Gelaten onderging©
Terug
blik
op de
Ramp
Noordwijk
adop
teerde
plaatsje
Burgh
Kwart eeuw na ramp bouwt Katwijk stormvloedkeringen
ZATERDAG 28 JANUARI 1978
PAGINA 31
Door Herman
van Amsterdam
De gemeente Noordwijk adop
teerde vlak na de stormramp
het op Schouwen-DUiveland
gelegen plaatsje Burgh, dat
bijna geheel van het 48 7 hec
tare grote grondgebied stond
na de overstroming nog maar
20 ha droog) onder liep. De
steun aan het 730 inwoners'
tellende dorpje bestond o.m.
uit het beschikbaar stellen
van de motorvlet "Noord
wijk", die goed van pas kwam
om er graan mee uit de schu
ren te halen.
Voorts schonk het Noordwijkse
gemeentebestuur twee zomer
huisjes (een ontwerp van de
directeur-gemeentewerken),
gaf financiële steun bij de
bouw van drie woning
wetwoningen en bekostigde
de aanleg van een kleedlokaal
op het sportterrein van
Burgh.
De Noordwijkse ingezetenen
bleven niet achter. De toneel
verenigingen voerden voor
het goede doel "het superieure
roerende toneelspel" Rebecca
op, de Verenigde Noordwijkse
Artisten sloegen voor Burgh
munt uit een cabaretopvoe
ring de Noordwijkse hoteliers
gaven onderdak aan totaal
veertig evacués, schooljeugd
van de badplaats zamelde
geld in voor een school
bibliotheek in Burgh en de
Koninklijke Nederlandse
Maatschappij voor Tuinbouw
afdeling Noordwijk toog naar
het getroffen plaatsje om er de
tuintjes te herplanten.
Ook de ambtenaren van de se
cretarie hielden een inzame
ling. In augustus was dat. In
februari daaraan vooraf
gaande hadden ze een boze
brief aan B W geschreven.
Ze vonden het onbillijk dat de
secretarie niet was inge
schakeld toen het er om ging
in het dorp een spontane col
lectie voor het getroffen ge
bied op touw te zetten.
"Het is ons reeds eerder opge
vallen", schreven ze in hun
"protestbriefdat bepaalde
acties bij voorkeur over an
dere instanties worden ge
leid". De kleine "rel" binnen
het gemeentehuis werd door B
W in de kiem gesmoord. De
ontdane ambtenaren kregen
van het college een keurig
briefje terug waarin beter
schap werd beloofd.
bedenken van manteren om geld in te zamelen voor de getroffen burgerij van Burgh ging de Noordwijkers
niet moeilijk aJ.Lr werden toneel- en cabaretuitvoeringen gegeven of, zoals hier op de boulevard, men verkocht
ootbloemen en slingers ten bate van het goede doel. De gemeentevlag van Burgh wappert fier in top.
"Ik heb er nog steeds de pest in dat ik er
toen niet achter ben kunnen komen
waar al die sigaretten zijn gebleven".
Piet Verhoef denkt er weliswaar niet
dagelijks meer aan maar als de wa
tersnoodramp ter sprake komt roert
hij steevast het onderwerp sigaretten
aan.
De inmiddels gepensioneerde Noord-
wijker kreeg 25 jaar geleden, hij was
inspecteur van politie in de bad
plaats, een benoeming tot generaal in
bijzondere dienst van het Rode Kruis.
Hij was de rechterhand van com
mandant Van Oyen en had de op
dracht een inspectietocht te houden
in het rampgebied Zuid-Holland.
Moest de bewoners van het getroffen
gebied tot rust brengen en per plaats
de hulpverlening op gang zien te
brengen, in samenwerking met ge
meentebestuur en plaatselijke afde
lingen of hulpcolonnes van het Rode
Kruis. Bovendien was het zijn taak
een oogje in het zeil te houden bij de
distributie van naar het rampgebied
gedirigeerde goederen. Sigaretten
bijvoorbeeld.
Verhoef; "Er werden vanuit Rotterdam
tienduizenden pakjes verstuurd maar
er kwamen er bar weinig aan. Aan mij
de taak om een vinger achter die
diefstal op grote schaal te krijgen.
Voor een inspecteur van politie zou
dat een makkie moeten zijn, dacht ik
toen. Toch is het me niet gelukt. Er
gens op weg naar het rampgebied
verdwenen de sigaretten in het niets.
Het is me altijd een volstrekt raadsel
gebleven hoe dat nou kon.
Ik weet zeker dat de militairen waar we
mee samenwerkten de diefstal niet in
de schoenen geschoven kan worden.
