Klaas
Beukers
heilig
geloof
in Gij sen
„Hij was de beste bisschop die Nederland ooit had kunnen krijgen"
Een tragedie
recht
Raaf.
zaterdag 30 januari 1993
DE TELEGRAAF
VOOR i
ZIJN I "ff*
Emmie, een fleurige, vlotte
verschijning, werkte als
koffiejuffrouw bij de firma
Krabos. Bedreven in haar job
kon zij uitstekend uit de weg
met het verschil tussen
gewenste en ongewenste
intimiteiten. Alles ging zo zijn
gewone gangetje tot die
bewuste dag.
Van een personeelfeestje bij
Krabos op weg naar huis, trok
een drietal aangeschoten
jongelui het meisje in hun
auto en reed ermee naar het
ruige land achter het Oxide
Fort. Daar misbruikten zij
haar alle drie, gewelddadig, op
allerlei manieren en herhaal
delijk, bedreigden haar en
lieten haar naakt en verwond
tussen de struiken achter...
Pas de andere dag werd zij
gevonden. In het ziekenhuis
vertelde zij meteen wie haar
aanranders waren geweest.
Die werden gearresteerd en
opgesloten. Twee ervan waren
zo rond de dertig. De derde
was amper 18 jaar.
Zijn moeder kwam naar
mr. Raab en verzocht hem de
verdediging van Arie op zich
te nemen. Van die dame had
de advocaat bepaald geen
prettige indruk. Ze was èrg
druk en toonde een opgelegde
joligheid die niet bij de
situatie paste, haar parfum
was te sterk, de make-up te
zwaar en haar kleding
ach...
Arie Garnaels bleek een wat
stugge jongen die, volgens de
politie, als enige van de drie
verdachten, duidelijk berouw
toonde. Hij had meteen
bekend, ook details van het
soort waarvan men niet zou
verwachten dat hij die kende.
Hij werkte als jongste
bediende op een kantoor waar
hij als ijverig en bekwaam te
boek stond. Hij spaarde
postzegels zonder lid te zijn
van een club. Verkering had
hij niet. De processen-verbaal
gaven aan dat hij op het feest
wel wat had gedronken, iets
dat hij nooit deed en ook werd
opgemerkt dat de anderen
hem hadden gevraagd mee te
doen.
Alles overziende dacht mr.
Raab dat wél hard te maken
zou zijn dat de feiten wel
iswaar ernstig waren, doch
Arie slechts als meeloper zou
moeten worden beschouwd.
Moeder Garnaels kwam al
vroeg naar de zitting en zij
was nu heel wat minder
uitdagend gekleed.
,,In Gods naam, meneer
Raab, hij zal toch geen
gevangenisstraf krijgen? Ik
mis hem zo. Sinds mijn man
bij mij is weggegaan heb ik
zoveel aan hem gehad..."
Mr. Raab begon inzicht te
krijgen in een situatie, die hij
toch al achter de te berechten
gebeurtenissen had vermoed.
Dat gevoel werd sterker, toen
de jongeman hem tijdens een
van hun gesprekken had
toevertrotiwd dat hij er naar
had verlangd het ook eens met
een jonge vrouw te willen
doen...
In zijn pleidooi bracht mr.
Raab subtiel onder de aan
dacht dat er redenen waren
om aan te nemen dat bij deze
jongeman de gebeurtenissen
waarvan hij werd verdacht,
hun oorzaak vonden in de
persoonlijke omstandig
heden." Had zo iemand niet
eerder hulp dan straf nodig
De rechtbank bleek het met
de advocaat eens te zijn dat
Arie door de anderen ivas
meegetroond en dat zijn
aandeel inderdaad relatief
gering was geweest. En al
kwam het niet met zoveel
woorden in het vonnis tot
uitdrukking, ook de recht
bank had blijkbaar goed
begrepen dat er iets bijzonders
was in de relatie van de jonge
verdachte met zijn moeder.
Gezien ook het lange
voorarrest werd Arie op
verzoek van zijn advocaat,
meteen op vrije voeten
gesteld.
Toen mr. Raab de advoca-
tenkamer verliet, zag hij
moeder en zoon Garnaels nog
in de hal staan, de armen om
elkaar en kennelijk wèg van
de wereld.
Ook dit was een tragedie,
wist de advocaat.
kens. Moet je nu zien, hele
maal omgedraaid."
De zoveelste Peter Stuyve-
sant filter wordt opgestoken.
Tijd om vanaf onze kant enige
overbekende verwijten op ta
fel te leggen. Ook Gij sen heeft
de Limburgse kerken niet vol
gekregen. Wel heeft hij een
kloof gecreëerd tussen leer en
gelovigen. Waar hij bruggen
bouwer had moeten zijn, heeft
hij alleen maar bruggen ver
nield. Mensen twijfelend in
geloof domweg de deur gewe
zen.
