flntirmlutionaii nieuws» en Advertentieblad K >00 1 Avviaiiu. In afwachting. Uit de Pers. No. 1041. Zaterdag 9 Augustus 1913 lle Jaargang. ABONNEMENT: Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,—. Franco per post: voor Nederland ƒ1,10. Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec teuren en Brievengaarders. Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond, uitgezonderd Feestdagen, bij den Uitgever D. H. LITT00IJ Az. te TER NEUZEN. ADVERTENTIEN: Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend. I»a INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE Advertentiën voor dit blad worden aangenomen tot 's namiddags I UUR op den dag der uitgave. Hoe zal de kabinets-crisis opgelost worden? is de groote vraag, die in deze dagen menigeen zich zelf en anderen doet. Yoorloopig echter zitten we nog in den mist. Er wordt nu en dan eens gezwaaid met de roode vaan, doch 't lijkt wel, of de vaandrager zelf niet weet, welken weg hij op moet. Vandaar groote onzekerheid omtrent de oplossing: niemand waagt zich nog aan eene voorspelling omtrent den loop, dien de zaken nemen zullen. Zooals onzen lezers bekend is, werd aan mr. Cort van der Linden, de schrijver van Richting en Beleid der Liberale partij, oud* hoogleeraar en oud-minister, de vorming van een ministerie opgedragen. Volgens de opdracht heeft hij zijn helpers te zoeken huiten de Kamer. Het heet, dat zulk een extra-parlementair kabinet, d. w. z. een ministerie waarin geen Kamerleden zitting nemen, zich wat vrijgeviger kan bewegen en zich er niet zooveel van behoeft aan te trekken, ook al stemt de meerderheid der leden eens een wetsvoorstel van zulk een ministerie af. Dan gaat het maar met nieuwen moed een ander wetsvoorstel in elkaar steken en be hoeft niet af te treden. Dit lijkt ons een nieuwe theorie toe omtrent parlementaire gebruiken, een theorie die naar het ons voorkomt ook uit den mist is opge doken. Wie weet, welke nieuwe ideeën er nog meer uit dien damp zullen opduiken Woensdag heeft mr. Cort VanderLinden eene conferentie gehad met de kopstukken der concentratie-partjjen, doch er valt nog weinig te zeggen omtrent het resultaat dezer samenspreking. Toch wel iets. Gelijk men weet, hebben mr. Troelstra en de zijnen bedankt voor de aangeboden minister portefeuilles en is het eerst aangekondigde partij-congres weer afbesteld. Daarover is in de partij gemopper gekomen en het gevolg is geweest, dat nu a. s. Zaterdag en Zondag het Congres toch gehouden wordt. Mr. Troelstra heeft zich nog eens tot den den Duitschen socialist Kautsky gewend om advies en ofschoon dit advies veel op orakeltaal gelijkt, de leider der Nederlandsche socialisten maakt er uit op, dat hij toch mei in een burgerministerie mag gaan zitten. Natuurlijk moet er een mouw aangepast worden, om dezen draai goed te praten. Nu, dat is niet moeilijk. Het is ons duidelijk geworden zoo heet het dat algemeen stemrecht en staats pensioen in gevaar komen, als wij buiten 't ministerie blijven. De Concentratie kan het zonder onze mee werking er niet brengen. Wij moeten bij de machteloosheid der Concentratie om het alleen te doen wel de aangeboden portefeuilles aan vaarden. En dus maken we rechtsomkeert. Men ziet dadelijk hoe dit later op socialis tische meetings uitgelegd zal worden. Hebt ge wel gemerkt zoo zullen de heeren zeggen dat de Concentratie-mannen zonder ons geen ministerie konden vormen en dus ook geen staatspensioen en algemeen stemrecht konden geven Aan ons, en ons alleen hebt ge die zegeningen te danken. Van de burgerlijke vrijzinnigen liadt ge het, zonder ons, nooit gekregen. Nu dit laatste is niet geheel onwaar. Een deel der Concentratie is zelfs tot kort voor deze periode fel tegen beidp zaken ge weest en ware het niet dat de vrijzinnigheid zonder de hulp der socialisten slechts een zeer klein deel der 100 zetels in de Kamer zou bezetten, de oud-liberalen zouden van algemeen stemrecht en staatspensioen in 't ge heel niet willen weten. Doch nu moeten ze wel. Het wordt echter met al dat heen en weer praten der socialisten voor de mannen der Concentratie al heel gek. Eerst geen ministerie uit de geheele linkerzijde. Toen geen ministerie uit de Concentratie alleen. Daarna geen extra-parlementair kabinet, als mr. Troelstra thans zgn zin krijgt. En eindelijk zullen de heeren aan II. M. de Koningin moeten zeggen de vergadering te Zwolle of eigenlijk de Duitscher Kautsky heeft uitgemaakt, dat er wei socialisten in het minis terie mogen zitten. Wil Uwe Majesteit nu maar zoo goed zijn, op nieuw de opdracht te geven een ministerie te vormen uit de geheele linkerzijde? Op de vergadering van mr. Cort van der Linden met de voormannen der Concentratie heeft men blijkbaar gevoeld, dat dit toch een onwaardig spelen is met de Kroon. En dat de Concentratie zelf al evenmin een mooi figuur maakt als speelbal van mr. Troel stra en zijn partij. De Nederlander wist dan ook reeds Dinsdag avond te vertellen „Naar wij van verschillende welinge lichte zijden vernemen is binnenkort wederom een Communiqué der Concen tratie-partijen te verwachten, dat de be doeling zou hebben aan deze partijen verder de leiding te verzekeren en even tueel te nemen besluiten van het Soc.