Die kregen van het leger zat. Ook
onze eigen mensen hebben het niet
gedaan. Ook durf ik mijn vingers in
het vuur te steken voor de bewoners
van het rampgebied. Maar wie dan
wel? Wist ik 't maar. Dan hoefde ik me
er na 25 jaar niet druk meer over te
maken".
Tien februaridagen duurde de inspec
tietocht van Piet Verhoef. Toen zat
zijn taak er op.
"Toen ik er aan begon nam ik me voor
heel Zuid-Holland in een paar dagen
te inspecteren. Maar daar heb ik me
op verkeken. Onderweg ontmoette je
zoveel ellende dat er dagen zijn ge
weest dat ik maar een paar kilometer
vorderde. Wat me steeds weer opviel
was dat de slachtoffers zo gelaten hun
lot ondergingen. Ze gaven niemand
de schuld. Zeiden bijvoorbeeld niet
"die stommelingen van rijkswater
staat" of "we hadden ze al zo lang ge
waarschuwd". Zulke taal hoorde je
niet. Men berustte er in. Dat was een
kwestie van geloof.
Daar kon ik nog wel respekt voor op
brengen. Aan de andere kant heb ik
me enorm opgewonden over som
mige burgemeesters uit het getroffen
gebied.
Terwijl overal de nood nog hoog was
liepen zij alweer als "overwin-
naars"rond in lieslaarzen en gedeel
telijk nette plunje. Er zat totaal geen
initiatief bij. De meesten waren ook
volkomen ontredderd. Bijna alles
hing van de hulpverleners af. Er wa
ren maar weinig plaatsen waar het
gemeentebestuur al aan de slag was
gegaan, we hebben zelfs burgemees
ters meegemaakt die niet eens wisten
dat ze in hun functie ook aan het
hoofd stonden van het Rode Kruis in
hun gemeente. We hebben erg veel
moeten praten om de mensen aan het
werk te krijgen".
"Ik heb later nooit meer contact gehad
met de mensen uit dat gebied. Je
sprak wel de hele dag met artsen,
burgemeester en hulpverleners maar
ze fungeerden meer als hulp bij het
denken. Met de slachtoffers had ik
nog minder contact. Er werd veel ge
daan zonder te spreken. Nu denkik er
alleen nog maar aan terug bijvoor
beeld als ik in de krant de naam zie
staan van een burgemeester met wie
ik destijds in het rampgebied rond de
tafel heb gezeten. Dan denk ik "oh ja,
die was toen totaal van de kaart" of
"die heb ik nog een uitbrander gege
ven".
Nog zo'n twaalf anderen leden van het
Noordwijkse Rode Kruis boden in
februari '53 in het rampgebied de'
helpende hand. Opgesplitst in twee
groepen. Mannen en vrouwen. Met
niet al teveel praktische ervaring. Wa
ren weliswaar steeds van de partij
geweest als bejaarden en zieken ver
zorgd moesten worden aan boord van
het Rode Kruis-vakantieschip Henri
Dunant en wisten ook wel om te gaan
met de groep Franse oorlogsvetera
nen (uit le en 2e wereldoorlog) die elk
jaar in hotel Noordzee te gast waren,
maar meer ook niet.
De groep mannelijke vrijwilligers
reisde per bus af naar Rotterdam. Per
tanker ging het daarna naar Oude
Tonge.
Willem Stafleu herinnert het zich nog
als de dag van vandaag. "Het was een
tanker vol drinkwater", zegt hij.
"Toch mochten we niet roken. Want
volgens de kapitein was de tanker ge
vuld met benzine. De zenuwen speel
den hem parten. Het zijn voorvallen
waar je op zo'n moment toch nog ple
zier om kunt hebben. We hebben er
overigens veel gelachen daar op Oude
Tonge. Om het minste of geringste
maakten we lol. Bewust. Om de na
righeid wat beter te kunnen verdra
gen".
"Erg veel hebben we daar niet kunnen
doen. Er zat weinig lijn in de hulp
verlening. Er werden orders en te
genorders gegeven. De groep uit
Noordwijk heeft onder meer gehol
pen een bakkerij weer op gang te
brengen. Ik herinner me nog de op
slagruimte in die zaak. Het water had
zich met grote hoeveelheden meel
vermengd. Het was één dikke slijme
rige brij geworden. Als ik het me voor
de geest haal ga ik nog bijna over mijn
nek.
Maar toen pakte je als hulpverlener al
les aan. Zo was je bezig toiletpot
ten met lysol te ontsmetten, het an
dere moment hielp je bij het begraven
van drenkelingen in de dijk".
