Poulenc overleden Venus besPied
Ballet Maurice Béjart in
schouwburg Nijmegen
we/fyU
Drie soorten documentaires
ONORD
Paul Steenbergen-
Ko van Dijk
Grammofoonplaten
unieke aanbieding
DANKERS
BENDER
7
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT DONDERDAG 31 JANUARI 1963
71
De Franse componist Francis
Poulenc is gisteren in zijn Parijse
woning aan een hartaanval over
leden. Hij was 64 jaar. Zijn dood
kwam maar enkele dagen na zijn
optreden met het Limburgs Sym
fonieorkest in Heerlen en Maas
tricht, waar hij als solist mede
werkte aan een grotendeels aan
hem gewijd programma.
Poulenc, in 1899 geboren,
als pianist reeds een gedegen oplei
ding (o.m. bij Ricardo Vines) toen
hij nog maar oppervlakkig, en te hooi
en te gras, het vak componeren leer
de. Toen hij omstreeks 1920 deel ging
uitmaken van de vriendenkring die
later als Groupe des Six werd aange
duid (met Milhaud. Honegger, Ger-
maine Tailleferre. Durey en Auric)
Francis Poulenc (links) vertoefde
rTER viering van haar vijftienjarig
bestaan, en tevens als een hom
mage aan Cees Laseur, die de eerste
voorstelling in 1951 heeft geregis
seerd, geeft de Haagsche Comedie se
dert nieuwjaar reprises van Christo
pher Fry's Venus observed. Gis
teravond is het blijspel ten tonele ge
bracht in de Rotterdamse Schouwburg,
(die geheel was uitverkocht. Vele toe-
schouwers waren naar alle waarschijn
lijkheid sterker getrokken door de na
men van vooraanstaande en ook hier
ter stede bewonderde spelers dan door
de naam van de Engelse dichter. De
bezetting klonk inderdaad als een
klok; op een gegeven ogenblik waren
!er vijf winnaars van gouden Bouw-
meestermedailles in de scène!
i Bij herhaling is het stuk, door me-
nigeen als Fry's beste dramatische
I werk beschouwd, in onze kolommen
besproken. Wij zullen er niet weder-
]om over uitweiden. Fry openbaart zich
i ook hier als een woordkunstenaar, een
dichter, een wijs man die spirituele
dialogen kan schrijven en belangwek
kende gedachten uitdraagt. Maar even
min als in zijn andere stukken weet
hij al die verworvenheden dramatisch
zó te verwerken dat wij er in de
schouwburg voortdurend door worden
gegrepen. Het is boeiende toneellite
ratuur, doch het is maar sporadisch
boeiend toneel. Fry dénkt, niet vol
doende aan het toneel en als hij het
wèl doet, zoals aan het slot. van het
derde tafereel met die brand, komen
zijn bedoelingen niet tot hun recht.
Paul Steenbergen, die deze nieuwe
voorstelling heeft geregisseerd, zag
men terug als de hertog die zijn neder
laag lijdt, wederom superieur ver
tolkt ondanks enige onvolkomenheden
in zijn dictie. Als Perpetua had hij nu
Anne-Marie Heyligers tegenover zich,
de jonge actrice die al vaak de aan
dacht heeft getrokken en die nu in
deze centrale rol met uitstekend spel
en zuivere dictie die enorme mono
loog in het derde tafereel! algeme-
Slotconcert van
Studentenorkest
Van een muziekmedewerker
T7IGENLIJK is het tweede lustrum
van het Nederlands Studentenor
kest voor niemand anders een ju
bileum geweest dan voor de diri
gent Jan Brussen. Elk jaar toch
Trio Krebbers-
Decroos-Dechenne
Van onze muziekmedewerker
te Utrecht
IJ"ET BEHOORT tot het programma
beleid van de Utrechtse Kring,
de Nederlandse kunstenaars te vra-
heeft hij een uit totaal andere spe- W6r.k ïa° het P/°~
Iers samengesteld ensemble voor
zich gezien en elk jaar heeft hij de
ze nieuwe schare amateurs in lut
tele weken van hard werken tot een
muzikale eenheid kunnen smeden.
Dat het hem steeds gelukt is pleit
voor zijn leiderskwaliteiten die uit
meer bestaan dan louter technische
dirigeerkunde.
Het is vooral Brussens persoonlijk
heid die deze muziekminnende jon
gelieden in staat stelt een zo veelzij
dig programma in zulk een gave
kwaliteit uit te voeren als wij op
het slotconcert van de elfde tour
nee woensdagavond in de grote zaal
van het Concertgebouw te Amster
dam hoorden.
De strijkers speelden in een spi
rituele klank de suite uit Purcells
Gordian Knot. gevolgd door een gaaf
gerealiseerd tweede pianoconcert
van Saint-Saëns met een gediscipli
neerde orkestklank rijk aan afwisse
lingen. De pianosolist Jan Wijn droeg
met een gespannen verfijning deze
oppervlakkige maar om zijn vernuf
tige vondsten toch zo boeiende, door
en door Franse muziek voor in een
hartelijk samenspel van piano en or
kest dat alle zwaarwichtigheid bij
de neus scheen te nemen.
