F,
ssie m
23J
RFPORTAfiF
Terstall en
Van Uchelen
op toernee
In het voetspoor van zijn films reist de
Amsterdamse regisseur Eddy Terstall de wereld
over. Hij moet de eerste
mag wel zijn vaderland vertegenwoordigen.
Waarin Eddy en acteur/trriend Marc van Uchelen
twee studenten uit Ben
Nederland een bananer republiek is.
cent nog zien, maar
n uitleggen waarom
Eddy Terstall in Benin foto marc van uchelen
EDDY TERSTALL
K ZIT aan de zwembadbar van het Shera
ton Hotel in Cotonou, de grootste stad van
Benin. Benin ligt ingeklemd tussen het tu
multueuze Nigeria en een rits ministaat
jes aan de golf van Guinee. In het meest
stabiele van die buurlanden, Ivoorkust, is net
een staatsgreep aan de gang. Het is hier 'the
talk of the town".
Benin is een baken van rust geworden ha een
periode waarin het het wereldrecord 'frequen
te staatsgrepen' had gevestigd En het minst
tumultueze plekje is waarschijnlijk wel het
Benin Sheraton. Verre van gezellig. Vage Chi
nese functionarissen in jaren-zeventig lobby
en een karaokebar waar Libanese zakenlieden
zich vermaken met Oost-Europese gastvrou
wen van plezier.
Naast mij zit Mare van Uchelen. Omdat ik me
een beetje Kuifje in Afrika voel, noem ik hem
meestal Bobby. Toen ik laatst met hem en Ric
ky Koole in Moskou zat, noemde ik hem 'Slin
gertje' en Ricky gewoon Ricky.
In Moskou zaten we met dezelfde opdracht.
Een opdracht die we al over de hele wereld
met meer of minder glans hadden vervuld; de
vertoning van één van onze films luister bij
zetten om bij te dragen aan het verstevigen
van de band tussen ons land en het gastland.
Dat doen we dan door een vraag en antwoord
sessie met de lokalen na de film en persconfe
renties en dergelijke bij te wonen. Ook 'min
gelen' met geestverwanten en collegae ter
plekke hoort bij de opdracht.
Nu zitten Bobby en ik tegenover twee lokale
filmstudenten' ze heten 'bril' en 'zonder bril'.
Ze hebben twee lange speelfilms op video ge
maakt die leuk lopen in Beninese zalen. Slice
of life films over het stadsleven van Cotonou.
Een beetje de Beninese Robert-Jan Westdijk en
Eddy Terstall, toen die nog jonge honden wa
ren. Er was meteen een band. We wilden me
teen weten of er ook een Beninees Markje van
Uchelen bestond, of belangrijker nog; een Be
ninese Kim van Kooten en of die al getrouwd
was. Nu hebben Bril en Zonderbril de kans om
de films in wat meer ontwikkelde filmlanden
als Burkina Faso (waar het vermaarde filmfes
tival van Ouagadougou plaatsvindt) en het
lichtelijk in brand staande Ivoorkust te verto
nen. Daarvoor moet het videomateriaal wor
den overgezet op film. Of wij er bij kunnen
helpen.
We kunnen het 'Hubert Balsfonds' benaderen,
opperen wij. of beter gezegd, opper ik. Bobby
doet even of hij geen Frans spreekt en mon
stert de borstpartijen van een roedel Zuid-
Afrikaanse stewardessen die in het zwembad
plonsen en die belaagd worden door verwen
de Libanese blaagjes. "Die Libanezen willen
kezen," rijmt Bobby. "Die Maronieten willen
tieten," vul ik aan. "Die Falangisten willen fis
ten" bedenken we gelijktijdig. Nu weet ik van
de film Irreversible dat fistfucken in het ffans
'fister' is ('vous fisterez'.'ils fisteront') Bril en
Zonderbril deden volgens mij net of ze het
niet hoorden. Net zoals Bobby nog steeds deed
of hij geen Frans sprak
Ik elimineer direct de illusie dat ikzelf een
zak geld mee heb genomen. Ik leg de studen
ten uit dat de makers zelf in Nederland van
speelfilms niet rijk worden en dat ik op geen
van mijn zes films iets verdiend had.
"Maar in de aankondigingsberichten rond
onze komst stond dat een aantal film behoor
lijk succesvol waren" Ik leg ze uit dat in ons
filmland de passieve sector goed kan boek
houden Zo goed dat zelfs bij een film die aan
veertien landen verkocht wordt geen cent bij
de mensen terechtkomt die ervoor gewerkt
hebben.
Ze vertellen me dat ze een situatie zoals ik zo
juist beschreef ook kennen uit eigen land;
veel machtsmisbruik en witteboordencrimi
naliteit. ook in hun prille filmwereld.
