flntirmlutionaii
nieuws» en Advertentieblad
K
>00
1 Avviaiiu.
In afwachting.
Uit de Pers.
No. 1041.
Zaterdag 9 Augustus 1913
lle Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen ƒ1,—. Franco
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITT00IJ Az. te TER NEUZEN.
ADVERTENTIEN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
I»a
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE
Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
Hoe zal de kabinets-crisis opgelost worden?
is de groote vraag, die in deze dagen menigeen
zich zelf en anderen doet.
Yoorloopig echter zitten we nog in den
mist.
Er wordt nu en dan eens gezwaaid met de
roode vaan, doch 't lijkt wel, of de vaandrager
zelf niet weet, welken weg hij op moet.
Vandaar groote onzekerheid omtrent de
oplossing: niemand waagt zich nog aan eene
voorspelling omtrent den loop, dien de zaken
nemen zullen.
Zooals onzen lezers bekend is, werd aan
mr. Cort van der Linden, de schrijver van
Richting en Beleid der Liberale partij, oud*
hoogleeraar en oud-minister, de vorming van
een ministerie opgedragen.
Volgens de opdracht heeft hij zijn helpers
te zoeken huiten de Kamer. Het heet, dat
zulk een extra-parlementair kabinet, d. w. z.
een ministerie waarin geen Kamerleden zitting
nemen, zich wat vrijgeviger kan bewegen en
zich er niet zooveel van behoeft aan te trekken,
ook al stemt de meerderheid der leden eens
een wetsvoorstel van zulk een ministerie af.
Dan gaat het maar met nieuwen moed een
ander wetsvoorstel in elkaar steken en be
hoeft niet af te treden.
Dit lijkt ons een nieuwe theorie toe omtrent
parlementaire gebruiken, een theorie die naar
het ons voorkomt ook uit den mist is opge
doken.
Wie weet, welke nieuwe ideeën er nog meer
uit dien damp zullen opduiken
Woensdag heeft mr. Cort VanderLinden
eene conferentie gehad met de kopstukken
der concentratie-partjjen, doch er valt nog
weinig te zeggen omtrent het resultaat dezer
samenspreking.
Toch wel iets.
Gelijk men weet, hebben mr. Troelstra en
de zijnen bedankt voor de aangeboden minister
portefeuilles en is het eerst aangekondigde
partij-congres weer afbesteld.
Daarover is in de partij gemopper gekomen
en het gevolg is geweest, dat nu a. s. Zaterdag
en Zondag het Congres toch gehouden wordt.
Mr. Troelstra heeft zich nog eens tot den
den Duitschen socialist Kautsky gewend om
advies en ofschoon dit advies veel op orakeltaal
gelijkt, de leider der Nederlandsche socialisten
maakt er uit op, dat hij toch mei in een
burgerministerie mag gaan zitten.
Natuurlijk moet er een mouw aangepast
worden, om dezen draai goed te praten.
Nu, dat is niet moeilijk.
Het is ons duidelijk geworden zoo heet
het dat algemeen stemrecht en staats
pensioen in gevaar komen, als wij buiten
't ministerie blijven.
De Concentratie kan het zonder onze mee
werking er niet brengen. Wij moeten bij de
machteloosheid der Concentratie om het alleen
te doen wel de aangeboden portefeuilles aan
vaarden.
En dus maken we rechtsomkeert.
Men ziet dadelijk hoe dit later op socialis
tische meetings uitgelegd zal worden.
Hebt ge wel gemerkt zoo zullen de
heeren zeggen dat de Concentratie-mannen
zonder ons geen ministerie konden vormen en
dus ook geen staatspensioen en algemeen
stemrecht konden geven Aan ons, en ons
alleen hebt ge die zegeningen te danken. Van
de burgerlijke vrijzinnigen liadt ge het, zonder
ons, nooit gekregen.
Nu dit laatste is niet geheel onwaar.
