Noord-Holland lenigt
de noden op Tholen
Hulpverlening
Brede steun voor wederopbouw
40 Jaar de ramp
Ramp uitgebreid herdacht
Goederen en geld uit hele wereld naar het rampgebied
Nationale herdenking
Adoptie van
eiland Tholen
Polders droog
VERVOLG VAN PAG. 19
Donderdag 28 januari 1993EENDRACHTBODE, DE THOOLSE COURANT21
zmssk
De Prinses Marijke kleuterschool, een geschenk aan Sint-Philipsland van de inwoners van het Duitse graafschap Bentheim. De
school is in september 1989 afgebroken.
Na het bekend worden van de ramp in het zuid
westen van Nederland stroomde de hulp van alle
kanten toe. Ook Tholen en Sint-Philipsland kregen
hun deel. De eilanden werden geadopteerd door ge
meenten elders in het land. En het buitenland leefde
gebruikt. Naast dat van ons wer
den drenkelingen opgebaard.
Drenkelingen die aangespoeld
waren, of gevonden in een van
de polders. Toen we dat na een
paar uren ontdekten, riep dat gro
te schrik en emoties bij ons op.
We waren pas 20 jaar oud en
hadden nooit zulke vreselijke din
gen gezien, bij mens noch dier.
Wij vonden bijna alle slachtoffers
oud. Zo zie je dat op die leeftijd;
een mens van 40 jaar is oud. Nu
is iemand van 40 voor mij jong.
Maar toen werd er een meisje
van onze leeftijd, of nog jonger,
neergelegd. Dat moment kan ik
nu, na veertig jaar,'nog bijna on
veranderd oproepen. Drie dingen
tegelijk deden we: huilen van ver
driet en emotie, vloeken van on
macht en bidden om rust. Zulke
ervaringen moet iedereen ver
werken."
Emoties
Bij militairen komen emoties pas
veel later boven, wat normaal
schijnt te zijn, aldus De Vries. De
eerste jaren na de ramp had hij
het druk met zijn werk en gezin.
"Heel goed realiseer ik me, dat ik
ten opzichte van de getroffen be
volking een toeschouwer was.
Maar toch.... Misschien ook om
dat de herdenkingen voor de
deur staan. Er wordt de laatste
jaren, in tegenstelling tot 1953,
na een ramp veel aandacht be
steed aan hulpverlening aan de
getroffenen. Vanzelfsprekend in
eerste instantie aan slachtoffers
en nabestaanden. Maar laten we
ook eens stilstaan bij de hulpver
leners ter plekke, hoe beroepsma
tig ook. Uit ervaring weet ik dat
hulpverlening, in welke vorm dan
ook, je niet loslaat. Ook na veer
tig jaar niet!"
In het verslag van G. Heijboer
komt het zoeklichtcommando
voor het laatst voor op 13 februa
ri, met tien personen. De Vries:
"De laatste dagen hebben we
doorgebracht in het stadje Tho
len, in hotel Hof van Holland. We
.sliepen op het toneel in de ont
spanningszaal." De springvloed
werd afgewacht, waarna de mili
tairen terugkeerden naar Arn
hem. Op 1 april zwaaiden ze af.
Bij die herdenking in Nieuwerkerk
zijn negen inwoners van Tholen,
hoofdzakelijk uit Stavenisse, aan
wezig. De gemeente heeft die
delegatie samengesteld. Verder is
het gemeentebestuur bereid par
ticuliere initiatieven te steunen.
"Zoals de tentoonstelling van de
beheerscommissie van De Stove.
Die open ik. En de gemeente
staat garant voor een tekort."
Van der Munnik vindt dat er vol
doende wordt ondernomen met
een herdenkingsdienst in de Ned.
Hervormde kerk in Stavenisse en
later dit jaar een expositie in
streekmuseum De Meestoof. Via
de pers, radio, televisie en diverse
boeken komt de ramp ook volop
onder de aandacht, aldus de bur
gemeester. Uit zijn woorden
blijkt, dat heeft meegespeeld of
een officiële herdenking tot Sta
venisse beperkt had moeten
blijven.
Wat er in de omringende ge
meenten op stapel staat, wordt
hier kort weergegeven.
