Speurtocht naar bekendste foto van
de Ramp: de bibberende paarden
Vergunningen en vrijstellingen
S 23 JANUARI ZOOS
nood, maar hun beide namen worden in de
stempels of opschriften die meestal op de
achterzijde zijn aangebracht, niet genoemd.
Volgens René Janssen, medewerker van het
Nationaal Archief, staat er achterop slechts
respectievelijk; United Press Photo en ANP
Photo.
Dit hoeft geenszins te betekenen dat er
twee verschillende makers zijn: het kan
een ANP-foto zijn die in (het buitenland
is gedistribueerd via het internationale
persbureau UPI.
Achterop de foto die dichter op de paarden is
uitgesneden, staat in ieder geval het originele
opschrift, waarmee de foto de wereld is
overgegaan. Dat bijschrift bevat een fout,
die decennialang aan de foto is blijven kleven,
namelijk dat de paarden boven Walcheren
zijn gefotografeerd. Letterlijk luidt de tekst:
"Walcheren-Islands, Hollands Horses stand
on bank of burst dyke, cut-off by raging
flood waters which hit Walcheren, one of a
number of Zeeland islands."
Paardenstaan verlorenin ondergelopen land,
zo zou je het vrij kunnen vertalen.
Omdat zulks nu eenmaal achterop staat, is
Walcherenaltijdblijven gelden als locatie van
defoto.Infebruari2003bijvoorbeeldkeekde
Nederlandse editie van het gerenommeerde
aardrijkskundige tijdschrift The National
Geographic in een fotografische impressie
terug op 1953. Prominent plaatste het blad
de paardenfoto, met in het bijschrift weer
'Walcheren' als plaatsbepaling. De Zeeuwse
consulent regionale geschiedschrijving dr.
Aad de Klerk protesteerde nog, maar de
redacteur schreef terug: „Zo staat het achter
op de foto."
In het jaarboek dat de Schouwen-
Duivelandse Vereniging Stad en Lande eind
2003 presenteerde, heeft Frans Beekman
het gedenkboek 'De Ramp' ontleed.
Deze oud-leraar aardrijkskunde van de
Zierikzeese scholengemeenschap Pieter
Zeeman en historisch-geograaf zocht allerlei
onbekende feiten uit over deze legendarische
uitgave, die hij „een klein monument voor
het saamhorigheidsgevoel van ons volk"
noemde. Bijvoorbeeld wist hij te onthullen
wie de schrijver is van' de anonieme,
dramatische teksten: drs. Hans Redeker, een
toonaangevend journalist van het Algemeen
Handelsblad.
Beekman meldt in de Kroniek van het land
van de zeemeermin dat Walcheren feitelijk
al niet de locatie kan zijn: afgezien van een
stukje bij Kleverskerke en Nieuwland heeft
deze streek namelijk helemaal niet onder
water gestaan. Beekman vermoedt dat
de vergissing te wijten is aan de Engelse
fotograaf of aan de Engelse piloot. Die is
"wellicht nog betrokken" geweest aan de
inundatie van Walcheren in 1944 en dacht
daar waarschijnlijk aan toen hij de paarden
zag.
Maar waar is de foto dan wel gemaakt?
Frans Beekman deed in 2003 al een poging
en komt uit op Schouwen-Duiveland.
Hét beeld van 195 3 is niet boven Walcheren gemaakt, maar bij Moriaanshoofd. Maar zijn de paarden nog gered? En
van wie waren ze?
De foto is voor talloos velen hét beeld van
de overstromingsramp geworden. Maar
tot nog toe is nauwelijks uitgezocht hoe
deze historisch zo cruciale opname tot
stand is gekomen. Waar is de foto bijvoor
beeld gemaald? Door wie? Hoe is het die
zielige paarden vergaan? En vooral: is dit
allemaal nog te achterhalen, 56 jaar na dato?
WereldRegio sloeg aan het speuren.
Van de foto met de eenzame paarden
bestaan twee versies. In de beeldbank van
het Nationaal Archief, het schriftelijk en
fotografisch geheugen van Nederland, zijn
ze voor iedere internetgebruiker vrijelijk
op te roepen. De foto's zijn identiek. De
paarden staan op beide in dezelfde houding
in dezelfde golven; de foto's zijn niet met
tussenpozen gemaakt. Alleen is de ene foto
groter (nr. 059-1198) en zoomt de andere
(059-1184) in op de paarden.
Aflevering 1,
door Gert van Engelen
ZIERIKZEE - Na 56 jaar kan de
precieze plaats bepaald worden van de
bekendste foto die is gemaakt tijdens de
watersnoodramp van 1953: de foto van
twee eenzame, bibberende paarden in
een eindeloze zee van water, vlakbij
een bruggetje. Deze foto, gepubliceerd
op het omslag van het nationale herden
kingsboek 'De Ramp', groeide, zelfs
internationaal, uit tot een icoon, tot hét
beeld van de overstromingsramp.
