Hntirmlutionair
voor
nieuws* on Advertentieblad
Zeeland.
FEUILLETON.
Uit de Pers.
De Katacomben te Valkenburg.
Woensdag 2 October 1912.
10e Jaargang.
No. 954
ABONNEMENT:
Per drie maanden binnen. Ter Neuzen ƒ1,Franco
per post: voor Nederland ƒ1,10.
Men abonneert zich bij alle Boekhandelaars, Postdirec
teuren en Brievengaarders.
Dit blad verschijnt Dinsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op Feestdagen,
bij den Uitgever D. H. LITTOOIj Az. te TER GEUZEN.
Inzending van advertentlSn vóór uren op den dag der uitgave.
ADVERTENTIËN:
Van 1—4 regels ƒ0,40. Voor eiken regel meer ƒ0,10.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adver
tentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
INGEZONDEN STUKKEN TE
„R PRl,ACTIE: ABONNEMENTEN EN ADVERTEOTlfti TE BEZOROEN BIJ DEN UITOEVER.
Advertentiën voor dit blad worden
aangenomen tot 's namiddags I UUR op
den dag der uitgave.
V Zonder God
Daar is eenige weken geleden in Den Haag
gehouden een Internationaal Congres voor
Zedelijke Opvoeding.
Dat was nu letterlijk het toppunt van ver
draagzaamheid.
Iedere richting mocht daar vrijuit spreken.
En dat hebben dan alle richtingen ook vrij
wel gedaan.
Het was een kruisvuur van meeningen.
Maar de verdraagzaamheid ging niet zoover,
dat i^der onder de vurige betoogen kalm bleef.
Integendeel, telkens en telkens kon men
bemerken, hoe diep de anti-these wortel schoot,
niet slechts in ons kleine landje, maar aller
wegen.
Voetgetrappel en handgeklap vertolkten wat
in de harten leefde.
Vooral wanneer het kardinale punt in tie
opvoeding ter sprake kwam God er in of er
buiten.
Over dat Congres zijn heel wat nabetrach
tingen gehoudenvan alles, wat gesproken
werd, kwamen breedvoerige, gedrukte ver
slagen.
Ook in „De School", het orgaan van de
Vereeniging van Hoofden van Scholen in Neder-
land.
Dit blad heeft het over de rede van den
heer Ferdinand Buisson, afgevaardigde van
het Departement van de Seine.
En verklaart, naar de „School mot den Bijbel
mededeelt, dat het meest met onverdeelde
instemming had geluisterd, ook naar mijnheer
Buisson.
Die heer is een aanhanger en voorstander
van de leekenmoraal.
Een moraal, een zedeleer, die God niet
noodig heeft.
Die het zelfs nuttig acht, God buiten de
opvoeding te houden.
Die Buisson zei b.v.Het is niet noodig of
nuttig, het kind te zeggengij moogt niet
liegen, omdat God het verboden heeft."
Gaat dat nu zelfs velen der openbare onder
wijzers niet te ver
En lokte een dergelijke uitspraak geen pro
test uit
De openbare school is immers volstrekt met
godsdienstloos? Ze leidt immers nog steeds
op tot christelijke deugden
Och, durft het eens ontkennenge krijgt
dan wat te hooren. Dan scheldt en schimpt
en lastert ge.
Intusschen, van protest geen spoor
Contrarie, in 't bijzonder vestigt „De School
nog eens de aandacht op wat Buisson beweerde.
En voegt er aan toe„Als voor ons, open
bare onderwijzers, van bijzonder gewicht,
releveeren wij de volgende woorden van
Buisson".
Deze woorden n. 1.
„die menschelijke moraal is de eenige,
die waarlijk goddelijk mag lieeten. En noemt
men onze school een school zonder God, dan
aanvaarden wij die betiteling als een eerenaam.
Is liet nu duidelijk genoeg?
Kan het krasser
Ook voor ons, anti-revolutionairen, zijn deze
woorden van bijzonder gewicht.
We hopen ze te onthouden.
Waarlijk niet uit leedvermaak.
Dat zulke gedachten uitgesproken, zelfs aan
geprezen worden in een land, dat den bangsten
worstelstrijd voerde, in de eerste plaats om
het behoud van geestelijke goederen, kan niet
anders dan ons smarten.
