Uit de Eerste Kamer.
Biimenlandscli Nieuws.
Korte Berichten.
Uit Stad en Provincie.
Voor Indië (echter) wordt de aanbouw van
een slagschip „ten laste van de Indische geld
middelen" voorgesteld. In hoeverre dit voor
stel deie stuksgewijze „daverende krank
zinnigheid" (in de taal van Het Volk)
verband houdt met een door het Kabinet
aanvaarden van de Indische defensie-voorstel
len, blijkt niet. Het ligt geheel in de lijn van
het bekende rapport, en het is dus vermoedelijk
op dezen grond, dat reeds bij voorbaat, en
waarschijnlijk niet ten onrechte, gerekend is
op den steun der rechterzijde, voor dit van
minister Rambonnet afkomstige voorstel.'
Op het einde van de Troonrede wordt in
een mooie phrase iets gezegd „over de saam-
hoorigheid van Moederland en Koloniën" de
noodzakelijkheid van „volksopvoeding, zich
aanpassende aan de behoefte der verschillende
groepen, waaruit de bevolking bestaat", welke
„opvoeding" bovendien moet „opwekken" tot
verdraagzaamheid op het gebied van den
godsdienst en onderlinge waardeering der
rassen." Indien dit iets meer dan een phrase
beteekent, zal het Kabinet zich dus beijveren
de tradities van De Waal Malefijt en Idenburg
voort te zetten, onder wier regeering ook voor
het gouvernements-onderwijs méér gedaan is
dan onder hun onmiddellijke voorgangers.
Over deze continuïteit in de Indische onder-
wijs-politiek kunnen wij ons slechts verblijden.
Alles te zamen genomen blijkt uit deze
Troonrede, dat de naam „extra parlementair
Kabinet" voor het pas-opgetreden ministerie
niet meer is dan een naam dat de Con
centratie den extra-parlementariër Cort van
der Linden dankbaar mag zijn voor de wijze,
waarop hij voor haar de kastanjes nit liet
vuur wil halen, doch dat ons bedunkens
niet alle waarborgen aanwezig zijn, dat hij
zich bij dezen arbeid de vingers niet branden
zal.
Aan de rechterzijde wordt, naar ons gevoelen,
geen enkele concessie van beteekenis gedaan
die haar zou kunnen verzoenen met de eenigs-
zins zonderlinge wijze waarop het resultaat
van den Juni-strijd in dit extra-parlementaire
Kabinet is belichaamd.
De Standaard vindt, dat de socialisten nu
juist geen bepaalde reden hebben om te
juichen en is van meening dat de Troonrede
er heel anders uitziet, dan men daags na de
herstemmingen zou verwacht hebben.
Ook ter zake van de Defensie van Land en
Koloniën blijft dit Kabinet, min of meer, in
het door zijn voorgangers aangegeven spoor.
Al aanstonds een slagschipdan voortzetting
van de reorganisatie der levende strijdkrachten
voorts verdere voorziening in uitrusting en
verplegingen tenslotte betere regeling van
het verlofskaderal 't welk natuurlijk de
noodige millioenen verslinden zal, en voor de
zestien Socialisten zal zijn om naar te water
tanden.
En nu de vijf critieke punten.
Voor Indië geen syllabe tegen missie of
kerstening, maar enkel generale „opwekking
tot verdraagzaamheid op het gebied van den
godsdienst", dus zoowel van de Christenen
jegens de Mohammedanen als van de Moham
medanen jegens de Christenen. En zoo ook
ras tegenover ras.
Van een oorlogsverklaring aan onze missio
naire actie in Indië alzoo geen zweem.
Ten vierde inzake het onderwijs geen enkel
troostwoord ter geruststelling van de dwepers
met het openbaar onderwijs van traktements-
verhooging geen ideemaar eeniglijk een
Staatscommissie, om de quaestie van het bij
zonder onderwijs definitief te regelen, onder
voorwaarden die in de wet te stellen zullen
zijn.
Een zinsnede ons meer dan den Ned. Bond
van Onderwijzers in het gevlij komende.
Kort saamgevat, een Troonrede, die naar
ons zoo ver overbuigt als het verschil in
beginsel slechts even gedoogt, maar wel te
verstaan in termen en uitdrukkingen, die
uiterst rekbaar zijn, en daardoor straks een
bedenkelijk karakter kunnen erlangen. Maar
in elk geval geeft deze Troonrede den hardsten
slag aan de groep der socialisten.
