De Watersnoodkrant
Hoe veilig is het nu eigenlijk?
Inez Flameling is biologe. Ze werkt bij Rijkswaterstaat en ze heeft een boek geschreven
over de ramp. Of eigenlijk over veiligheid. De mensen die de ramp hebben meegemaakt,
voelden zich gewoon veilig, ze dachten niet veel na bij de risico's, net als wij nu. En toch
gebeurde wat niemand zich kon voorstellen. Hoe zit het nu eigenlijk? In haar boek kun je
lezen hoe veilig het nu echt is en wat er nog zou moeten gebeuren. Er staan verhalen in
van veel verschillende mensen en veel foto's, plaatjes en tabellen. Bij het boek hoort ook
een CD-rom, met bijvoorbeeld oude Polygoon-filmpjes over de ramp en kaarten van over
stroomde gebieden.
Berekenen van risico's
Bij Rijkswaterstaat berekenen ze niet alleen de kans op
overstromingen, maar ook wat de gevolgen zijn. Daar heb
ben ze een rekensommetje voor: risico kans x gevolg.
Inez noemt de twee uitersten: "Als je een weiland met een
lage dijk hebt, waar alleen koeien staan en geen mensen
wonen, is de kans op doorbraak heel groot, maar de gevol
gen zullen klein zijn.
"Als we op vakantie gaan zonder brandverzekering,
maken we ons zorgen. Maar de kans dat ons huis
afbrandt, is kleiner dan de kans dat er weer een
overstroming komt"
De koeien kunnen waarschijnlijk gered worden, omdat
tegenwoordig vierentwintig uur van tevoren gewaar
schuwd wordt bij kans op stormvloed. Wel zal de boer nog
enige jaren last hebben van het zout in de grond. Voor de
Amsterdamse binnenstad geldt het tegenovergestelde. De
kans op overstromingen is hier extreem laag, maar als het
gebeurt, dan zijn de gevolgen natuurlijk verschrikkelijk
omdat er zoveel mensen wonen en werken. In 1953 heb
ben we eigenlijk nog geluk gehad, omdat het water in de
rivieren extreem laag stond. Bij Nieuwerkerk hebben ze
een dijk kunnen dichten door er een schip in te varen.
Anders zou het water ook in de Randstad gekomen zijn,
zeker tot aan Leiden." Ze laat een kaartje zien van hoe
Nederland er dan uitgezien zou hebben. "Nederland zou
in één klap een ontwikkelingsland geworden zijn. Denk
maar aan hoe belangrijk de Randstad voor onze economie
is."
'Rampgestuurd'
Inez: "Het ministerie van ver
keer en waterstaat heeft een
waterenquête gehouden. Ze
wilden weten hoe veilig de
mensen in Nederland zich bij
het water voelen. Daaruit
bleek dat de mensen eigenlijk
niet zo erg stilstaan bij de
risico's. Het gaat al weer zo
lang goed."
Ze vertelt dat we altijd pas
maatregelen nemen als er
een ramp gebeurd is. Nadat
in 1916 het Zuiderzeegebied
overstroomde, werd de
Afsluitdijk gebouwd. Na de
ramp in 1953 kwamen de
Deltawerken. En na de bijna-
ramp in het rivierengebied
van 1995, waarbij een kwart
miljoen mensen werd geëva
cueerd, werden de rivierdij
ken zes meter verhoogd.
Maatregelen zijn dus 'ramp-
gestuurd'. "Als het kalf ver
dronken is, dempt men de
put", zegt Inez. "Vroeger
hoorde je van de dijkgraaf,
die voor het onderhoud van
de dijken verantwoordelijk is,
ook wel de uitspraak: 'Geef
ons heden ons dagelijks
brood en eens in de honderd
jaar een watersnood.' Daar
mee bedoelden ze dat de
mensen af en toe wakker
moesten schrikken, omdat ze
anders geen geld over had
den voor de dijken."
Watersnoodramp 1953
20.000 koeien verdronken
12.000 varkens verdronken
1750 paarden verdronken
2750 schapen en geiten ver
dronken
166.000 hoenders en eenden
verdronken
Mobieltje
Maar kunnen we eigenlijk wel
zo doorgaan? Inez: "Het is
nu natuurlijk in een heleboel
opzichten veiliger dan in
1953. De Deltawerken zijn
klaar en er zijn betere waar
schuwingssystemen geko
men. Er is televisie en Inter
net. En denk maar aan je
mobieltje. Als je nu in nood
zit, kun je altijd bellen. Bij de
WTC-crash van n september
2001 in New York was er al
een website over de crash,
vóórdat het tweede vliegtuig
zich in de tweede toren boor
de. Dat was vijftig jaar gele
den natuurlijk heel anders.
Het duurde drie dagen voor
dat heel Nederland wist hoe
erg het was. In de eerste
kranten werd over vijftig
doden gesproken. De volgen
de dag werd het getal hon
derdvijftig genoemd, pas
daarna werd duidelijk dat het
er veel en veel meer waren."
Kans van i op 4000
Door de Deltawerken en door
de verbeterde communicatie
voelen we ons veilig. We kun
nen ons niet meer voorstel
len dat een zeedijk kan bre
ken. Als we op vakantie gaan
zonder brandverzekering,
maken we ons zorgen. Maar
de kans dat ons huis af
brandt, is kleiner dan de kans
dat er weer een overstroming
komt. Het is vreemd om je
dat te realiseren. Bij Rijks
waterstaat hebben ze de kans
op een grote overstroming
berekend. Inez zegt over de
risico's: "Zoals de situatie nu
is, kan dat in Zeeland eens in
de vierduizend jaar gebeu
ren. En dat geeft ons een vei
lig gevoel, want dan denken
we dat het pas over vierdui
zend jaar gebeurt, als we er
toch niet meer zijn. Na ons
de zondvloed. Terwijl deze
kansberekening natuurlijk
betekent dat het net zo goed
dit jaar kan gebeuren. Ook
zijn er zwakke plekken, waar
het risico groter is."
Hogere dijken?
Rijkswaterstaat is aan het
onderzoeken hoe het er voor
staat met de Nederlandse
waterverdediging, om nu
al voorzorgsmaatregelen te
kunnen nemen en niet pas
als het te laat is. Veel mensen
denken dat de dijken hoger
moeten. Dat lijkt logisch. Als
het water stijgt en de bodem
daalt, verhoog je de dijken.
Maar dat is niet onbeperkt.
Want het is niet alleen ver
schrikkelijk duur, het kost
steeds meer energie om het
water weg te pompen en het
verhoogt ook de kans op
grote schade.
Inez geeft een voorbeeld: "In
China hebben ze rivierdijken
van wel vijftien meter hoog.
Als die breken, zijn er even
hoge vloedgolven. Ter verge
lijking, in 1953 waren de
vloedgolven in Zeeland onge
veer drie meter hoog. In
China zijn de laatste honderd
jaar zes miljoen mensen ver
dronken."
De laatste jaren is ook duide
lijk geworden wat de gevol
gen van de Deltawerken zijn.
"Ze hebben ons veiligheid
tegen het water gegeven,
maar er zijn ook negatieve
kanten. Het plan van de
Deltawerken hield in dat dij
ken verhoogd werden, dat
zeegaten afgesloten werden
en dat er dammen gelegd
werden. Dat heeft veel gevol
gen voor de natuur gehad.
Voor het water en het land.
Voor de vissen en de vogels."
"Bij de WTC-crash van n september 2001 in New York
was er al een website over de crash, vóórdat het tweede
vliegtuig zich in de tweede toren boorde. Dat was vijftig
jaar geleden natuurlijk heel anders."