En dat opvoeders der jeugd dit doen, pijnt
zooveel te scherper.
Maar doet ons tevens met te meer ernst
en inspanning staan naar een regeling van
ons onderwijs, die ongetwijfeld een groot deel
van ons christenvolk kan verlossen uit de
doodelijke omknelling van een opvoedings
systeem, dat zich hoe langer zoo meer in de
openbare school verwerkelijkt.
Hoe goed deed het ons ook daarom, dat
H. M. de Koningin-Moeder, toen zij bij monde
van jhr. De Ranitz een welkomstwoord tot
het Congres richtte, het dezen liet uitspreken,
dat voor Haar de godsdienst het grondbeginsel
vormde, de onmisbare basis van elke wel
verzorgde en zedelijke opvoeding.
Z.
Preciese preciesigheid.
Daar is over de linkerzijde een manie van
preciese preciesigheid gevaren, welke benau
wing wekt.
Pijnlijk was reeds in het afgeloopen jaar
het herhaald streven om de verzekeringswetten
naar achteren te schuiven.
Uitstellen, onderzoeken, nog eens onder
zoeken het ligt in den anti-clericalen mond
bestorven.
Bij de Tariefwet wilde men bijzitters, tegen
het onderzoek van de Tariefwet in de afdee-
lingen vóór den zomer ging men fel te keer,
tegen een poging om het Reglement van Orde
te wijzigen ter bespoediging van de wetgeving
rees eenparig verzet.
Tijdens de behandeling van de Militiewet
werd, vooral in het socialistisch kamp, onop
houdelijk geklaagd over den „razenden spoed"
waarmee gehandeld werd. y
De Steenhouwerswet poogde men tijdens de
openbare beraadslagingen weer naar de afdee-
lingen te zenden, terwijl bij het Bouwwetje
hetzelfde voorstel uit het linkerkamp kwam.
Meer voorbeeldèn zouden kunnen worden
aangehaald, welke de gedachte wekken alsof
treuzelen en nog eens treuzelen de steen der
linksch-parlementaire wijsheid is.
Het zal zoo blijven.
In zijn laatste Kerstrede merkte Mr. Troelstra
al spottend op, dat voor de Tariefwet noodig
zullen zijn diepzinnige economische beschou
wingen, waarom hij en de zijnen ook echte
„Kruidje-roer-mij nietjes" zouden wezen en de
rechterzijde gewaarschuwd werd de gemoeds
rust der rooden niet te storen.
Inderdaad, wij zijn gewaarschuwd.
Geen kabaal over afjakkeren en doorjassen
mag tot vertraging van den gang van zaken
aanleiding geven en kan onze mannen niet
afhouden van een rusteloos streven om dit
jaar sociale verzekering en Tariefwet tot stand
te brengen.
Schoone woorden over hoffelijke bejegening
van en vriendelijke tegemoetkoming aan de
minderheid zijn hier misplaatst. Wie allerhande
gewaagde bokkesprongen en luchttoeren maakt,
heeft niet het recht te eisclien dat een ander
zich voor hem met lijfsgevaar in galante bui
gingen uitput. (Rotterdammer).
Present Company Excepted
De vrijzinnigen in liet kiesdistrict Goes
hebben, gelijk al meer en meer gebruikelijk
is te doen, nadat men de kunst van de recht-
sche partijen zoo'n beetje heeft afgekeken, een
Partijdag gehouden, neen geen Part ij dag,
want op zulk een bijeenkomst houdt men de
part ij-geschillen liefst achterbaks, maar een
Bondsdag, zijnde de profetie van de ge-
wenschte, maar nog altijd toevende beslissing
op de voorstellen tot vrijzinnige concentratie
in 1913. Mag men den voorzitter, den heer
Siemelink gelooven, dan waren de vrijzinnigen
te Goes opgeroepen „om te getuigen van hun
liefde voor de waarheid." Dat zeide hij in
zijn openingswoord. Maar de heer Siemelink
zeide nog meer, en dat lag eeuigszins op zijn
lijn als predikant van de moderne richting
hij zeide, dat de vrijzinnigen niet moeten
denken dat ze geen godsdienst noodig hebben.
