„Te hard rijden heeft geen enkele zin"
I
Witte fietsen moeten openbaar vervoer aanvullen
m
Politie wil gewoonte-overtreders door „ongewone acties" met neus op feiten drukken
I
Idee Luud Schimmelpennink uit jaren zestig past goed bij autoluw maken Amsterdamse binnenstad
Reformatorisch Dagblad WÜJ
vrijdag 29 januari 1993
11
Hoe groot is de kans dat ie
mand een bekeuring krijgt voor te
hard rijden? Volgens de meeste
automobilisten is die kans klein
tot zeer klein. Zonder veel pro
blemen geeft men dan ook wat ex
tra gas als dat eens 'nodig' is.
Met als gevolg dat de maximum
snelheden massaal aan de laars
worden gelapt. Het ministerie van
justitie besloot in november dit
probleem eens heel anders aan te
pakken. Door middel van „on
gewone en onverwachte acties".
Heeft de nieuwe aanpak succes?
Door drs. B. J. Mateboer
Bij het nieuw opgerichte Aktiecentrum
Naleving Snelheidslimieten, dat bij de Al
gemene Verkeersdienst in Driebergen is
ondergebracht, vindt men van wel. Kijk bij
voorbeeld maar naar de resultaten van de
laatste snelheidscontroles. Het aantal auto
mobilisten die daarbij zijn bekeurd, is
met zo'n 50 procent gezakt. Best opvallend,
maar niet verbazingwekkend. Het gaat
hier immers om de snelheidscontroles-
nieuwe-stijl, die van tevoren door krant
en radio worden aangekondigd. Wie een
beetje oplet, weet waar de controles zijn
en kan weer vol gas geven als hij ervoorbij is.
Nadenken
Opperwachtmeester John Bennink
van het Aktiecentrum Naleving Snelheids
limieten is het niet met die redenering
eens. „Het feit dat men bij de controleplaats
langzamer rijdt, bewijst dat men de be
richten over de controles die wij naar kran
ten en omroepen sturen nauwkeurig
volgt. Daarmee hebben wij al een belangrij
ke doelstelling bereikt, namelijk dat
men weer gaat nadenken over de snelheid.
Hopelijk komt fnen dan ook tot de con
clusie dat te hard rijden geen enkele zin
heeft en blijft men ook na de controle
plaats de limiet aanhouden".
Of dat werkelijk zo.is, zal de politie
pas over enkele maanden weten aan de hand
van de door Rijkswaterstaat bijgehou
den gemiddelde snelheden in Nederland.
Het gaat echter om een mentaliteitsver
andering en die bereik je niet een-twee-drie.
Denken en doen
De aanpak van de afgelopen jaren
heeft min of meer gefaald. Sinds op 1 mei
1988 de snelheidslimiet op autosnelwe
gen werd verhoogd van 100 naar 120 km, is
men veel strenger tegen overtreders gaan
optreden. De boetes zijn veel hoger gewor
den en het aantal processen-verbaal die
de politie voor te snel rijden mag uitschrij
ven, is enorm gestegen. Alleen bij de
Verkeersdienst Driebergen al van 60.000
naar 300.000 stuks per jaar. Het heeft al
lemaal niet veel geholpen.
Het vervelende in Nederland is dat de
meeste mensen het eens zijn met de snel
heidslimieten, maar zich er toch niet aan
houden. Uit een onderzoek dat het nieuwe
Aktiecentrum onder automobilisten liet
uitvoeren, bleek dat 75 procent van de au
tomobilisten vindt dat de snelheidsli
mieten goedizijn. Maar tevens bleek 75 pro
cent van de automobilisten toe te geven
zelf wel eens te hard te rijden. Het is de be-
kende.discrepantie tussen denken en
doen.
Pakkans
Volgens Bennink komt dat door de
vermeende tijdwinst die men met hard rij
den behaalt en door de vermeende gerin
ge pakkans. Als je haast hebt, ga je sneller
rijden: dat is een logische reactie. Maar
te weinig mensen realiseren zich dat hard
rijden geen wezenlijke tijdwinst ople
vert. In een dichtbevolkt land als Nederland
zal die tijdwinst op een afstand van Zuid
naar Noord hooguit enkele minuten bedra
gen. Mensen moeten leren zich af te vra
gen of die geringe tijdwinst opweegt tegen
de extra onveiligheid, de extra milieube
lasting en het extra brandstofverbruik die
daarvan het gevolg zijn.
Een tweede oorzaak van het te hard
rijden is dat men denkt dat de pakkans zeer
klein is. Volgens Bennink berust ook die
gedachte op een verkeerde voorstelling van
zaken. „Kijk maar naar de 300.000 pro
cessen-verbaal die alleen de Algemene Ver
keersdienst Driebergen ieder jaar van
wege te hard rijden uitschrijft. Ons Aktie
centrum wil de mensen ervan proberen
te doordringen dat de pakkans groter is dan
men denkt. Vandaar dat we veel meer
publiciteit aan onze activiteiten geven dan
voorheen".
Onaangekondigd
Een van de ongewone acties van het
nieuwe Aktiecentrum is het van tevoren be
kendmaken waar bepaalde snelheids
controles gehouden worden. Dat heeft al
heel wat publiciteit opgeleverd. „Som
mige kranten zijn ertoe overgegaan onze in
formatie dagelijks onder een apart logo
op te nemen. Onder het weerbericht vind je
in die kranten informatie over de plaats
van snelheidscontroles. Hopelijk wekt dat
Een van de ongewone acties van het
nieuwe Aktiecentrum is het van tevoren be
kendmaken waar bepaalde snelheidscontro
les gehouden worden. Foto rd
bij automobilisten langzamerhand de
indruk dat de politie wel degelijk werkt aan
de handhaving", aldus Bennink.
Sommige mensen hebben uit deze be
richten de conclusie getrokken dat alle snel
heidscontroles voortaan worden aange
kondigd. Die denken dat ze op plaatsen
waar geen controles zijn aangekondigd
weer plankgas kunnen rijden. „Dat is beslist
nietwaar", aldus Bennink. „Slechts een
gedeelte van de snelheidscontroles kondi-
fen we van tevoren aan. Het kan dus
est zijn dat tien kilometer na een aange
kondigde controle een onaangekondig
de controle plaatsvindt. En verder hebben
we natuurlijk ook nog steeds onze Por
sches en onopvallende surveillanceauto's
waarmee we het naleven van de snel
heidslimiet controleren".
Straffen met tijd
Het Aktiecentrum Handhaving Snel
heidslimieten probeert ook andere ongewo
ne manieren te vinden om de snelheids
overtredingen te lijf te gaan. Bij de opening
van het Aktiecentrum kwam minister
Hirsch Ballin van justitie met de gedachte
snelheidsovertreders te straffen door
middel van tijd. Bennink: „Als politieman
of -vrouw maak je vaak genoeg mee dat
een snelheidsovertreder zegt: „Schrijf alsje
blieft snel dat proces-verbaal en laat me
snel de boete betalen, want ik heb haast".
Dat zijn vaak managers of mensen die in
dienst van hun baas rijden, voor wie het
boetebedrag niet zo belangrijk is. Dat la
ten ze ook blijken. Wat voor hen telt, is tijd.
Daarom reden ze ook zo hard.
Omdat je die mensen niet echt straft
met een bedrag van tweehonderd gulden, is
de gedachte ontstaan die mensen te
straffen in de vorm van tijd. Dat iemand
verplicht zijn auto een uur of zo langs de
weg moet laten staan voor hij verder kan rij
den. Zoiets moet natuurlijk wel wette
lijk heel nauwkeurig geregeld worden. We
zouden graag een vorm vinden zoals in
de Rijtijaenwet, waardoor het mogelijk
wordt iemand voor een bepaalde tijd een
rijverbod op te leggen".
Gewoonte-overtreders
Op dit moment is het nog niet zo ver
en wordt die nieuwe sanctie nog nergens
toegepast. Er gaan geruchten dat de poli
tie reeds nu een treiterig gedrag vertoont
door eerst eens een tiental keren om de
auto van de aangehouden snelheidsovertre
der heen te lopen en dan tergend lang
zaam een verbaal te schrijven. „Dat zou we
derrechtelijke vrijheidsberoving zijn. Zo
iets gebeurt absoluut niet", verzekert Ben
nink.
Weggebruikers kun je indelen in drie
groepen: mensen die zich aan de regels hou
den, mensen die dat ook wel willen maar
zich soms laten meeslepen, en een kleine ca
tegorie gewoonte-overtreders. Bij die
laatste groep, die voornamelijk in lease-au
to's rijdt, is het een gewoonte geworden
een eigen limiet te hanteren die 20 tot 30
km boven de wettelijke limiet ligt. Die
wil de politie door ongewone methoden
weer met de neus op de feiten drukken.
Eigenlijk onzin
Het Aktiecentrum in Driebergen
heeft daarom nog veel meer op het pro
gramma staan dan snelheidscontroles
die van tevoren aangekondigd worden.
„We gaan met leasemaatschappijen pra
ten om te zien of we via hen iets aan de ge
woonte-overtreders kunnen doen, we
bereiden speciale acties voor met het oog op
vrachtwagenchauffeurs en jonge auto
mobilisten, kortom, we zijn nog van alles
van plan. Het belangrijkste is dat de au
tomobilist weer aan net denken wordt gezet
en zich realiseert: ja, het is ook zo, het is
eigenlijk onzin zo hard te rijden".
Halverwege de jaren zestig kwam
Luud Schimmelpennink in het
nieuws met zijn witte-fietsenplan.
Overal in Amsterdam zouden open
bare witte fietsen moeten worden
neergezet die door iedereen gebruikt
mochten worden. Maar de tijd was
er niet rijp voor en het idee was te veel
een provo-idee. Anno 1993 is de
situatie anders. Volgens Schimmel
pennink kan het witte-fietsenplan
in de loop van dit jaar werkelijkheid
worden.
Door drs. B. J. Mateboer
Schimmelpennink is tegenwoordig
voorzitter van de Stichting IJ-Tech Innova
tie, een instelling die nieuwe ideeën pro
duceert en tot ontwikkeling brengt. Zoals
het idee om van een oud pakhuis aan de
Van Diemenstraat een bedrijfspand voor
jonge ondernemers te maken. In dat zo
geheten IJ-Techgebouw heeft Schimmel
pennink op de bovenste verdieping een
kantoor annex ontwikkelingsruimte en ate
lier, waar hij zijn nieuwe ideeën uit
werkt. Ouder en wijzer dan vijfentwintig
jaar geleden pakt hij de zaken veel pro
fessioneler aan. Voor het nieuwe witte-fiet
senplan worden serieuze vooronderzoe
ken gedaan naar doelgroepen en verkeersin
tensiteiten in Amsterdam en zal ook een
omvangrijk rapport worden samengesteld.
Statiegeld
Het idee voor de witte fietsen is in fei
te simpel. In de Amsterdamse binnenstad
zullen zo'n zeventig kleine fietsenstallin
gen worden neergezet met twaalf tot vijftien
witte fietsen per stalling: in totaal dus
zo'n duizend fietsen. Iedereen die dat wil,
kan van een fiets gebruik maken om zich
door Ansterdam te verplaatsen. De enige
voorwaarde is dat de fiets weer wordt af
geleverd bij een witte-fietsenstalling. Het
gebruik van de fiets kost niets. Om een
fiets mee te nemen, moet de gebruiken al
leen vijf gulden statiegeld in een houder
duwen, die hij terugkrijgt als hij de fiets
weer bij een stalling aflevert. i
„Je moet die fietsen zien als rijdend
straatmeubilair, als een stukje van de stad",
zegt Schimmelpennink. „Zoals je van
een trottoir of van een brug of een bankje
gebruik kunt maken, zo kun je straks
ook-gebruik maken van een witte fiets". Na
tuurlijk is veel afhankelijk van de mede
werking van de burgers. Als die het een raar
plan vinden, de fietsen niet terugbren
gen of toestaan dat ze door vandalen wor
den vernield, valt het plan in duigen.
Maar Schimmelpennink is niet bang dat
het zal mislukken. Hij bespeurt veel
Luud Schim
melpennink: „Je moet
de witte fietsen zien
als rijdend straat-
meubilair, een
stukje van de stad".
Foto RD
goodwill bij de Amsterdammers tegenover
net fietsidee.
Speciale fietsen
Is Schimmelpennink niet bang dat de
fietsen snel gestolen zullen worden? Nee,
want het zijn speciale fietsen, die wat ui
terlijk betreft heel duidelijk afwijken van
andere fietsen. As iemand de fiets mee
naar huis neemt, valt hij behoorlijk uit de
toon. Schimmelpennink hoopt op het
mechanisme van de sociale controle die
moet verhinderen dat mensen misbruik
maken van de witte fietsen. Dat er fietsen
gesloopt zullen worden voor onderde
len, is volgens Schimmelpennink ook niet
te verwachten. De fietsen worden zo ge
maakt dat de onderdelen niet op gewone
fietsen te gebruiken zijn. Zo zijn de ban
den bij voorbeeld van het geschuinde type.
Die kun je op andere fietsen niet gebrui
ken.
De geschuinde banden, die een iets
grotere rolweerstand opleveren, maken de
fiets iets langzamer en ook dat zal ervoor
zorgen dat de witte fietsen als persoonlijk
bezit niet erg populair zullen worden.
Dat de fietsen niet zo snel zijn, is voor het
witte-fietsenproject geen groot nadeel.
De fietsen zijn immers alleen bedoeld voor
korte afstanden. En voor kortstondig ge
bruik.
Zwaar trappen
Schimmelpennink wil een soort voor
ziening in de fietsen laten bouwen, waar
door ze na een halfuur veel zwaarder be
ginnen te trappen. Hiermee hcfopt hij te
voorkomen dat mensen de fiets 's mor
gens gebruiken om mee naar kantoor te rij
den, vervolgens de hele dag binnen laten
staan en aan het eind van de dag weer naar
de stalling rijden. Dan heeft slechts één
persoon er wat aan en dat is niet de bedoe-
ling.
Het witte-fietsenproiect is geslaagd
als iedere fiets per dag door zo n vijftien
mensen gebruikt wordt voor een tijd van
gemiddeld vijftien tot twintig minuten. In
dat geval komen ook de reclamebood
schappen op de fiets het beste over, want
een zeer belangrijke poot onder het wit-
te-fietsensysteem zijn de reclameopbreng
sten. Het hele systeem moet namelijk
betaald worden door adverteerders die op
de fietsen en op de stallingen hun bood
schappen kwijt kunnen. De firma Publex,
die in Amsterdam de tramhaltehuisjes
bekostigt met reclamegelden, ziet daar wel
mogelijkheden toe. Er zijn genoeg be
drijven die hun naam willen verbinden aan
een milieuvriendelijk project.
Aanvulling
Volgens Schimmelpennink wordt het
fietsenplan geen concurrent van het open
baar vervoer. De witte fietsen vormen
juist een aanvulling op het openbaar ver
voer. Per openbaar vervoer naar de bin
nenstad gaan wordt juist aantrekkelijker,
omdat je voor het laatste stuk van een
witte fiets gebruik kunt maken. Het nadeel
van het openbaar vervoer tegenover de
auto is dat het je vrijwel nooit precies brengt
op de plaats waar je wilt zijn. Met de wit
te fietsen is dat opgelost. Het doorkruisen
van de binnenstad is per fiets aanzienlijk
eenvoudiger dan per bus of tram. Ook toe
risten zullen waarschijnlijk veel van de
witte fietsen gebruik gaan maken.
De zeventig stallingen voor de witte
fietsen zullen in het plan van Schimmelpen
nink op driehonderd meter afstand van
elkaar over de binnenstad worden ver
spreid. „Het zal voor iemand nooit meer
dan twee minuten lopen zijn om zo'n stal
ling te bereiken". As het project een
maal goed loopt, wil Schimmelpennink
ook het witkarplan weer uit de kast ha
len, waarmee enkele jaren geleden uitge
breide proeven zijn gedaan. De elek
trisch aangedreven witkar zou een aantrek
kelijk alternatief zijn voor mensen die
zich wat comfortabeler en overdekt willen
verplaatsen.
Enthousiast
In februari moet Schimmelpennink
het rapport over het witte-fietsenplan inle
veren bij de gemeente. Vervolgens zal de
gemeenteraad een beslissing moeten ne
men. Over de uitkomst van die beslis
sing maakt Schimmelpennink zich geen
zorgen. Hij heeft de meeste politieke
partijen reeds gepolst en die zijn volgens
hem unaniem enthousiast voor het fiet
senplan. Het sluit mooi aan bij de beslissing
tot het autoluw maken van de binnen
stad, waar de Amsterdamse burgers halver
wege 1992 definitief voor kozen. Plaats
voor stallingen is gemakkelijk te vinden.
Die komen natuurlijk op locaties waar
door het terugdringen van het autoverkeer
parkeerplaatsen vervallen.
Fietsen bij stations
In de omgeving van stations is het
steeds vaker een rommeltje vanwege fiet
sen die op alle mogelijke plekken ge
parkeerd staan. Om het stallen van fiet
sen op ongewenste plaatsen tegen te
gaan, hebben de NS plannen voor de ex
ploitatie van de stationsomgeving.
De dagtarieven voor het stallen van fiet
sen zouden daardoor omhoog gaan.
De ANWB dringt er echter op aan van
deze verhoging af te zien. Het ge
bruik van de bewaakte stalling zal vol
gens de bond niet toenemen als de
prijs omhoog gaat. De bond pleit ervoor
de noodzakelijke kosten te verreke
nen met het treinkaartje. „Het oplossen
van stallings- en parkeerproblemen
rond de stations heeft immers een nauwe
relatie met de kwaliteit van het reizen
per trein", aldus de ANWB.
Zonnebril
Een lage stand van de zon.zorgt bij
natte en besneeuwde wegen vaak voor
hinderlijke schitteringen en veroor
zaakt soms zelfs een totale verblinding
van chauffeurs. Een goede zonnebril,
die het felle tegenlicht reduceert, kan dit
probleem opvangen. Toch blijkt uit
een onderzoek van Polaroid dat veel
chauffeurs geen zonnebril dragen.
Polaroid roept vanuit het oogpunt van
verkeersveiligheid op dat wel te doen.
Dat zij vervolgens haar eigen bril aan
prijst, zal niemand verbazen.
Supertruck
Door het zuidelijke havengebied
van Rotterdam rijdt momenteel op
proef een vrachtwagencombinatie
van circa 30 meter lang. De 4-TEU
TRUCK vervoert in één keer twee
maal zo veel containers als tot nog toe
gebruikelijk is. Daarmee levert de
vrachtwagen een bijdrage aan de ontlas
ting van het verkeer, terwijl ook het
milieu minder wordt belast. De ver
keerspolitie Rotterdam en andere be
trokken instanties hebben toestemming
gegeven voor de proef. As het ver
voer per "road train" rendabel blijkt,
wordt het na de proefperiode vrijge
geven voor gebruik.
Luchtzak verplicht
De Amerikaanse regering wil dat
alle auto's nog voor het einde van de
eeuw zijn uitgerust met luchtzakken,
die de bestuurder en de voorin zittende
passagier moeten beschermen bij een
frontale botsing. Volgens de president
van de Internationale Associatie van
Autofabrikanten loopt de regelgeving
achter de marktontwikkeling aan. In
1990 zou al de helft van de auto's aan de
kant van de bestuurder zijn voorzien
van een luchtzak. Inmiddels is-het be
schermingssysteem bij meer dan ne
gen miljoen auto's ingebouwd.
Fiets van het jaar
Een onafhan
kelijke jury, be
staande uit ze
ven leden, heeft het
predikaat "Fiets
van het Jaar 1993"
toegekend aan
Sparta Aspen. De
jury werd onder
meer getroffen
door de „degelijkheid en goede uit
rusting" van deze damesfiets. Als plus
punten worden genoemd de hydrau
lische remmen, de halogeenverlichting
met standlichtmogelijkheid en een
prima zadel. „De fiets is goed afgewerkt
en rijdt comfortabel", stelt de jury sa
menvattend.
Zij deelde verder enkele eervolle
vermeldingen uit. Alereerst voor de Kil-
demoes Colibri Touring, een „aan
trekkelijk ogende fiets voor recreatief en
sportief gebruik". Ook de ATB-fiets
(mountainbike) Vertex ProFlex 753 SF
kreeg een eervolle vermelding. Om
dat naar de mening van de jury kinder
en jeugdfietsen extra aandacht ver
dienen, werd ook speciaal vermeld de
Loekie 12, een fiets voor kinderen
van drie tot zes jaar, met en zonder
steunwieltjes te gebruiken.
In het algemeen stelt de jury dat de
kwaliteit van de fietsen die ter beoorde
ling worden aangeboden beter
wordt. Ook zou aan de afwerking en uit
rusting steeds meer zorg worden be
steed. Een teer punt blijft de fietsverlich
ting. Hierbij verdient de plaatsing
van de koplamp en het achterlichtje vol
gens de jury extra aandacht, evenals
plaatsing van de achterreflector.
De verkiezing "Fiets van het jaar"
werd voor de zesde keer georganiseerd
door de Stichting Fiets!
