in leer en practijk der opvoeding een groote verandering aanbracht. Wel is liet in zichzelf geene paedagogiek, evenmin als liet een sociaal of een politiek stelsel of cene of andere sociale wetenschap is. Maar wijl liet den mensch in den weg van wedergeboorte tot een burger van liet hemelrijk maakte en in eene nieuwe, kinderlijke relatie tot God stelde, had liet toch op heel het leven in maatschappij en staat, in wetenschap en kunst, en ook op liet onderwijs en de opvoeding den machtig- sten invloed. Dat komt ook daarin uit, dat, toen het Christendom in den loop der eeuwen zich in verschillende kerken en belijdenissen splitste, elk van deze in het gemeenschappelijk opvoedingsideaal weer hare bijzondere en eigenaardige wijzigingen bracht Daarnaast vonden, vooral sedert de Renais sance verschillende andere opvoedingsidealen ingang, die alle in meerdere of mindere mate een wijsgeerigen oorsprong hadden, en vooral door de Aufklarung en de nieuwere philoso phic tot eene uitgebreide heerschappij kwa men. Met name oefende het speculatieve rationalisme van Hegel op school en ondei vv ijs in de negentiende eeuw een machtigen invloed uit, en dreef beide in eene eenzijdig intellec tualistische richting, die bovendien nog door den bloei der natuurwetenschap versterkt en door de psychologie van Herbart bevorderd werd. Maar sedert ongeveer 1870 is tegen dit intellectualisme uit verschillende oorzaken eene sterke reactie ontwaakt. De belolte, dat het geld, aan scholen uitgegeven, op ge vangenissen bespaard zou blijven, bleek met vervuld te zijn. De ellende der maatschappij nam in de 'laagste standen hand over hand toe. De wetenschap bleek bij voortgezet onderzoek onmachtig tot oplossing der diepste problemen. Ziel en léven en zelfs de natuur schenen, naarmate ze heter bekend werden, te meer mysteriën te bevatten. Vooral liet moderne schoolwezen werd een ondoordring baar struikgewas van dwaasheden, vooroor deelen en misgrepen genoemd het vernietigde al het goede in het kind, zijn drang naar kennis, zijn vermogen van waarneming, zijne zelfstan digheid en persoonlijkheid, en het vervulde hem met angst en schrik, bezorgde bloed armoede en zenuwzwakte, veroorzaakte met zelden zelfmoord het ware te wenschen, dat er een zondvloed kwam, die 't van de aarde verdelgde. En ook al was de critiek gelukkig niet altijd op zoo hooge tonen gestemd, liet werd welhaast aller overtuiging, dat aan ons stelsel van onderwijs en opvoeding, dat jaren aaneen als der volmaaktheid nabij werd geacht, ontzaglijk veel ontbrak. Hervorming moest er dus komen, niet hier of -daar, op enkele punten, maar geheel en al, radicaal in liootd en leden. En zoo zijn dan do ontwerpers en de bouw meesters in alle beschaafde landen aan den arbeid gegaan. Ze zijn hoofdzakelijk in vier groepen te onderscheiden. De eerste wordt gevormd door lien, die, evenals voor heel onze cultuur, zoo ook voor ons schoolwezen geen anderen hechten grondslag kennen, dan dien liet Christendom in eene of andere van zijne kerkelijke belijdenissen biedt. Ofschoon liet de moeite rijkelijk loonen zou, deze groep do revue te laten passeeren, kan dit tijdshalve, hier ter plaatse en in dezen kring, worden nagelaten en tot eene latere gelegenheid uit- Slechts zij de opmerking veroorloofd, dat deze groep een breede phalanx vormt, eene vastere positie inneemt en sterker gewapend is dan meestal hare tegenstanders zich diets maken, en dat zij ook ons in den strijd hier te lande met moed bezielen, tot volharding aansporeu en ook nog beter, dan tot dusyei het geval is, van wapenen voorzien en beide tot aanval en tot verdediging ons toerusten '^Een tweede groep wordt gevormd door hen, die paedagogiek willen doen rusten op eene van die idealistisch getinte philosophiëen, welke onder den naam van het moralisme (de onafliankelijke moraal) van Salter, het pragmatisme van James, het voluntarisme van Wundt, de Geistespliilosophie van Eucken, de évolution créatrice van Henri Bergson enz. haar intrede in de moderne wereld hebben gedaan. Ze zijn onderling in vele opzichten onderscheiden, maar ze komen toch alle hierin overeen, dat zij de evolutieleer in verbinding Drengen met en dienstbaar maken aan de theologie. In de natuur gaat alles mechanisch en naar vaste wetten toe, maar ten slotte heeft zij in den mensch een wezen voortge bracht, 'dat toegerust is met verstand of geest