„U bent verkeerd ingelicht",
zegt Beuker. „Ten eerste \yas
de kerk al verziekt toen Gijsen
kwam. Ik weet nog dat hij vlak
na zijn benoeming zei: Als
Limburg nog voor vijf procent
echt katholiek is, dan is het
veel. Ik kon me dat toen niet
voorstellen, maar hij heeft
weer gelijk gekregen. En als er
iemand was die juist bruggen
heeft geslagen, dat was hij het
wel! Met Rome! Alleen Gijsen
heeft ervoor gezorgd dat ka
tholiek Nederland niet verlo
ren is gegaan als roomse kerk
provincie. Hij heeft de
restanten van de kerk weer
verenigd met de moederkerk.
De Heilige Vader was heel blij
met hem."
Weet Beuker dat zo zeker
uit eigen ervaring, door zijn
audiënties bij de paus? Maar
nee, daar laat hij zich niet over
uit. Dat is niet netjes. Zulke ge
sprekken onthul je niet, nou
ja, een beetje dan. Omlijst
door een mysterieuze glim
lach: „Ik ken heel goed de weg
in het Vaticaan, ik kom er
vaakMaar j e kunt beter zaken
doen met de curie-kardinalen,
ze ontvangen me graag. De
Heilige Vader stelt alleen maar
vragen. Het is niet zozeer een
kwestie van over en weer pra
ten j e geeft antwoorddat is al
les. Of ik ooit de naam Gijsen
in de mond heb genomen, ik
zou het niet meer weten..."
Ach, kom nou, echt niet?
„Blieft u nog een kopje kof
fie?"
Weet u waar het gezellig
was? Bij monseigneur Gijsen!
„Werd je bij andere bisschop
pen al snel weggekeken of af
geluisterd, ook dat kwam
voor, Gijsen had altijd tijd
voor je. Hij werd afgeschil-
Het leek wel of heel
Nederland opgelucht
adem haalde toen
afgelopen weekeinde
bisschop Gijsen van
Roermond zo
plotsklaps aftrad. De
ziekte van Crohn, een
chronische darm
ontsteking, had hem
definitief geveld en
daarmee kwam een
eind aan ruim 20 jaar
orthodox bisschops
schap.
De kwalificaties
waarmee de mon
seigneur begin deze
week werd uitgeluid,
logen er niet om:
botterik; de man die
de roomse kerk in
Nederland aan digge
len sloeg, menig
collega-bisschop de
gordijnen injoeg;
sekte-leider; slaaf
van een te eng, bijna
ziekelijk geweten;
religieus harte-
breker... In de trant
van: mooi, die zijn we
kwijt.
Maar niet héél Neder
land haalde op
gelucht adem. Tien
duizenden
rooms-katholieke
gelovigen zagen met
lede ogen aan hoe
hun herder niet
alleen vertrok, maar
ook onbarmhartig te
kijk werd gezet. Weer
voor schut werd
gezet. Vreselijk ten
onrechte, zo moeten
we geloven. Klaas
Beuker, voorzitter
van de wat blijkt
nog immer bestaande
Rooms Katholieke
Partij Nederland,
verwoordt hun ge
voelens:
„Gijsen was de beste
bisschop die Neder
land ooit heeft kun
nen krijgen!"
door ANGELO VERGEER
HOOGWOUD, zaterdag
Stop de persen! Klaas Beuker komt dit weekeind
met een extra editie van De Brandende Lamp. Alles
over het aftreden van monseigneur Gijsen! Het eni
ge, eerlijke verhaal over het leven van een voortreffe
lijk herder, een groot bisschop. Over het Grote On
recht dat hem is aangedaan.
derd als bikkelhard, je reinste
flauwekul! Hij was juist zeer
geïnteresseerd in mensen, kon
ook goed luisteren. Ik heb dat
van menig pastoor in het Lim
burgse gehoord. En hij was al
tijd in voor een dialoog, mits
het maar opbouwend was.
Maar hij werd geconfronteerd
met mensen die alleen maar in
de kerk bleven omwille van
hun boterham, om ertegenaan
te schoppen. Gijsen werd de
pastorale kop van Jut waar ie
dereen op mocht slaan, altijd
raak. Neem de hele commotie
rond zijn seminarie te Rolduc
Het klopt dat hij een priester
had gewijd die een kind had
verwekt, maar van homosek
suele praktijken is nooit spra
ke geweest. Dat was een opge
klopt verhaal. Gijsen was er
zeer van onder de indruk. Zal
ik de duivel de handen hebben
opgelegd, zo vroeg hij zich af.
