Uit de Pers.
Biimenlaudsch Nieuws.
Buitenlandsch Overzicht.
Korte Berichten.
Uit Stad en Provincie.
Deze spreker, met daverende toejuiching
begroet, verklaarde na de leerzame, zeer juiste
redevoering van prof. Diepenhorst, niet over
de politiek maar slechts een persoonlijk woord
te zullen spreken.
Ik hoor hier niet, zegt Spr., want ik ben
christelijk-historisch. Daarom te meer ben ik
dankbaar hier te zijn genoodigd, en opnieuw
de kennismaking met velen uit mijn district
te vernieuwen. Ik heb dit district sinds 1879,
behoudens een korte afwezigheid, mogen ver
tegenwoordigen, en nooit een ander district, dit
acht ik een voorrecht hetwelk ik hoogelijk op
prijs stel. Ik herinner mij nog goed dat ik
voor het eerst door mr. Saaymans Vader in
het district werd rondgeleidtoen is een
nieuwe band tusschen mij en het district gelegd
en die band is onverzwakt gebleven. Toen
in 1894 de strijd in de a.-r. partij ontstond,
ben ik oorzaak geweest van de hierop gevolgde
scheuring, ik heb die nimmer betreurd, doch
integendeel als een groot voorrecht geprezen
want zonder deze zouden de christelijke par
tijen zich niet zoo hebben ontwikkeld als nu
is geschied, en zou nu een groot deel der
christenen zich van ons verre gehouden hebben,
terwijl nu al meer blijkt dat beide partijen
hetzelfde beoogen. Het kiesdistrict Goes,
schoon anti-revolutionair gebleven, wilde
niettemin zijn chr. historischen afgevaardigde
niet loslaten, daarmede uitsprekende dat de
scheiding wel noodzakelijk was geweest, maar
in werkelijkheid onnoodig.
Spr. verschilt op slechts één puut met den
professor, namelijk van de noodig geachte ge
disciplineerdheid der rechterzijde. Wij moeten
als vrije mannen met elkaar spreken en be
slissen. En zoo is dit telkens onder dit Ka
binet met name door de Chr. historische partij
gedaan. Dit neemt echter niet weg dat er
een groot eenheidsgevoel was (en is) om het
kabinet te steunen. Een taktiek die het belang
der zaak ten goede komt en het kabinet aan
genaam is. Bij de Ziektewet is dit gebleken.
Spr. heeft gemeend daar tegen te moeten
stemmen. Ik heb, zegt Spr., na aanneming
der wet, den minister Talma gelukgeweuscht,
en deze beantwoordde dit met een woord van
dank voor hetgeen ik gedaan had om die wet
tot stand te brengen. Hoe geheel anders is
de taktiek der liberalen, namelijk om maar
steeds af te breken, waardoor zij dan ook
altijd met lamheid geslagen werden.
Én zoo kon het gebeuren dat de liberale
partij jarenlang heeft geregeerd en toch zoo
schromelijk is achtergebleven op wetgevend
gebied, zelfs op neutraal terrein. Een sterk
sprekend voorbeeld is hier wel de zaak der
vakscholen het was een rechtsch minister die
deze zaak aanpakte en tot een goed einde
bracht.
Het is Sprekers vurige wensch dat ook in
deze provincie de rechtsche kiezers krachtig
zullen optreden tot behoud van de rechtsche
meerderheid. Nog nooit was de tegenstand
van vrijzinnige zijde zoo nijdig als dit jaar, zij
't ook niet zoo grof allicht als in 1905. Het
is aan u, Goesche vrienden, te toonen dat gij
er nog zijt. Niet om mij maar om het eind
doel te mogen bereiken de rechtsgelijkheid
voor de bijzondere school tegen de openbare,
die met haar valsche neutraliteit op algeheele
vernietiging van den godsdienst uitloopt.
Spr. zal wel voor het laatst in het midden
zijner kiezers zijn, maar hij zal het zich een
eere en een voorrecht rekenen, ten gevolge
van hun stem, nog eens ter Tweede Kamer
te gaan om dit schoone doel te helpen be
reiken. Daverend applaus).
De heer Blum, lid der Tweede Kamer voor
Middelburg, eveneens met luide toejuichingen
begroet, sprak een ernstig woord om vooral
het gewicht der Statenverkiezing den hoorders
op het hart te binden. Dit jaar is ook hierom
gewichtig, zegt spr., omdat, behalve de Tweede
Kamer, de Staten en de Gemeenteraden, ook
de eerste Kamer en de Gedeputeerde Staten
moeten vernieuwd worden in Zeeland treden
af het Eerste Kamerlid mr. Lucasse en vier
leden van Gedeputeerde Staten.
