Kerken Westzeedijk
vergane glorie
en Zalmhaven
"Wat is er toch met die zoemer...?!"
De Oud Rotterdammer -
- Krant voor de 50-plusser
Dinsdag 22 januari 2008
pagina 3
Op de Westzeedijk stonden twee monumentale kerken: de
Nieuwe Zuiderkerk en de Heilige Laurentius en Ignatius kathe
draal. De gereformeerde Nieuwe Zuiderkerk is gebouwd vanaf
22 oktober 1914 naar een idee van architect Tjeerd Kuijpers en
werd ingewijd op 29 maart 1916. Er waren negenhonderd zit
plaatsen. De laatste dienst werd gehouden op 27 oktober 1968.
In 1969 is de kerk gevallen onder de slopersmoker.
- De Zalmhaven gezien vanaf de kop van de Leuvehaven. De foto is gemaakt omstreeks het eind van de jaren dertig. Op de achtergrond de
bebouwing van de Scheepstimmermanslaan en de torens van Heilige Laurentius en Ignatius kathedraal (links) en de Nieuwe Zuiderkerk aan de
Westzeedijk. Foto 's collectie Rein Wolters - 4
ber 1967. Eind 1968 ging de kerk van
Mgr. M.A. Jansen tegen de vlakte
De Zalmhaven kreeg zijn naam op 8
juli 1892. De haven en de straat dan
ken hun naam aan de Zalmvisserij op
de Nieuwe Maas. De oorspronkelijke
Zalmhaven, ook wel Salmgat ge
noemd, maakte deel uit van het meest
zuidelijke stuk van de Schiedamsevest
buitendijks. In 1612, toen Rotterdam
werd uitgebreid langs de Schiedam-
sedijk en Leuve tot aan de Maas, had
men aanvankelijk het plan nog verder
westelijk te gaan. Er waren reeds
stukken bouwgrond uitgegeven aan de
geplande Vissershaven, Elfthaven en
Zalmhaven. Het plan werd echter niet
uitgevoerd: de kopers moesten in 1620
schadeloos worden gesteld.
Door verplaatsen van scheepstimmer
werven van de Blaak naar het Nieu-
wewerk moest het Salmgat worden
uitgegraven. Dat gebeurde in 1693 en
het kreeg de naam Salmgat of Buijse-
gat. Uiteindelijk werd het te smal en
ondiep en werd er in 1702 een nieuwe
doorvaart gemaakt door het Westerse
Hoofd, uitkomend op de Leuvehaven.
De oude toegang werd in 1782 ge
dempt en als Balkengat bleef het oude
Salmgat nog tot 1891 bestaan. Toen
werden de slikken opgehoogd en op
het daardoor verkregen terrein werd
de Zalmstraat aangelegd.
In de jaren negentig van de vorige
De Laurentius Kathedraal werd ge
bouwd vanaf 18 juli 1890 door Haagse
architect Nic. Molenaar en ingewijd
op 10 november 1892. De kerk telde
twaalfhonderd plaatsen.De laatste
dienst werd gehouden op 24 septem-
- Een onderonsje tussen burgemeester mr.
G.E. van Wal sum van Rotterdam en Mgr.
MA. Jansen van het bisdom Rotterdam in
Heilige Laurentius en Ignatius kathedraal. -
- De afbraak van de Nieuwe Zuiderkerk
begon in 1969. Binnen enkele maanden
hennnerde mets meer aan het gebouw -
eeuw is de Zalmhaven gedempt om de
bouw van de Erasmusbrug mogelijk te
maken. In het voormalige havenbek
ken zijn ook woningen gebouwd. De
Stokkenbrug over de toegang tot de
Zalmhaven kreeg een nieuwe bestem
ming over de Binnenhaven en heet nu
Pmcoffsbrug.
(ox (oluHÏ»
Aan mensen die op zo'n lijdzame toon zeuren: "Ik ben ZO aan
vakantie toe", heb ik altijd een ontzettende hekel gehad. Je
moet niet zijken, (ja, ik schrijf dat met een lange IJ het is im
mers een sterk werkwoord, zijken, zeek, gezeken,} maar gewoon
doen. En mensen die vroeger echt moe waren, en 's avonds
uitgeput van hun werk kwamen hadden meestal geen vakantie,
in elk geval niet veel.
