Van galajurk tot futuristisch mannenpak
Zelf zaaien en kweken
Voorkeur
"Snow-white in Fashion" laat de rol van wit in de mode zien
Model
Tmk
an
Reformatorisch Dagblad
zaterdag 1 februari 2003 PAGINA
„Ooo, kijk nou toch eens even naar
die knoopsgaatjes. Wat konden ze
vroeger toch mooi naaien. Tegen
woordig gebeurt dat allemaal maar
machinaal." Twee oudere dames turen
wat weemoedig naar een vitrine met
een wit vrouwenkledingstuk uit de pe
riode 1700-1750. De tentoonstelling
"Snow-white in Fashion" in het Ge
meentemuseum in Den Haag laat de
rol van de kleur wit in de kleding van
de 18e eeuw tot heden zien.
Gisette van Dalen-Heemskerk
Vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Dat de Franse Revolutie in 1789 veel te
weeg heeft gebracht, blijkt zelfs uit deze
tentoonstelling. Er kwam een einde aan
de standskleding: de kostbare zijde,
kant, borduursels en pruiken. Het wa
ren allemaal statussymbolen die moes
ten verdwijnen.
De democratische staatsinrichting van
de oude Grieken en Romeinen kon
daarentegen op de volle belangstelling
rekenen. Rond 1800 gold hun gedra
peerde kleding als belangrijkste inspira
tiebron. De bewondering voor Romein
se en Griekse sculpturen zorgde ervoor
dat wit opeens dé modekleur werd.
Omdat wit vanouds doet denken aan
onschuld, zuiverheid en jeugd, stimu
leerde de nieuwe modeldeur de popula
riteit van wit bij bruidsjaponnen, doop-
Bij het zien van de zomerjaponnen voor
jongedames krijg je medelijden met de
wasvrouwen van vroeger.
jurken en kleding voor kinderen en jon
geren. Ook de stijl van de kleding veran
derde. Werden in de 18e eeuw de lijnen
van het lichaam nog grotendeels ver
huld, rond 1799 deden de eerste japon
nen van halftransparant, soepelvallend
katoen hun intrede. Deze trend is
duidelijk in de tentoonstelling terug te
zien.
Langs de wanden van de zaal zijn in vi
trines allerlei kledingstukken opgehan
gen die allang uit het straatbeeld
verdwenen zijn. Mouwstroken, een
dubbele kraag met borst- en rugstuk,
een vrouwenjak en borstlappen. Verga
ne glorie. Hier en daar zelfs letterlijk.
Een kaartje is voorzien van de tekst
"Versleten mannenvest uit 1750-1775".
De slijtageplekken langs de voorranden
zijn gecamoufleerd met borduursel.
Vertederend is een setje meisjesdoop-
kleding uit de periode 1700-1750. Een
piepklein mutsje, een jasje en twee mi
taines -handschoenen met halve vin
gers-, helemaal doorgestikt in een sym
metrisch randpatroon en versierd met
bloemen en bladeren.
Er zijn niet alleen oude kledingstukken
te bezichtigen. Speciaal voor de ten
toonstelling hebben vijf Nederlandse
moderne kantontwerpers de opdracht
gekregen een stola te ontwerpen met als
thema: sneeuwvlokken of sneeuwstorm.
De ragfijne kledingstukken doen niet
onder voor het ouderwetse handwerk.
Enorme heupbreedte
Blikvangers van de tentoonstelling zijn
echter drie grote glazen vitrines in het
midden van de expositiezaal. Daarin
wordt aan de hand van het sprookje van
Sneeuwwitje de geschiedenis van de
kleur wit in de mode getoond. De eerste
vitrine laat met behulp van de paleisscè
ne kostbare kleding gemaakt van zijde
uit de periode 1750-1900 zien. Sneeuw
witjes' stiefmoeder bewondert zichzelf
voor een grote spiegel. Ze draagt een ga
lajapon uit de periode 1747-1760.