- Dem. Congres bij voorbaat te ontkrachten." Nu heeft wel het liberale Vaderland gezegd, dat er voor dit bericbt van De Nederlander niet den minsten grond was, doch wat het blad zelf schrijft, lijkt wonderwel op een bevestiging juist van dat bericht, „Een lijdelijk verzet tegen de pogingen van mr. Cort van der Linden, ten einde daardoor aan mr. Troelstra de gelegenheid te geven uit te roepen„Nu is voor ons sociaal-democraten het uitzonderingsgeval daar, voorzien in de resolutie Kautsky", schijnt ons der Concentratie onwaardig. Nu de sociaal democraten zelf beginnen in te zien, dat zij een groote fout hebben begaan en dat hun die in den lande zwaar wordt toegerekend, zijn de vrijzinnigen toch waarlijk niet geroepen het aan mr. Troelstra en de zijnen gemakkelijk te maken, van het genomen besluit terug te komen zonder die fout te erkennen." Dat wil, dunkt ons, in gewone taal zeggen: toe, mr. Cort van der Linden, zie een kabinet samen te stellen, dat wel extra-parlementair heet, maar toch niets is dan het eerst afge wezen Concentratie-ministerie. Zorg er toch, als 't u belieft voor, dat de socialisten te laat komen met hun Congres en in elk geval, dat we het buiten hen stellen om een ministerie te vormen. Dan wordt hun groote mond gestopt. We hebben al meer dan genoeg moeten hooren van onze roode neefjes. Onze lezers zullen evenals wij met belang stelling den afloop van dit familie-drama af wachten." Voorloopig echter blijft het nog vrij mistig. Wat Kautsky er van denkt. Mr. Troelstra, die zijn artikelen in II e t Volk met een teekent, heeft zich, blijkens zijn jongste stuk, om raad tot Karl Kautsky gewend, zooals men weet de vader van de veelbesproken „Parijsche resolutie", die het deelnemen van socialisten aan een bur gerlijke regeering afsnijdt. Wij vernemen uit dat artikel o.a. het volgende Reeds in het eerste stadium der crisis had, op ons verzoek, te zijnen huize een conferen tie plaats van Kautsky, Haase, Scheidemann, Ililferding en ons, waarin de aanvaarding van sociaal-democratische portefeuilles algemeen werd onmogelijk geacht, daar het uitzonde ringsgeval, in de Parijsche resolutie bedoeld, niet aanwezig was en men eveneens algemeen van oordeel was, dat een aanbod van steun aan een concentratie-ministerie, als namens onze partij is gedaan, volkomen gerechtvaar digd was. De vraag, die wij thans na de verwerping van dat aanbod, en nu het uitzicht op het „betere middel" eener concentratie-regeering niet meer bestaat, aan Kautsky hebben gesteld, was dezeindien het ons voorkomt, dat alleen door onze bereidver klaring tot deelneming aan een v r ij zinnig ministerie het algemeen kiesrecht kan worden gered, acht gij dan het geval aanwezig, dat die deelneming principieel toe laatbaar maakt? De heer Troelstra echter trof het wat on gelukkig, de heer Kautsky moest juist op reis, en aangezien de oplossing der crisis in Neder land beter wachten kan dan de trein van den heer Kautsky, heeft deze gelijk uit tijds gebrek wel mécr geschiedt een langen brief geschreven, waarin over de kern der zaak geen uitspraak wordt gedaan. Mr. Troelstra maakt echter uit den brief een bevestigend antwoord op de bovenvermelde vraag op, en schrijft daarover Waar hij terecht geen oordeel uitspreekt over de beteekenis der situatie ten onzent een oordeel, dat hem ook niet was ge vraagd daar blijkt uit zijne gansche rede neering, dat zijn antwoord op de door ons gestelde vraag of dringende noodza kelijkheid ter verovering van het algemeen kiesrecht een d wang toestand schept, die onze deelne ming aan de regeering toelaat, niet twijfelachtig is Dit antwoord luidt bevestigend. Of en in hoever ten onzent op dit oogenblik die dringende noodzakelijkheid be staat dat is een vraag, die straks door ons buitengewoon congres zal moeten worden be antwoord. Als men Kautsky eens vroeg de crisis in ons land te komen oplossen, ware dat niet eenvoudiger? vraagt de Nederlander. De groote draai. Onder dit opschrift lezen wij in „De Gelder lander" (r.