Een deel der Concentratie is zelfs tot kort
voor deze periode fel tegen beidp zaken ge
weest en ware het niet dat de vrijzinnigheid
zonder de hulp der socialisten slechts een
zeer klein deel der 100 zetels in de Kamer
zou bezetten, de oud-liberalen zouden van
algemeen stemrecht en staatspensioen in 't ge
heel niet willen weten. Doch nu moeten ze
wel.
Het wordt echter met al dat heen en weer
praten der socialisten voor de mannen der
Concentratie al heel gek.
Eerst geen ministerie uit de geheele
linkerzijde.
Toen geen ministerie uit de Concentratie
alleen.
Daarna geen extra-parlementair kabinet,
als mr. Troelstra thans zgn zin krijgt.
En eindelijk zullen de heeren aan II. M. de
Koningin moeten zeggen de vergadering te
Zwolle of eigenlijk de Duitscher Kautsky heeft
uitgemaakt, dat er wei socialisten in het minis
terie mogen zitten. Wil Uwe Majesteit nu
maar zoo goed zijn, op nieuw de opdracht te
geven een ministerie te vormen uit de geheele
linkerzijde?
Op de vergadering van mr. Cort van der
Linden met de voormannen der Concentratie
heeft men blijkbaar gevoeld, dat dit toch een
onwaardig spelen is met de Kroon.
En dat de Concentratie zelf al evenmin een
mooi figuur maakt als speelbal van mr. Troel
stra en zijn partij.
De Nederlander wist dan ook reeds Dinsdag
avond te vertellen
„Naar wij van verschillende welinge
lichte zijden vernemen is binnenkort
wederom een Communiqué der Concen
tratie-partijen te verwachten, dat de be
doeling zou hebben aan deze partijen
verder de leiding te verzekeren en even
tueel te nemen besluiten van het Soc.-
Dem. Congres bij voorbaat te ontkrachten."
Nu heeft wel het liberale Vaderland gezegd,
dat er voor dit bericbt van De Nederlander
niet den minsten grond was, doch wat het
blad zelf schrijft, lijkt wonderwel op een
bevestiging juist van dat bericht,
„Een lijdelijk verzet tegen de pogingen
van mr. Cort van der Linden, ten einde
daardoor aan mr. Troelstra de gelegenheid
te geven uit te roepen„Nu is voor ons
sociaal-democraten het uitzonderingsgeval
daar, voorzien in de resolutie Kautsky",
schijnt ons der Concentratie onwaardig.
Nu de sociaal democraten zelf beginnen
in te zien, dat zij een groote fout hebben
begaan en dat hun die in den lande zwaar
wordt toegerekend, zijn de vrijzinnigen
toch waarlijk niet geroepen het aan mr.
Troelstra en de zijnen gemakkelijk te
maken, van het genomen besluit terug te
komen zonder die fout te erkennen."
Dat wil, dunkt ons, in gewone taal zeggen:
toe, mr. Cort van der Linden, zie een kabinet
samen te stellen, dat wel extra-parlementair
heet, maar toch niets is dan het eerst afge
wezen Concentratie-ministerie.
Zorg er toch, als 't u belieft voor, dat de
socialisten te laat komen met hun Congres en
in elk geval, dat we het buiten hen stellen
om een ministerie te vormen.
Dan wordt hun groote mond gestopt. We
hebben al meer dan genoeg moeten hooren
van onze roode neefjes.
Onze lezers zullen evenals wij met belang
stelling den afloop van dit familie-drama af
wachten."
Voorloopig echter blijft het nog vrij mistig.
Wat Kautsky er van denkt.