Ik heb achteraf veel compassie met die
arme kerels die afgeknoedeld van hun
werk kwamen en dan, als ze geluk had
den een pijpie bier kregen, en dan uitge
rafeld in hun luie stoel in slaap vielen en
dan nog de boosheid van hun vrouwen
over zich heen kregen omdat ze niet mee
wilden naar de bioscoop. Daar staan
natuurlijk tegenover de leperds die de
boosheid van hun vrouwen voor waren
en zich na het werk eerst in het café vol
lieten lopen.
U kent allemaal de prent van het kind
dat zich aan vader, die reeds in de café
deur staat, vastklampt en smeekt; "Ach
vaëer, niet meer.Bemie Hoogewee-
gen, de gentleman die het toenmalige
jeneveraBperiura Hulstkamp bestierde,
helaas door Hemeken opgeslokt,
bezwoermijdat daar "ACHT vader,
«erraeer" ted moeten staan. Bemie
was een echte patriciër, een edel iemand
met een grote dosis humor, zetelend in
zijn prachtige kantoor met uitzicht op de
Maas in het monumentale Hulstkamp
gebouw, dat voornamelijk dankzij hem
behouden is gebleven. Zelf een geducht
verzetsman geweest, vertelde hij altijd
met smaak hoe het gebouw reeds in
de meidagen veertig aan de ondergang
was ontsnapt. De Moffen, die vanuit
vliegveld Waalhaven, Zuid, waar het
Noordereiland bij hoort, in handen had
den, plaatsten op het Hulstkampgebouw
een zware mitrailleur waarmee ze met
veel succes de Nederlandse troepen aan
de overkant bestookten. De Nederlandse
commandant zond toen een koerier naar
de artillerie die in het Kralingse Bos
stond opgesteld, (of bij Delft?) met de
opdracht het gebouw in puin te schieten.
Die koerier is echter nooit aangeko
men... (Als ik het verhaal verkeerd
vertel hoor ik het graag.)
Ik kende Bemie omdat wij in het begin
van de jaren zeventig in zijn prachtige
gebouw het roemruchte radioprogramma
"Cursief' opnamen, met Luc en Simone
Lutz, Nettie Rosenfeld en Herman van
Run. Veel werd er geschreven door
Michel van der Plas, en daarom was
soms ook zijn vriend Godfried Bomans
er bij, de held van mijn Mulo-jaren, met
zijn boeken "Erik" en vooral "Pieter
Bas". Als u ze niet kent moet u ze zo
gauw mogelijk bij Maria Heiden gaan
bestellen. Zeg maar dat ik u gestuurd
heb. Soms waren we te kort, hadden we
niet het volledige half uur, en dan trok
Godfried zich een tijdje terug en kwam
dan altijd tevoorschijn met een of ander
briljant lulverhaal. Van de platen die er
indertijd van gemaakt zijn hoor je elke
maand nog wel iets op de radio, en dat
wil wat zeggen in deze tijd van Ali B.
en Lange Frans. Binnen "Cursief' was
er altijd een gemoedelijke strijd tussen
de "Roomsheid" die het programma
had, het was tenslotte van KRO, en de
"Linksigheid" waar sommigen, en met
name ik, in die tijd nog last van hadden.
"Alles moest maatschappijkritisch zijn,
weetje wel." Maar we kwamen er altijd
uit, producer Gerard Hulshoff was
een ware diplomaat, en zo ontstonden
er tal van pareltjes, waarvan Frans
Halsema en ik in ons '73 programma
"Watje zegt dat ben je zelf' enorm
hebben geprofiteerd. Denk aan "Geen
ja, geen nee", "Voor een briefkaart
op de eerste rang", "De Belgische
attachee" en zovoorts.
Maar daar wilde ik het allemaal hele
maal niet over hebben. De eerste zin
van dit stukje was als inleiding bedoeld
om u te vertellen dat wanneer u dit
leest ik op een ver eiland onder een
palm eindelijk "Oorlog en vrede" van
Tolstoj lig te lezen. Voor de inbrekers
onder u, mijn Riesenschnauzer Irving
ligt, liefderijk verzorgd door mijn buur
vrouw Carla, thuis achter de deur.)