Na de pauze ging de symfonietta
opus 62 van Marius Flothuis onder
de titel Spes patriae. Een stuk waar
in een knap geschreven passacaglia
de instrumentale samenhang draagt,
dat hier en daar wat bizar klinkt,
maar door de animo waarmede het
werd uitgevoerd een aannemelijke
indruk maakt en tevens het bewijs
levert dat de jeugd vatbaar is voor
moderne muziek die intrinsieke w
ne bewondering afdwong. Voor de driede bezit.
vrouwen uit 's hertogs „wijnjaren der A1.s waardig slot van dit bij
liefde" traden Anny de Lange, My
ten tonele doet, of het nu klucht is of
blijspel of tragedie dan wel iets ertus
senin, cum laude haalt. De rol van de
rentmeester is evenals vroeger in
handen van Bob de Lange: de twee
jonge mannen werden gespeeld door
Wim van Rooy en Manfred de Graaf,
het afgelopen weekeinde nog in
Maastricht om het koor Mastreech-
ter Staar, dat zondag een van zijn
werken zou uitvoeren, nog enkele
aanwijzingen te geven. Rechts de-
dirigent XI. Koekelkoren.
j Ward en Ida Wasserman in het krijt,
l laatstgenoemde als de blijmoedig-nuch-
misschien juist aan rijn durf toe te ,ere Jessje M d„ aantrekke!iikste
r,T !JV'in ee^ï' j personages uit de handeling, met frap-
i De durf om de oude wetten van ,„f.ek„rheid in details
de tonale muziek zo onverschrokken p treizekerneid in alle details
en zelfs naïef toe te passen. ZlJn weergegeven. Ida Wasserman is nu
oeuvre bestaat uit werken op bijna «™haal, wij weten het al ang, een
genoot alle gebieden liederen (waartoe hij speelster die met nagenoeg alles wat zij
weer geïnspireerd werd door
1 Pierre Bernac, de zanger met wie
hij jarenlang samenwerkte), orkest
werken, concerten voor soloinstru-
menten met orkest (in Zuid-Limburg
droeg hij nog zijn voor Wanda Lan-
dowska geschreven Concert cham-
pêtre voor), balletten, pianomuziek, 1 van wie W,J vooral laatstgenoemde heel
veel kamermuziek, kerkmuziek (een goed vonden. En dan waren er nog Jo-
moest hij bekennen van hen de min- Jgenre dat hem vooral op latere leef- ris Diels en Kees Coolen als de nogal
ste compositorisch-technische onder- tijd steeds meer trok) en muziekdra- geforceerd potsierlijke dienstknechten,
grond te bezitten, doch hij moet een matisohe werken, zoals de Dialogues min of meer afgekeken van Shake
fijn opmerkingsvermogen hebben ge-des Carmélites. de eenmans-opera l speare.
had wat betreft, de finesses van het!La voix humaine. j De decors van Harrv Wich droegen
handwerk bij zijn belangstelling voor Francis Poulenc was o.m. officier bij tot de welverzorgdheid, die ken
de muziek der grote klassieken en i van het Legioen van Eer en eredoc- i merkend is voor de presentaties van
romantici: in Poulencs muziek is zich tor van de universiteit van Oxford, ihet Haagse gezelschap,
allengs een knap vakmanschap gaan
manifesteren.
De idealen hadden de vrienden van
de groep gemeen, niet de stijl. Die
idealen behelsden een algemene ver
sobering en verheldering van de mu
ziektaal na de extasen der romantiek
en de wazigheden van het impressio
nisme, en Poulenc heeft tot die omme
keer op heel eigen wijze bijgedragen,
nl. met een muziek die op kwajon
gensachtige manier allerlei nieuwe
primitivismen en zelfs banaliteiten in
melodiek en harmoniek introduceerde.
Al is de componist om deze soort
vernieuwingen die vrij lang zijn
persoonlijkheid bepaalden niet ten
onrechte gekritiseerd, een verfris
sende werking hebben ze zeker gehad,
en velen hebben hem erin nagevolgd.
zonder druk bezochte en feestelijke
concert werd Mozarts Parijse symfo
nie uit 1778 uitgevoerd in een fraaie
genuanceeifie klank.