Mr. Troelstra, die zijn artikelen in II e t
Volk met een teekent, heeft zich, blijkens
zijn jongste stuk, om raad tot Karl Kautsky
gewend, zooals men weet de vader van
de veelbesproken „Parijsche resolutie", die
het deelnemen van socialisten aan een bur
gerlijke regeering afsnijdt. Wij vernemen uit
dat artikel o.a. het volgende
Reeds in het eerste stadium der crisis had,
op ons verzoek, te zijnen huize een conferen
tie plaats van Kautsky, Haase, Scheidemann,
Ililferding en ons, waarin de aanvaarding van
sociaal-democratische portefeuilles algemeen
werd onmogelijk geacht, daar het uitzonde
ringsgeval, in de Parijsche resolutie bedoeld,
niet aanwezig was en men eveneens algemeen
van oordeel was, dat een aanbod van steun
aan een concentratie-ministerie, als namens
onze partij is gedaan, volkomen gerechtvaar
digd was.
De vraag, die wij thans na de verwerping
van dat aanbod, en nu het uitzicht op het
„betere middel" eener concentratie-regeering
niet meer bestaat, aan Kautsky hebben gesteld,
was dezeindien het ons voorkomt,
dat alleen door onze bereidver
klaring tot deelneming aan een
v r ij zinnig ministerie het algemeen
kiesrecht kan worden gered, acht
gij dan het geval aanwezig, dat
die deelneming principieel toe
laatbaar maakt?
De heer Troelstra echter trof het wat on
gelukkig, de heer Kautsky moest juist op reis,
en aangezien de oplossing der crisis in Neder
land beter wachten kan dan de trein van den
heer Kautsky, heeft deze gelijk uit tijds
gebrek wel mécr geschiedt een langen brief
geschreven, waarin over de kern der zaak
geen uitspraak wordt gedaan. Mr. Troelstra
maakt echter uit den brief een bevestigend
antwoord op de bovenvermelde vraag op, en
schrijft daarover
Waar hij terecht geen oordeel uitspreekt
over de beteekenis der situatie ten onzent
een oordeel, dat hem ook niet was ge
vraagd daar blijkt uit zijne gansche rede
neering, dat zijn antwoord op de door ons
gestelde vraag of dringende noodza
kelijkheid ter verovering van het
algemeen kiesrecht een d wang
toestand schept, die onze deelne
ming aan de regeering toelaat,
niet twijfelachtig is
Dit antwoord luidt bevestigend.
Of en in hoever ten onzent op dit
oogenblik die dringende noodzakelijkheid be
staat dat is een vraag, die straks door ons
buitengewoon congres zal moeten worden be
antwoord.
Als men Kautsky eens vroeg de crisis in
ons land te komen oplossen, ware dat niet
eenvoudiger? vraagt de Nederlander.
De groote draai.
Onder dit opschrift lezen wij in „De Gelder
lander" (r.-k.) het volgende stukje:
Het besluit van de socialistische partij-
conferentie om het bekende aanbod van
Dr. Bos van de hand te wijzen is een
grove tactische fout geweest. De socialis
ten zien het in, nu het vermoedelijk te
laat is. Het vrijzinuige kabinet dat de
roode eischen had uit te voeren is niet
tot stand gekomen, zoodat het heele mooie
verkiezingsprogram in het water dreigt te
vallen. Gauw gauw dus nog een partij
congres bijeengeroepen, waaraan thans
niet meer eenvoudig de vraag zal worden
voorgelegd of socialisten in een linksch
kabinet mogen zitting nemen, maar waarop
positief de intrede van socialisten in zulk
een kabinet zal worden voorgesteld.
Die houding rechtvaardigt „het Volk"
met de verklaring, dat indien de pogingen
van Mr. Cort van der Linden niet kunnen
leiden tot vorming van een ministerie,
dat het programma-Bos wil uitvoeren, de
partij hierin moet zien de conditio sine
qua non door Mr. Troelstra genoemd in
zijn briefwisseling met Dr. Bos n.l. het
eenige geval, waarin het zitting nemen
van socialisten in een vrijzinnig kabinet
mogelijk kan zijn.