De heer Fruytier, lid der Tweede Kamer
voor Hontenisse, trad hierop naar voren,
eveneens onder groot applaus, om zijn dank
uit te spreken voor de gelegenheid om te
mogen kennismaken met de Zeeuwsche en
Zuid-Bevelandsche kiezers. Spr. sloot zich bij
den aandrang van den vorigen spreker ernstig
aan, wekte tot dichte aaneensluiting op, en
besloot met den wensch dat de stemming
voor Kamer en Staten mogen strekken tot
zegen voor Koningin en Vaderland [toejuiching).
De voorzitter richtte een woord van dank
tot al de aanwezigen, inzonderheid tot den
heer De Savornin Lobman en de beide andere
Kamerleden en het Eerste-Kamerlid mr. Lu
casse, eveneens aanwezig en wenschte hun
de kracht van Boven toe tot hun gewichtvolle
taak. Spr. wekte allen op tot waken en
strijden, maar vooral tot vurig en aanhoudend
gebed, immers de grootste overwinningen
worden in de binnenkamer bevochten.
Prof. Diepenhorst ging hierop voor in dank
gebed en de voorzitter sloot deze uitnemend
geslaagde vergadering, van welke wij gerust
mogen zeggen dat zij al hare voorgangsters
in geestdrift volheid overtrof en als de meest
treffende blijken van de hechtheid van het
van ouds bekende, veelgesmade, doch ook
veel geprezen „monsterverbond" mag worden
geboekt.
Vermelden wij nog dat uit alle districten
van Zeeland, ook uit Schouwen, niet het minst
uit Zeeuwsch-Vlaanderen, de vrienden waren
opgekomendat vele raadsleden en enkele
Statenleden aanwezig waren. Wi] zagen onder
anderen het Middelburgsche raadslid den heer
De Rijcke, het Toolsche Statenlid Tichelman,
de Goesche Statenleden v. Oeveren, Vogelaar,
Noordijke en Duvekot, de Goesche gemeente
raadsleden Donner en De Paauw, vele vrienden
uit Walcheren, en een viertal dames, waar
onder slechts eene uit Goes, dat was veel te
weinig. Dat moet een volgenden partijdag
beter wezen
Na afloop der vergadering werd menige
handdruk gewisseld, en vooral de heer Lohman
had menigen vriendelijken groet van geest
verwanten en coalitievrienden te beantwoorden.
Kunnen wij het helpen dat een weemoedige
stemming een oogenbllk de opgetogenheid over
het wederzien en de dankbaarheid voor ge
noten zegen temperde bij de gedachte dat het
straks een laatste gang ter stembus zal zijn
voor den Goeschen afgevaardigde, wiens beste
en meest vruchtbare levensdeel met dat van
het Goesche kiesdistrict is saamgegroeid
Rechtsche kiezers in Zeeland, nu is het uw
beurt.
Nu het voornemen volvoerd en met over
weldigende meerderheid uw mannen weer „in
gehuurd." In Middelburg BLUM, in Goes
LOHMAN, in Hontenisse FRUYTIER, en in Oost
burg den zetel veroverd voor DIELEMAN, en
in Zierikzee voor HOGERZEIL.
Kentering.
Wat heeft men niet van links Dr. Kuyper
en anderen met hem, steeds de heftigste ver
wijten naar het hoofd geslingerd, als beweerd
werd, dat tusschen godsdienstige beginselen
en politiek verband een wel zeer nauw verband
bestond. Ontheiliging van den godsdienst,
bederf van de politiek en dergelijke meer
werden hun ten laste gelegd.
Ook dit kentert reeds.
Het gros gilt nog in den ouden toonaard
voort.
Maar de meer zelfstandig denkenden gaan
toch hun ongelijk inzien.
Bij de vrijzinnig-democraten namen Prof.
Kohnstamm en Dr. Fischer de zaak ter hand,
om aan godsdienstige beginselen hun recht-
matigen invloed op de vrijzinnig-democratische
politiek te verzekeren.
Thans is het weer een kopstuk dermodernen,
Dr. Hooykaas, die in het Handelsblad voor
het verband tusschen godsdienst en politiek
opkomt.
Streng gispt hij de oppervlakkigheid, „de
kortzichtigheid van oordeel bij hen, die 't
probleem negeeren door gemakkelijk te zeggen,
dat godsdienst en staatkunde ieder zijn terrein
en practisch noch principieel iets met elkaar
te maken hebben".
