(£b
's Morgens om elf uur stond de
Koningin plotseling in de kamer'
Boomgaard in Heinenoord jaren
later gerooid vanwege zoute water
FONGERS
WATERSNOODKRANT
'Mensen gilden in doodsnood, dat geluid vergeet je nooit meer'
Bij terugkeer dreef boek 'Het onweer trekt voorbijtussen het huisraad
Houten huizen uit het Hoge
Noorden voor de Lage Landen
Uw Vacantietochten
per rijwiel zullen alleen dèn een
genoten een werkelijke ontspanning
voor U kunnen zijn, wanneer Uw
rijwiel STERK en BETROUWBAAR
IS en LICHT en ONHOORBAAR
LOOPT.
Geen rijwiel evenaart daarin de
Prijzen vanaf f 99-.
2>/ HET KOMPAS
S-GRAVENDEEL - De
noodklokken luidden en
rond half drie in de nacht
van zaterdag 31 januari op
zondag 1 februari 1953
nam de burgemeester van
's-Gravendeel, Van Heesen
(63), het besluit om het
langs de Kildijk gelegen
wijkje De Nest te ontrui
men. Het was een begrijpe
lijk besluit, want de dijk
langs de Dordtse Kil sij
pelde door. Tevergeefs
werd met zandzakken en
zeil geprobeerd om dat te
gen te gaan. Het gevaar
was dat de dijk door ver
weking zou instorten.
De beslissing van de burge
meester bleek achteraf logisch,
maar tevens noodlottig. Een
aantal inwoners van De Nest
trok naar de christelijke school
aan de Langestraat. Het hoofd
van die school, Wirds, was uit
bed gebeld met de opdracht om
de kachels op te stoken. Maar
enkele tientallen mensen zoch
ten hun heil bij familie en be
kenden aan de Molendijk, de
derde dijk op rij. Deze dijk
werd veilig geacht en dat gold
zeker voor de huizen aan de
binnenkant.
Op dat moment beukte het wa
ter van de Oude Maas al tegen
de Gorsdijk die op twee plaat
sen brak, waarna het water zich
met een vloedgolf in de Mijl
polder stortte en over de Mo
lendijk spoelde. Deze dijk beg
af het precies op de kruising
met de provinciale weg die naar
het veer Wieldrecht-'s-Graven-
deel leidde. In het huis op de
hoek bevonden zich de families
Van Verk, Verdonk, Brand, Van
der Wulp cn de kinderen van
het gezin De Zeeuw, in totaal
20 mensen die allen verdron
ken.
Janneke in 't Veld-van Twist
(56) zag het gebeuren, samen
met haar vader. Zij woonden
aan de Molendijk in een onder
huis, maar hadden hun toe
vlucht gezocht in het bovenhuis
van het gezin De Zeeuw. 'Mijn
vader keek boven uit het raam,
precies op de kruising, naar de
richting van waar het water
kwam. Opeens slaakte hij een
enorme kreet en wij zagen hoe
het huis werd weggeslagen. Wij
zagen ook de mensen in dat
huis en hoorden hen gillen.
Ons huis was aan de voorkant
K01-2d
1
zoek de gang van zaken uit te
leggen. Hoewel hij twee nach
ten niet had geslapen, kwam hij
nog vlot uit zijn woorden.
Hare Majesteit wilde absoluut
niets drinken en toen ik haar
een stoel aanbood zei ze: 'Daar
zult u meer behoefte aan heb
ben dan ik.' Mijn dochtertje
fluisterde: 'Mammie, is dat nu
de koningin, gewoon met een
hoofddoekje om.' Zij had na
tuurlijk verwacht haar minstens
met kroon te zien binnenwande
len. Bij het afscheid nemen wist
de koningin nog precies wie aan
haar was voorgesteld.
De burgemeester leidde haar
het dorp rond en toen ze weg
ging zei ze: 'Het komt mij voor
dat dit de meest getroffen plaats
van ons land is.' Ik herinner mij
verder niets van wat zij zei, al
leen dat zij precies het juiste
woord wist te vinden voor dit
zielige troepje uitgeputte men
sen dat wij toen waren.'