Ten dele nieuw
Pro5
gramma
gende lichaamsbewegingen, begeleid
door expressieve gebaren, de mono
tone, obsederende melodie. Rondom de
tafel in wijde kring zaten, eerst in het
donker, daarna duidelijker zichtbaar,
de mannelijke dansers, die geleidelijk
tot aandacht kwamen en daarna ook
TARIE SOORTEN documentaires heeft
de Nederlandse televisie de af-
gramma aan het oeuvre van een
landgenoot te wijden. Aan dit prij
zenswaardige verlangen had het pia
notrio Herman Krebbers - Jean De-
croos - Danièle Dechenne voldaan
door het pianotrio van Oscar van He-; gelopen dagen uitgezonden. Dinsdag
mei voor te dragen. Wij willen intus-j avond was er allereerst de door Caril-
sen niet suggereren dat deze musici j lontelevisiefilms geproduceerde film
niet uit zichzelf tot de vertolking van 75 jaar v o o r u i t g a n g, die een
juist dit stuk gekomen zouden zijn. I beeld gaf van de taak en het werk van
Zij gaven het met zulk een frisheid, ;de 75-jarige Koninklijke Nederlandse
toewijding en musiceerlust weer dat heidemaatschappij. Exempel van een
dit trio zelfs na het trio van Ravel ajgemeen informatieve documentaire,
het publiek nog levendig bezighield. die niet direct aan de actualiteit is ge-
Dat Van Hemels trio de plaatsing j bonden,
na een onbetwistbaar meesterwerk! Juist omdat het hier een werkstuk
kon verdragen pleit op zichzelf I betrof van een onafhankelijke produk-
reeds voor de zeggingskracht van het tiegroep, waaraan de naam van de
stuk. Het dateert uit 1937, uit een pe-i verdienstelijke cineast Peter Kreutz-
riode dus, waarin de invloed van de] berg is verbonden dochteronderne-
toenmaals moderne Fransen op onzejming bovendien van een bedrijf dat
componistengeneratie vrij groot was. met goodwillfilms voor o.a. de K.L.M.
Wat melodietype en muzikale sfeer
betreft staat Van Hemels trio inder
daad niet zo ver van dat van Ravel
af, doch het toonde zoals gezegd zich
een goede reputatie heeft verworven
viel deze film legen. Er lag weinig
verbeeldingskracht aan ten grondslag;
het systeem van „statements", gegeven
deze plaats op het programma waar-jdoor meer of minder belangrijke men-
dig. Het publiek stond na de vertol- sen d;e verondersteld worden over het
king spontaan op en de aanwezige
componist mocht een hartelijke hul
de in ontvangst nemen, die hij tracht
te over te dragen op de executanten.
Wij menen dat het Trio Krebbers -
Decroos - Dechenne nog slechts kort
bestaat. Het maakte de indruk reeds
volledig „ingespeeld" te zijn. Tech
niek en toonvorming van de violist
Krebbers en de cellist Decroos passen
goed bijeen en de pianiste Danièle
Dechenne toont een muzikale intelli
gentie en een afwerking van gelijk ni
veau. Het trio in Bes van Schubert
werd niet hyperromantisch, maar wel,
met blijmoedigheid en fijn klankge-
voel gespeeld. Moge dit ensemble een
langer bestaan beëchoren zijn dan
met pianotrio's het geval pleegt te
zijn.
onderwerp iets kenmerkends te zeg
gen, was zonder, fantasie toegepast.
Hoewel de film als voorlichting niet
onverdienstelijk was, hebben scenario
schrijver Guus van der Steen en re
gisseur Ronny Ehrens de kans ver
zuimd om een „profile" te geven van
een fascinerend bedrijf, waarvan de
betekenis door een groot deel van het
publiek wordt onderschat.
"yOORBEELD VAN een als journa
listieke reportage opgezette docu
mentaire was A study of Ugan-
d a, geproduceerd door de Britse on
afhankelijke produktiegroep waar
van voor de toekomst in dit genre nog
belangrijk werk mag worden ver
wacht. Television Reporters Interna-
(Ingezonden mededeling)
BRENGT EÉNKUIPS WASMACHINES
IjpC EBOUWDE
CENTRIFUGE
t Reeds v a I 498.- (kompleet) j
Wadq tntichWnqéi'utf ^ejki)' I
meAlalie b'i de .AO'-M--;,- 1
V
n.v Centrale Handels Vennootschap
Rotterdam - felet. (010) 13 49 80"
Voor de tweede helft van het
Haagsche Comedie
Woensdag 6 februari zal de
Haagsche Comedie in de Rotterdam
se Schouwburg haar eerste voorstel
ling geven van Schwe. k van
Bertolt Brecht in de regie van Joris
seizoen heeft Ko van Dijk een gast- Diels. Bob de Lange speelt de titel-,
verbintenis bij de Haagsche Comedie roj en Anny de Lange de rol van j Lange en Leen Timp hier pioniers-
aangegaan. In het kader van het]Anna Kopecka
Shakespearejaar zal het gezelschap in j
den die meer zijn dan louter illustra
ties. een uitdaging betekenen. Timp
heeft haar aanvaard en in enkele af
leveringen van de serie heeft hij frap
pante resultaten weten te bereiken.
Dat was gisteravond met name het
geval in de door Ed van der Elsken
gefilmde fragmenten van mensen in de
grote stad. Of in een %rolgende serie
weer een acteur als presentator zal
moeten optreden is voor ons de vraag,
maar vastgesteld kan worden, dat Ton
Lutz nu hij in de hem voor deze reeks
toebedeelde functie is gegroeid, haar
bevredigend vervult.
Slechts door experimenteren zal te
levisie eigen vormen kunnen vinden.
Grenzen van het leven, afhankelijk van
een innig samenspel tussen auteur en
regisseur in dit geval beiden vorm
gevers mag als een belangrijk ex
periment worden beschouwd.
MacmUlan
T\/TACMILLAN heeft de Gaulle ge-
x antwoord. Niet door een, de par
lementaire democratie, de diplomatie
én de pers beledigende persconferen
tie, maar door middel van een korte
rede tot de burgers van het Verenigd
Koninkrijk. Dat ook de Nederlandse
televisiekijkers deze in de eerste plaats
voor de Britten als verantwoording
en wekroep bedoelde televisierede
hebben kunnen volgen, was nuttig. Zij
hebben het verschil in optreden, type
rend voor het verschil in visie, kunnen
constateren tussen het Franse staats
hoofd en de Britse regeringsleider.
Geen grandeur, geen indrukwekkend
oratorisch vuur, geen paternalistische
bezweringskracht, maar wel een tege
lijk verontwaardigde en ironische af-
tionals, een jonge onderneming, waar- s{raffing. een overtuigende waarschu-
in vooraanstaande figuren uit_de En- j wing, een beroep op de eigen kracht
gelse journalistiek, zoals Malcolm
Muggeridge en Lord Francis-Williams
een grote rol spelen. In deze boeiende
reportage werden allerlei aspecten uit
de historie en het heden van de jon
ge, wat bevolkingssamenstelling be
treft gecompliceerde natie, die door
het "koloniale toeval een staatkundige
eenheid is geworden, kernachtig en
duidelijk behandeld. Helaas viel er
door de gesproken Nederlandse com
mentaar van de vraaggesprekken veel
weg, maar wij kregen de indruk dat
zij door Robert Kee, die jarenlang tot
de staf van het programma Panorama
van de B.B.C. heeft behoord, bekwaam
werden gedaan. Met grote kennis van
zaken ook.
ALS DOCUMENTAIRES mag men
ook de uitzendingen in de serie
De grenzen van het- leven beschou
wen, maar hier heeft men toch te
maken met programma's van een heel
ander, voor Nederland nog uniek ka
rakter. Televisie-essays lijkt een bruik
bare aanduiding voor dit genre, dat is
gericht op verruiming en verdieping
van begrip. In dit geval waarschijnlijk
primair van begrippen en voorstel
lingen zoals die leven bij de rooms-
katholieke bevolkingsgroepen.
Van de vijfde, gisteravond uitgezon
den film, was het onderwerp Massa en
eerjzaamheid. De eenheid van tekst I
en beeld was nog bij lange na niet be
reikt, toch menen wij dat Daniël de i
van de natie.
Macmillan sprak niet uit het hoofd,
de tekst van zijn rede lag duidelijk
zichtbaar op een kathedertje. Hij
sprak, zo te constateren, wél uit méér
dan plichtmatige of ingestudeerde ver
ontwaardiging. Hij leek ook welbe
wust te spreken als man tot man, niet
als leider tot geleiden.
Binnen enkele dagen zal waarschijn
lijk, volgens de regelen van de Britse
omroep, de leider van de oppositie
via radio en televisie het woord rich
ten tot zijn landgenoten. Wie die lei
der zal zijn, is nog niet bekend. Wij
rekenen er wel op, dat de N.T.S.
ook zijn speech die even kort zal
zijn als die van de premier zal uit
zenden.
ana v
ond
TELEVISIE:
Onder ,,de vlag van de NTS" wordt
een televisiespel in vijf bedrijven naar
Toergenjews roman Aan de voor
avond uitgezonden. De bewerking is
van de Israëliër Alexander Ramati, die
ook de regie voert. De rol van Helena
Nikolajewna wordt vertolkt door Rama-
ti's vrouw Didi, Nederlandse van ge
boorte (Didi Sonnefeld). Verder in de
hoofdrollen Cruys Voorbergh, Vera Bon
dam en Ramses Shaffy. Van 9.20 tot
10.40.
«HILVERSUM
m». EN BUSSUM
Zijn persoonlijke stijl werd echter LIET PROGRAMMA waarmee het; tot enthousiast meeleven. In paren of repertoire nemen. IHet ligt in de be- Lomedieu
ook bepaald door een eigenaardig 11 balletensemble van Maurice Béjarti t«ae« doeling dat Paul Steenbergen en Ko!acnou.WDH.ro naar
werk verrichten, waarvan de waarde
v.v Q - iniet mag worden onderschat. Het is in
deze periode Othello op het Zat'=rdag 9 februari igeeft de Haa - K R O. te prijzen, dat hij dit expe-
ook bepaald door een 'eigenaardig
conglomeraat van wendingen, aan
meesters uit de 18de en' 19de eeuw
ontleend (Mozart, Schumann, Chopin,
Fauré) die hij zeer bewonderde. -
Het is eigenlijk zeer opmerkelijk
dat Poulencs muziek, die dus zozeer
in het verleden wortelde en vrij wei
nig positiefs in haar nieuw.e elemen
ten bevatte, steeds in ons muziekle
ven is geaccepteerd en zelfs het ene
succes na het andere boekte. Want
vooruitstrevend in de zin van atona
liteit of polytonaliteit (vgl. Honegger
en Milhaud), van dodecafonie of an
dere seriële richtingen is Poulenc niet
geweest. Dat hij toch meetelde in
de rij der grote figuren van heden is
Kostbare Nederlandse
kunstcollectie op
Londense veiling
De verzameling schilderijen
wijlen de heer J. C. "Heldring zal
voor ons land verloren gaan. Eind
maart wordt ze bij Sotheby te Lon
den geveild. Deze fraaie en kostbare
collectie omvat ongeveer veertig ze-
ventiende-eeuwse meesterwerken,
\v?o onder schilderijen van Saenre-
dsm. Avercamp. Ruysdael, Brouwer,
Van Goyen en Van der Neer.
(Ingezonden mededeling)
Een van de vele reacties:
UW PRIJZEN VOOR
VIND IK FANTASTISCH LAAG
schreef on* een platenliefhebber uit Oss.
Hij voegde er nog aan toe:
De platen uit Uw aanbieding zijn zo
goed, zo actueel, dat men zich afvraagt:
HOI IS DAT MOGELIJK
Wanneer U als Rotterdam
mer nog NIET profiteerde
heeft U nog 3 dagen de
gelegenheid tot 5
februari 1963.
Er is nog van alles Klassiek, popu
lair en Jazz. Tegen nog lagere prijzen.
COOLSINGEL
tegenover Bristol en Stadhuis
uit de Brusselse Muntschouwburg gis
teravond voor een volle schouwburg
zaal in Nijmegen optrad, gedeeltelijk
bekend, ten dele nieuw vanavond
volgt Tilburg, morgenavond Heerlen
heeft een belangrijk deel van zijn
troeven op tafel gelegd. Men opende
met een rijk gevarieerd Divertimento
dat vooral de nadruk legde op het tot
fameuze hoogte opgevoerde virtuoze
element en dat aan spectaculaire en
speelse aspecten, soms niet meer dan
een grapje, weinig te kort kwam. Voor
een groot deel uit improvisaties van
de dansers zelf geboren, gaf dit inlei
dende nummer een beeld zowel van
klassieke als moderne balletdans, met
ritmische ondersteuning van een slag
werkbatterij, die bijwijlen haast ver
dovend werkte. De Grand Pas uit dit
nummer was een indrukwekkende ma
nifestatie van een groot aantal man
nelijke dansers. Het Divertimento ein
digt met een knappe expressieve solo
prestatie van Vittorio Biagi, in een
soort surrealistisch scenario: confron
tatie met een betoverende contrabas.
Vergeleken met de in elk geval fris
se en spontane aanpak van dit eerste
van nummer, was de dans van Duska Sif-
nios en Germinal Cassado op een con
cert van slaginstrumenten van Mil
haud, choreografisch gezien, een wei
nig zinrijke terugval. Gelukkig kon
dit spoedig worden vergeten, toen ver
volgens het nauwelijks denkbare mo
gelijk bleek, verstaanbare choreogra
fieën te bouwen op de uiterst subtiele,
aforistische muziek van Anton We-
bern (opus 6 en 10 uit resp. 1909 en
1913). Maurice Béjart voelt af en toe
wel heel duidelijk de roep zijn publiek
tegemoet te komen, en ik kan mij voor.
stellen dat de componist verbaasd zou
zijn geweest wanneer hij had kunnen
zien hoe op een van zijn muzieken een
koorddanser zijn balancerende evolu
ties maakte. Of in dit overigens supe
rieure nummer sprake is van het „to
tale theater" dat door Béjart gezocht
wordt, zou ik niet. durven beweren.
Wel dat hier vele dans- en bewegings
vormen naast ontroerende stilten wer
den gevonden, die werkelijk congeni
aal met de transparante muziek cor
respondeerden en Webers ritmen cor-
ingetogen en soms ook meeslepende
wijze gestalte gaven.
TNTUSSEN lijkt het mij niet ondenk
baar dat Béjarts bewonderaars de
Boléro van Maurice Ravel, waarmee
het programma werd afgesloten, zijn
meest centrale schepping zullen blij
ven vinden. Even centraal als de Grüne
Tisch dit indertijd wa.s voor het ballet
Jooss; het theaterinstinct van Béjart
sprak ook in dit nummer een belang
rijk woordje mee. Bij de toegepaste
„massaregie" kon men zelfs een en
kele maal aan Max Reinhardt terug
denken. Duska Sifnios nam hier, zou
men kunnen zeggen, op glansrijke
wijze revanche. Staande op een reus
achtige ronde, rood geschilderde *afel,
volgt en vertolkt zij in dein... wie-
gedwongen om de bewegingen van de
danseres te beantwoorden en gedeelte
lijk over te nemen. Zo werd het geheel
allengs opgevoerd tot een weergaloze
climax, die haast het effect kreeg van
een orgie of een magisch gebeuren bij
primitieven.
Tot het einde toe werd de greep op
het publiek vastgehouden, dat de waar
lijk bezielde prestatie van Sifnios en
de scenisch uitvoerende massabewe
gingen, met een onuitputtelijk applaus
beloonde.
Promotie
Utrecht. Gepromoveerd tot doctor in de
letteren op proefschrift getiteld: Autoritaire
persoonlijkheid en antipapisme, de heer J.
Wehna te Bilthoven. Promotor was prof. dr.
M. Mulder.
de Koninklijke
in eroeDen werden zii als ni trance doeling dat Paul Steenbergen en Ko jöchouwöurg naar première van D e
in groepen werden zij als m trance^ Dijk afwigselend de ütelrol Jzaak H o w a r d van Ronald Mü-
Jago zullen spelen. !lar' naar de roman The affair van C
1 P. Snow.
Op 5 februari begint in Winschoten een I
lee van een reizende land en huishoud-! De Vereniging voor de tabakshandel re-
beurs, Lenteshow-1963 genaamd. cipieert ter gelegenheid van haar zestigjarig
- In Wiesbaden (West-Duitsland) wordt op bestaan in Amsterdam.
september tot en met 5 oktober een in-1 De vereniging De Holl'andsche molen be-
temationaal elektrowarmtecongres gehouden, staat dit voorjaar veertig jaar.
riment heeft aangedurfd en men mag
hopen, dat deze serie door andere zal
worden gevolgd.
Begrippen laten zich moeilijk visua
liseren, het gesproken woord zal in
de televisie altüd belangrijk blijven,
maar voor de creatieve televisiemede
werker moet het streven naar verbeel
ding van begrippen, althans naar ver
heldering van die begrippen met beel-
Ingezonden mededeling)
Vingeroefeningen maken of recitals geven... U
vindt zeker uw instrument in ons uitgebreide
assortiment met vele wereldmerken. Van de mo
derne Rippen Sonora. tot de grandiose Steinway.
Kom gerust keuren en kiezen. U kunt verzekerd
zijn van een verantwoord advies.
Be/ of schrijf om onze foto-brochure nr. 60A
Rotterdam, W. de Withstraat 32, - tel. 138113 Amsterdam - Arnhem Breda Leiden
deskundig in klan"k
A. Solsjenitsin
Een dag van
Iwan Denisowitsj
I M. P. van den Heuvel
erta ing j jyj j jjroekmeycr
32
De kommandant van vandaag is een van die
ezels. Hij wacht. De hele 'dag waren de gevange
nen in de vorst, om te sterven, zo waren ze ver
kleumd. En dan nog na het einde van het werk,
staande, een heel uur kleumen. Maar toch ver
scheurt niet de vorst hen zozeer als wel de boos
heid: de avond naar de bliksem! In de zone kan
je nu geen zaken meer afhandelen.
,,Hoe kent U zo £oed het leven van de En
gelse vloot?" vroegen ze in het vijftal er naast.
,,Ja, ziet U, ik heb bijna een hele maand
geleefd op een Engelse kruiser, had daar een ei
gen kajuit. Ik begeleidde een konvooi schepen.
Was verbindingsofficier bij hen. En na de oor
log nog, stelt U zich voor, stuurde een Engelse
admiraal, de duivel hale hem, mij een geschenk
ter herinnering. „Als teken van dankbaarheid".
Ik verbaasde me en vervloekte hem!... En nu
allen op een hoop. Met aanhangers van Ban
dera hier te zitten, dat is een gering genoe
gen."
Wonderlijk. Wonderlijk als je het zo eens be
kijkt. Een kale steppe, een verlaten werkzone. de
sneeuw schittert onder het maanlicht. De bewa
kers hadden zich al opgesteld tien pas van el
kaar, het wapen in de aanslag. Een zwarte kudde
gevangenen, en in net zo'n jekker S.311 een
man die zich zonder gouden epauletten het leven
niet kon voorstellen, was bevriend geweest met
een Engelse admiraal, en nu duwt hij met Fet-
joekow draagrekken voort.
Het kan met een mens zus uitdraaien en ook
Wel, de bewaking was bijeen gekomen. Zonder
gebed, direkt: „Voorwaarts, mars! Snel wat!"
Nee, dat had je gedacht, snel wat! We ko
men achter alle andere kolonnes aan, er is dus
geen reden om te haasten. De gevangenen had
den zonder het af te spreken begrepen: jullie heb
ben ons opgehouden, nu zullen wij jullie eens op
houden. Jullie willen misschien ook graag naar
de warmte...
Bandera: na de oorlog gevluchte nationalisten
leider uit de West-Oekraïne.
„Verleng de pas", schreeuwt de komman
dant. „Hoofd van de kolonne, verleng de pas!"
Je kan wat met je „verleng de pas". De ge
vangenen lopen gelijkmatig, ineen gedoken, als
ter begrafenis. Wij hebben al niets meer te ver
liezen. wij komen toch het laatste in het kamp.
Je wilde niet menselijk met ons doen, scheur
je dan maar uit elkaar van het schreeuwen.
De kommandant schreeuwde nog een tijd
lang „verleng de pas", doch begreep: de gevan
genen zullen niet sneller lopen. Hij mag ook niet
schieten: ze lopen in rijen van vijf, in kolonne,
zoals het hoort. De kommandant van de bewa
king heeft niet het recht de gevangenen sneller
te drijven, ('s ochtends redden de gevangenen
zich hierdoor alleen dat ze zich langzaam naar
het werk slepen. Wie snel loopt die zal het eind
van zijn straftijd niet beleven hij verdampt.
valt er bij neer). Zo liepen ze dus gelijkmatig,
keurig. De sneeuw knarst onder hun voeten.
Sommigen voeren stilletjes een gesprek, anderen
lopen zonder meer voort. Sjoechow ging er over
nadenken wat hij in de ochtend nog niet in het
kamp had afgewerkt. En herinnerde zich:
Dat is toch wonderlijk: onder het werk was hij
helemaal de dokter vergeten!
Het is nu net spreekuur bij de dokter. Hij zou
er nog op tijd kunnen komen als hij niet zou
eten. Hij heeft nu ook geen pijn in de lendenen,
lijkt het wel. De temperatuur zal ook niet hoog
genoeg zijn. Tijdverlies! Beter geworden zonder
doktoren is hij al meer. De doktoren zullen je
genezen tot je in je houten jekker ligt. Niet de
dokter lokte hem nu, maar hoe nog wat aan het
avondeten toe te voegen. Al zijn hoop was er op
gevestigd dat Caesar een pakje zou ontvangen, al
lang was het daar tijd voor.
Plotseling werd de kolonne gevangenen vol
komen anders. Begon te golven, raakte uit de
gelijkmatige pas. bewoog zich snel, begon te
brommen en lawaai te maken de achterste
vijftallen en onder hen Sjoechow, konden dege
nen die voor hen liepen al niet bij houden, moes
ten er achter aan rennen. Liepen een aantal pas
sen en dan weer rennen.
Toen de staart van de kolonne over de heuvel
kwam zag ook Sjoechow dat rechts van hen, ver
in de steppe, zich nog een kolonne zwart afte
kende, deze liep schuin op onze kolonne af en
had, toen ze zeker ons gezien had er ook een
schepje opgelegd.
Dat kon alleen maar de kolonne van de ma
chinefabriek zijn, driehonderd man telt ze. Zij
hadden dus ook geen geluk gehad, waren ook
vastgehouden. Waarvoor zij? Het gebeurt vaak
dat ze hen voor het werk vasthouden, een of an
dere machine niet gerepareerd. Voor hen is dat
niet erg, zij zijn de hele dag in de warmte. Wel,
nu gaat het er om wie het wint! De mannen
rennen, rennen gewoon. Ook de bewaking zette
zich in draf, alleen de kommandant schreeuwde
van tijd tot tijd: „Niet uit elkaar raken! Van
achter aansluiten! Aansluiten!"
Klap op je hoofd, wat blaf je toch! Sluiten
we dan niet aan?
Waarover men ook met een ander had gespro
ken, waarover men ook gedacht had, alles waren
ze vergeten, d<" hele kolonne had nog maar één
belang: Inhalen! Voorbij komen! Zo liep alles
door elkaar, zuur met zoet, de bewaking is nu
niet de vijand maar de vriend van de gevange
nen. De vijand dat is die kolonne, de andere.
Allen waren opeens vrolijk gestemd en de
boosheid was voorbij. „Vooruit! Vooruit!"
schreeuwen de achtersten de voorsten toe. Onze
kolonne had de straat al bereikt, die van de
fabriek was nu achter het woningblok verborgen.
De wedstrijd speelde zich af zonder dat men de
ander zag.
Nu liep onze kolonne gemakkelijker, midden
op de straat. Ook de bewakers aan de kanten
glijden hier niet zo uit. Hier moeten we hen in
halen!
ircuuiu* iuiu; it£.Lu a
(Wordt vervolgd.) kerkdienst; 22.25 Journaal.
Donderdag na 18 uur
Hilversum 1. 402 m AVRO.- 18 00 Nws;
18.20 Piano; 18.30 Sportpraatje: 18.35 Gespro
ken brief; 18.40 Instr. kwintet; 19.00 Voor de
kinderen; 19.05 Carrousel; 19.35 Voor de
jeugd. Nat programma; 20.00 Nieuws; 20 05
Herinneringen aan de Aziatische reis van
prinses Beatrix; 20.40 Radio Filh. orkest:
21.25 Nederland in sneeuw en ijs: 22.00 Friese
•olksliederen; 22.30 Nieuws; 22.40 Omroepor-
"e Dagsluiting;
Hilversum II, 298 m. N.C.R.V. 18.15 Sport-
rubriek; 18.30 Latijns-Amerikaans orkest:
18.50 Sociaal perspectief; 19.00 Nieuws; 19.10
Geestelijke liederen; 19.30 Radiokrant: 19.50
Politieke lezing; Nat. programma: 20.00 Nws;
20.05 Luchtmachtkapel; 20.30 Ballade van wat
eeuwig blijft in jeugd: 21.20 Gevarieerd pro
gramma; 21.55 Herinneringen aan de Azia
tische reis van prinses Beatrix; 22.30 Nieuws;
22.40 Amusementsmuziek: 23 00 Om het acht
kantig huis: 23 15 Metropole-orkest; 23.50
Dagsluiting: 23.55 Nieuws.