of intuitie, met zedelijk bewustzijn of apper ceptie of wil, en dat daardoor in staat is, om zich je wenden en tegen haar (de natuur) zich te keeren, haar mechanisme en noodwen digheid te breken, en haar te beheerschen en te leiden naar zijn wil. Daarom is de mensch voor opvoeding vatbaaren die opvoeding dient vooral, om hem beide naar lichaam en naar geest sterk te maken, om zijn wil te oefenen, zijn karakter te vormen, zijn gemoed te vestigen, zijn persoonlijkheid te ontwikkelen. Niet alleen onderwijs en gymnastiek zijn daar toe als middelen dienstig, maar ook kunst en godsdienst en zedelijkheid. Oppervlakkig en eenzijdig intellectualisme heeft deze paedago- gische krachten versmaad en uit de school verbannen, maar ze moeten weer met eere worden binnengehaald, want ze zijn onmis bare middelen tot volmaking van den mensch. Tot een derde groep zijn allen te brengen, die deze paedagogiek onafhankelijk willen maken van alle metaphysica en ze daartoe willen bouwen op de moderne maatschappij Wanneer een vreemdeling Mïmchen bezoekt, en door een der voornaamste straten wandelt, zal zijn oog plotseling getroffen worden door liet gezicht van een waar paleis. En staan blijvende, zal hij aan zijn gius vragen „Welke Croesus woont daar toch waarop de gids zal antwoorden„Dr. Diesel, dat gelukskind In 1870, toen de Franscli-Duitsche oorlog uitbrak, was Diesel een knaap van tien jaar. Zijn ouders woonden destijds te Parijsde knaap was daar ook geboren. Maar de Fran- sche furie zag, omdat de Fransche legers zoo schrikkelijk geslagen werden, overal verraad en joeg alle Duitschers, die in Parijs woonden, over de grenzen. De jongen wist er later veel van te ver tellen. Het was trouwens een harde slag voor de ouders. Zij werden uit hun brood gestooton, en de toekomst zag er donker uit. Het kan echter vreemd loopen in de wereld die tengere jongen is de roem en de kroon van zijn ouders gewordenhij was een ge- horen genie, en moet als uitvinder naast groote mannen als Edison, Marconi en Zeppelin worden genoemd. De grondgedachte van zijn uitvindingen ont wikkelde Diesel reeds in 1893 in een uitvoerige brochure, doch de practische bezwaren in de uitvoering waren zoo groot, dat er nog ver scheidene jaren van noesten arbeid noodig waren, voordat de eerste Diesel motor aan do markt werd gebracht. Diesel verkocht zijn uitvindingen voor hooge prijzen, en zij hebben aan den machinebouw een ontwikkeling ge geven, zooals men zulks sedert het ontstaan der stoommachine niet heeft gekend. Verleden jaar reisde Diesel naar Amerika, om collega Edison te ontmoeten. Het was een merkwaardige ontmoeting, en deze ko ningen op liet gebied der uitvinding drukten elkander hartelijk de hand. Edison zat destijds in het zonderlinge denkbeeld vast, dat het latere menschdom best 130 a 150 jaar zou kunnen worden, en verzekerde op zijn eere woord aan Diesel, dat deze op z'n gemak honderd jaar zou halen indien hij maar Edison's voorschriften op hygiënisch gebied wilde op volgen. Weinig eten, weinig slapen, veel op klompen loopen dat was zoo wat de hoofdzaak, wat de Amerikaansche Aesculaap vertelde. Diesel luisterde met plechtigen ernst naar de gezondheidsredenen, hem door den grooten meester medegegeven, en dat was maar goed ook, want het was Edison's stokpaardje. En daaraan is het dan ook wel voornamelijk te danken geweest, dat er zoo'n hechte vriend schap tusschen de beide uitvinders gesloten werd. Diesel had een aantal vijanden maar luj triomfeerde in spijt van hun vijandschap, en niets bleef- er voor lien over dan de nijd, die volgens den wijzen Spreukendichter een ver rotting der beenderen is. De grootste geesten der eeuw zochten met hem in aanraking te komen men stelde er een eer in, met liem een gesprek van vier volzinnen te hebben ge voerd keizers en vorsten noodigden hem tot een bezoek aan hun hoven. Diesel scheen in zijn karakter Duitsclie degelijkheid en Fransciie geestigheid met el kander te vereenigen.. Bovendien bezat hij het gereserveerde, dat in liet zelfbewustzijn van den voornamen Amerikaan wortelt. Toch moet dit niet zoo worden verstaan, alsof hij stug en trotsch zou zijn geweest. In geenen deele. En het strekt liern juist tot groote eer, dat hij, in spijt van zijn buitengewoon succes, zoo bescheiden* bleef, en do verdiensten van andere kunstenaren, die zijn uitvindingen verbeterden, ten volle erkende. Hij