if
Hntirmlutionair
nieuws- en üdvertentieblad
ooor
Avtiauu.
Onze Schooldag.
FEUILLETON.
In den Levensstrijd.
No. 985
Zaterdag 18 Januari 1913.
10e Jaargang.
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen Ter Neuzen Trance
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITT00IJ Az. te TER NEUZEN.
ADVERTENTIËN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE RICHTEN AAN DE REDACTIE; ABONNEMENTEN
- Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
Zooveel valt er althans van onzen eersten
schooldag reeds te zeggen, dat 't wel niet de
laatste zal geweest zijn in 't Land van Axel.
Wij twijfelen geen oogenblik, of de proef zal
zoo goed bevallen zijn bij allen, die de ver
gaderingen bijwoonden, dat ze gaarne eene
herhaling te gemoet zien. Het Comité heeft
eer van zijn werk en onder de uitnemende
leiding van den heer J. C. de Koning ging
alles zoo goed, als men 't maar wenschen kon.
In de namiddag-vergadering hadden we de
opkomst gaarne wat grooter gezien de avond
vergadering was flink bezocht.
Nadat te twee ure gezongen was Ps. 75 1
en 4 en de Voorzitter Ps. 20 had voorgelezen,
werd de le vergadering door hem met gebed
geopend.
Daarna sprak de Voorzitter een kort ope
ningswoord ter toelichting van het doel dezer
vergaderingen.
Onze eerste Schooldag moet ons herinneren
aan Gods weldaden op het gebied van ons
onderwijs.
Onze roeping in den strijd voor de Ohr.
school behoort ons helder voor oogen te staan.
Van die roeping zullen we in deze vergadering
meer hooren, waar de heer Brants, aan wien
de voorzitter tnans het woord verleent, zal
spreken over den tegenwoordigen
Stand van het Onderwijsvraagstuk.
De heer Brants heeft met bljjdschap de uit-
noodiging, om in deze vergadering te spreken
aangenomen, omdat het Christelijk Onderwijs
de liefde van zijn hart heeft. Die liefde be
hoort er te zijn, wil men met vrucht arbeiden
in dat onderwijs. Alleen zij, die Petrus woord
verstaan „Heere, Gij weet, dat ik |U liefheb
kunnen kinderen opvoeden. Onder het Kruis
van Golgotha is het goed wezen voor alle
kinderen onzes volks. We zijn echter nog
zoover bij lange na nietf:
De zaak van 't onderwijs in ons land is nog
eene onderwijsquestie. Dat is ook goed. Wie
man van karakter is, zal in de eene of andere
questie zitten. Het leven is zoo ingewikkeld
en er zijn tal van questies.
Wie óp een stoel met ongelijke pooten zit,
mag het voor een oogenblik aangenaam vinden,
eens te kunnen wiegelen, die positie bevalt
toch niet op den duur. Men verlangt rustig
en veilig te zitten. Zoo is ook de positie van
41)
ons onderwijs. We verlangen naar afdoende
regeling. We hadden gehoopt, dat dr. lvuijper
ons die geven zou hij was er de man voor
helaas van hem mogen wij ze niet meer hopen.
Mr. Heemskerk voelt zich op dit gebied niet
volkomen vertrouwd.
Grondwetsherziening is daarvoor noodig.
Wijziging van art. 3 der Onderwijswet zou al
veel kunnen doen. Maar er moet een princi-
piëele oplossing komen. Geen peuterwerk meer
bij stukjes en beetjes.
Verschillende kopstukken der liberalen heb
ben mede [pogingen gedaan tot pacificatie en
er is goede hoop, dat we eindelijk zullen komen
tot volkomen gelijkstelling tusschen de Open
bare school (waaronder we verstaan de Over-
heidsschool) en de Bijzondere school, d. i. de
school van vereenigingen, ook al geeft men er
onderwijs in den geest van de tegenwoordige
Openbare school.