Televisie. N.C.RV.: 19.30 Onderweg naar
morgen N T.S 20.00 Journaal. NC.R.V.:
20.20 Memo; 20 30 Filmkader: 21.00 Frans
meisjeskoor. N.T.S.21.20 Aan de vooravond,
spel. NCR V - 22.40 Dagsluiting. NTS.:
22.50 Journaal.
Vrijdag 1 februari
Hilversum I, 402 m. Vara: 7.00 Nieuws:
7.10 Gymn; 7.23 Lichte ochtendklanken: (7.35
Van de voorpagina); 800 Nieuws; 8.18 Lichte
muziek; 9.00 Gym: 9.10 Moderne muziek;
VPRO: 10.00 Schoolradio. Vara: 10.20 Voor de
vrouw; 11.00 Voor de kleuters; 11.15 Viool
en piano; 11.40 Elektronisch orgel. A.V.R.O.:
:2 0O Licht kwintet; 12.20 Voor de landbouw;
12.33 Sport en recreatie: 13.00 Nieuws; 1325
Beursberichten: 13.30 Licht ensemble; 14.00
Blokfluit en klavecimbel: 14.30 Voordracht:
14.50 Gram-mofoonmuziek: 15.14 Hoorspel
over stormramp van 1953. Vara 16.00 Muzika
le lezing: 16.30 Voor de zieken; 17.00 Tijd
voor teenagers: 17.50 Actualiteiten: 18 00
Nieuws; 18.15 Gesproken brief uit Vlaande
ren: 18.20 Zang; 18.50 Onder het mes, 19.00
Voor de kinderen; 19.10 Muziek voor kinde-
ren: 19.25 Nieuws. Nationaal programma:
19.30 De Ramp en de redding, klankbeeld:
20 00 Radio Filharmonisch orkest; 20.12 Bij-
eenkomst ter herdenking van de stormramp
m 19o3 :n de NH. Kerk in Zierlkzee: 21.00
Het getij is gekeerd, reportage-serie over de
situatie van vandaag en morgen en het voor
malige rampgebied; 21.45 Middelburgs ka
merkoor; 22.05 Voordracht. V.P.R.O.: 22 40
waarom wonen wij zoals wij wonen? (Vara:
22.30 Nieuws). Vara: 23 00 Soc nieuws in
Esperanto: 23.10 Lichte muziek; 23.55 Nieuws.
- ,aU ™rs,,m 298 m- K-R-O.: 7.00 Nieuws:
Morgengebed: 7.15 Grammofoonmuziek
en strip voor de jeugd: 7 55 Overweging: 8.00
Nieuws: 8.15 Lichte muizek; 8 50 Voor de
huisvrouw; 9.40 Schoolradio: 10.05 Paris et
ses vedettes: 10.30 Klassieke muziek; 11 00
Voor de zieken: 11.40 Klassieke muziek; 11.50
zje'e,.luisterl: 12-04 Lichte muziek:
12.30 Mededelingen land- en tuinbouw; 12.33
Pianospel; 12.55 Katholiek nieuws; 13 00
Nieuws; '.3.15 Platennieuws; 13.20 Dansor-
kest: 13.45 Voor de vrouw: 14.00 Klassieke
%=:t?5,?perafragmenten: 1500 School
radio: 15.30 Voor de zieken; 16 30 Bariton
en piano; 17.00 Boekbespreking; 17.15 Kinder
koor: 17.40 Beursberichten: 17 45 Dubbel
kwartet, 18.00 Jubileumactie SUS; 18 50 Be-
scnerming Bevolking: 19.00 Nieuws: 19.10 Ac
tualiteiten: 19.25 Boekbespreking voor d»
jeugd. Nationaal programma: 19.30—22 30 Zie
Hilversum 1 K.R.O.: 22.30 Nieuws: 22 40
Nieuws 23 00 Lichte muziek: 23.55
Televisie. N C.R.V.: 19 30 Programma over
beroepenorientatie. N.T.S.: 20.00 Journaal,
pf^rnaj Die lste februari 3953: vandaag is
het tien jaar geleden dat de watersnood ous
land teisterde: 20.20 Inleiding: 20.30 Filmdö-
cumentaire; 21.10 Hier was hetdirecte re
portage vanuit Nieuwerkerk a.d. IJssel: 21 25
Hier is het directe reportage vanuit de
bouwput in het Haringvliet; 21.40 Nederland
Deltaland, tekenfilm: 21.50 Delta Fase I.
documentaire film: 22.10 Een zondag zonder