Wij halen nog enkele gedachten van zjjn
betoog aan
Ieder geloovige ondervindt dat zijn gods
dienstige levensbeschouwing de wenschen,
die hij voor het maatschappelijk en staat
kundig leven koestert, krachtig beïnvloedt.
Legio is het getal punten van practische
staatkunde, waarin het godsdienstig karak
ter van den burger richting geeft aan zijn
politieke gevoelens. Niet alleen ter zake
van lager en hooger onderwijs, maar ook
in de strafwetgeving, het huwelijksrecht,
het kiesrecht, de sociale wetgeving, militie
en landsverdediging, leerplicht en kinder
bescherming, telkens bepaalt voor den
geloovige het godsdienstig standpunt dat
hij inneemt mede zijn oordeel en houding.
En verder verklaart hij, over 't verband van
godsdienst en politiek sprekend, nog aldus zijn
meening
Of het liberalisme niet sterker zou ge
staan hebben, als dit altijd was gezocht
en bedoeld Of de leuze dat godsdienst
en politiek gescheiden belmoren te zijn,
niet bij menigeen een gemakkelijke leuze
is, doordat hij met den godsdienst niet
wenscht en dus niet behoeft te rekenen
Een vrijzinnige, die reeds verscheidene
decenniën meegeleefd heeft met ons volks
leven, in stad en land schreef, mij on
langs: Wanneer het volk jaren aaneen
moet zien, hoe de vrijzinnige leiders ter
plaatse (bedoeld is in de dorpen)doctoren,
ontvangers, postdirecteuren, hoofden der
scholen, enz., doorgaans de leden def ker
kelijke kiesvereenigingen, het kerkelijk
leven totaal verwaarloozen, den predikant
eeren voorzoover hij een gezellig causeur
is, en daar komt dan in den tijd der ver
kiezingen een behoudsman, bewerende
de belangen van ons volk zijn waarlijk
bij de politiek-liberalen met hun kerkelijke
onverschilligheid niet in veilige handen,
dan gaat er dat in
Wij zouden er bij kunnen voegen wan
neer propagadaclubs van jonge liberalen
veel drukte maken tegen de vermenging
van godsdienst en politiek, maar zelfden
godsdienst zonder eenige moeite buiten be
spreking laten, dan speurt ons volk daarin
een zwakte die de luidruchtige verdedigers
onzer vrijheid zeiven niet schijnen te ge
voelen.
Dit is metterdaad den spijker op den kop
geslagen.
Wij maken ons geen illusie, dat het veel
helpen zal, om wijziging te brengen in de
linksche politiek. Men heeft het anti-clerica-
lisme te hard noodig, en de practische leiders
weten maar al te goed, dat ze het bij hun
mannetjes met papen- en fijnenhaat veel verder
sturen dan met betoogen als van Dr. Hooy
kaas. Daarmee krijgt men de beruchte clubs
der jong liberalen niet in electorale stemming.
Maar wel is er een zekere voldoening in om
te zien, hoe de hooger gestemde elementen
aan de overzijde het vooze van het linksche
standpunt gaan voelen.
(De Rotterdammer.)
Wie verdeelt ook weer de natie
Voorzoover er toch nog bij eenigen „protes
tant" behoefte mocht bestaan aan een beroep
op Mr. van Wijnbergen's uitlating, kan wel
licht die begeerte worden onderdrukt door
overweging van het hetgeen het Amerfoortsch
Dagblad in zijn nummer van 14 Mei 1.1. schreef.
Dit blad gaf toen deze heerlijke proeve van
liberalistische verdraagzaamheid
„Rechts stemmen alle vroomheids-huiche
laars, alle schijnheiligen, alle veinsaards, alle
mond-christenen, alle farizeeërs, alle kwezels,
alle femelaars, alle hersenloozen, alle duister-
lingen, alle baantjesjagers en pierewaaiers die
van 'n christelijke regeering 'n baantje ver
wachten, alle analfabeten in Brabant en Lim
burg, alle smokkelaars, vechtersbazen en drin
kebroers in diezelfde provincies, en ten slotte
een aantal eenvoudige oprechte christenen,
die zich misleiden laten door de leugenleuzen
van de geestelijke en politieke volksmenners
der rechterzijde".
Wie verdeelt er ook weer de natie?
(De Rotterdammer.)
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer zal Woensdag 28 dezer
afdeelingsonderzoek houden van alle door de
Tweede Kamer laatstelijk aangenomen wets
ontwerpen, waardoor het kustverdedigings-
ontwerp, het ontwerp betreffende de pension-
neering van gemeente-ambtenaren, de pensioen
regeling van de leeraren aan bijzondere gym
nasia en de supplotoire begrootingen betref
fende de positie-verbetering bij de zeemacht.