Ons dunkt, heel 't land door zullen de „Ge
nossen" perplex «taan.
Op een andere plaats schrijft de Stand, nog
De heethoofd vergist zich, die reeds bij de
behandeling van de eerste Begrootingen van
dit Kabinet groot spektakel van Rechts ver
wacht.
Over de Stembus die achter ons ligt, over
den val van het vorig Kabinet, en over het
politiek karakter van het Kabinet dat thans
optrad, zal uiteraard breed, en soms scherp,
gediscussieerd worden, maar van de poging
zelfs om ook maar één der Begrootingen te
doen afstemmen, kan geen sprake zijn.
Dit volgt reeds uit de vaste traditie. Nog
steeds immers heeft men bij de optreding
van een nieuw Kabinet er de eerste budgetten
met vlag en wimpel laten doorgaan, en den
strijd geconcentreerd op de antithese der
politieke beginselen.
En ditmaal vooral mag dit met zekerheid
voorspeld, omdat de Begrootingen, gelijk ze
thans inkomen, veel meer product zullen zijn
van den arbeid van het vorig Kabinet, dan
van het nu opgetreden ministerie.
De cardinale strijd in zake de Begrootingen
wacht ons eerst een jaar later.
Wij eindigen ons overzicht met de (r.-k.)
Tijd, die er op wijst, dat het eerste punt van
het concentratie-program, het kiesrecht, door
het ministerie is overgenomen, en gaat dan
voort
In verband met het tweede het Staats
pensioen vernemen wij iets verder, dat
een wetsontwerp tot het kosteloos verleenen
van een ouderdomsrente aan alle
zeventigjarigen, die gedurende een te bepalen
tijd geen ondersteuning genoten van een in
stelling van weldadigheid, nog in den loop
van deze zitting kan worden tegemoet gezien.
Aan alle zeventigjarigenDat is dus voor
werklieden en niet-werklieden. Wat nu het
onderscheid zal blijken tusschen deze koste-
looze ouderdomsrente en het door
het Concentratie-program geëischte Staats
pensioen, blijft af te wachten. Groot
schijnt ons het verschil niet.
Een Staatscommissie zal worden ingesteld,
om te onderzoeken, „in hoeverre een' alge
meen bevredigende regeling (Hoort!
Hoort!) mogelijk is ter zake van de subsidi-
eering van het bijzonder onderwijs en de
voorwaarden, welke daaraan verbonden moeten
worden." Het komt ons voor, dat deze mede-
Reeling voor de vrienden van het bijzonder
onderwijs een dringende aansporing behoort
te wezen, om meer dan ooit op hun hoede
te zijn.
Aan het slot een niet al te duidelijke tirade
omtrent de plannen der nieuwe Regeering in
Indië. Zij wil het „besef van saamhoorigheid
van moederland en koloniën" aankweeken de
volksopvoeding bevorderen, „zich aanpassende
aan de behoefte der verschillende groepen,
waaruit de bevolking in Ned.-Indië bestaat en
opwekkende tot verdraagzaamheid op het ge
bied van den godsdienst en onderlinge waar
deering der rassen."
Verwonderd vraagt men zich af, of met
deze woorden iets nieuws wordt aange
kondigd. Is de bedoeling geen andere, dan dat
zal worden voortgezet, wat reeds thans
in het belang van tie zedelijke en stoffelijke
verheffing van de verschillende elementen der
bevolking ondernomen werd, dan had dit kun
nen gezegd worden. Beteekent het integen
deel, dat een esprit noveau in Indië de
bestuurshandelingen gaat bezielen, dan klinkt
het bedenkelijk.
Vatten wij onze indrukken, welke het
kan niet anders eerste indrukken zijn, te
zamen, dan komen wij tot de conclusie, dat
de tegenwoordige Regcering hare krachten
verre overschat.
Het program, in deze Troonrede ontwikkeld,
is er een, zooals men mocht verwachten van
een regeering, niet alleen van eigen kracht
bewust, maar tevens overtuigd in beide Kamers
der Staten-Generaal op eene sterke meerder
heid te kunnen rekenen.