-k.) het volgende stukje: Het besluit van de socialistische partij- conferentie om het bekende aanbod van Dr. Bos van de hand te wijzen is een grove tactische fout geweest. De socialis ten zien het in, nu het vermoedelijk te laat is. Het vrijzinuige kabinet dat de roode eischen had uit te voeren is niet tot stand gekomen, zoodat het heele mooie verkiezingsprogram in het water dreigt te vallen. Gauw gauw dus nog een partij congres bijeengeroepen, waaraan thans niet meer eenvoudig de vraag zal worden voorgelegd of socialisten in een linksch kabinet mogen zitting nemen, maar waarop positief de intrede van socialisten in zulk een kabinet zal worden voorgesteld. Die houding rechtvaardigt „het Volk" met de verklaring, dat indien de pogingen van Mr. Cort van der Linden niet kunnen leiden tot vorming van een ministerie, dat het programma-Bos wil uitvoeren, de partij hierin moet zien de conditio sine qua non door Mr. Troelstra genoemd in zijn briefwisseling met Dr. Bos n.l. het eenige geval, waarin het zitting nemen van socialisten in een vrijzinnig kabinet mogelijk kan zijn. Het getuigt intusschen van heel weinig politiek doorzicht van Mr. Troelstra en de zijnen, dat zij dezen toestand niet van te voren hebben zien aankomen, dat zij de weigering der concentratie om zelf standig zonder socialisten te regeeren niet hebben voorzien. En met gewettigden twijfel mag worden gevraagd of de heer Cort van der Linden zijn besluit om de opdracht van H. M. de Koningin tot vorming van een extra-parle mentair kabinet al dan niet te aanvaarden zal afhankelijk stellen van het socialistisch partij congres, of de vrijzinnigen na do eerste ruwe weigering der socialisten thans nog geneigd zullen zijn zich opnieuw met handen en voeten te binden en last not least of II. M. de Koningin zich aan de luimen en grillen wenseht te storen van een politieke partij die zich niet schaamt openlijk de huik te hangen naar het blazen van den politieken wind. Zulk een partij neemt men niet in ernst. Van gelegenheidspolitiek is het Nederland sche volk nog niet gediend. De brief van Kautsky. Het „Centrum" keurt het ten sterkste af, dat Mr. Troelstra het oordeel van een buiten lander heeft ingeroepen over eeu zuiver binnenlandsche aangelegenheid. Dat is een zaak, die ons als Nederlanders wel raakt en waarvan de beteekenis niemand zal ontgaan. Een beteekenis, die vooral treft in dit jaar, nu Nederland het eeuwfeest zijner herkregen onafhankelijkheid viert en de leiders eener partij van Nederlandsche staatsburgers zich om voorlichting naar den vreemde wenden, om hun houding tegenover miuisterieele crisis te bepalen 1 Dat kan een aangenaam vooruitzicht geven, wanneer de socialisten straks aan de regeering deelnemen. Zouden zij ook maar niet vast aan Kautsky of een ander vragen T welke por tefeuille zij eigenlijk mogen aannemen, of wat hun naar den strengen eiseh van de Parijsche resolutie te doen staat, wanneer zij een ministerieele rol spelen zonder portefeuilles Die vermaarde resolutie is een teer ding, voor meer dan één uitlegging vatbaar en wie zuiver in do Marxistische leer wil blijven, zal er voortdurend mee hebben te rekenen De Nederlandsche kiezer moet het maar goedvinden. Of hij het zal goedvinden, is een andere vraag. Ook de „Arnhemsclie Ct." veroordeelt Mr. Troelstra's vraag aan Kautsky. Een scherp artikel van het Arnhemsche blad wordt aldus besloten Naast het ergerljjke, dat een internati onaal partijbesluit te beschikken zou heb ben over'Zuiver Nederlandsche aangelegen heden, hebben we nu al sedert weken ook deze ergernis, dat een partij, die niet den minst hoogen toon voerde bij de stembus, terugdeinst voor de consequentie van haar stembusstrijd. Als het er op aan komt om te handelen, dan krabbelt zij terug. Het is zoo gevaarlijk en zoo nadeelig voor de partij, dat is schering en inslag van Kauts- ky's brief. En ook een deel onzer Neder landsche sociaal-democratische voorman nen herhaalt dat in allerlei toonaard. Maar er is een hooger belang, een belang, dat ook de sociaal democraten telkens in woorden verdedigenhet belang des volks. En op grond van dat belang hebt gij, sociaal-democraten, grondwetsherziening voor kiesrechthervorming gevraagd, hebt gij de rechterzijde meê helpen verslaan, hebt gij aan de in herstemming komende vrijzinnige candidaten onderschrijving van uw program gevraagd, hebt gij achttien zetels in de Kamer verkregen. Welnu, pakt nu aan, voert uit, wat ge hebt be geerd en waartoe u nu de gelegenheid wordt geboden. Geen getheoretiseer, geen correspondentie met wie ook zou kunnen Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave.

Krantenbank Zeeland

Luctor et Emergo | 1913 | | pagina 1