De groep dames is in Rockarye gesta
tioneerd geweest. Deden daar ver-
pleegsterswerk. Met een van hen is
Stafleu later getrouwd.
Door
Jos van der Meer
KATWIJK - Een kwart eeuw
nadat de watersnoodramp
van 1953 Nederland en ook
Katwijk trof, is men in deze
badplaa ts volop bezig met de
aanleg van een tweede storm
vloedkering. Geheel spottend
met de leer van de mathema
tica volgt over zo'n vier jaar
de bouw van een eerste storm
vloedkering in Katwijk.
Deze
veiligheidsmaatregelen wor
den eerst nu getroffen omdat
zij pas in 1972 noodzakelijk
werden door hogere eisen ge
steld aan de kustbeveiliging
van het toeristendorp.
Tot dat jaar wenste rijkswater
staat dat Katwijk rekening
hield met een hoogste water
stand van vier meter boven
Nieuw Amsterdams Peil
(NAP). Een - naar mag wor
den aangenomen: uiterst on
rustige - waterspiegel die
hooguit reikt tot aan de
Boulevard. Door de sluiting
van zeegaten in het Zeeuwse
kreeg men in 1972 onder meer
bij Katwijk te maken met ho
gere waterstanden.
Daarom
werd de hoogst verwachte
stand voor Katwijk gebracht
op 5.40 meter. Daarnaast
werd er een veiligheidsklep in
de stand aangebracht van
drie meter (samen 8.40 meter
boven NAP). Katwijk zou zo
rekening kunnen houden met
een super stormvloed, die vol
gens de kansberekening
slechts eens in de 10.000 jaar
kan voorkomen.
volksmond. Daarachter heb
ben het gast- en weeshuis on
danks heftige protesten uit de
bevolking moeten wijken
voor 56 bejaardenwoningen,
die nu in aanbouw zijn rond
een hooggelegen openbaar
parkje. De Voorstraat heeft
een opmerkelijke bult in haar
profiel gekregen, die de om
geving een wat Limburgs ge
zicht geeft.
Het laatste deel van de lijn
wordt gevormd door twee
elementen. Langs de Zuid
straat is de nieuwe plaatselijke
brandweergarage in aanbouw
op een - opgehoogde - plek
waai voorheen woningen
stonden. De huidige onder
komens van kruisvereniging
Interkruis, jongerencentrum
't Mallegat en het genootschap
Oud Katwijk moeten over één
tot twee jaar zijn verdwenen.
De vrij te maken grond wordt
opgehoogd en bekleed met
een parkeerterrein en een
parkstrookje. Interkruis en
Oud Katwijk hebben al een
vervangende ruimte, voor 't
Mallegat moet nog iets wor
den gezocht.
Waarschuwen
Al met al komt de tweede ke
ring ver landinwaarts te lig
gen. Tussen de kustlijn en ke
ring wonen zo'n 10.000 men
sen. Geeft de gemeente Kat
wijk door deze lijn te kiezen
die mensen niet prijs aan de
grillen van de weergoden? De
heer Priester ontkent ten stel
ligste: "Als er storm komt,
weet je dat een dag van tevo
ren. Als de eerste kering bij
het eerste tij wegslaat, dan is
er zes uur de tijd om de men
sen aan zee te waarschuwen
dat ze achter de tweede kering
moeten zien te komen. Bij het
Over de laaggelegen Haven
straat te Katwijk aan Zee komt
een 7,60 meter hoge en 25 meter
brede dam te liggen; het karak
teristieke pand-Meerbnrg rechts
en het woongebied links van de
weg moeten daarvoor worden
gesloopt.
tweede tij komt het water al
leen in de straten te staan zo
dat je op de eerste verdieping
van je huis al veilig bent. Kijk,
in 1972 wilden we aanvanke
lijk een wal opwerpen langs de
Boulevard. Daar hebben we
van afgezien omdat die 88 me
ter breed moest zijn waardoor
je geen strand meer overhoudt
én omdat een wal met veel
kracht kan doorbreken waar
door de gevolgen niet meer
zijn te overzien".
"Zolang de tweede kering nog
met helemaal en de eerste he
lemaal nog niet is aangelegd",
zo meent de directeur boven
dien, "loopt Katwijk geen ern
stige gevaren".
Hij gaat zelfs zo ver te stellen
dat het gemeentebestuur aan
de tweede kering geen be
hoefte heeft "Dat de eerste
wordt verbeterd is redelijk.