Het getuigt intusschen van heel weinig
politiek doorzicht van Mr. Troelstra en
de zijnen, dat zij dezen toestand niet van
te voren hebben zien aankomen, dat zij
de weigering der concentratie om zelf
standig zonder socialisten te regeeren niet
hebben voorzien.
En met gewettigden twijfel mag worden
gevraagd of de heer Cort van der Linden
zijn besluit om de opdracht van H. M. de
Koningin tot vorming van een extra-parle
mentair kabinet al dan niet te aanvaarden
zal afhankelijk stellen van het socialistisch
partij congres, of de vrijzinnigen na do
eerste ruwe weigering der socialisten
thans nog geneigd zullen zijn zich opnieuw
met handen en voeten te binden en last
not least of II. M. de Koningin zich aan
de luimen en grillen wenseht te storen
van een politieke partij die zich niet
schaamt openlijk de huik te hangen naar
het blazen van den politieken wind.
Zulk een partij neemt men niet in ernst.
Van gelegenheidspolitiek is het Nederland
sche volk nog niet gediend.
De brief van Kautsky.
Het „Centrum" keurt het ten sterkste af,
dat Mr. Troelstra het oordeel van een buiten
lander heeft ingeroepen over eeu zuiver
binnenlandsche aangelegenheid.
Dat is een zaak, die ons als Nederlanders
wel raakt en waarvan de beteekenis
niemand zal ontgaan.
Een beteekenis, die vooral treft in dit
jaar, nu Nederland het eeuwfeest zijner
herkregen onafhankelijkheid viert en de
leiders eener partij van Nederlandsche
staatsburgers zich om voorlichting naar
den vreemde wenden, om hun houding
tegenover miuisterieele crisis te bepalen 1
Dat kan een aangenaam vooruitzicht
geven, wanneer de socialisten straks aan
de regeering deelnemen.
Zouden zij ook maar niet vast aan
Kautsky of een ander vragen T welke por
tefeuille zij eigenlijk mogen aannemen, of
wat hun naar den strengen eiseh van de
Parijsche resolutie te doen staat, wanneer
zij een ministerieele rol spelen zonder
portefeuilles
Die vermaarde resolutie is een teer ding,
voor meer dan één uitlegging vatbaar en
wie zuiver in do Marxistische leer wil
blijven, zal er voortdurend mee hebben
te rekenen
De Nederlandsche kiezer moet het maar
goedvinden.
Of hij het zal goedvinden, is een andere
vraag.
Ook de „Arnhemsclie Ct." veroordeelt Mr.
Troelstra's vraag aan Kautsky. Een scherp
artikel van het Arnhemsche blad wordt aldus
besloten
Naast het ergerljjke, dat een internati
onaal partijbesluit te beschikken zou heb
ben over'Zuiver Nederlandsche aangelegen
heden, hebben we nu al sedert weken ook
deze ergernis, dat een partij, die niet den
minst hoogen toon voerde bij de stembus,
terugdeinst voor de consequentie van haar
stembusstrijd. Als het er op aan komt om
te handelen, dan krabbelt zij terug. Het
is zoo gevaarlijk en zoo nadeelig voor de
partij, dat is schering en inslag van Kauts-
ky's brief. En ook een deel onzer Neder
landsche sociaal-democratische voorman
nen herhaalt dat in allerlei toonaard.
Maar er is een hooger belang, een belang,
dat ook de sociaal democraten telkens in
woorden verdedigenhet belang des volks.
En op grond van dat belang hebt gij,
sociaal-democraten, grondwetsherziening
voor kiesrechthervorming gevraagd, hebt
gij de rechterzijde meê helpen verslaan,
hebt gij aan de in herstemming komende
vrijzinnige candidaten onderschrijving van
uw program gevraagd, hebt gij achttien
zetels in de Kamer verkregen. Welnu,
pakt nu aan, voert uit, wat ge hebt be
geerd en waartoe u nu de gelegenheid
wordt geboden. Geen getheoretiseer, geen
correspondentie met wie ook zou kunnen
Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave.