Antirevolutionair
mt
nieuws- en Advertentieblad
Zeeland.
FEUILLETON.
Langs eigen Spoor.
Biimenlaiidscli Nieuws.
Buitenlandsch Overzicht.
No. 1042.
Woensdag 13 Augustus 1913.
lle Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,Franco
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIJ Az. te TER NEUZEN.
Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave.
ADVERTENTIËN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts hveemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE
REDACTIE; ABONNEMENTEN EN ADVERTENTIES TE BEZORGEN BIJ DEN UITGEVER.
Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
V De uitslag in Rotterdam I.
Aangezien de heer Spiekman, die in meer
dan één district gekozen was als lid dei-
Tweede Kamer, voor Rotterdam I bedankt
had, moest hier een nieuwe verkiezing plaats
hebben.
Den lsten Augustus waren in het district
van de 12248 kiezers 8957 opgekomen. Daarvan
stemden 3984 op den heer Gerretson (c. h.),
2443 op den héér W. de Klerk (u. 1.), 54 op
Dr. W. van Ravesteijn (s. d. p.) en 2531 op
den heer A. de Zeeuw (s. d. a. p.)
Vrijdag 1.1. was het herstemming tussclien
de heeren Gerretson en De Zeeuw. De eerste
verkreeg 4670 stemmen en de laatste 4241
stemmen, zoodat de heer Gerretson gekozen is.
Aangezien de socialisten ook reeds den pas
veroverden zetel in Hoogeveen verloren
hadden, is thans liun aantal nog vóórdat de
Kamer geopend is gedaald van 18 op 16.
Het is thans dus 46 rechts tegen 54 links.
V Het Congres te Zwolle.
Met 375 tegen 320 stemmen en 15 blanco
besloot het Partij-Congres der Socialisten, dat
de leden der partij geen portefeuillles mogen
aanvaarden in liet te vormen ministerie.
Dit besluit werd genomen ondanks de rede
voering van mr. Troelstra ter verdediging van
zijne houding en van de resolutie van de
meerderheid der partij-conferentie, die de
aanvaarding der portefeuilles thans had aan
geraden.
Het klinkt eenigszins zonderling, dat de
heer Troelstra na het bekend worden van
liet resultaat der stemmirtg zijn groote vreugde
uitsprak over de versterking van liet klasse-
bewustzijn, zoo duidelijk uit het Congres naar
voren getreden
En nog vreemder klinkt na de nederlaag
van mr. Troelstra de motie, die hij voorstelde
ongetwijfeld een poging om de gedeelde schare
bijeen te houden waarbij het Congres con
stateert, dat de pogingen van burgerlijke zijde
aangewend, om de schitterende overwinning
der S. D. A. P. in de verkiezingen, te doen
strekken tot verzwakking van de eenheid en
de kracht van het proletariaat, de eenheid
der partij niet hebben kunnen breken.
Wat thans mr. Cort Van der Linden doen
zal met zijne opdracht tot vorming van een
ministerie?
Als het er ten slotte maar niet op uitloopt,
dat binnenkort een Kamer-ontbinding plaats
heeft, opdat door een nieuwe verkiezing de
mist, waarin men thans ronddoolt, verdreven
worde.
26)
Nog een ander dan Emile Bekkers luisterde
met gespannen aandacht't was Frans Gravels,
die mede levendig belang stelde in een ge
schiedenis, die door een eigenaardige samen
loop van omstandigheden hem niet geheel
vreemd was. Ofschoon ^niet door Emile op
gemerkt, daar deze met den rug naar hem
gekeerd zat, ontging hem geen woord van wat
de boer vertelde, al hield hij zich ook, of hij
uit loutere verveling naar buiten staarde.
„Maar dat zal je waarschijnlijk minder in-
terresseeren, denk ik. Notaris Bekkers was
bier in den omtrek zeer gezien en genoot het
algemeene vertrouwen. Verscheidene men-
schen uit den kleinen burgerstand, die wat
hadden overgespaard, brachten hem hun spaar
penningen. Want hij was, zoo dacht men, zoo
goed als de Bank. En het einde van de
geschiedenis was, dat hij aan het spelen en
speculeeren raakte, hij kón het niet laten
het geld van zijn vrouw ging er grootdeels
in verloren en toen hij ten slotte ook de centjes
V Onjuist ingelicht.
Zelandia meldde in haar nummer van
Zaterdag 1.1. dat een onderwijzer aan de Chr.
school te Ter Neuzen geschorst was.
Wij kunnen het blad verzekeren, dat het
verkeerd ingelicht is. Er is aan die school
van geen schorsing sprake geweest.
Meer wenschen wij op 't oogenblik van deze
zaak niet te zeggen. Wij achten den tijd
daarvoor nog niet gekomen.
Sarikat Islam en de Zending.
Zendeling Verhoeven te Tjideres schrijft in
het Orgaan der Ned. Zend. Ver.
Door conservatieve en door evenzoo vrees
achtige liberale bladen in Indië, wordt beweerd
dat dit ontstaan is te wijten aan „de Chr.
Zending" en aan de „Christelijkheid" onzer
huidige regeering. Toch zijn die vreesachtige
en vrees-aanjagende bladen tot nu toe nalatig
gebleven een eerste bewijs te leveren, dat
ergens op Java de helaaszoo sporadisch
arbeidende Chr. Zending, reeds die beweging
en invloed verwierf, dat die beweging kon
worden opgewekt door haar zoo vreedzamen
arbeid. En wat betreft het totaal ongegrond
verwijt tegenover de „Christelijkheid" onzer
tegenwoordige regeeringbedoelde bladen
moeten ook nog het eerste bewijs leveren dat
onze regeering metterdaad iets meer belang
rijks deed dan uitvoering geven aan wat onder
voorgaand „liberaal régime" werd ontworpen
en vastgesteld.
Wellicht zal men mij wijzen op de „Zondag-
circulaires", die blijkbaar minder boden dan
de nu dreigende Sarikat Islam-beweging, om
stembus-fanatisme te voeden. Want welk
Moslim of Christen, welk ambtenaar of parti
culier, ja welk dagblad-redacteur acht het niet
gewenscht dat ieder mensch een rustdag in
de week genieten moet het ook tevens niet
prijzen dat bedoelde circulaires vooral bedoel
den een reeds zoo lang gewenscht einde te
maken aan den dwang van vele chefs, die hun
ondergeschikt personeel dwongen ook op
Zondag hun diensten te verrichten. Bedoelde
redacteuren kunnen zich overtuigd houden,
dat zeer velen hunner lezers er zich over
hebben verbaasd, dat hunne zoo invloedrijke
redacteurs toen opnieuw hebben bewezen nog
maar immer te willen voortborduren op wat
onze meester in onze jeugd ons verzekerde,
dat Mohammed zijnen volgelingen verbood te
rusten op Zondag, zooals de Christenen, of op
Zaterdag, zooals de Joden, maar gelastte te
rusten op Vrijdag. Welk Moslim beschouwt
den Vrijdag als rustdag naar de opvatting van
van zijn cliënten had opgebruikt en een
schandelijk bankroet dreigde, schoot hij zich
voor den kop."
Emile was doodsbleek geworden, terwijl de
verteller, die immers onmogelijk kan weten
wat harde boodschapper hij was, in zoo weinig
woorden, zoo kort en zoo wreed de waarheid
sprak. 'tWas, of de bliksem voor zijn voeten
was ingeslagen. De zoon van een schender
van het vertrouwen zijner medeburgers was
hij dusde zoon van een ellendigen bank
roetier de zoon van een lagen dief
Zijn kaartspel, dat bij oudertusschen met
zeer weinig oplettendheid had vervolgd, inte
resseerde hem in 't geheel niet meer.
Andere gedachten, dan die welke op winst
bejag gericht waren, bestormden zijn hoofd
en hart.
Zijn eigen hopelooze toestand, die hij wel
tot nu toe voor zich zeiven had zoeken te
verschoonen, scheen hem na het gehoorde te
ellendiger.