bleef eenvoudig in zijn manieren ook toen hij dat Müncliener paleis betrok, dat hem f600.000.had gekost: ver van eiken bluf, een fijne, aristocratische geest, bij wien zich de geringsten des volks thuis gevoelden, en die door zijn eerlijkheid en rechtschapenheid aller achting waardig was. Allen, die liern daar in Münclien in den liuiselijken kring: naast zijne beminnelijke gade, zijn twee zonen en zijn dochter ontmoetten, werden getroffen door liet bijna idyllisch geluk, of op de moderne wetenschap. Eerstgenoem- den zijn weder te verdeelen in zulke paeda- gogen,' die de maatschappij ondergeschikt maken aan een individu, en andere, die den individu subordineeren aan de maatschappij. Van de individualistische paedagogiek zijn Max Stirner en Fr. Nietzsche de grondleggers, daarna Ellen Key met II. Pudor, A. Bonus, L. Gurlitt e.a. de bouwmeesters geweest. Terwijl ze tegen heel de moderne maatschappij de cultuur hun banvloek slingeren, ijveren zij in de school met geweldige passie voor het recht, de vrijheid, de zelfstandigheid, in één woord voor de majesteit van het kind. En ze voeren alle met zachter of met heller kleuren de leuze in hun schildwer am wenigsten erzielit, erzieht am besten. Maar anderen stellen zich lijnrecht tegen over hen, hebben een diepen indruk ontvangen van het hedendaagsche sociale leven en meenen daarom den individu vóór alle dingen te moeten opvoeden tot lid der maatschappij. Dat geschiedt op veelszins uitnemende wijze en in gemachtigden zin hij Natorp in zijne sociale paedagogiekliet wordt reeds veel eenzijdiger voorgesteld in de staatsburgerlijke opvoeding van Dr. Kerschensteiner te Mun- chen, die in den modernen, democratischen industriestaat door Berufsbilding tot Allgemein- bildung en door den hruikbaren mensch tot den idealen mensch wil komen nog radicaler treedt dit opvoedingsideaal op in de paeda gogiek van Paul Bergmann, die de rechten der individualiteit ten eenenmale miskent, en op schromelijke wijze de beteekenis der maat schappij overdrijftliet radicaalst en t meest consequent wordt echter deze opvatting ge huldigd door de sociaal-democratische partij, die in haar program zich het meest beperkt tot in afzienharen tijd vervulbare eischen, maar die vandaar voorschrijdende naar Behels uit eenzetting de socialiseering van heel de op voeding bedoelt. Hoezeer er dus in de soci ale paedagogiek allerlei belangrijke verschillen zijn. In haar geheel kenmerkt zij zich toch daardoor, dat zij in onderwijs en opvoeding een middel ziet, waarover alleen de maat schappij (de Staat) te beschikken heeft, en waardoor zij zichzelve in stand houdt en vol- Ouder degenen, die de paedagogiek geheel zelfstandig willen maken, werden boven in de, tweede plaats die paedagogen genoemd, die voor haar een grondslag zoeken in de moderne wetenschap. In het algemeen kunnen deze paedagogen met den naam van positivisten worden aangeduid, maar zij verschillen toch dat dit huisgezin kenmerkte. Daar was een harmonie, die niet zoo dikwijls wordt aange troffen, en zij, die liern kenden, zeiden tot elkander „Aan liet geluk van dien man out- breekt niets Helaas, zij vergisten zich er ontbrak de bestendigheid aan. Men weet, wat er is geschied. Diesel zou van de wereldtentoonstelling te Gent met een paar vrienden naar Londen gaan. Op die reis naar Engeland had hij zich reeds weken te voren verheugd. Het was steeds zijn liarte- wenscli geweest, dat zijn werktuigen onder zijn opzicht in Engeland gemaakt zouden wor den, en die wenscli stond nu vervuld te worden. Fris.ch, gezond, vol nieuwe idealen ging hij te Antwerpen aan boord. De zee was kalm hij wenscli te zijn vrienden des avonds wel te rusten, en giiig naar zijn hut. En den vol genden morgen werd hij gemist Wat is er in den nacht gebeurd Het zal wel altoos een droevig geheim blijven. Men kan niet anders aannemen, dan dat Diesel een graf in de zee heeft gevonden, en aan zijn diepbedroefde weduwe en kinderen wordt misschien niet eens de weemoedige troost gegund, hem een eervolle begrafenis te geven. Broos is alle ondermaansch geluk. Het is een liuis, op zand gebouwd, en de slagregens van den tegenspoed en de kille wind des doods spoelen het aai ver. Eu slechts liet huis, dat op de Rots der ffiuwen verrijst, trotseert dood en graf (De Amsterdammer, Chr. Volksdagblad). iïififtkt»

Krantenbank Zeeland

Luctor et Emergo | 1913 | | pagina 1