Bij de rijk borduurde jurk valt vooral
de enorme heupbreedte van de vrou
wenmode uit die periode op. Het jak en
de rok vlak naast de japon laten een an
der beeld zien. In de 18e eeuw werd deze
kleding als daagse en als zondagse
dracht gedragen door de werkende
stand. Dat wil niet zeggen dat vrouwen
van de zogenoemde hogere standen
deze kledingstukken niet droegen. Zij
gebruikten ze vooral als morgen- en
huiskleding. Verder zijn in de vitrine
onder meer avond- en bruidsjaponnen
te bewonderen. De veranderende kle-
dingstijl is goed te zien. Vaak is de stof
naarmate dat de japon later in die eeuw
gemaakt is soepeler en zijn de decolletés
dieper.
Ontwerpwedstrijd
De tweede vitrine toont wasbare ka
toenen kleding uit de periode 1750-
1925. Middelpunt is Sneeuwwitje in een
glazen kist. Om haar heen staan of zitten
de zeven dwergen in katoenen jongens-
kleding. Het is moeilijk je voor te stellen
dat kinderen van drie a vier jaar oud
vroeger zulke kledingstukken droegen.
Een stijf jasje compleet met ceintuurtje
en een korte broek. De zomerjaponnen
van jongedames uit die periode roepen
een gevoel van medelijden met de was
vrouwen uit die tijd op. Je zult maar een
witte jongemeisjesjapon met een en al
kantjes en roesjes moeten wassen en stij
ven!
In de derde vitrine is het huwelijksbal
van Sneeuwwitje met haar prins te zien.
Het geeft een beeld van de feestkleding
In 1969 werden modeontwerpers beïn
vloed door de heelden van de eerste men
sen op de maan.
van 1926 tot heden. In 1969 werd die
vooral beïnvloed door de beelden van
de eerste landing van Amerikaanse as
tronauten op de maan. Dat is terug te
zien in de ontwerpwedstrijd voor futu
ristische mannenkleding die dat jaar
uitgeschreven werd door de firma Peek
Cloppenburg. Candia Visser won
deze wedstrijd met een ontwerp van een
mannen(maan)pak. De bruidegom
draagt een jumpsuit en een jas van dub-
belgebreid katoenen tricot, deels door
gestikt over een schuimrubber voering.
De jas is gevoerd met gewatteerde ny
lon. De banden zijn van gehamerd
aluminium. De gasten die het feest be
zoeken, zijn gekleed in moderne avond
jurken van Frank Govers en andere be
kende ontwerpers.
Doopjurken
De vitrine die de meeste bewondering
oogst, staat echter niet in het midden
van de zaal, maar langs de muur. Daar
hangen zeventien doopjurken. Stuk
voor stuk staaltjes van prachtig hand
werk. Al in de 18e eeuw werden er
doopjurken van witte zijde gedragen,
meldt het informatiebordje. „Toen aan
het eind van de 18e eeuw wit katoen in
de mode kwam, werden doopjurken
ook gemaald van dit materiaal. Ook in
de 19e eeuw bleef katoen in gebruik on
danks dat zijde weer populair werd. Ka
toen is echter goed wasbaar en prachtig
te borduren."
Een van de mooiste stukken uit de vi-
De doopjurken zijn stuk voorstuk staal
tjes van prachtig handwerk.
Foto's Erik en Petra Hesmerg
trine is een doopjurk en -kleed uit 1849.
Vermoedelijk gemaakt van ananas vezel
met zijde en borduurwerk in katoen. De
jurk en het kleed zijn door de Indische
adelstand geschonken aan de toenmali
ge gouverneur-generaal van Neder-
lands-Indië, Jan Jacob Rochussen. Dat
het cadeau gewaardeerd werd, blijkt wel
uit het feit dat vier kinderen van Ro
chussen de jurk gedragen hebben.