Alleen maar, het moet vrijzinnige godsdienst
Rechts van dit tafereel verschijnen twee
personen, in de houding van oranten (d. i. een
vrouwelijk figuur in biddende houding voor
gesteld) en daarnaast een ram en een takke-
bos. Dit alles wijst op Abrahams offerande,
die op hare beurt weer een voorafschaduwing
was van Christus overgave aan het kruis, en
„telkenmale in het II. Misoffer op onbloedige
wijze wordt hernieuwd", zegt de „Gids". Einde
lijk links als pendant een drievoet, waarop
een visch en een brood. Een man staat rechts
die de hand uitstrekt en het brood zegent,
links een vrouwelijke figuur als orante.
Deze laatste zou de Kerk moeten voorstel
len. Wij voor ons meenen, dat juist het ver
schijnen, hier en elders, van jdeze „orante"
welke schilderingen eerst in de 7e en 8e eeuw
opkwamen er op wijst, dat deze en vooraf
gaande teekeningen niet dateeren uit den tijd
der eerste Christenen, maar door de latere
Pausen er bij gemaakt zijn De eerste Christel.
Kerk toch kende het Misoffer niet, wijl bij
het H. Avondmaal, ook bij de leeken zoowel
brood als beker rondgingen.
Vermeldenswaard zijn nog de schilderingen
van Christus en de Samaritaansche vrouw, en
de drie naïve Jona-fresco'sJona in zee ge
worpen en door liet zeemonster verzwolgen.
Jona uitgeworpen op het- land en Jona slapend
onder een prieel, welke laatste teekening dui
delijk aanwijst hoe de heidensche kunst be
nut is ten faveure van een Bijbelsche voor
stelling.
In de laatste der drie sacramentskapellen"
keeren dezelfde teekeningen terug, zoodat we
er niets meer van behoeven te zeggen.
We gaan weer gangen door, met aan de
linker- en rechterhand weer nissen, waarvan
enkele gesloten zijn met de authentieke terra
cotta platen, expresselijk uit de Katacomben
van Rome hierheen gebracht, en welker bruine
kleur wel afsteekt tegen de gele van den
Limburgschen mergelsteen.
De „Crypte der vijf Heiligen" gaan we, om
der wille onzer plaatsruimte, stilzwijgend voor
bij, doch in de dubbele crypte van Lucina, al
dus genoemd naar Lucina. Pomponia, uit het
oud-adellijk geslacht der Craecini, die hier be
graven ligt, willen we een kijkje nemen.
De teekeningen, die we hier vinden moeten
uit de eerste helft der 2e eeuw zijn. De Rossi
noemde dan ook deze crypte „de meest aris
tocratische der Christelijke begraafplaatsen te
Rome".
Aangetroffen worden dan in de eerste crypte
aan den ingangswand een voorstelling van liet
zijn. En hij eindigde met den merkwaardigen
wensch, „dat het Koninkrijk Gods onder de
menschen moge komen", merkwaardig, omdat
dit een toon is, die van de politieke vrijzinni
gen maar zelden gehoord wordt. Laat ons
hopen dat dit nu werkelijk een uiting van
„liefde voor de waarheid" moge zijn, en geen
voorspel op 1913, als wanneer het wel eens
weer zou kunnen gebeuren dat de vrijzinnigheid
de witte das omdeed, hetgeen altijd een heel
onverkwikkelijk schouwspel is.
Het merkwaardigste echter van heel den
Goesschen Bondsdag, en van al wat daar ge
sproken is, is wel een woord van den heer
Treub, den leider der vrijzinnig-demokraten.
Na muziek en zang geen psalmen natuur
lijk schetste de heer Treub het karakter
van den komenden stembus-strijd. En toen
zeide de heer Treub o.a.„dat het niet ging
om den godsdienst, maar om de macht dei-
priesters en der orthodoxe dominees."
Tegen de priesters en de domineeswas
voor een jaar of wat nog de leuze van Jan
Rap. De heer Treub amendeert haar naar
„en eisch des tijds. Hij voegt er het woord
orthodoxe in. Ziet ge, de dominees-macht
is zoo erg niet, als het maar geen ortho
doxe dominees zijn. Diè zijn erg. Moderne
dominees helpen de vrijzinnigheid. Zij zijn
zelfs goed genoeg om door een goedsdienstig
toespraakje een vrijzinnigen Bondsdag te tinten.