Herbegraven
De evacuatie was in 's-Graven
deel al op zondag op gang geko
men. De pont voer weer zodra het
water wat was gezakt. Veel men
sen uit de Hoeksche Waard en
Zeeland werden ondergebracht in
de Ahoyhallen in Rotterdam. De
kadaverploegen gingen aan het
werk en hadden zeven weken no
dig. De pompboot Neptunes in de
Dordtsche Kil bij 's-Gravendeel
en de perszuiger Ahoy (die bij
Puttershoek lag) hadden samen
met het gemaal Van Benthuizen
een capaciteit van 1,2 miljoen li
ter per minuut. Het duurde vijf
weken voor de polders droog wa
ren.
Op 25 maart werd het laatste
slachtoffertje gevonden, een jon
getje van drie. En op 2 april 1953
zijn de doden, die in eerste in
stantie hun rustplaats kregen in
Dubbeldam, herbegraven op de
oude begraafplaats, waar een jaar
later een monument werd ont
huld ter nagedachtenis aan de
slachtoffers van die vreselijke
nacht.
Vijftig jaar later krijgt het plein
voor het doktershuis de naam van
de huisarts die zijn huis had
opengesteld als een 'toevlucht in
dagen van benauwdheid', zoals
op een gedenksteen in de gevel
staat. Van der Bijl is in 1999 op
85-jarige leeftijd overleden.
Gas, elektriciteit en waterlei
ding vielen uit. Ik had kaarsen
klaargezet maar aan water had
ik niet gedacht. We renden nog
naar het onderhuis om de was
machine te redden. We tilden
die samen in de wasbak, terwijl
het ding normaal met vier man
niet was te tillen. Hierbij haal
den we onze eerste natte voe
ten. Het water stroomde het
huis binnen en verspreidde een
afschuwelijke stank. Het kwam
in het onderhuis niet hoger dan
een meter.
We waren ziels dankbaar dat
het licht werd, maar wat we bui
ten zagen was ontzettend. Al
leen de dijk voor ons huis was
droog gebleven. Voor de rest
van het een zee van water.
Naast ons huis stroomde een
waterval, die naar later bleek
een gat van anderhalve meter in
de weg had geslagen. Nu het
licht werd, konden de mensen
die nog op de afgesloten.eiland-,
jes van de Molendijk zaten,
worden gered.
Een voormalig dienstmeisje
van ons had daar drie uur ge
staan en haar moeder en twee
zusjes zien verdrinken. De rest
van de morgen waren we druk
in de weer met het behandelen
van gewonden en het voor zover
mogelijk verstrekken van droge
kleren. Vijf minuten nadat mijn
man patiënten op de Molendijk
een boot had beloofd, brak de
dijk op de kruising van de Mo
lendijk en de Provinciale weg
door. Er zaten mensen op het
dak, die verdronken. Mijn man
was die kruising enkele minu
ten eerder gepasseerd.'
Allewijn kan zich dat nog her
inneren: 'Het heeft een haartje
gescheeld of wij waren er ge
weest. Ik heb mensen in dood
snood horen gillen. Zoiets ver
geet je nooit meer. Het gevaar
dreigde uit het zuiden, maar
kwam uit het noorden. De angst
voor het Hollandsch Diep en de
Dordtsche Kil was groot, maar
het water kwam van de Oude
Maas. Ik weet nog dat wij 's
nachts uit Puttershoek kwamen,
Van der Bijl en ik. Aan de Mo
lendijk stond het huisje van
Tak.
Die mensen hadden geweigerd
mee te gaan met brandweerlie
den die kwamen waarschuwen.
Wij konden er niet meer bij ko
men en riepen dat wij hulp zou
den sturen. Kort nadat wij ver
derop de kruising van de dijk
met de Maasdamseweg over
waren, is de dijk daar gebro
ken.'
Gewoon met een
hoofddoekje om
Mevrouw Van der Bijl had op
maandag, toen de evacuatie in
volle gang was, nog een bijzon
dere ervaring. Het was een ko
men en gaan van mensen, want
het gemeentehuis was tijdelijk
in haar huis ondergebracht, de
politiepost had er onderdak ge
vonden, er waren radiozendsta
tions op zolder, er logeerden
mensen uit het ondergelopen
gebied enzovoorts, enzovoorts.