Ook neutrale vrije scholen verwezenlijken
een ideaal, dat door de Overheidsschool niet
kan bereikt worden. Ook de Bijz. kweek
school in Den Haag leidt reeds kweekelingen
op in vrijzinnig religieuzen zin.
De vrije school breekt baan ook in vrij
zinnige kringen. Holwerda vroeg reedsKun
nen wij ook anders worden
Het'oude ideaal: één algemeene neutrale
school voor heel 't volk is reeds lang opge
geven. Maar er is nog geen vrede!
Het onderwijs wordt in de Grondwet be
sproken in Hoofdstuk X tegelijk met de Armen-
Z0W' j
Het onderwijs is een special^ zorg van de
overheid (volgens de Grondwet.)
Dat sluit het subsidieeren van bijz. scholen
niet uit. Maar voor de toepassing van het
gewijzigd Unie-rapport moet de Grondwet ge
wijzigd.
Men zou verwacht hebben, dat die gelijk
stelling met enthousiasme zou ontvangen wor
den, ook aan de linkerzijde.
Neen, zeggen sommigen, want 't openbaar
onderwijs moet de norm aangeven.
Is dit zoo?
Men had vroeger aan de openbare school
betere opleiding, betere salariëering, Interen
ruimer leermiddelen.
Zoo is de toestand niet meer. Het bijzonder
onderwijs is in 15 jaar met reuzenschreden
vooruitgegaan.
De bijzondere school heeft grooter aan
passingsvermogen dan de overheidsschool.
De prikkel van de overheidsschool is niet
meer noodig.
Veel grooter groep van tegenstanders vormen
de „frontmakers." Deze hebben niets'geleerd,
verstaan niets van onzen strijd en willen de
absoluut neutrale school.
Em is wakker geworden, Em Harmsma. Ze
steekt het kopje tusschen de bedgordijnen uit
en kijkt schuw Barends aan. Ze herkent hem.
En als ze ziet, dat Greet zich gereed maakt,
met dien man mee te gaan, wenkt ze haar
naar zich toe en zegt fluisterend, maar toch
zóó, dat Barends het verneemt„je gaat toch
niet mee met dien boozen man en ze houdt
angstig Greet vast bij den arm.
„Ja" zegt deze, „want ik moet naar dat
kleine meisje, die ook Em heet, en bij ons
was, weet-je weldie is zoo erg ziek en ze
roept al door om me. Ik mag toch wel naar
d'r toe, hé
Em knikt toestemmend, maar haar oogen
blijven met een uitdrukking van schrik op
Barends rusten, alsof diens aanwezigheid een
beletsel is, om haar geheel met Greets voor
nemen te verzoenen.
Barends merkt het.
En voor het eerst van zijn leven hindert
het hem, door een kind van zijn zuster voor
een vreemde te worden gehouden.
Maar de angst voor zijn kind brengt alle
andere gevoelens thans tot zwijgen.
Greet is klaar.
Ze legt haar zusje terug in het bed en weet
haar met eenige zoete woordjes te paaien.
Dan gaat ze naar den ouden Harmsma.
„U is er toch niet boos om zegt ze
vriendelijk.
Er komen tranen in de oude oogen.
„Hoe zou ik," zegt hij teer, en drukt haar
een kus op het voorhoofd. Zijn drift heeft
weder een beschamende les ontvangen. „God
zegen je, mijn kind 1"
Greet en haar oom verwijderen zich.
De toon, waarop Harmsma Barends groet
beantwoordde, was gansch 'anders, dan dien
bij den komst van den reeder.
In duizend gedachten verdiept bleef hij achter.
Het was reeds laat, eer hij de lamp doofde.
En de donkere nacht vond hem op de
knieën.
HOOFDSTUK XXIII.
Duisternis en Licht.
„Lig-je zóó gemakkelijk
Een dankbare blik is het antwoord.
Ja, zóó ligt Steven gemakkelijk half opge
richt, door kussens ondersteund.