Maar dat die tweede er moet
komen van rijkswaterstaat is
onnodig. Als we die zelf had
den moeten betalen, was-ie er
niet gekomen. Weggegooid
geld? Nee, dat kan ik niet zeg
gen, Die tweede kering geeft
zekerheid en ik kan niet be
wijzen dat ze niet nodig is.
Maar ik redeneer zo: is de
eerste weggeslagen, dan heb
je nog tot het volgende tij om
maatregelen te treffen, met
zandzakken of zoiets., .en: zo'n
storm duurt toch geen
wéék..."
ter. Daar komt een 25 meter
brede dam die het 60 centime
ter beneden NAP gelegen
Prins Hendrikkanaal moet
beschermen. Op dit terrein
komt daarna een compleet
nieuwbouwwijkje, waarvan
de bouw over ongeveer drie
jaar begint.
Bovenstaande gegevens worden ons blijmoedig verstrekt door
directeur P. C Priester (63) van de dienst Openbare Werken
(OW) der gemeente Katwijk. De heer Priester heeft voor Kat
wijk zitting in de Deltacommissie, naast afgevaardigden van
het hoogheemraadschap Rijnland (beheerder zeewering),
rijkswaterstaat en provinciale waterstaat. Deze commissie
heeft tot taak erop toe te zien dat in Katwijk de voorzieningen
worden getroffen, die daar op grond van de Deltawet moeten
komen.
Wij praten uitgebreid met de
heer Priester over deze materie
in diens kloeke kantoor in het
degelijke ogende OW-pand
langs de Zeeweg te Katwijk
aan Zee. Een ruim bemeten
conferentietafel, omringd met
negen gifgroene stoelen
waarin het diep wegzakken is.
De welgedane directeur strekt
zittend aan het hoofd van de
tafel tekeningen en bereke
ningen en geeft een vriende
lijke uitleg over de aanleg van
de twee vloedkeringen.
Kleilaag
De commissie heeft voor de
beveiliging van de vis
sersplaats gekozen voor een
tweeledigs oplossing. De
eerste kering, waarvan de kos
ten nog onbekend zijn, zal be
staan uit een kleilaag die pa
rallel aan de Boulevard onder
.het duinzand komt Deze
zware laag. die richting zee
naar beneden toe afloopt,
komt in te liggen tussen de
twee weringen die al onder het
zand langs de Boulevard lig
gen: een beveiligingsmuur
van de Duitsers uit de Tweede
Wereldoorlog die in 1946 over
haar volle lengte is begraven;
en een meer richting zee gele
gen kleirug die uit 1953 stamt.
"Mocht de eerste vloedkering
ondanks alles toch niet krach
tig genoeg blijken", zo ver
volgt de heer Priester welwil
lend zijn betoog, "dan moet
een tweede kering in het zee
dorp de nodige veiligheid bie
den".
Voor deze drie miljoen gulden
kostende kering (prijspeil
1977, te vergoeden door het
rijk) heeft de gemeente Kat
wijk de kortst mogelijke ver
binding tussen begin- en
eindpunt van het lage dorps-
deel uitgezocht. De kering
wordt een bebouwd dij-
klichaam van 7 meter boven
NAP, waarover onze gespreks
partner niet zonder trots
meldt: "Het komt op een plek,
waar de oude woningen toch
al in het kader van de sanering
moesten verdwijnen.
Waaraan hij toevoegt dat de
sanering, die volgens het ge
meentebestuur om de nodige
voortvarendheid bij haar uit
voering vraagt, de reden is
waarom de tweede kering er
eerder komt dan de eerste.
Sloop
De lijn van de tweede kering
begint bij de Sluisweg te Kat
wijk aan Zee. Daar worden
alle huizen in het gebied Ha
ven-/Loggerstraat gesloopt,
waaronder het karakteristieke
pand van reder D. F. E. Meer
burg. Het gebied zal vervol
gens enkele meters worden
opgehoogd, het pand Meer
burg met maar liefst 7.60 me-
Tussen Tram- en Voorstraat
heeft de kering al voor het
grootste deel haar uiteinde
lijke vorm. Langs de Tram
straat hebben de oude huizen
plaats gemaakt voor enkele
flatgebouwen die vanwege
hun lelijkheid de naam "bun
kers" hebben gekregen in de
De hevige stormen van 25 jaar geleden hielden ook invKatwijk aan Zee danig huis. De muziektent op
het strand werd voorgoed geveld evenals het hotel "Brittenburg"waarvan rechts op de foto de resten zijn
te zien. Hoewel t ijdens de storm de Boulevard van Katwijk met was te betredenwas er geen paniek in het
dorp.