"Snow-white in Fashion" biedt een
mooi overzicht van onder meer oude
trouw- en doopjurken. De scènes met
Sneeuwwitje zullen niet iedere bezoeker
kunnen bekoren. Nog een minpuntje is
de uitleg bij de tentoonstelling. Veel ver
der dan de periode waarin en het mate
riaal waarvan de kleding gemaakt is,
strekt de informatie vaak niet. Er is geen
catalogus verkrijgbaar, wel kunnen be
zoekers tegen betaling van 15 euro een
kalender aanschaffen. Daarin wordt een
aantal tentoongestelde kledingstukken
uitvoerig beschreven.
De tentoonstelling "Snow-white in
Fashion" is tot 30 maart te zien in het Ge
meentemuseum te Den Haag. Openingstij
den: dinsdag tot en met zaterdag van 11
tot 17 uur. Entree: kinderen t/m 18 jaar,
Ooievaarspas en MJK gratis. Volwas
senen 7,00. Tel. 070-3381111 of www.
gemeentemuseum.nl.
OiFily
Olly's Holding ontwerpt, produceert en verkoopt al veertig jaar onder
het label "Oilily" felgekleurde en dure kleding en accessoires voor vrou
wen en kinderen. Reden voor een feestje. Zo zijn er op de woensdag
middagen tussen 19 februari en 5 maart in de shops speciale kinderacti
viteiten. De thematische jubileumcollecties van deze lente en zomer
staan in het teken van "kermis". Daarnaast kan de klant onder de noe
mer "The Delicious One" en "Only Collection" een gelimiteerde serie
collector's items kopen. Het jubileum valt overigens samen met het
nieuws dat oprichter Willem ("Olly") Oltshoorn zijn meerderheidsbe
lang in het in Alkmaar gevestigde familiebedrijf heeft verkocht aan ABN
Amro Participaties en H2 Equity Partners. De drie doen geen medede
lingen over de prijs van het belang. Ook hoe groot het aandelenpakket is,
willen ze niet zeggen. H2 Equity Partners gaat zich actief met het bestuur
van Oilily bemoeien Volgens directeur G. van der Hoeven moet Oilily,
dat thans een omzet van circa 90 miljoen euro heeft, internationaal gaan
groeien. „De omzet stagneerde de laatste jaren en dat willen we nu door
breken." Hij wil vooral groei bereiken door het vestigen van Oilily-win-
keltjes in grote warenhuizen, het zogeheten shop-in-shop concept. De
nieuwe directie wil de collectie inkrimpen; Oilily gaat zich uitsluitend
richten op kinderen tot 10 jaar en op hun moeders. Inmiddels is beslo
ten om vanaf dit jaar met twee soorten kwaliteit te komen. De mindere
kwaliteit zal 10 tot 15 procent goedkoper worden. De andere kwaliteit
kleding, met betere stiksels, meer patronen en ingewikkelder textielver
werking, wordt ongeveer 10 procent duurder. De fleurige, trendy pro
ducten worden momenteel in zeventig eigen winkels in Europa, de Ver
enigde Staten en Azië verkocht. Daarnaast bedient het bedrijf enkele
duizenden onafhankelijke retailers in een veertigtal landen. Er werken
circa 470 full- en parttime medewerkers bij de verschillende vestigingen.
Laura Ashley
Laura Ashley sluit drie van de acht winkels in Nederland. De Britse kle
ding- en interieurketen heeft vestigingen in onder meer Amsterdam,
Utrecht, Rotterdam en Den Haag. Welke dichtgaan is nog niet bekend,
maar zij sluiten waarschijnlijk uiterlijk eind april.
Mode Israels
In het Gemeentemuseum in Den Haag is tot 9 maart de tentoonstelling
"Isaac Israels in de mode" te zien. De zoon van de Haagse-Schoolschil-
der Jozef Israels wist toegang te krijgen tot exclusieve modehuizen als Pa-
quin en Drecoll, waar hij niet alleen de welgestelde clientèle observeerde,
maar ook het werk van naaisters en hoedenmaaksters vast kon leggen.