Tientallen jaren is verondersteld dat deze
luchtfoto boven Walcheren was gemaakt,
domweg omdat de fotograaf dat nu eenmaal
achterop had gezet. In werkelijkheid toont de
foto de ondergelopen provinciale weg tussen
Zierikzee en Serooskerke, is nu vast komen
te staan. WereldRegio heeft zelfs een vrouw
weten te vinden die de troosteloze paarden
heeft gekend. „Ze leven niet meer", zei ze een
beetje gekscherend aan de telefoon zodra ze
was opgespoord. „Maar ze zijn destijds niet
verdronken."
Verslagvan een speurtocht naar de ooi-sprong
van een monumentale foto.
De paarden spoken Jan Blokker nog altijd
door het hoofd. Blokker (mei, 1927) is een
Amsterdamse journalist die op hoge leeftijd
nog onverstoorbaar columns en boek
recensies schrijft in NRC Handelsblad, en
samen met zijn zonen Jan en Bas daarnaast
historische boeken. Begin februari 1953
tikte hij als jongmaatje op de redactie
Binnenland van Het Parool berichten over de
ramp die zich had voltrokken in Zuidwest-
Nederland. Het nieuws was schaars en
onvolledig: snippers zonder samenhang. Dat
Schouwen-Duiveland van de aardbodem
was verdwenen, was totaal nog niet tot de
journalistiek doorgedrongen.
Foto's waren er amper, en net als het nieuws
kwamen ze te laat. achteraf. Maar toen de
foto van de paarden binnenkwam, kreeg
deze bij Blokker meteen een ankerplaats
in zijn geheugen. De foto, een onzegbaar
treurig beeld van bevende paarden, zou hem
niet meer loslaten, nooit meer.
Datbleektoen vijftig jaar later,op 1 februari
2003, de verbijsterende watersnoodramp in
de media op grote schaal werd herdacht. De
Volkskrant, het dagblad waarvoor Blokker
indertijd werkte, plaatste op de voorpagina,
zij het in spiegelbeeld, de fameuze foto van
de paarden,met daarondereen aangrijpende
terugblik van Blokker.
„Nog heel precies", schrijft hij, wist hij hoe
laat hij de foto voor het eerst onder ogen
kreeg, en waar. De paarden ontroerden
hem „meer dan al het andere", bekent hij.
„Misschien omdat er geen mensen bij waren:
eenzaamheid."
Vervolgens licht hij toe waaróm de foto hem
zo ontregelde: „Rampen verbroederen. Op
alle foto's zag je slachtoffers omringd door
losgenoten die hun misère konden delen.
De paarden leken mekaar niet eens meer
te kunnen bereiken, ofschoon het ergste
toen al voorbij moet zijn geweest: het water
golft haast niet meer, het kabbelt bijna.
Maar juist daarom waren ze - dagen na
dato - het hartverscheurende beeld van de
catastrofe."
Hij sluit meedogend af: „Later heb ik me
nog vaak afgevraagd of de paarden nog uit
die zee gered zijn. Of dat iemand vóór hun
definitieve ondergang op z'n minst nog iets
troostends tegen ze heeft kunnen zeggen."
Blokker is niet de enige Nederlander bij wie
de foto in het geheugen is geëtst. De foto
werd groot afgebeeld op de omslag van de
nationale uitgave De Ramp, een beeldverslag
met de hoogste oplage (610.000 exempla
ren) die een boek ooit kreeg in Nederland,
op de bijbel na. Het documentaire boek
stond bij oudere generaties in vrijwel elk
huishouden; op miljoenen Nederlanders
moeten de paarden een onuitwisbare
indruk hebben gemaakt. Zozeer groeide
de foto uit tot een icoon, een alles samen
vattende indrukwekkende afbeelding, dat
hij in hetzelfde herdenkingsjaar 2003 werd
gebruikt als ondergrond van de serie postze
gels 'Nederland en het water'.
De fameuze watersnoodfoto, met de eenzame paarden in een zee van water. Dejbto is niet boven Walcheren gemaakt, maar bij Moriaanshoofd.
Wie de foto's heeft gemaakt, is niet te
achterhalen. Van fotograaf G. van der
Werff is bekend dat hij in de rampnacht met
een KLM DC 3 is opgestegen, en ook de
bekende Rotterdamse luchtfotograaf Bart
Foto: Beeldbank Nationaal Archief Hofmeester was actief tijdens de waters-
Nieuwerkerk
Oosterland
Zaterdag 31 januari, 13.30 uur begraafplaats Burgemeester Van Veenlaan
Zaterdag 31 januari, 13.30 uur start in dorpshuis
Men verwacht net zoals vorig jaar ongeveer 100 tot 150 mensen die de plechtig
heid zullen bijwonen, waaronder ook overlevenden die intussen al jaren niet meer
in Nieuwerkerk wonen. De dorpsraad Nieuwerkerk tekent voor de organisatie. Ook
dit jaar zijn er leerlingen van de groepen 7 en 8 van de beide basisscholen aanwezig.