In een hoofdartikel, hetwelk bij sommige
van onze vrienden tegenspraak uitlokte, be
pleitten wij ettelijke weken geleden, als ge
ringste kwaad het optreden van een uitslui
tend uit de Linkerzijde samengesteld Zaken-
Kabinet, hetwelk zich bij zijne wetsvoor
stellen tot onderwerpen, binnen de neutrale
zone vallende zou bepalen en dat, zoolang
het niet voor een Kabinet van begin
selen moest plaats maken, voor het tot
stand brengen van zoodanige ontwerpen, hulp
zou kunnen vragen en vinden bij de Rechter
zijde tegenover den uitersten vleugel der lin
kerzijde, dien der socialisten.
Een dergelijk ministerie blijkt het tegen
woordige niet. Hoewel, gelijk wij boven
reeds zeiden, hetgeen het eigenlijk wil ten
opzichte van de Invaliditeits- en Ouderdoms-
verzekering en ook nog omtrent andere punten,
ons niet volkomen duidelijk is, meenen wij
toch, dat deze Troonrede voldoende licht geeft,
om aangaande het karakter der regeering niet
langer in den geringen twijfel te verkeeren.
Wij krijgen met haar te doen als een libe
raal kabinet, dat voor de uitvoering van zijn
plannen alleen bij de linkerzijde steun zal
hebben te zoeken.
Vergissen wij ons ook verder niet, dan gaan
wij met dit ministerie een tijdvak, vol van
politieke wisselvalligheden, incohaerentie en
onvruchtbaarheid te gemoet.
Dat dit tijdvak niet al te lang mogë duren,
dat het niet al te veel schade moge toebrengen
aan onze nationale belangen, maar spoedig
voor een vasteren en meer verzekerden toe
stand moge plaats maken, als de ellendige
gevolgen der jongste algemeene verkiezingen
door een nieuwe uitspraak van het kiezers
volk zullen zijn goed gemaakt, is onze oprechte
wensch.
Vergadering van Donderdag
13 Sept.
Geopend 11 uur 10 min.
Voorzitter: J. E. N. baron Schimmel-
penninck van der Oye.
Voorzitter Tweede Kamer.
Ingekomen is een Koninklijk besluit hou
dende benoeming van mr. H. Goeman
Borgesius tot voorzitter van de Tweede
Kamer voor het loopende zittingjaar.
Adres van Antwoord op de Troonrede.
Aan de orde is het gewijzigde ontwerp-adres
van antwoord op de Troonrede
Het luidt als volgt
Mevrouw
1. De Eerste Kamer der Staten-Generaal
waardeert dankbaar het voorrecht, dat zij
Uwe Majesteit, vergezeld van Zijne Koninklijke
Hoogheid den Prins der Nederlanden, wederom
in het midden van de Volksvertegenwoordiging
heeft mogen zien, ter opening van de gewone
zitting der Staten Generaal, in dit jubeljaar
van Neerlands onafhankelijkheid.
2. Aangenaam was het ons van Uwe
Majesteit te vernemen, dat de betrekkingen
met de andere Mogendheden in het afgeloopen
jaar weder van even vriendschappelijken aard
waren als in het vorige.
3. Wij zijn Uwe Majesteit erkentelijk voor
de belangrijke mededeeling ons gedaan omtrent
den algemeenen toestand des Lands en der
Overzeesche gewesten.
4. Met belangstelling vernamen wij, dat
gewichtige voorstellen den Staten-Generaal
ter overweging zullen worden aangeboden.
5. Van harte stemmen wij in met den
wensch van Uwe Majesteit, dat Gods zegen
op onzen arbeid moge rusten.
De algemeene strekking en de verschillende
zinsneden worden zonder debat en z. h. s.
aangenomen.
Het gewijzigde ontwerp-adres wordt z. h. s.
aangenomen.
Aangezien II. M. de Koningin zich niet in
de residentie bevindt, zal Haar het adres
schriftelijk worden toegezonden.
Prins Hendrik te Gent.
Men meldt dd. Woensdag uit Gent
De Prins, vergezeld van zijn adjudant Bijl
de Vroe„. is om half twee te Gent aangekomen,
tot het brengen van zijn voorgenomen bezoek
aan de tentoonstelling. Ter begroeting waren
aan het station Sint Pieter aanwezig baron
de Kerchove d'Exaerde, de gouverneur der
provincie, wiens gast Z. K. II. tijdens zijn
verblijf hier ter stede zal zijn, schepen de
Weert, de waarnemende burgemeester, mr.
Stuart, onze commissaris-generaal, en jhr.
Melvill van Carnbee. In auto's reed men naar
het gouvernementsgebouw, waar een noenmaal
was aangericht.