De schilder had een voorliefde voor het roerige uitgaansleven in Am
sterdam, maar werkte ook graag in Londen, Parijs en Rome. Het muse
um toont behalve zijn schilderijen ook kledingstukken, foto's, prenten
en documenten van modehuizen. Tijdens de tentoonstelling kan het
boek "Isaac Israels, Mannequins en mode" aangeschaft worden voor 40
euro. Informatie: 070-3381111 ofwww.gemeentemuseum.nl.
Stropdas strikken
Bij mijn weten waren er altijd vier methoden om een das te knopen. Tot
1900 was er zelfs maar één, de four-in-hand. Deze basisknoop, nog altijd
de meest simpele en de meest gangbare, voelt zich bij iedere boord thuis.
In de jaren dertig voegde de prins van Wales, de latere hertog van
Windsor, er geheel onbedoeld twee aan toe. Hij creëerde zijn volumi
neuze knoop niet met de dubbele Windsor-knoop, maar bereikte met
dikke materialen/stoffen hetzelfde resultaat. Pas in 1989 kwam een vier
de knoop in zwang, nadat wereldwijd in allerlei bladen van de
Prattknoop gewag werd gemaakt. De Amerikaan Jerry Pratt had hem al
tientallen jaren onbewust gedragen... En toen verscheen bij uitgeverij El-
mar onlangs "Cravatmania - 85 manieren om een das te strikken" (ISBN
9038913117; 143 blz.). Het is een boekje dat je in eerste instantie met de
nodige scepsis doorbladert, maar gaandeweg steeds leuker begint te vin
den. Althans zo verging het mij. Liever dan weer een halve eeuw op een
nieuwe knoop te moeten zitten wachten, besloten Thomas Fink en Yong
Mao het onderwerp methodisch en georganiseerd te benaderen. De twee
fysici van respectievelijk het Gonville and Caius College en het St. John's
College in Cambridge beschouwden het knopen van een das niet als een
vorm van kunst, maar als een vorm van wetenschap. Die wetenschap le
verde hen -in theorie- inderdaad 85 manieren op om een stropdas te
strikken. Alle knopen worden uit de doeken gedaan, met diagrammen en
foto's. Het is een wondere mengeling van wetenschap, mode en prakti
sche toepasbaarheid. Wat dat laatste betreft: het duo is zo sportief om te
bekennen dat slechts dertien knopen het esthetische examen haalden,
waarvan er vier bij een "widespread"-boord kunnen worden gebruikt.
De Nederlandse bewerking van "The 85 Ways to Tie a Tie" kost 10 euro.
In februari zijn er meestal wel enkele
'zomerse' dagen en dan begint het bij
tuinliefhebbers flink te kriebelen. Tui
nieren betekent immers vooruitzien.
Je plant in de herfst al bollen om er in
het voorjaar van te genieten. Zo begin
nen degenen die zelf plantjes willen
kweken voor de moes- of siertuin in
februari al met zaaien en stekken. Het
voorjaar is immers in aantocht en dan
willen we over planten beschikken die
we in de tuin kunnen zetten.
Wie van tuinieren houdt, bedenkt
steeds vooruit wat er gebeuren moet om
tijdig zijn plannen te kunnen realiseren.
Daartoe behoort ook het zaaien om op
de gewenste tijd over goede planten te
kunnen beschikken. Natuurlijk kun je
ieder moment naar een tuincentrum
gaan en kopen wat je nodig hebt. De
echte liefhebber zal dat ook doen, maar
het maakt wel verschil of je een pakje
zaad gaal kopen of plantjes in een pot of
perskluitje. Om op tijd over zelf opge
kweekte en afgeharde kool- of perkplan-
ten te beschikken, is het gewenst om in
februari al te beginnen met zaaien.
Niet iedereen beschikt over tijd of een
goede gelegenheid om zelf te zaaien en
plantjes op te kweken. Zaaien lukt vaak
nog wel, maar het opkweken van goede
planten vraagt om de beschikking over
een lichte, koele ruimte. Een kasje of
plat glas is daarvoor ideaal. Spinazie en
sla kunnen in februari ter plekke onder
glas gezaaid worden. Sla en koolsoorten
kun je ook in een grote bloempot zaaien
en het zaad op een vensterbank in huis
laten ontkiemen. Liefst niet direct in de
huiskamer, want daar is het meestal te
warm en voor je het weet zijn de kiem-
plantjes al langgerekt.