De gordijnen van zijn bed zijn geheel open
en de Septemberzon, die nu aan het dalenis,
giet haar vriendelijke stralen door het halfge-
Er zijn voorts nog onverbeterlijke idealisten
volgens hen vereenigt de ééne openbare school
de natiede bijzondere school verdeelt.
't Is echter een ijdele poging de geschie
denis heeft 't geleerd om op schoolgebied
de natie tot eenheid te dwingen.
De tijd, toen dit mogelijk was, misschien,
is onverbiddelijk voorbij.
Dit type is aan het woord in de Nieuwjaars-
meditatie van Het Schoolblad.
Doch er is veel optimisme voor noodig om
dit standpunt te blijven innemen.
De verkiezingen geven ook nog blijk, dat
van links geen gelijkstelling te wachten is,
al gelooft spreker niet, dat de besten onder
de liberalen terugzetting van de Chr. school
verlangen.
Hoe staat onzerzijds het vraagstuk
Het gewijzigd Unie-Rapport wilde vrije
school regel, de Overheidsschool aanvulling.
Daarbij is de dubbeltjes-questie niet onbe
langrijk Het Rapport wilde zaak van het
onderwijs overgebracht van de gemeente naar
het Rijk.
Hoe moet volgens dit Rapport de Overheids
school zijn
Dat moeten dan de Commissie's uit de ouders
weten. De Staat heeft te zorgen, dat niets
strijdigs met de wetten des lands wordt ge
leerd, toe te zien op de bekwaamheid van
onderwijzers en dat niets gedaan wordt tegen
de goede zeden. Doch overigens geheel vrij.
Vooral wat de religieuse zijde betreft.
Volgens de Chr. Historischen heeft de Staat
op religieus gebied ook een positieve taak.
Dit is in theorie mooi, doch in de practijk
doen zich onoverkomelijke moeilijkheden voor,
behalve misschien in de groote steden.
Thans komt spreker op de inrichting onzer
scholenHier kunnen wij samenwerken met
velen ook aan den overkant, als eerst de
gelijkstelling er is ofschoon bij lange na
niet met allen.
Ellen Key is met haar benaming van de
20e eeuw als de Eeuw van het kind bijzonder
gelukkig geweest die naam is direct inge
slagen. Dat is opmerkelijk na de 19e eeuw,
de eeuw van groote uitvindingen. We hebben
van alles gevonden, maar het kind ver
loren 1
In onze eeuw gaat men vragen kennen wij
het kind wel Hoe groot is het aantal uit
spraken uit de laatste 100 jaar, die onwaar
zijn gebleken.
De taak der school is zwaar.
De vader kan in vele gezinnen zich weinig
met de opvoeding inlaten.
De moeder mist dikwijls daarvoor de be
kwaamheid.
opende raam.
Juffrouw Verwaal is een uitmuntend ver
pleegster en Steven heeft haar liefgekregen
als een moeder.
„Zullen we het raam maar niet sluiten
„O." zegt Steven, „'t hindert me anders heele-
maal niet, juffrouw. Ik vind het wel heerlijk,
die frissche lucht."
„Zeker," stemt juffrouw Verwaal toe, „maar
we moeten voorzichtig zijn met je. We hebben
nu zooveel gewonnen, en dienen nu op te pas
sen, weer niet alles te verliezen," en meteen
gaat ze naar het raam toe en sluit het.
Dan schuift ze de gordijnen dicht:
„Probeer nu nog wat te slapen," noodigt ze.
Steven tracht die raad te volgen.
't Lukt echter maar half.
Zijn hoofd is vervuld met velerlei gedachten.
En geen wonder 1
Veel is er voor hem te denken, want er is
den laatstcn tijd o, zooveel gebeurd.
Wekenlang had hij gezweefd tusschen leven
en dood.
De geneesheer had er machteloos bij gestaan.
Hier was ander medicijn noodig dan hij kon
geven.
Eindelijk was de crisis gekoriien.
En daarop volgde een tijdperk van doode-
lijke zwakte.
Daardoor wordt de opvoeding hoe lauger
hoe meer op de school geschoven.