Van daar zou Z. K. II. omstreeks drie uur
in het Nederlandsche paviljoen aankomen,
waaraan een langdurig bezoek zal worden
gebracht. Daarna staan de Nederlandsche
kunstafdeeling en een thee, aangeboden door
de Belgische commissie, op het programma.
(N. R. Ct.)
Kamerfracties.
De vrijzinnig-democratische fractie in de
Tweede Kamer heeft gekozen tot voorzitter
dr. Bos en tot secretaris mr. J. Limburg.
(Tel.)
De sociaal-democratische fractie heeft mr.
Troelstra weer gekozen tot voorzitter en de
heeren Schaper tot onder voorzitter en K. ter
Laan (den Haag) tot secretaris.
Gekozen werd tot eersten candidaat als
voorzitter der Tweede Kamer de heer Bor
gesius met 53 van de 97 stemmen. Er wareu
30 stemmen in blanco uitgebracht.
Tweede candidaat werd de heer Troelstra
met 52 van de 97 stemmen. Er waren 37
stemmen in blanco uitgebracht.
Derde candidaat werd de heer Van Nispen
(Nijmegen).
De voordracht zal de Koningin worden aan
geboden door een Commissis.
Tweede Kamer.
In de gisterennamiddag gehouden vergade
ring van de Tweede Kamer heeft mr. Goeman
Borgesius het voorzitterschap aanvaard.
Vooraf hield de tijdelijke voorzitter de heer
Lieftinck, een toespraak, waarin hij den afge
treden voorzitter, jhr.Van Nispen, huldigde
om zijn presidentiale deugden, zijn onpartij
digheid en ijver, die hem, zoo zeide de heer
Lieftinck, recht geven op de hulde en den
dank van de Kamer. De heer Lieftinck her
innerde verder aan de groote parlementaire
ervaring van den heer Borgesius, wien het
aan tact, kennis en goeden wil niet zal ont
breken hij vertrouwde, dat de heer Borgesius
een goed voorzitter zal worden.
De heer Borgesius beloofde onpartijdige
leding van de vergadering en vroeg daarvoor
steun en medewerking van de geheele Kamer.
Hij zeide beknopt te zullen zijn, omdat hij
aan de Kamei het goede voorbeeld wilde
geven.
Op beide toespraken volgde hartelijk applaus
De club van vrij-liberale leden in de
Tweede Kamer heeft tot haar voorzitter ge
kozen mr. M. Tydeman Jr., tot onder-voor
zitter mr. W. H. de Beaufort en tot secretaris
den heer F. J. W. Drion.
Blijkens ontvangen berichten kan de
nieuwbenoemde minister van buitenlandsche
zaken dr. LouJon, den 26sten September in
den Haag worden verwacht.
Grond verdwenen.
KRAKAU, 17 Sept. In de nabijheid van
het dorp Szybark is de bodem naar beneden
gezakt. 85 morgen grond verdwenen met de
daarop staande huizen. Er vormde zich een
meer. De bewoners konden zich intijds redden.
Brand op de tentoonstelling
te Gent.
GENT, 18 September. Tegen half een in
den nacht is brand uitgebroken in de restaurant
Rheinland op de Tentoonstelling. Het vuur
is overgeslagen op een voorraadhuis dat aan
het paviljoen der Bakkers en Pasteibakkers
grenst en aan het Burgershuis. Vier gebouwen
zijn vernield. Het vuur heeft een woonhuis
aan den Parkboulevard aangetast. Om half
twee was men het nochtans meester.
TER NEUZEN, 19 Sept. 1913.
Gisterenmiddag had de offlcieele opening
van de Gemeentelijke Hoogere Burgerschool
alhier plaats.
Verschillende autoriteiten waren daarbij
tegenwoordig. O. a. werd opgemerkt de heer
Ten Bruggencate, Inspecteur bij het Middel
baar onderwijs.
Na de plechtigheid werd gelegenheid gegeven
de inrichting te bezichtigen waarvan een zeer
druk gebruik gemaakt werd.
De haven- en kadewerken alhier hebben
eindelijk een plaats gevonden in de staatsbe-
grooting 1914.
Er is nl. een post uitgetrokken voor ver
schillende haven- en kadewerken enz. zoomede
voor aanlegplaatsen voordiepgaande zeeschepen
hier ter plaatse.
Laatstbedoeld plan beoogt, volgens de toe
lichting, het maken van een havenemplace
ment waarin twee havenbassins, in de ge
meente Ter Neuzen gelegen tusschen het
stationemplacement en de staalfabriek aan de,
oostzijde van het kanaal.