Beter is om de zaaipotten op een lich
te koele plaats te zetten, bijvoorbeeld op
een vensterbank in een onverwarmde
kamer. Om tijdig over perkplanten en
andere zaaibloemen te beschikken, kan
men in februari ook al een klein beetje
zaad laten kiemen. Zaai uiterst dun,
want anders verdringen de plantjes el
kaar en gaan ze snel rekken. Als men
over voldoende ruimte beschikt is het
beter om direct in multipots te zaaien.
Dit zijn platen met ingedrukte potjes
van verschillende afmetingen. Per potje
legt men dan een of twee zaadjes die
daarna niet verspeend behoeven te wor
den. Ze kunnen hierin voorlopig verder
groeien. Als beide zaadjes kiemen, dan
later een kiemplantje wegnemen. Wan
neer men tuinbonen of spinazie ter
plekke in een bak of open grond zaait, is
het goed om het zaad gedurende de
nacht voor het zaaien in lauw water te
zetten en het de morgen daarop te zaai
en. Dit verkort het kiemproces.
Kiemduur
Er is speciale zaai- en stekgrond te
koop, maar als je niet zoveel nodig hebt,
kun je hiervoor ook potgrond gebrui
ken. Zaaigrond is wat fijner van struc
tuur en bevat minder meststoffen dan
potgrond. Bij gebruik van zaaigrond is
het daarom wenselijk om vanaf op
komst de plantjes regelmatig te bemes
ten. Behalve bij stoffijn zaad is het ge
wenst het zaad licht af te dekken. Als
stelregel hiervoor geldt dat de deklaag
de dikte van het zaad mag hebben.
Je kunt ook goed afdekken met wat
scherp zand. Het gaat er vooral om dat
het zaad niet uitdroogt. Daarvoor is het
goed om het licht aan te drukken zodat
het contact met de grond heeft. Ga in
geen geval het zaad aangieten, hooguit
licht nevelen. Dit laatste is vooral van
belang bij fijne zaden die niet afgedekt
worden. Als de zaaigrond wat droog is,
geef dan van onderen water via de scho
tel of in een bakje.
De kiemduur van het zaad is afhanke
lijk van het gewas. Sommige zaden heb
ben licht nodig om te kiemen, andere
weer koude. De meeste planten die we
zelf zaaien, kiemen binnen een tot twee
weken. Het is goed om de zaaipotten af
te dekken met een krant of dun scherm-
doek, dit voorkomt snel uitdrogen. Af
dekken met een glasplaat raden we af.
De hoge luchtvochtigheid en het con-
densvocht kunnen desastreus zijn voor
de kiemplantjes.
Het moeilijkste werk is het opkweken
van het gekiemde zaad tot plantklare
plantjes. Zodra het zaad gekiemd is,
moeten de plantjes veel licht hebben en
zo koel mogelijk opgekweekt worden.
Grote temperatuurverschillen tussen
dag en nacht dienen vermeden te wor
den. Te warm in het begin leidt tot ge
rekte, slappe plantjes, die het naderhand
in de tuin erg moeilijk krijgen. De plant
jes moeten zo gedrongen mogelijk op
groeien. Houd de grond vochtig, zorg
dat de jonge planten over voldoende
voedingsstoffen kunnen beschikken
door ze bij iedere gietbeurt een beetje
kunstmest te geven.
Schieten
Wanneer het niet vriest en niet te hard
regent, is het goed om de planten zoveel
mogelijk buiten neer te zetten. Ze kun
nen dan afharden en zich alvast aanpas
sen aan de omstandigheden waaronder
ze verder moeten groeien. Hoe onge-
Het zelf zaaien en opkweken van tuin
planten bespaart geld en geeft veel plezier.
Al zal de een het wel grootster (kunnen)
aanpakken dan de ander.