Hij kon er niet meer tegen, en
alleen daarom heeft hij een
deel van zijn werkzaamheden
overgedragen. Beslist niet on
der druk van de paus."
Steunbetuigingen
Ook toen zorgde Beuker
voor een extra editie van De
Brandende Lamp. Hij riep de
gelovigen op een „massaal bid
dend leger" te vormen. „Het
was ontroerend om te verne
men dat mensen naar Dokkum
waren getrokken om daar voor
de belaagde bisschop te bid
den, anderen naar Onze Lieve
Vrouw van Sevenwouden in
Bols ward, weer anderen naar
de Maria-bedevaartsoorden te
Kevelaer, Heiloo en Maas
tricht," kijkt Beuker met trots
terug. En dan al die duizenden
steunbetuigingen, geweldig!
Hoe reageerde Gijsen daarop?
„Niet. Ja, dat was heel wijs van
hem, hij hield zich altijd verre
van allerhande acties."
„Een man van de contra-re-
formatie, dat was hij. U kunt
zich nu dus wel voorstellen
dat wij zeer onaangenaam
verrast waren door zijn ver
trek. Van de week belde een
pastoor mij op en die zei: We
zouden hem heilig moeten
verklaren. Ik zei hem: Maar
dan wel onder de titel van
martelaar, want dat verdient
hij."
Klaas
Beuker,
groot bewon
deraar van
bisschop
Gijsen: „Hij
heeft juist
bruggen
geslagen,
met de
moederkerk
in Rome."
„Het opstappen van mon
seigneur Gijsen heeft bij
enorm veel mensen, meer dan
u denkt, voor een klap ge
zorgd. Het hele weekend rin
kelde hier de telefoon. Men
sen waren radeloos. Zou de
monseigneur het toch niet
goed gezien hebben? Zit Rome
er soms achter? Waarom moet
hij nou juist zo ziek worden?
Ik heb alles op papier gezet.
Gijsen heeft weliswaar geen
hulp van mij nodig, maar ik
wil wel de waarheid boven ta
fel hebben. Dat mensen met
een gerust hart in hem kunnen
blijven geloven. Bovendien
wil ik, hoewel hij niet op
schouderklopjes van ons zit te
wachten, de monseigneur la
ten weten dat er mensen ach
ter hem staan. Zéér véél men
sen," zegt Beuker, thuis in het
Westfriese Hoogwoud, de
tekst voor de extra editie in de
hand.
Klaas Beuker (68). Oud le
raar Nederlands en Geschie
denis, halverwege de jaren ze
ventig kamerlid voor en nog
altijd voorzitter van de RKPN,
de Rooms Katholieke Partij
Nederland. Voorzitter ook van
de Titus Brandsma Stichting,
die het informatiebulletin De
Brandende Lamp uitgeeft.
Maar algehele bekendheid
verworven door zijn vele be
zoeken aan het Vaticaan, in de
jaren tachtig, tot groot onge
noegen van kardinaal Simonis
die hem als een verklikker zag.
Iemand die, oneens met het
roomse beleid in ons land, con
stant naar de Heilige Vader
holde om zijn beklag te doen.
Bovendien, zo meende de kar
dinaal, zou Beuker in tegen
stelling tot diens beweringen
nimmer iri privé-audiënties
door de paus zijn ontvangen.
Kind aan huis
Ouwe koek. Klaas Beuker
wijst er fijntjes op dat hij on
langs nog in Rome is geweest,
voor de 48ste keer alweer en
haalt een foto van de kast
waarop hem vriendelijk de
hand wordt geschud door paus
Johannes Paulus de Tweede,
een ander van zijn bureau
waarop hij in geanimeerd ge
sprek staat met paus Paulus de
Zesde. Kortom, Beuker is
kind aan huis in het Vaticaan,
maar daar gaat het nu niet om.
Reden van dit gesprek is Gij
sen.
Beuker kent hem al jaren.
Niet zozeer als vriend, wel als
grote bewonderaar. Samen
maakten ze deel uit van de
groep Reymersbeek, ver
noemd naar een kasteeltje, cq
klooster in het Limburgse
Nuth, nabij Hoensbroek,
waar geestverwanten elkaar
vonden in hun strijd tegen de
progressieve ideeën die tege
lijkertijd in Noord wij kerhout
opwelden.
Een lesje kerkgeschiedenis:
„Paus Johannes de Drieën
twintigste heeft met het Twee
de Vaticaans Concilie de ra
men van de kerk willen
openzetten. Een prima zaak.