Voor enkelen van hen is er een speciale rol weggelegd. Zoals gebruikelijk zal er een
krans gelegd worden. De muziekvereniging zal de plechtigheid ook dit jaar weer
gepast muzikaal omlijsten. De voorzitter van de dorpsraad zal een korte toespraak
houden. Evenals de vorige jaren is er na de herdenkingsplechtigheid de mogelijkheid
om nog informeel bij elkaar te zijn in "Ons Dorpshuis" te Nieuwerkerk. Jong en oud
krijgen dan de gelegenheid om ervaringen of vragen over de ramp met elkaar uit te
wisselen.
Om 13.,00 uur zijn de mensen welkom in het dorpshuis, waar voorzitter J. Verhoeff
van de dorpsraad het woord zal voeren. Het klarinetkwartet van de Zeeuwse Muziek
school speelt, waarna leerlingen van de ds J. Bogermanschool de namen voorlezen
van de 54 mensen die zijn omgekomen bij de ramp. Verder leveren krijgsmacht
predikant ds J. J. van Eenennaam en J. Kristelijn een bijdrage. Om 14.40 uur vertrekt
het gezelschap naar de begraafplaats, waar kransen worden gelegd. Leerlingen van
de basisscholen en muziekvereniging Oosterland's fanfare leveren hun bijdrage. Met
een film in het dorpshuis om 15.30 uur wordt de herdenking afgesloten.
Gemeente Schouwen-Duiveland
Bouwvergunningen
A. Aangevraagde bouw- en sloopver
gunningen (artikel 41 Woningwet):
•Het gedeeltelijk vergroten van de
woning Kloosterweg 55 te Burgh
Haamstede;
Gedeeltelijk vergroten van de woning
Dorpsweg 28 te Bruinisse;
•Gedeeltelijk vergroten woning
Lijsterweg 1 te Renesse;
Vernieuwen woning Nieuwstraat 1 te
Brouwershaven;
•Bouwen schuur Stoofweg 34 te
Noordwelle;
Bouwen schuur en tuinmuur Weststraat
28 te Nieuwerkerk;
•Vergroten recreatiewoning Lageweg
7a -1 te Burgh-haamstede;
•Vergroten woning Schelpweg 6 te
Ellemeet;
•Veranderen gevel Lindelaan 23 e te
Renesse;
Uitbreiding woning met verdieping op
garage Riekusweel 19 te Bruinisse;
•Vergroten woning Krabstraat 36 te
Zierikzee;
•Gedeeltelijk vernieuwen voorgevel
garage Steiltjesstraat 17 te Zierikzee;
•Het plaatsen van een berging
Daleboutsweg 3-21 te Burgh
Haamstede;
•Wijzigen kozijnen in woning
Zorge'sweg 7 te Dreischor;
Plaatsen dakkapel Turelureweg 6 te
Kerkwerve;
•Wijzigen van een praktijkruimte
Kloosterweg 41 te Noordgouwe;
Slopen van twee loodsen Bogerdweg
31 te Dreischor.
Tegen deze aanvragen kunt u nog geen
bezwaar indienen.
B. Voorgenomen verleningen van
bouwvergunningen
Burgemeester en wethouders zijn van
plan een bouwvergunning met onthef-
fing/vrijstelling te verlenen volgens:
Artikel 3.6 lid ie van de Wet ruimte
lijke ordening voor:
Het plaatsen van een garage op het per
ceel kadastraal bekend Bruinisse, sectie
F nr. 859, Oudestraat 20 te Bruinisse;
Het verzoek en de bijbehorende stukken
liggen van vrijdag 23 januari tot en met
donderdag 19 februari 2009 ter inzage in
de leesruimte van het gemeentehuis. Tij
dens deze termijn kunnen belanghebben
den schriftelijk hun zienswijze naar voren
brengen bij burgemeester en wethouders.
Artikel 3.23 van de Wet ruimtelijke
ordening voor:
Het plaatsen van een dakkapel op het
perceel kadastraal bekend Duiveland,
sectie D nr. 104, Zuidstraat 17 te
Ouwerkerk;
Het plaatsen van een berging op het
perceel kadastraal bekend Burgh-
Haamstede, sectie E nr. 2 398, Hogeweg
44 te Burgh-Haamstede.