Was hij niet de zoon van een bankroetier,
van één, die onder het mom van eerlijkheid
andermans penningen zich toeeigende En
het einde zijns vaders, zou het ook niet het
zijne worden
Een rilling voer hem opnieuw door de
leden.
Jood of Christen Dat die invloedrijke dag
bladpers toch eens eindelijk liet varen hare
totaal ongemotiveerde vijandschap tegen den
vredelievenden arbeid der Christelijke Zending
onzer dagen, óók op Java, en erkende en
waardeerde het rechtvaardig en humaan beleid
onzer regeeringdaarbij liet ontstaan en aan
vankelijk succes van Sarikat Islam wilde zoeken
daar, waar zulks gezien wordt door allen die
Java kennen; hoe zouden wij, met vereende
kracht die nu zoo onheilspellende beweging
beter kunnen leiden in veilige banen tot heil
des Volks 1
Dat spontane optreden van Sarikat Islam
over geheel Java, en dus ook daar, waar de
Chr. Zending nog nimmer met haar liefdewerk
kon aanvangen, wijst op gansch andere en
meer algemeen werkende oorzaken. Erkend
moet worden, dat het algemeen ontwaken van
het „Groot Oosten", aangevangen door het
verbijsterend succes van Japan en ook van de
republikeinen van China, doorwerkt in een
deel van het Javaansclie volkwelk deel
teeken van zijn ontwaken gaf door de stichting
van Boedi Oetama". Dit „Edel Streven" echter
heeft zijn invloeds-sfeer zeer beperkt, eenerzijds
door siechts voor het meer ontwikkeld deel
van liet Javaansche volk een betere toekomst
voor te spiegelenanderzijds door op raad
zijner Westersche voorlichters, te negeeren
wat door den Oosterling nog zoo hoog ge
waardeerd wordt n.m. Godsdienst. Teleurge
steld door Boedi Oetama, gevoelden vooral
de kleine neringdoenden den verhoogden druk
van het kapitaal der Chineezen. Deze toch
verloren een zeer belangrijk deel hunner be
staansmiddelen op Java, toen het Gouvernement
terecht in eigen beheer nam liet opium-debiet,
de beleenbanken en andere pachten, weleer
in handen der Chineezen, die daardoor bijna
allen rijk werden. Hunne voordeelige brood
winning, alzoo verloren hebbende, wierpen
de in aantal immer toenemende Chineesclie
klein-kapitalisten zich, over gansch Java, op
de kleine winkel-neringen spoedig zagen de
minder kapitaalkrachtige en ook minder ener
gieke Inlandsche kleinhandelaren zich op hunne
beurt uit hunne broodwinning verstooten door
die „kafirs".
Omdat overal dezelfde oorzaken werkten,
werd ook overal op Java, waar Inlanders zich
teruggedrongen zagen, de stoot gegeven tot
het snel vermeerderen der deelnemers, tot
uitvoering kwamen door het openen van
Inlandsche winkels op vele plaatsen. Werd
allermeest zoo niet uitsluitend door
dezen zeer scherpen broodnijd aanleiding
gegeven tot de bekende bloedige „relletjes"
vooral te Soerabaja en Batavia over gansch
Java heerscht nog dezelfde spanning naar
verhouding van het aantal neringdoenden ter
Waarom
Hij kon er zich zelf geen rekenschap van
geven. In de korte oogenblikken, thans in
den trein doorgebracht luisterende naar zijn
spraakzamen reisgezel, leek hem zijn eigen
toestand duizendmaal verergerd.
„Kom, jou beurt", klonk op eens op korzeligen
toon de stem van een der medespeler. Deze
had tot heden, dank zij het valsche spel van
Emile, nog weinig voordeelgenoten, integendeel,
staag had hij verloren.
Verwezen staarde Emile hem aan.
Werktuiglijk schikte hij de kaarten, maar
zijn hand beefde en ze ontvielen hem.
Bliksemsnel had de ander ze opgeraapt en
onheilspellend staarden hem twee paar oogen
aan.