In goed vertrouwen heeft hij
onze bisschoppen toen gezegd
hetzelfde te doen met de kerk
van Nederland. En die maak
ten de fout het vernieuwings
proces uit handen te geven aan
leken. Walter Goddijn en dat
soort kornuiten. De hele ka
tholieke leer ging op de hel
ling. Maai- het gaat er niet om
wat wij willen, het gaat er om
wat God ons doet geloven, en
de leer zij daarbij tot steun.
Het ging dus hartstikke fout
daar. Er ontstond een pressie
groep en die stuurde de bis
schoppen er op aan in conflict
te komen met de Heilige Va
der. Nou, u kunt zich natuur
lijk wel voorstellen dat de bis
schoppen toen alle
vertrouwen van de paus ver
speeld hebben."
Gijsen was toen al om de
hoek komen kijken. Wapen in
de strijd tegen Noordwijker-
hout. Jo moet bisschop wor
den, werd er gefluisterd. Ze
ker toen Gijsen, rector van een
rusthuis voor bejaarde non
nen, de houding van de kerk
leiding vergeleek met de „laks
heid en toegeeflijkheid" van
de Duitse politici tegenover de
nazi 's, begin jaren dertig. Rake
taal om het paard van Troje te
beteugelen.
„Niet dat ik ooit tegen Gij
sen gezegd heb dat hij bisschop
moest worden," herinnert
Beukef zich. „O nee, zo gaat
dat niet. Als je meent een goe
dé kandidaat te hebben, moet
je bij iedereen via de achter
deur zien binnen te komen.
Maar zorg ervoor dat de naam
nimmer in het openbaar valt,
want dan doen ze in Rome pre
cies het tegenovergestelde. Ik
zal het nooit vergeten, ik liep
mee tijdens de grote anti-abor
tusmars door Den Haag, 20 ja
nuari 1972. Opeens hoorden
we door de rijen gaan: Roer
mond heeft een nieuwe bis
schop, het is één van ons."
Oneerlijk
Al die negatieve publiciteit
rond de benoeming, heel ver
velend vond Beuker dat. On
eerlijk ook. „Er werden 15.000
handtekeningen vóór Gijsen
opgehaald, maar er kwam
Hoge prijs
Hij heeft daar een hoge prijs
voor moeten betalen, dat is nu
wel duidelijk. Gijsen is niet
ziek, hij is op. Stukgemaakt
door mensen die een eigen
kerk wilden. Omdat ze de bis
schop niet voor hun kar kon
den spannennamen ze wraak
Nu zeggen alle bisschoppen
dat Nederland een missieland
is geworden, maar hij voorzag
dat twintig jaar geleden al.
Noordwijkerhout is een heil
loze weg gebleken. Ik noem
het dan ook een enorme pres
tatie dat Gijsen daar al die ja
ren tegenop is blijven boksen.
Het moet hem doodziek ge
maakt hebben. En dan te be
denken dat hij de meeste te
genwerking kreeg van
priesters, met name van de de-
geen letter van in de krant. En
de KRO verbood een uitzen
ding waarin bekend werd dat
de meerderheid van de Lim
burgers achter hun nieuwe
bisschop stond. Uitslag van
een enquête. Ze hebben de
verkeerde vragen gesteld, zei
de KRO. Onzin, de KRO had
gewoon de verkeerde ant
woorden gekregen..."
Kan allemaal zo zijn, maar,
werpen we tegen, de nieuwe
bisschop was er ook weinig aan
gelegen zich populair te ma
ken, zo in het begin. Wie niet
voor hem waswas tegen hem
Gijsen ontsloeg medewerkers,
Gijsen liep weg uit overlegor
ganen. Niet echt een staaltje
van christelijke naastenliefde.
Beuker vanachter de grote ta
fel, links van hem een sta
peltje post, rechts van hem de
Volkskrant en De Telegraaf:
„Ik ben heel blij dat hij dat
gedaan heeft. Hoe kun je nu
samenwerken met mensen
die het niet met je eens zijn?
Onmogelijk. Trouwens, hij
heeft royaal gevraagd, alvoor
hij ze aan de dijk zette, of ze
zijn zienswijze wilden volgen.
Nee? Dan konden ze inruk
ken. Zo maakte hij schoon
schip. Het werd alleen ver
keerd uitgelegd. Niet zijn wil
was wet, maar die van de
kerk. Daarnaast wilde hij niet
met handen en voeten gebon
den zijn aan allerlei overlegor
ganen die het toch niet met
hem eens waren.
HET BEWIJS, volgens Beuker: foto van zijn bezoek aan paus Johannes Paulus de
Tweede. „Al kun je beter zaken doen met de curie-kardinalen."
FOTO: L'OSSERVATORE ROMANO