Dat is perfect. Daar vangt men de menschen
mee. Misschien zelfs nog wel enkele orthodox-
geloovigen, die niet fijn van onderscheiden zijn.
Zulke moderne dominees zijn ten slotte voor
de vrijzinnigheid heel wat waard. Zelfs laat
men hen ongehinderd over de komst van Gods
Koninkrijk spreken, al gelooft men daaraan
niet.
Maar de orthodoxe dominees werpen roet
in het vrijzinnige eten. En daaromweg met
hen, en weg met de priesters.
Het was een fijne onderscheiding van den
heer Treub.
Wel noodig in een vergadering, door een
dominee gepresideerd!
(De Nederlander).
Paradijs een boomstam en twee vogels dan
op den muur daartegenoverde doop van
Christus door Johannes, en de duif, als zinne
beeld van de H. Geest.
De plafondschildering der tweede crypte
vertoont: Daniël in den leeu\venkuil weer af
beeldingen in de vier hoeken van den „Goeden
Herder". Ook de in een prieel rustenden Jona
treffen we hier aan.
De merkwaardigste schildering dezer crypte
is echter die op den achterwand. Het fresco
stelt voortwee naar elkander gekeerde vis-
schen voor ieder is een korf geplaatst, waarin
zich brooden en een glas met rooden wijn be
vinden. Hier zien we dus een zinnenbeeldige
voorstelling van de beteekenis van het II.
Avondmaal voor den geloovige. Het brood en
den wijn zijn liet lichaam en het bloed van
Christus aangeduid door den visch ichthus.
We zien hierin een bewijs voor hetge'en we
boven opmerkten, dat al de freco's in de eer
ste Sacramentskapel niet dagteekenen uit den
tijd der eerste Christenen, wijl we bij deze
schilderingen geen glas rooden wijn vinden,
en hier wel. en het onthouden van den wijn
aan de leeken eerst later is ingevoerd. Boven
dien zien we hier bevestigd, dat we in de
teekeningen op de muren der „sacraments
kapellen" niet uitsluitend eene liturgische
handeling hebben te zien en de naam „sacra
mentskapel" dus daarom niet aan deze crypten
Drenkelingen der wereldstad.
Niets geeft een beter begrip van de men-
schenzee eener wereldstad dan het aantal per
sonen, dat daar jaarlijks vermist wordt. Dit
tijdelijk of voor goed onderduiken in dezen
oceaan is aan de meest verschillende oorzaken
toe te schrijven. Wat hieronder dienaan
gaande vermeld wordt, heeft op Londen be
trekking. Londen, dat tegenwoordig bijna 7
miljoen inwoners telt en dat dus wel alle
had behoeven gegeven te worden.
Als laatste onderdeel van de Callistus-ka-
tacombe, hebben we de grafkapel van bis
schop Cornelius, (250—252) welke bisschop
niet in de „Pausenkapel", maar hier is be
graven.
De Katacorr.be van Pontianus, die we nu
gaan betreden is belangrijk door de eigenlijke
doopbron die we hier aantreffen. De kleui-
van de steen is hier gelijk aan die van Rome.
Bij het uithakken van deze fraaie met fresco's
versierde, kapel, is men gegaan tot men op
een natuurlijke bron stuitte en toevallig was
dat op bijna gelijke diepte als te Rome. Aan
het ondereind van een trap van 36 treden
vindt men dus ook hier een doopbron zooals
in de Katacomben gebruikt werd om den doop
door onderdompeling te doen geschieden.
Van de fresco's vermelden wij vooral die
van den achterwand der doopbron. Hier vin
den wij het beroemde rijk als met edelgesteen
ten beschilderde kruis, 't welk ziet op het
kruis van Christus. Naast dat kruis vindt
men kandelaren en de reeds aan den ingang
der Katacomben aangetroffen Grieksche letters
Alpha en Omega (begin en einde). Het hert,
dat zich laaft aan het water, is het zinnebeeld
der geloovigen, die zich laaft aan het water des
levens, 't welk van het kruis afvloeit. Eindelijk
weerde doop van Christus door Johannes.
(Wordt vervolgd.)
mJ