„Ha, haklonk het schamper, „daarom
kun jij zoo winnen. Je speelt valsch man,
dubbel spel 1
Zijn gewone brutaliteit ontging Emile totaal,
't Was trouwens ook niet tegen te spreken
't bewijs was in de handen zijner medespelers.
De andere reizigers staken de hoofden
bijeen.
'tWas grof," vond men.
Emile brak het angstzweet uit.
„Mijn geld terug, manneke, of anders klaag
ik je aan bij de politie. Is dat een eerlijk
plaatse. In die smeulende vuurtjes werd olie
geworpen toen vele Maleische couranten met
grooten ijver bericht gaven van de vele neder
lagen der Turksche geloofsgenooten in het
Westen, en men de immer te hoog gewaande
glorie van den Islam bedreigd achtte. En dat
de groote spraakmakende menigte, die niets
meer verliezen kan, het oorspronkelijk niets
kwaads bedoelende „Sarikat dagang Islam"
verscherpte tot het onheilspellende „Sarikat
Islam", geschiedde bijna uitsluitend door den
reeds lang gekoesterden haat tegen het immer
groeiende overmachtige kapitaal der vreemden,
die het Javaansche volk degradeeren tot een
volk van afhankelijke koelie's en geenszins
uit vijandschap tegenover ons Gouvernement,
noch tegenover de Christelijke Zending. Ook
die menigte ervaart en erkent, dat de regeering
het haar mogelijke beproeft om het Javaansche
volk intellectueel en oecoeomisch vooruit te
helpen. En die groote menigte zal desge
vraagd eenparig verklaren, dat zij van de
Christelijke Zending niets anders ervaart dan
vriendelijke, belangelooze hulpvaardigheid.
HetCongresderS. D. A. P.
Het buitengewone congres der S. D. A. P.
te Zwolle heeft Zondag met 375 tegen 320
stemmen en 15 blanco besloten geen Minister
portefeuilles te aanvaarden.
Vredespaleis.
Aan de opening van het Vredespaleis op
28 Augustus a.s. zal het karakter van een
galaplechtigheid worden gegeven. De inwijding
zal des namiddags te half drie plaats hebben
en daags daarna gevolgd worden door een
tuinpartij op het terrein, waarvoor 1500 uit-
noodigingen zullen gedaan worden en welk
feest zal opgeluisterd worden door een con
cert van de Kon. Mill. Kapel.
De P. O. N. T.
De Provinciale Overijselsche Nijverheids-
Tentoonstelling werd de eerste week na de
opening bezocht door ruim 30.000 personen.
Hieronder zijn niet begrepen de houders van
doorloopende kaarten.
De vrede geteekend.
Zondagochtend om ecoed half elf aldus de
N. R. C. hebben de vredes-onderhandelaren
te Boekarest zich vereenigd om de kroon op
hun werk te zettenhet vredes-verdrag met
hun onderteekening te bekrachtigen. Het
verdrag is door de afgevaardigden in alfabe-
spelletje kaart spelen, zooals je voorgaf. Mijn
geld terug, of je weet het."
„En 't mijne", schreeuwde de ander. „Dief
Het schemerde Emile voor de oogen.
Op dit oogenblik floot de locomotief.
Men naderde B.
Plotseling stond Emile op.
De anderen hielden hem tegen.
„Geef op dadelijk!"
Ook de anderejreizigers namen een dreigende
houding aan.
De trein remde en stond weldra stil.
De conducteur riep luidkeels den naam van
het station.
Snelbesloten tastte Emile in den zak, haalde
al het geld dat er in was te voorschijn en het
zijn verrasten medespelers toewerpend, rukte
hij zich los en sprong ijlings uit de coupé.
Verwenschingen en hoonlachen volgden hem.
Een oogenblik later snorde de trein reeds
verder.
Als in een droom wandelde Emile het kleine
smalle perron af en begaf hij zich naar den
uitgang.
Op eenige passen afstands achter hem aan
volgde Frans Gravels.
Emile zag hem niet.
(Wordt vervolgd.)
DOOR ZELANDIA.