De bedoeling is, Donderdag 29 dezer de
openbare behandeling aan te vangen van de
wetsontwerpen, die dan in staat van wijzen
zullen zijn.
Kamerverkiezingen.
De burgemeester van Sittard de heer A. H.
Gijzeis heeft de hem door de centrale R.-K.
kiesvereeniging aangeboden candidatuur aan
vaard.
o
De heer J. II. J. Beckers, aftredend lid,
weigerde opnieuw een candidatuur van de
katholieke centrale te aanvaarden.
o
De heer P. de Bruyn, hoofd der christelijke
school te Klasienaveen heeft een candidatuur
voor de Tweede Kamer voor het district
Weststellingwerf van rechtsche zijde aanvaard.
ENGELAND.
Toen j.l. Zondag in het Hyde-Park te Lon
den weer samenkomsten van de
kiesrechtvrouwen
werden gehouden, gaf dit ook nu aanleiding
tot allerlei onaangenaamheden gelukkig was
er een sterke politiemacht tegenwoordig, zoo
dat ernstige ongeregeldheden voorkomen wer
den. Te Ilampstead zijn de samenkomsten
geheel mislukt door de vijandige houding van
het publiek, dat de tyrannie der militante
dames meer dan moede is.
Maar een nog grootere vijand van deze
kiesrechtvrouwen is opgestaan, en wel oneeuig-
lieid. Er begint een scheuring onder hen te
komen. Sommigen harer zijn bijv. van oordeel,
dat de laatste aanslagen en de daardoor ont
stane paniek, hun doel bereikt hebben en
voldoende de aandacht hebben getrokken op
de eischen der kiesrechtvrouwen, zij achten
het daarom gevaarlijk de feministische eischen
voor altijd de sympathie van het publiek te
ontnemen. Zij eischen derhalve een wapen
stilstand en een verandering van tactiek. Maar
de vooruitstrevende kiesrechtvrouwen zijn nog
steeds voor geweld en nog eens geweld, tot
men het doel bereikt heeft. Deze staan onder
de leiding van miss Pankhurst, die zich te
Parijs (ophoudt, terwijl de meer gematigde
partij onder de leiding staat van Pethoek
Lawrence en diens echtgenoote.
Gelijk men weet, heeft miss Pankhurst, die
zich te Parijs bevindt, zich door de vlucht
buiten het bereik van de Engelsche justitie
gesteld. De Minister van Binnenlandsche
Zaken is door een zeer nauwkeurig onderzoek
naar het werk van miss Pankhurst tot de
overtuiging gekomen, dat Parijs thans de zetel
is van een gevaarlijke zamenzwering tegen de
Engelsche samenmenleving. De uitlevering
van miss Pankhurst is niet gevraagd, omdat
zij, daar haar misdrijf van politieken aard is,
niet kan worden uitgeleverd. Evenwel zal
een klacht tegen' haar worden ingediend op
grond dat zij de Fransche gastvrijheid mis
bruikt om een misdadige veldtocht te voeren
tegen een met Frankrijk bevriende regeering.
Men verwacht, dat dan de Fransche regeering
zal handelen overeenkomstig het internationaal
gebruik en aan de delinquente een bevel zal
doen toekomen om binnen 48 uren het gebied
der Republiek te verlaten.
DUITSCHLAND.
De bekende politie-president van Berlijn,
de heer von Jagow, heeft een nieuwe ver
ordening afgekondigd, die ook terstond in
werking is getredenhet is een verordening
op de
Zondagsrust,
waarbij op Zon- en feestdagen alle arbeid
verboden is, die in het openbaar geschiedt,
alsmede alle geruchtmakende arbeid binnens
huis en in werkplaatsen, tenzij ze bij de wet
wel zijn toegestaan of voor het dagelijks leven
onmisbaar zijnzoo vallen bijv. spoor., tram-
en scheepvaartverkeer buiten de verordening.