'Tegen elf uur stond plotseling
onze koningin in de kamer. Ze
was diep onder de indruk en zei
heel weinig. Ze was, geloof ik,
heel erg geschrokken van alles
wat ze zag, net zo erg als wij
zelf. Mijn man kreeg het ver-
Mel man en macht werd gewerkt aan de herstelwerkzaamheden, zoals hier aan het Nieuwe Veer in 's-Gravendeel
De ravage was enorm 'zoals hier aan de Molendijk in 's-Gravendeel
voor een deel al kapot door de
sterke stroom van het water dat
over de dijk spoelde. Wij zijn
daarom uit het raam gekropen,
de dijk op, naar de kant van de
Mijlpolder. Ik denk dat we met
36 mensen waren, op een heel
erg kleine oppervlakte, want de
dijk brokkelde aan weerskanten
af. We hebben ons vastge
klampt aan een doornstruik.
Overal langs de dijk braken
stukken af van huizen. Ik kan
nog het geluid oproepen van de
piano van Joke Evera, een klein
eindje verderop, die tingelend
wegdreef. Ik zat op de schou
ders van mijn vader. Het was
guur koud en het stormde.
Achteraf kan niemand meer
vertellen wat er is gebeurd,
maar mijn oma en drie van mijn
tantes, die vanuit De Nest naar
ons waren gekomen omdat zij
hun huis moesten ontruimen,
waren plotsklaps verdwenen.
Volgens mij zijn ze door het af
brokkelen van de dijk in een gat
gevallen en weggespoeld. Mijn
tante Gré, die altijd erg sportief
was, heeft zich zwemmend kun
nen redden. Maar oma, toen 50
jaar, en twee tantes zijn ver
dronken. Ik hoor mijn oma nog
gillen. Er werd enorm gegild
die nacht. De kinderen van de
familie Van Verk waren vriend
jes en vriendinnetjes van me.'
Waterval
Mevrouw Van der Bijl, de echt
genote van de huisarts, vertelde
kort na de watersnoodramp aan
de leden van de plaatselijke af
deling van de plattelandsvrou
wen over die chaotische ramp
nacht: 'Tegen zes uur brak de
Molendijk door, waarbij enkele
tientallen mensen omkwamen.
Veldwachter Luuk Brouwer inspecteert de Molendijk in 's-Gravendeel
HEINENOORD - 'Op za
terdag 31 januari was ik
met mijn ouders naar Rot
terdam gegaan, uiteraard
met de tram die toen nog
reed. Op de terugtocht toen
we over de Barendrechtse
brug reden spatte het water
van de Oude Maas door de
harde wind al tegen de ra
men van de tram, terwijl
ook het water al zo hoog
stond dat het tegen het weg
dek klotste. Ik had dat nog
niet eerder meegemaakt en
het was daarom erg angst
aanjagend.'
Aan het woord is de heer L.
Koster van de Mollekade
bij de Blaaksedijk in Hei
nenoord. De water
snoodramp in 1953 staat
nog vers in zijn geheugen.
De familie Koster ging die zater
dagavond, na een spelletje sjoe
len, rustig naar bed. Ondanks de
waarschuwingen voor gevaarlijk
hoog water met springvloed en
zware noordwester storm namen
ze met een korreltje zout. Het zal
allemaal zo'n vaart niet lopen,
dachten ze. Ze konden niet be
vroeden dat alles heel anders zou
verlopen.
'Die vroege zondagmorgen van
de eerste februari, het zal een uur
of zes geweest zijn, werden we
ruw gewekt. Een harde stem riep
luid: ruimen, ruimen, opschieten
maak dat je wegkomt. De dijk
gaat doorbreken,' vertelt Koster.
'Snel hebben we toen nog wat
spulletjes naar boven gebracht,
maar veel tijd was er niet. We
konden ternauwernood lopend
de Blaaksedijk bereiken.'
Die morgen zijn ze in het huis
van hun oudste broer getrokken,
die op de dijk woonde. Maar in
de avond moesten ze weer vluch
ten. 'Het water stroomde over de
dijk. Het was gewoon niet langer
verantwoord daar nog langer te
blijven.' Met een open vrachtwa
gen, elkaar goed vasthoudend,
ging het richting Oud-Beijer-
land. Uiteindelijk vonden de
Kosters een veilig onderkomen
bij de familie van der Stel aan de
Westdijk in Heinenoord.