West-Brabant
In Nieuw-Vossemeer vindt in de
rooms-katholieke kerk op 1 fe
bruari om zeven uur een herden
kingsbijeenkomst plaats.
Burgemeester Lukkassen, de
pastoor en iemand van de her
vormde gemeente voeren het
woord. Aansluitend worden kran
sen gelegd op beide begraaf
plaatsen.
De heemkundige kring Am
bachtsheerlijkheid organiseert
een expositie. Op 30 en 31 ja
nuari is die te zien in het A.M. de
Jongmuseum aan de Voorstraat,
beide dagen tussen twee en vijf
uur.
Op het pleintje tussen het raad
huis en het gemeentekantoor aan
de Dorpsstraat in Halsteren
wordt maandagavond 1 februari
een monument onthuld ter nage
dachtenis aan de 68 slachtoffers
in deze gemeente. Hun namen
staan gebeiteld in het monu
ment, dat de naam. draagt 'Mij
belaagden onheilspellende stro
men'. 'Tevoren spreekt burge
meester De Jonge in de
Martinuskerk een herdenkings
woord uit, en wordt een oecume
nische herdenkingsdienst
gehouden.
Oude Tonge
In de gemeente Oostflakkee is
een speciaal comité gevormd om
de herdenking te organiseren. Op
het massagraf in Oude Tonge
vindt op 1 februari 's middags
een kranslegging plaats. Het
fanfare-orkest Vooruit voert 's
avonds een herdenkingsconcert
uit.
Op Noord-Beveland voert een
stille tocht op 1 februari naar de
begraafplaats in Kats voor een
kranslegging. Dat herhaalt zich
vervolgens in Kortgene, waar
aansluitend een herdenkingsbij
eenkomst plaatsvindt in de Her
vormde kerk.
Het waterschap Schouwen-
eveneens mee.
In Sint-Philipsland herinneren de
Hengelose- en de Deldensestraat
aan die adoptie, een initiatief van
de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten. Vanuit de Overijssel
se plaatsen Hengelo, Ambt en
Stad Delden kwamen ondermeer
een noodgemeentehuis, 600
paar sokken, een aantal biggen,
motorbrandspuit en beplanting
naar het getroffen eiland. Maar
Duiveland richt een tentoonstel
ling in in het dorpshuis van
Ouwerkerk. De expositie geeft
een beeld van de rampzalige ge
beurtenissen, het herstel en de
wederopbouw. De tentoonstel
ling is geopend van dinsdag 2
t/m vrijdag 5 februari van negen
tot negen uur, zaterdag 6 februari
van negen tot vijf uur.
Op Neeltje Jans brengt de Delta
Expo een expositie getiteld 'De
ramp en de mens'.
Schouwen-Duiveland
In Zierikzee legt het gemeente
bestuur maandagmorgen 1 fe
bruari een krans bij het
rampmonument aan de Zuidha
venpoort. Daarbij zijn van elke
school in de gemeente drie leer
lingen aanwezig, 's Avonds is er
in de Nieuwe Kerk een herden
kingsbijeenkomst. Daar spreken
burgemeester Asselbergs en
emeritus-predikant Van Roon.
In de Vierschaar van het stadhuis
is van 1 t/m 12 februari een ex
positie te zien. Die is geopend op
werkdagen van 9 tot 5 uur. Van
mei t/m oktober is dezelfde expo
sitie te zien in het Stadhuismu
seum. Verder is er een
watersnood-wandeling door de
stad uitgezet en hebben alle
scholen op Schouwen-Duiveland
ook het Franse Vouziers en Salis
bury in de Amerikaanse staat
Maryland lieten zich niet onbe
tuigd. Denemarken leverde vijf
woningen die - hoe kan het an
ders - aan de Deensestraat verre
zen, Oostenrijk financierde de
ambtswoning voor de burge
meester. De mormonen in Salt
Lake City schonken microfilms
van de doopregisters en burgerlij-
een informatiemap over de ramp
ontvangen van het streekarchi-
variaat.
In de Nederlands Hervormde kerk
in Bruinisse wordt op 1 februari
om half acht eveneens een her
denkingsbijeenkomst gehouden.
Burgemeester Vogelaar en ds.
Van den Brink spreken er.
De stuurgroep die voor de her
denking van de watersnood is in
gesteld, heeft ook nog een
expositie opgezet. Die is van 1
t/m 12 februari te zien in de hal
van het gemeentehuis, en vervol
gens van 15 t/m 26 februari in
bejaardentehuis In 't Opper.
In de Hervormde kerk van Kerk-
werve is op initiatief van het
Oranjecomité van 1 t/m 5 februa
ri (dagelijks van zeven tot negen
uur 's avonds) een expositie aan
de ramp gewijd.
In Westerschouwen wordt legt
het gemeentebestuur maandag
morgen een krans bij het monu
ment op de begraafplaats in
Burgh. In Serooskerke is vervol
gens een herdenkingsdienst, ge
volgd door een kranslegging. In
het dorpshuis is tot 6 februari
een expositie ingericht.
Maandagavond vindt in Drei-
schor een herdenkingsdienst
plaats in de Hervormde kerk. Hier
is ook een tentoonstelling inge
richt, die tot 6 februari te zien is.
ke stand vanaf 1750.
Het Duitse graafschap Bentheim
(65 gemeenten) zamelde
58.820,32 gulden in en daarvan
werd de Prinses Marijke kleuter
school gebouwd. Enkele jaren
geleden is de school afgebroken
om plaats te maken voor woning
bouw. Ons Dorpshuis in Anna
Jacobapolder kwam tot stand
met 45.000 gulden uit het ram
penfonds. In beide gebouwen
nam de Zweedse vereniging Red-
da Barnen (redt de kinderen) een
deel van de inrichting voor haar
rekening.
Wijkgebouwen
In Zwitserland werd de actie
'chaTne du bonheur' (keten van
het geluk) op touw gezet. De
860.000 gulden die dat oplever
de, werden besteed aan de bouw
van 32 wijkgebouwen voor het
Groene Kruis. In onze regio kwa
men er zes: Sint-Philipsland, Sint-
Maartensdijk, Sint-Annaland,
Stavenisse, Poortvliet en Oud-
Vossemeer.
De al eerder genoemde vereni
ging Radda Barnen leverde ook
bijdragen aan de inrichting van
kleuterscholen in Poortvliet, Sint-
Annaland, Stavenisse en Sint-
Maartensdijk. In de smalstad
werd een straat naar deze
Zweedse instelling genoemd. Uit
het rampenfonds kwam 15.000
gulden voor een verenigingszaal
in Poortvliet (boven het gemeen
tehuis), 25.000 gulden voor het
dorpshuis in Sint-Annaland en
11.790 gulden voor de inrichting
van een verenigingslokaal in Sint-
Maartensdijk. Daarnaast nog
9000 gulden voor het gemeen-
Een aantal Noordhollandse ge-
meenten en de Utrechtse ge
meente Maartensdijk besloten op
2 maart 1953 de getroffen
Thoolse gemeenten te adopte
ren. Er werd een centrale werk-
commissie gevormd, bestaande
uit de burgemeesters van Alk
maar, Bergen, Haarlemmermeer,
Den Helder, Hoogwoud, Hoorn
en Maartensdijk. Enkele dagen la
ter, na een eerste werkbezoek
aan Tholen, werd de commissie
uitgebreid met de burgemeesters
van Egmond aan Zee, Egmond-
binnen, Callantsoog, Castricum
en Grootebroek.
Toen de gemeenten besloten een
kwartje per inwoner beschikbaar
te stellen, werd voor het beheer
daarvan de stichting Adoptie
Eiland Tholen opgericht. Dat ge
beurde op 11 juni 1953 bij akte
verleden voor notaris mr. C.J. de
Lange te Alkmaar. Het bestuur
werd gevormd door tien burge
meesters en een administrateur.
Voorzitter was burgemeester mr.
H.J. Wytema van Alkmaar, secre
taris burgemeester C.F. Smeets
van Castricum en administrateur
de Alkmaarse ambtenaar G.J.
Janssen. Op 11 februari 1959
werd de stichting opgeheven. Er
was toen voor een bedrag van
44.698,88 gulden aan hulp ver
leend. Het overgebleven saldo -
bijna 21.000 gulden - werd aan
de deelnemende gemeenten te
rugbetaald al naar gelang de
hoogte van hun bijdragen.
De adopterende gemeenten,
naast de hierboven al genoemde,
waren: Abbekerk, Akersloot,
Avenhorn, Berkhout, Boven-
karspel, Heemskerk, Heiloo,
Hensbroek, Limmen, Midwoud,
Nibbixwoud, Nieuwe Niedorp,
Obdam, Opmeer, Opperdoes,
Oterleek, Oudendijk, Oude Nie
dorp, Oudorp, Schoorl, Span
broek, Sijbekarspel, Twisk,
Ursem, Venhuizen, Winkel, Zuid
en Noord-Schermer, Zwaag, Zij-
pe.
De gemeenten Medemblik en
Sint-Pancras kregen van gedepu
teerde staten geen toestemming
om mee te doen. Zij én alle deel
nemende gemeenten kregen een
miniatuur-copie van het door de
Amsterdamse beeldhouwer Ger-
rit Bolhuis gemaakte rampmonu
ment 'de vis'.
schapshuis in Scherpenisse, dat
geschonken werd door de geor
ganiseerde Noord-Hollandse
landbouw. De stichting Eiland
Tholen, die dit gebouw exploi
teerde, gaf het als dank de naam
Holland Huis.
De gemeente Hulst verleende
ambtelijke steun aan Poortvliet,
stuurde goederen en straatma
kers en verzorgde voor de jeugd
een uitstapje naar de speeltuin.
Uit Frankrijk kwam een gift voor
het inrichten van een kleuter
school. De protestants-
christelijke lectuurraad zorgde
voor 220 boeken voor Sint-
Annaland. Getroffen veehouders
kregen koeien uit Friesland en
Canada leverde pakketten met
landbouwgereedschap.
Zelfs het Thoolse bejaardente
huis Ten Anker kwam met ram-
pengeld tot stand. De Svenska
Stads Forbundet uit Zweden
schonk een geldbedrag en een
Het Utrechtse Maartensdijk nam
al snel contact op met Sint-
Maartensdijk, waaraan het feit
dat burgemeester mr. H.H. Schul-
ler eerder burgemeester van de
smalstad was, niet vreemd zal
zijn geweest. Op 2 maart nam de
burgemeester van Alkmaar het
initiatief voor een bijeenkomst,
waarop tot adoptie van de Thool
se gemeenten werd besloten.
Twee dagen later bracht de cen
trale werkcommissie al een be
zoek aan het getroffen gebied.
Op 23 en 24 september volgde
een tweede bezoek. Inmiddels
waren een aantal taken verdeeld.
Dat de verleende steun werd ge
waardeerd, wordt in het jaar
verslag 1953 van de stichting
verwoord: 'De daadwerkelijke
steun, die de Noordhollandse be
volking en die van Maartensdijk
aan hun zo zwaar getroffen land
genoten op Tholen tot dusverre
heeft kunnen verlenen, wordt,
getuige de vele enthousiaste uit
latingen hieromtrent, op zeer ho
ge prijs gesteld, en dit zal voor
het bestuur te meer een aanspo
ring zijn op de ingeslagen weg
voort te gaan'.
Lening
Het archief van de stichting, be
waard in het regionaal archief te
Alkmaar, bevat verschillende
overzichten van de hulp die aan
de getroffen Thoolse gemeenten
is verleend. In 1953 was dat al
heel wat:
Stavenisse
1 Een renteloze lening van 30.000
gulden van de gemeente Alk
maar. De gemeenteraad wilde dit
gebruiken als overbruggingskre
diet voor inwoners die een huis
wilden bouwen. Daarom werd
besloten een stichting Financie
ring Herstel Stavenisse in het le
ven te roepen. In augustus
concludeerde de gemeenteraad
dat het fonds overbodig was ge
worden en besloot het geld terug
te geven aan Alkmaar;
twee directieketen in bruikleen
van Den Helder en Alkmaar;
Haarlemmermeer en Alkmaar de
tacheerden ieder een technisch
ambtenaar naar Stavenisse in
verband met de wederopbouw;
de stichting bemiddelde bij het
sturen van electriciens uit Noord-
Holland, het tewerkstellen van
een sociaal werkster en het in
bruikleen geven van een filmpro
jector;
Den Helder gaf medische instru
menten en gebruiksvoorwerpen
voor arts en Groene Kruisge-
bouw in bruikleen;
hoeveelheid hout voor het
gebouw.
Noorwegen
Stavenisse kreeg via het interna
tionale Rode Kruis 19 houten wo
ningen uit Noorwegen. Uit
dankbaarheid werd in het dorp
een straat naar de Noorse koning
Haakon VII genoemd. De vorst
opende de straat zelf in augustus
1954. De Franse plaatsen Man
tes en Bobigny schonken ver
schillende keren een geldbedrag
aan de zwaargetroffen gemeente,
ondermeer voor het stichten van
een kleuterschool. Met geld uit
Duitsland zorgde de Oecumeni
sche stichting voor hulp aan ker
ken en vluchtelingen dat een
dorpshuis gerealiseerd kon wor
den.
De giften die van alle kanten -
De nationale herdenking van de
watersnoodramp 1953 vindt
maandag 1 februari plaats in de
Ned. Hervormde kerk te Nieuwer
kerk, in aanwezigheid van konin
gin Beatrix.
Burgemeester A. Bergshoeff van
Duiveland opent de bijeenkomst
om 13.45 uur. Aansluitend voe
ren commissaris van de koningin
drs. W.T. van Gelder en minister
van verkeer en waterstaat J.R.H.
Maij-Weggen het woord. Prof. dr.
S. Leydesdorff - hoogleraar-
directeur van het Belle van
Zuylen-instituut van de universi
teit van Amsterdam - spreekt als
laatste en presenteert haar boek
'Het water en de herinnering'.
Om half drie vertrekken de aan
wezigen met bussen naar Ou
werkerk, waar bij de caissons
een krans wordt gelegd. Hier
werd op 6 november 1953 het
laatste gat in de zeewering geslo
ten. Mevrouw L.E.M. Veltman-
Hack verzorgt een declamatie, er
wordt een minuut stilte in acht
instrumenten van een opgeheven
muziekvereniging uit IJmuiden
kwamen beschikbaar.
Poortvliet
Haarlemmermeer stelde een ba
rak beschikbaar voor het kleuter
onderwijs en 5000 gulden voor
de inrichting. De school kreeg de
naam dr. J.P. Heijeschool;
Hoorn stuurde een straatma-
kersploeg om ongeveer 1700 m2
bestrating te herstellen.
Sint-Maartensdijk
Hoorn en Maartensdijk stonden
enkele honderden meters
brandslang af;
Er werd hout beschikbaar gesteld
voor een verenigingslokaal in
Sint-Maartensdijk. Het gebouw
werd in 1958 overgedragen aan
de stichting gemeenschap Sint-
Maartensdijk;
Maartensdijk verstrekte een ren
teloos voorschot van 18.000 gul
den ten behoeve van een
wijkgebouw;
Maartensdijk zamelde 6700 gul
den in voor de bouw van een
badhuis.
zelfs uit Australië - binnen kwa
men, werden verzameld in het
Opbouwfonds Stavenisse. Daar
uit werden ondermeer bijdragen
gehaald voor de kleuterschool en
het hertenkamp. Twee herten
daarvoor kreeg Stavenisse ca
deau van de Noordhollandse ge
meente Bergen. In juni 1955
werd het opbouwfonds geliqui
deerd. De eigendommen kwa
men aan de gemeente:
projectie-filmapparaat, tape
recorder, pick-up, radio en foto's.
Op 30 september van datzelfde
jaar werd een wederopbouwdag
in het dorp gehouden. Vertegen
woordigers van alle hulpverlenen
de instanties en gemeenten
kwamen naar Stavenisse, waar
die dag de eerste steen werd ge
legd voor de nieuwe kleuter
school.
genomen en de Oosterlandse
Fanfare speelt de Last Post en
het Wilhelmus. Van half vier tot
half vijf besluit een ontvangst in
de Ned. Hervormde kerk van Ou
werkerk de herdenking.
De nationale herdenking is via ra
dio en televisie rechtstreeks te
volgen. Omroep Zeeland neemt
het radio-gedeelte voor zijn reke
ning. Van zeven uur 's morgens
tot zes uur 's avonds verzorgt de
regionale omroep een herden
kingsprogramma, waarin mensen
uit alle destijds getroffen gebie
den aan het woord komen. Van 9
tot 12 uur en van half twee tot
vier is de uitzending in het hele
land te beluisteren.
Vanavond (donderdag) tussen
zeven en acht uur wijdt de lokale
radio Sloth een special aan de
watersnoodramp. Greet Mayer
spreekt met een inwoner van
Stavenisse. Via de journalist Kees
Slager is ook materiaal voor het
programma beschikbaar geko
men.
Verder werd aan drie Thoolse ge
meenten door zeven Hollandse
gemeenten administratieve hulp
beschikbaar gesteld. Landbou
wers uit Haarlemmermeer kwa
men hun getroffen collega's te
hulp; in diezelfde gemeente werd
een veevoederinzameling gehou
den. In de vijf getroffen gemeen
ten werden 40.000 tulpen en
hyacinten geplant. Voor geza
menlijk gebruik werd een filmpro
jector cadeau gedaan. Zang- en
muziekverenigingen traden op in
de Thoolse dorpen en de voetbal
club van Maartensdijk speelde
een wedstrijd tegen Smerdiek.
Aandacht voor de jeugd was er
eveneens. Zo stuurde Hoorn vijf
kisten met kinderboeken. En in
een aantal gemeenten (met na
me Hoogwoud) werden speel
goed, handwerken en naaidozen
ingezameld en gemaakt. Niet
minder belangrijk was dat 326
kinderen met vakantie mochten
naar de kop van Noord-Holland,
even weg uit de misère. De
kleinste jeugd, voor zo'n vakantie
nog te jong, kreeg een eendaags
schoolreisje aangeboden.
Tholen kent nationale herdenking grootste belang toe
Veertig jaar na de watersnood worden in tal van getroffen gemeenten herdenkingsbijeenkomsten en expo
sities gehouden. Vaak nemen gemeentebesturen of speciale comités het voortouw. Op Tholen is dat niet
het geval. "Wij vinden op 1 februari de nationale herdenking het belangrijkst," licht burgemeester H.A.
van der Munnik toe.
Sint-Phihps/and een steen aangebracht, die aangeeft hoe hoog
het water in 1953 stond.
Monument op Derde Dijk herinnert aan verbondenheid
De door de watersnoodramp getroffen gemeenten op Tholen werden geadopteerd door 40 gemeenten
uit de kop van Noord-Holland én de Utrechtse gemeente Maartensdijk. Zij riepen de stichting Adoptie
Eiland Tholen in het leven, die de hulpverlening coördineerde. De lijst met activiteiten spreekt voor zich.
Tholen heeft veel aan deze gemeenten te danken.
Al in 1953 had de stichting Adoptie Eiland Tholen het idee om
als sluitstuk van de adoptie een 'eenvoudig monument' te stich
ten op de begraafplaats te Stavenisse. Het monument kwam
uiteindelijk bij de grote lindeboom aan de Derde Dijk te staan en
werd in november 1958 onthuld door voorzitter Wytema van de
stichting. Het is gemaakt door de Amsterdamse beeldhouwer
Gerrit Bolhuis (1907-1975), die meerdere verzets- en bevrij
dingsmonumenten realiseerde.
voeding en drinkwatervoorzie
ning van het Rode Kruis).
De Vries herinnert zich dat reser
veonderdelen, koolspitsen en
houders hen in enkele dagen be
reikten. "Was dat te danken aan
ons commando, of was licht het
meest urgente in de hulpverle
ning? Wellicht beiden." Toen het
zoeklicht arriveerde, was het wa
ter al geruime tijd weg, maar een
deel van het dorp was met een
dikke laag klei bedekt. "Wat een
rommel! In de Voorstraat lag zelfs
nog een platte boerenwagen. En
de vrouw van de kapper zei het
steeds weer: 'Het water is hoog
hé'. Helaas had ze gelijk." Vol
gens De Vries was de bevolking
vrij rustig en deed ieder wat hij
kon.
'Zondag 8 Februari. Tot op die
dag was de watervoorziening on
geregeld. 1 Chauffeur reed vanaf
Oud-Vossemeer 5x per dag 2000
liter water 10.000 liter voor
circa 4000 inwoners (militairen
inbegrepen) en stopte op ongere
gelde tijdstippen en plaatsen. Via
de omroeper heb ik bekend laten
maken vastgestelde punten en
uren, zodat deze geringe water
voorziening in elk geval beter ver
deeld werd'. (Verslag G.
Heijboer).
Leger des Heils
Met veel respect denkt De Vries
terug aan de burgers en militairen
die, ook 's nachts, aan de dijken
werkten. "Het weer was zo
slecht en het werk zo zwaar."
Waardering heeft hij voor de be
volking, de plaatselijke politie en
brandweer, de verschillende Ro
de Kruiscolonnes, de Nationale
reserve en B.B. en het Leger des
Heils. In het holst van de nacht
kwamen ze op de meest afgele
gen en soms gevaarlijke plaatsen
koffie, soep of geestelijke en mo
rele steun bieden. "Midden in de
nacht kwamen de mensen van
het Leger des Heils ons bezoeken
op een zeer afgelegen plek. Mijn
voorbarige vraag was: 'Wie heeft
jullie in God's naam gestuurd?'
Het antwoord: 'Je hebt het zelf al
gezegd'. Ik was toen erg blij dat
het donker was."
De Vries constateert dat er veel
mensen, die op de vlucht waren
voor het niets ontziende water,
geholpen zijn door burger-
vrijwilligers en soldaten. "Wij
hebben alleen maar geprobeerd
licht te brengen waar dat nodig
was," relativeert hij zijn eigen in
breng. Er waren die dagen twee
batterijen zoeklichten be
schikbaar.
"Ons zware materiaal stond op
het met een kleilaag bedekte
schoolplein. We hebben het nog
wat moeten egaliseren om H.M.
koningin Juliana goed te laten
landen (zij bezocht Sint-Annaland
en Sint-Maartensdijk in de twee
de week van februari - red.). De
plaats waar de helicopter moest
landen was, tot onze grote
schrik, afgebakend met vier rood-
wit-blauwe vlaggen. Juist, en
ook onjuist, vlaggebruik was er
bij ons ingehamerd; er kon voor
komen worden dat de zaak
misliep. De vlaggen zijn toen ver
vangen door lakens." De solda
ten stonden vooraan toen de
helicopter landde. De Vries steekt
zijn aanhankelijkheid voor het ko
ningshuis niet onder stoelen of
banken. "Wat een zegen en een
weelde om een vorstenhuis te
hebben dat niet voorbijgaat aan
het leed van landgenoten. Die ze
gen en die weelde hebben we
nog altijd."
Drenkelingen
"De lokalen van de school wer
den voor meerdere .doeleinden
Op Tholen werd ongeveer 15 ki
lometer zeewering beschadigd en
er ontstonden 9 stroomgaten. 27
Polders kwamen onder water te
staan, een oppervlakte van onge
veer 6560 hectare In zijn boek
'Tussen afsluitdammen en delta-
dijken' geeft ing. M.H. Wilderom
een overzicht van het droogvallen
van de polders:
5 feb. Oudeland (Sint-Annaland;
dras) en Ravensoord
1 mrt. Zoutepolder (dras), Oud-
Strijen, Vijftienhonderd gemeten
(gedeeltelijk)
10 mrt. Suzanna
15 mrt. Stavenisse (inclusief
Nieuw-Kempenshofstede, Nieuw-
Maartensdijk en Oude Zuidmoer),
Margaretha
26 mrt. Oud-Kempenshofstede,
Moggershil (dras)
1 apr. Nieuwe-Annex-Stavenisse,
Nieuwe Zuidmoer, Annavosdijk,
Breedenvliet
15 apr. Oudeland (Sint-Maartens
dijk), Middelland, Noord, Uiterst
Nieuwland, Poortvliet (en Mal-
land), Priestermeet en Bartelmeet
(dras), Nieuw-Strijen, Klaas van
Steeland, Muije (dras).
De polders van Sint-Philipsland
waren op 26 maart vrij van wa
ter: Willem, Kramers, Anna Jaco-
ba, Oude, Henriëtte, Abraham
Wisse (dras).