De winkeliers moeten hun uitstalkasten met
gordijnen of luiken bedekken, behalve op de
uren, dat hun winkels volgens de verordening
op de winkelsluiting geopend mogen zijn. In
de café's mag„ tijdens de hoofdgodsdienstoefe
ningen in de kerk, niet gebiljart, gekegeld,
gekaart of dobbelspel gespeeld worden, en
er mag op geenerlei wijze muziek ten gehoore
worden gebracht. Publieke vergaderingen,
die niet van Godsdienstigen aard zijn, zijn be
slist verboden op Goeden Vrijdag, Boetedag
en Allerzielen, en op Zon- en feestdagen eerst
dan geoorloofd als de voornaamste godsdienst
oefeningen zijn afgeloopen. Gedurende dezelfde
uren zijn (ook verboden alle muziekuitvoeringen,
tentoonstellingen, tooneelvoorstellingen, wed
rennen, schijf- en vogelschieten. Op Boetedag
zijn alle openbare, op Goeden Vrijdag boven
dien alle besloten muziek- en tooneeluitvoe-
ringen, voordrachten enz. verboden alleen
gewijde muziek en lichtbeelden uit de Bijbel-
sche geschiedenis zijn geoorloofd.
Bulgarije heeft, volgens de Frankfurter Zei-
tung, de stelling bij Tsjatalzja feitelijk reeds
ontruimd en er van de 100,000 slechts 15,000
man achtergelaten.
Eerlang verwacht men den ouden Bulgaar-
schen staatsman Natsjkowits, die steeds voor
samenwerking tusschen Bulgarije en Turkije
heeft geijverd, met een bizondere opdracht te
Konstontinopel.
Verzet tegen den driejarigen dienstplicht.
PARIJS, 21 Mei. Naar de Liberté mede
deelt, heeft de politie in een koffiehuis te Toul
circulaires, gevonden, waarin de soldaten
werden opgewekt zich te verzetten tegen de
wet op den driejarigen dienstplicht.
Enkele artilleristen hebben getracht een
betooging tegen het onder de wapenen houden
der lichting op touw te zetten. Zij slaakten
verschillende kreten, doch gingen uiteen toen
een onderofficier tusschenbeide kwam.
Op het uur van appel was alles weer rustig.
De bevelhebber van het legercorps deelt aan
de pers mede dat tengevolge van het gebeurde
te Toul 16 soldaten naar den krijgsraad zijn
verwezen, 15 zijn voorgedragen voor plaatsen
in het corps van discipline, 40 gestraft met
30 tot 60 dagen en 13 subalternen gedegra
deerd.
Te New York is bij een brand in Park
Avenue de kostbare kunstverzameling van de
weduwe Barney, geschat op een waarde van
50.000 dollar, geheel vernield.
De Standard noemt de bewering der
kiesrechtvrouwen, dat zij over een 125,000
pond sterling beschikken bluf. Hun fondsen
zijn op het oogenblik uitgeput.
PARIJS, 21 Mei. Vanmiddag om half zes
is een stuk muur van een huis in aanbouw
op den hoek van de Felix Faure-laan ingestort.
Zeven werklieden geraakten onder het puin.
Vier hunner zijn er zwaar gekwetst onder uit
gehaald, drie liggen er nog onder.
Er is een doode en twee zwaar gewonden.
Scheepsramp.
Smyrna, 22 Mei. De groote pakketboot
„Senegal" is bij het verlaten der haven op
een mijn gestooten en in de lucht gevlogen.
Verschillende stoombooten kwamen te hulp
om manschappen en passagiers te redden.
De „Senegal" was op weg naar Konstantinopel.
De boot verliet den vorigen Donderdag
Marseille met 30 pasagiers en 60 man equipage
aan boord. Onderweg zijn er nog meer per
sonen opgenomen. Hoeveel er omgekomen
zijn, is nog niet bekend.
Over het ongeluk met de „Senegal" meldt
het „Handelsbl.", dat de gezagvoerder het
schip aan den uitgang van de haven aan den
grond liet loopen. De passagiers zouden gered
zijn. Het gerucht gaat evenwel, dat drie of
vier passagiers vermist en dat twee of drie
verwond zijn.
TER NEUZEN 23 Mei 1913.
In de op a. s. Maandag des voormiddags te
10 ure te houden openbare vergadering van
den gemeenteraad alhier, kómen de volgende
punten in behandeling
Notulen.
Ingekomen stukken.
Benoeming van een directeur van de ge
meente hoogere burgerschool. Aanbevolen
worden de heeren Godee Molsbergen en
Ch. J. S. Tetterode.
Voorstel tot wijziging van de verordening
tot handhaving van orde en veiligheid op
openbare wegen en wateren.
Voorstel tot wijziging van de begrooting
voor 1912.
Nadere goedkeuring stratenplan.
Voorstel tot beschikbaarstelling van een
verguld zilveren medaille voor de a. s. alhier
te houden tentoonstelling.
Door Burg. en Wetli. is het bouwen van
een muziektent alhier, gegund aan den laagsten
inschrijver voor de massa, den heer II. Kaijser.