Deze familie komt dan ook veel
lof toe. Op een gegeven moment
waren er die nacht ongeveer 50
mensen in huis, die allemaal ge
vlucht waren voor het opkomen
de water. 'We zijn daar ongeveer
7 weken gebleven. Omdat er niet
voldoende slaapplaatsen waren
voor iedereen gingen we in de
avond meestal naar de familie
Van der Wulp, ook aan de West-
dijk. En ondanks alles was het
daar dan toch een gezellige boel.
Iedere avond werden er spelletjes
gedaan, want televisie was er
toen nog niet.'
Rampenfonds
De 3e februari werd het aan de
Blaaksedijk toch nog kritiek. De
dijk dreigde door te breken. Als
dat gebeurde zouden Putters
hoek, Maasdam en Mijnsheeren-
land helemaal onderlopen. Met
man en macht zijn er toen zand
zakken aangebracht om de dijk
te versterken. Door tegels weg te
halen kon het daar onder liggen
de zand hiervoor gebruikt wor
den. Zeker meer dan honderd
man waren bezig met het zand
zakken vullen. Gelukkig leek
hun werk niet voor niets te zijn
geweest. De dijk brak niet door.
'Toen het land zo langzamer
hand droog werd konden we te
rug naar huis. In de kamer vond
mijn vader de omslag van een
boek met het opschrift 'Het on
weer trekt voorbij'. In huis was
het een grote bende. Van het
huisraad was niets meer over. De
vloeren en de muren waren be
dekt met modder. Dagenlang
zijn we bezig geweest om het
huis weer een beetje bewoonbaar
te maken.'
Ook van de tuinderij was niet
veel meer over. De kassen en de
schuur waren in elkaar gestort.
De boomgaard is twee jaar later
gerooid omdat het zoute water
dat daar gestaan had geen goeie
teelt meer mogelijk maakte. 'Ge
lukkig hebben we een beroep
kunnen doen op het toen inge
stelde zogeheten Rampenfonds
waaruit veel is vergoed.'
Na enkele maanden hernam het
gewone leventje weer zijn gang.
'We kregen van een oom uit Per
nis een taart met het opschrift
"Na het zure, geeft Hij het zoet,'
besluit Koster het verhaal over
zijn belevenissen in 1953.
Houten woningen zijn nog her en der te vinden in de Hoeksche Waard, zoals hier
op de Nieuwendijk
ARCHIEFFOTO: DICK LEEUWESTEIN
HOEKSCHE WAARD - Overal op het eiland komen we ze tegen: klei
ne wijkjes van houten huizen temidden van latere woonwijken of aan de
rand van een buurtschap. Ze komen uit Noorwegen of Zweden en zijn in
1953 door de regeringen van deze landen geschonken aan de getroffen
gebieden voor de opvang van de ergste woningnood. De Hoeksche
Waard kreeg Noorse en Zweedse woningen. Vijftig jaar later zijn er nog
velen bewoond.
Het verschil tussen de Noorse en Zweedse woning is aan de buitenkant
gemakkelijk te zien. De kap van het Zweedse type is aan beide zijden
even lang. De kap van het Noorse type is asymmetrisch: de ene kant van
het dak is langer dan de andere
zijde.
De dorpshuizen in Strijen en
Zuid-Beijerland zijn ook met
Scandinavisch geld gebouwd.
Voor het dorpshuis in Strijen stel
de de stad Stockholm 175.000
gulden beschikbaar.
Het dorpshuis in Zuid-Beijerland
is tegenwoordig bekend als de
Eendrachtshoeve. Beide bewijzen
in de 21e eeuw nog steeds hun
functie als ontmoetingsplaats
voor de bevolking. Ze waren be
doeld als uiting van de broeder
schap en verbondenheid tussen de
landen in het Hoge Noorden en de
Lage Landen aan de zee.
HILLÉSKÓC HILLESHÖG
STANDAARD
de yrdegrijpende E biet vroegrijpend-hoog gehalte
HÓU ANOSCH ZV/ftMClir .'Ut. ('IAAT rCAPf-IT KONi.v.L\'n AMMfROAM