Dat de afstand tusschen ouders en school
zoo gfoot is en de weinige invloed der ouders
op die school, is vooral het gebrek der open
bare. De vrije school sluit zich gemakkelijker
aan bij het gezin.
Straks zal het Bijz. onderwijs de norm aan
geven zal zij dan hebben de mannen on
vrouwen, die de beste onderwijzers zijn Om
goed opvoeder te zijn kan men niet buiten de
Christelijke beginselen, anders heeft men voor
de moraal geen standpunt.
Er is een nieuwe wetenschap aan 't groeien
de paedologie-kennis van het kind. Stanley
Hall in zijn „Adolescence" en anderen als Prof.
Winkler, Prof. Gunning in ons land leeren
ons het kind in zijn ontwikkeling waarnemen.
Al wie met de opvoeding in eenige betrek
king staat, dient van deze studie kennis te
nemen. Van belang hiervoor is het te houden
Congres voor Kinderstudie in Den Haag ouder
leiding van prof. Winkler.
't Is te hopen, dat de arbeid van de Ineen-
schakelingscommissie niet verloren ga.
Vele vragen eischen hierbij een oplossing.
Onnoemelijk veel wacht op regeling. Er is
dus haast bij. Zoo bijv. het Bewaarschool-
onderwijs.
Het M. U. L. O. moet vóór 1914 geregeld
zijn. Dat is de school voor den middenstander.
De verhouding tusschen Hoofd en Onderwijzers
eischt regeling.
De school aan de ouders en
de school geheel voor het kind,
moet de leus zijn in waarlijk Christelijk-nati-
onalen geest.
Vele andere vraagstukken komen hierbjj
ter sprake.
We hebben in dit opzicht veel verwachting
van 't eerste Chr. Nationaal Schoolcongres, dat
dit jaar zal gehouden worden onder leiding
van Dr. Woltjer en Dr. De Visser.
Spreker wekt op tot bezoek aan dit Congres.
Een geleerd Duitsch prof. vindt dit do twee
grootste vraagstukken de uitvinding van ge
schikte motoren voor vliegwerktuigen en het
onderwijsvraagstuk.
Met een opwekkend woord besluit de heer
Brants zijn schoone rede, die naar we reeds
vernamen met groot genoegen werd aange
hoord en in onze onderwijskringen ongetwijfeld
nog menigmaal een punt van bespreking zal zijn.
De spreker heeft veel genoemd, dat aan
leiding kan geven tot een vruchtbare beraad
slaging tot heil onzer scholen.
Het was waarlijk een genot, deze ook uit
Toen eenige betering intrad en het lichaam
zich herstelde, bleef niettemin de geest onrustig
en verslagen.
Want de dagen van stil nederliggen hadden
hem tot zich zelf gebracht.
Zijn zonden, die hij tot heden, gedeeltelijk
vergoelijkt en gedeeltelijk als onvergeeflijk had
geacht, kwamen hem nu in het rechte licht
te staan.
't Werd een zware strijd in zijn binnenste.
Wat moest hij doeu. Ze bekennen of ze
verbergen
Hij durfde geen van beide.
Kón hij ze belijden Maar dat hield immers
zijn veroordeeling in voor de vierschaar Gods 1
En nog altijd leefde in zijn binnenste de ge
dachte, zich zelf te redden. Kón hij ze ver
bergen O, hij voelde, hij voelde het, zijn hei-
melijkste zonden stelde God in het licht van
Zijn aanschijn.
't Werd hem ontzettend benauwd. Overal
ontmoetten zijn gedachten de gerechtigheid
Gods, Zijn vergeldende wrake.
Hier was geen onvluchten mogelijk, geen
uitweg stond hier open.
Zóó gingen dagen voorbij.
Verwaal en zijn vrouw bemerkten wel, wat
worsteling in die ziel plaats had. Maar wat
vermochten zij hierin
Eejis, terwijl juffrouw Verwaal, met haar
Inzending van advertentiën vóór uren op den dag der uitgave.
DOOK ZELANDIA.