Met kenmerkende Beninese beleefdheid en
vriendelijkheid merkt een van de studenten
opeens op dat Bobby toch wel verdomd veel
lijkt op de jonge hoofdrolspeler uit L'Assault
van Fons Rademakers; Marc van Uchelen
Het is hem ook, zeg ik, enigszins verbaasd
over de reikwijdte van de Oscar-winnende Mu-
lischverfilming, alleen Bobby is zijn artiesten
naam.
Ook Alex van Warmerdam blijken ze te ken
nen, zoals op veel plekken in de franstalige
wereld. Hoe het met hem staat, willen ze we
ten. "Die heeft al vier jaar niets gemaakt." Ge
frons tegenover mij"Is hij ziek dan?"
Ik leg ze uit dat er in Nederland vrijwel geen
subsdie is voor film. Dat zelfs al zou de film
subsidie verdrievoudigd worden we per hoofd
van de bevolking pas net geen laatste in Euro
pa meer zouden zijn.
OP HUN beleefde gesputter dat Nederland
toch tot de rijkere landen van Europa be
hoort leg ik vervolgens uit wat de belas
ting investeringsregel is, hoe zogenaamde 'ar
rangeurs' (dat woord is hetzelfde in het Frans)
daar erg rijk mee zijn geworden en hoe voor
heen doodfatsoenlijke producenten verwer
den tot een soort opportunistische koppelba
zen (zonder het Franse woord daarvoor te
kunnen vinden) met een bespottelijk soort
films tot gevolg.. Ik leg ze uit wat ik met 'ge
maakt voor de videoplanken' bedoel, wat lob
bykoningen zijn, vertel over het provincialis
me dat leidde tot het draaien in het Engels. Ik
geef wat voorbeelden van vaderlandse film
dialogen en probeer uit te leggen waarom Je
roen Krabbé in de wandelgangen Barbra
wordt genoemd en hoe politici op aftitelingen
van Nederlandse films terechtkomen
Zo gek als bij ons is het in Benin niet, stelt
Zonderbril vast: "Benin is weliswaar een ont
wikkelingsland en het is qua nepotisme en
zakkenvullerij wel bar en boos, maar blijk
baar toch niet zo erg als aux Pays Bas. In het
buurland Togo, daar zijn dat soort praktijken
nog wel voor te stellen", zegt Bril. Togolezen
zijn de Belgen van West-Afrika.
Als de avond is gevallen en we op een scooter
tje door donker Cotonou scheuren, weet Bob
by me van dat voorstel af te houden. "We zijn
hier immers om de culturele banden te verste
vigen. mijnheer Kuifje," schalt hij boven het
geluid van de gammele scootertjes uit. "We
staan als natie al zo voor lui omdat we het WK
niet hebben gehaald en door dat opperettehu-
welijk met de dochter van weet men tot in
donker Afrika dat wij nog steeds geen repu
bliek zijn. Men neemt ons nauwelijks nog seri
eus".
Even daarna zitten we in het bij de locals favo
riete eettentje 'Mama Benin' in een prachtige
modderige Afrikaanse back-alley. "Even nog
een lokaal salmonellaatje scoren" zegt Bobby,
die de eerste drie dagen van onze missie al
leen op de hotelkamer had doorgebracht als
slachtoffer van een 'biftec saignant'. Bobby's
ongerief is een van de thema's tijdens onze
nabeschouwende mijmeringen. We hebben
het over de aandoenlijke oude 35 millimeter-
projector waar onze film met donderend ge
raas doorheen werd gejaagd en spreken onze
lichte teleurstelling uit over het feit dat veel
lokalen niet graag op de foto willen, terwijl
'ze' (lees; de vrouwen) toch zo'n mooi volk
zijn Voodoo is de religie van driekwart van de
Beninezen en 'fetish-aanhangers' gaan niet
graag op de foto. We beloven elkaar echt werk
te maken van de hulp aan de twee onvervaar
de Beninese studenten.
Stomverbaasd hadden ze onze klaagzang over
de Nederlandse film aangehoord. Lag het nou
wel in het verlengde van onze taakstelling die
neerkomt op het verstevigen van de culturele
banden om je eigen filmcultuur zo door de
mangel te halen? Was het niet in tegenspraak
met onze culturele missie om tegenover de
studenten zo negatief uit de school te klap
pen? Was het in het licht van onze opdracht
met contraproductief te verraden dat het land
dat het hunne als 'targetland' voor ontwikke
lingshulp ziet en dat er putten helpt bouwen,
op filmgebied een bananenrepubliek is'' We
voelen dat we gefaald hebben in onze primai
re doelstelling. Maar ja, wij zijn er niet de ty
pes naar om er om te gaan liegen. Gelukkig
hebben we wel wijselijk gezwegen over de po
litieke situatie in ons land van het afgelopen
jaar. Sommige dingen houd je als diplomaat
nu eenmaal wél onder de pet.
FINANCIAL
Straatbeeld in Cotonou
Hei PAROOL vrijdag 24 januari 2003