Het ontwerpbesluit en bijbehorende stuk-
ken liggen van vrijdag 23 januari tot en
met donderdag 5 maart 2009 ter inzage in
de leesruimte van het gemeentehuis. Tij
dens bovengenoemde termijn kunnen be
langhebbenden schriftelijk of mondeling
een zienswijze over het ontwerpbesluit
naar voren brengen bij burgemeester en
wethouders. Voor een afspraak om mon
delinge zienswijzen naar voren te brengen
kunt u bellen naar (0111)452 252.
C. Verleende bouwvergunningen
•Het bouwen van een
Middeldijk 9 te Zierikzee (verzonden
14/01/2009);
Het plaatsen van een tuinhuis Spuislop
13 te Brouwershaven (verzonden
14/01/2009);
Het plaatsen van een antenne Vuurtoren
1 te Burgh Haamstede (verzonden
14/01/2009);
Het plaatsen van een dakkapel voor
zijde Hoogerwerfsweg De Tong 85 te
Bruinisse (verzonden 14/01/2009);
•Het bouwen van een berging Het
Baken 119 te Scharendijke (verzon
den 15/01/2009);
Het veranderen van de dakconstruc
tie Strand Renesse -Oost 2 te Renesse
(verzonden 16/01/2009);
•Het uitbreiden van de woning
Gaanderse'sweg 2 te Dreischor (ver
zonden 16/01/2009);
•Het vergroten van de woning
Taaijersweg 6 te kerkwerve (verzon
den 16/01/20090;
•Het vergroten van de woning
Schipperslaan 4 te Bruinisse (verzon
den 16/01/2009);
Verleende vrijstelling artikel 19
lid 3 van de Wet op de Ruimtelijke
Ordening en bouwvergunning:
Het vergroten van een recreatiewoning
Oude Moolweg 26-23 te Renesse (ver
zonden 16/01/2009);
Verleende ontheffing artikel 3.6
lid ie Wet ruimtelijke ordening en
bouwvergunning:
•Het vergroten van een woning
Muyeweg 4 te Nieuwerkerk (verzon
den 14/01/2009);
D. Verleende sloopvergunningen
Het verwijderen van asbesthoudende
golfplaten De Casembrootstraat 6 t/m
20 en Prinses Wilhelminalaan 1 t/m
r te Bruinisse (verzonden
15/01/2009);
Belanghebbenden kunnen tegen de
vergunningen genoemd onder C en D
bezwaar indienen bij burgemeester en
wethouders. Het bezwaarschrift moet u
binnen zes weken na de dag van verzen
ding van de vergunning schriftelijk indie
nen. Het bezwaarschrift moet tenminste
bevatten: naam en adres van de indiener,
dagtekening, een omschrijving van het
besluit waartegen het bezwaar is inge
diend en de motivering van het bezwaar.
Als u een bezwaarschrift heeft ingediend
kunt u de voorzieningenrechter van de
rechtbank. Sector bestuursrecht, postbus
5015, 4330 KA Middelburg, vragen een
voorlopige voorziening te treffen.
E. Verleende bouwvergunning met
toepassing van een ontheffing en/of
artikel 50 Woningwet
Verleende bouwvergunning met
ontheffing artikel 3.23 Wet ruim
telijke ordening:
Het veranderen van gevels en inde
ling begaande grond Noorddijkstraat
56 te Brouwershaven(verzonden
15/01/2009);
Het vernieuwen van een buitentrap
Moolweg 7 te Ellemeet (verzonden
15/01/2009);
Het bouwen van een aanbouw
Schelpweg 6 te Ellemeet (verzonden
16/01/2009);
Deze bouwvergunningen en bijbehorende
stukken liggen van vrijdag 23 januari
2009 tot en met donderdag 5 maart 2009
ter inzage bij de balie Ruimte en Milieu in
de hal van het gemeentehuis.!
Tegen de bouwvergunning kan binnen 6
weken na de dag waarop het besluit ter
inzage is gelegd beroep ingesteld wor
den bij de rechtbank Middelburg, Sector
bestuursrecht, Postbus 5015, 4330 KA
Middelburg, door:
- belanghebbenden die zienswijzen naar
voren hebben gebracht over de ont-
werp-bouwvergunning;
- belanghebbenden die bezwaren hebben
tegen wijzigingen die bij het verlenen
van de vergunning ten opzichte van het
ontwerp daarvan zijn aangebracht;
-belanghebbenden die redelijkerwijs
niet verweten kunnen worden dat zij
geen zienswijzen naar voren hebben
gebracht over de ontwerpbouwver-
gunning.
Tegelijk met of na het indienen van een
beroepschrift kunt u een verzoek om
voorlopige voorziening indienen bij de
voorzieningenrechter van de rechtbank
Middelburg, Sector bestuursrecht, Post
bus 5015,4330 KA Middelburg.