Foto RD, Henk Visscher
stoorder de opkweek verloopt, des te be
ter zal het resultaat zijn. Als men over
platglas beschikt kunnen de plantjes
hieronder groeien. Men kan bakken of
potten ook op een terras plaatsen en op
enige hoogte daarboven een glasplaat
aanbrengen. Enkele groentegewassen,
zoals bietjes, andijvie en snijbiet, moet
men niet te koud plaatsen, daar ze dan
snel gaan schieten.
Bij sommige planten zijn de condities
tijdens de kieming al bepalend voor de
verdere ontwikkeling. Een leuk voor
beeld daarvan is om kiemplanten van
zonnebloemen vanaf het kiemen gedu
rende vier weken bij lange of korte dag
lengten te plaatsen, hiermee beïnvloed
je duidelijk de lengte waarop ze gaan
bloeien. Als je lange planten wilt, dan
moet je de jonge plantjes aanvullend aan
de dag nog een poosje kunstlicht geven.
TuinVaria
De dertiende editie van TuinVaria is aanstaande. Donderdag 6 februari
gaan de Zwolse IJsselhallen open voor tuingenieters, die daar volop
ideeën kunnen opdoen. De route door de hallen voert langs verschillen
de voorbeeldtuinen, van exclusief tot alledaags. Onderweg treffen bezoe
kers een uitgebreid aanbod van onder meer planten, priëlen, tuinhuisjes,
hekwerken, tuinmeubelen, kassen, serres, bestratingmaterialen, potterie
en barbecues aan. Bovendien zijn er demonstraties enten en snoeien,
verschillende workshops en kunnen liefhebbers leren hoe ze rozen moe
ten waxen. De entree bedraagt voor vólwassenen 8 euro, kinderen tot en
met 12 jaar mogen onder begeleiding gratis naar binnen. TuinVaria 2003
is geopend op donderdag 6 en vrijdag 7 februari van 13 tot 22 uur en za
terdag 8 februari van 10 tot 18 uur. Meer info: www.ijsselhallen.nl.
Tuinldee 2003
Tuinldee is een van de grootste tuinevenementen van Nederland. Van
19 tot en met 22 februari zijn de Brabanthallen in Den Bosch weer het
decor voor een ontdekkingsreis langs mooie voorbeeldtuinen, praktische
activiteiten en informatie van de meer dan 275 aanwezige fabrikanten,
kwekers en hoveniers. Een bezoek aan Tuinldee2003 kost volwassenen
9,75 euro, kinderen tot 12 jaar betalen 5 euro. Voor meer informatie:
www.tuinidee.nl.
Holland Flowers
De zeventigste editie van het Holland Flowers Festival in Bovenkarspel
staat in het teken van bloeiend Sint-Petersburg. Maar liefst 150.000
bloeiende bolbloemen bieden de aanblik van een paleistuin zoals tsaar
Peter de Grote die had. Het Russische Sint-Petersburg bestaat dit jaar
300 jaar, maar al voor de stichting van die stad bezocht de tsaar Neder
land en maakte hij er kennis met de Hollandse bloementeelt. Volwasse
nen betalen 10 euro entree, 65+ 8 euro en kinderen van 4 tot en met 12
jaar 3 euro. Vrijdag 14 februari is de beurs open van 12 tot 18 uur, za
terdag 15 tot en met zaterdag 22 februari van 10 tot 18 uur, met uitzon
dering van de woensdag en donderdag, dan is er avondopenstelling tot
21 uur. Meer informatie: www.hollandflowersfestival.nl.
Keukenhof
Om bezoekers gedurende een achttal weken (van 21 maart tot en met 18
mei) te laten genieten van een schitterden bloemenpracht zijn de mede
werkers van Keukenhof in Lisse het hele jaar in touw. Bloemen groeien
immers niet door een druk op de knop. Momenteel zijn de voorberei
dingen voor de 2003-tentoonstelling in volle gang. De belangrijkste acti
viteit van de afgelopen maanden is het planten van de 7 miljoen bollen
geweest. Half december waren alle bollen volgens schema geplant.