De raming van het geheele werk bedraagt
f 600.000.
Een wetsontwerp ten behoeve der ver
klaring van het algemeen nut van het werk
zal worden ingediend.
Met het oog op de mogelijkheid, dat in 1914
met den aankoop van de benoodigde terreinen
zal kunnen worden aangevangen, is een be
drag van f 60.000 uitgetrokken.
De prov. Zeeland heeft een bijdrage in do
kosten toegezegd van f 10.000 gedurende 12
jaar. De eerste termijn dier bijdrage zal in
1914 worden betaald.
Met de spoorwegmaatschappij Mechelen
Ter Neuzen is een overeenkomst gesloten,
volgens welke deze de exploitatie der kaden,
steigers en andere werken op zich neemt.
In de toelichting tot de staatsbegrooting
wordt meegedeeld dat onze gemeentê thans
voor den bouw van een kantongerecht koste
loos een goed gelegen terrein aangeboden heeft
in het midden der stad en de minister stelt
zich voor, dat terrein voor bedoelden bouw
te bestemmen.
Deze kermis zijn er in onze gemeente
bij uitstek veel woonwagens met de noodige
families er bij. Op den weg naar Othene
waren er niet minder dan zeven. De land
bouwers hadden er veel ongemak van en de
heeren durfden dan ook gerust zonder vragen
wat meenemen. Zij moeten zelfs bij een land
bouwer de klavers van het land gehaald hebben
om hunne paarden te voederen. Klachten
kwamen in en Woensdag werden ze door
rijks- en gemeentepolitie verdreven. De bur
gemeesters in den omtrek werden er direct
van in kennis gesteld. Des middags haalde
de politie nog zoo'n stelletje weg van uit de
richting Hoek. Waar dat volkje nu zal trachten
den slag te slaan
Dinsdagavond ontlastte zich boven onze
stad een kort doch zwaar onweder, gepaard
gaande met ontzettende bliksemstralen en
hevige regenvlagen. Deze bui bracht eenige
stoornis in het electrisch licht n.l. op de markt
en omgeving gingen de lampen uit. In som
mige huizen was er een zware lucht waar te
nemen. Door het personeel der electrische
centrale was echter alles weer spoedig in
orde gemaakt.
Sluiskil. Een comisch ongeval gebeurde op
de Cokesfabriek. Daar er geen privaten op
het terrein voor de werklieden zijn, was er
een groote kuil gegraven, waarin men zijne
natuurlijke behoefte kon doen. De vorige
week is daar een werkman tot den hals toe
in gevallen. De put die zeer diep is, was
stampvol, zoodat men wel kan nagaan, hoe
er de man uitzag. Met een waterslang heeft
hem moeten schoonspuiten, wat natuurlijk een
aardige schoonmaak was. Naar men zegt
hebben nog een jongentje en een heer de
vorige week met die put kennis gemaakt.
(Zelandia.)
Hoek. Door de A. N. W. B. is een weg
wijzer geplaatst vóór' de fabriek der firma
Gebr. Kaan, aangevende de richtingen naar
Ter Neuzen en naar Philippine.
Hoek. Dezer dagen werd alhier door de
geitenfokkers-vereeniging „De Eendracht" eene
geitententoonstelling gehouden, die de belang
stelling van een talrijk publiek trok. Bene
vens den bok waren 42 geiten op de tentoon
stelling aanwezig. Bij eene beschouwing der
aangevoerde dieren bleek dat niet alleen een
groot aantal aanwezig was, maar dat daar
onder een sterke groep was van verbeterd ras.
Door de uit geitenkenners bestaande keu
ringscommissie werden volgens de Tern. Crt.
de uitgeloofde premie's toegekend als volgt
Eerste categorie. Witte melkgeiten. Ie pr.
A. van Acker, 2e pr. P. HoughKervink,
3e pr. A. de Keuning.
Tweede categorie. Lammeren. Ie pr. M.
Dieleman, 2e pr. Gebr. Van Opdorp, 3e pr.
P. Haak—Bareman.
Derde categorie. Zeeuwscbe melkgeiten.
Ie pr. A. de Pooter,-2e pr. D. Bommelijn, 3e
pr. J. van der Welle.
De tentoonstelling werd opgeluisterd doorliet
muziekgezelschap „Elk naar zijn krachten."
Woensdagvoormiddag had te Koewacht
