Zeeland, tien jaar ^iir Kritiek moment: worden grote kansen benut? Toen Radioactieve rendieren door Klaas Graftdijk Toen en nn: twee beelden van Kerkwerve, een zwaar getroffen dorpje ln de diepe polder Schouwen, die elk hoog ty volstroomde, maandenlang, tot de meeste hulzen vernietigd waren. Niet alleen is Kerkwerve herbouwd, ook komt het niet ver van de grote verkeers stroom te liggen, ais de dammen en bruggen klaar zijn. /V Bijlage van Het Vrije Volk Zaterdag 26 jan. 1963 -nr. 5419 Rendieren lopen meer risi co dan andere dieren om hoeveelheden radioactief ma teriaal binnen te krijgen. Dat Is de conclusie van de Ca nadese bioloog dr. W. Pruilt na een studie natuurverhou dingen in noordelijke streken. Rendieren en het soort ren dier kariboe, dat vooral in Alaska voorkomt, voeden zich met korstmossen. Juist die korstmossen hebben de eigenaardigheid, dat zij prak tisch al hun voedsel direct onttrekken aan door de wind verstoven stoffen. Het ge volg is dat ze meer dan an dere plantesoorten de ra dioactiviteit van neerslag na kernproeven opnemen. Dr. Pruitt heeft ontdekt, dat inderdaad het gebeente van kariboe's aanzienlijk meer strontium-90 cn ccsi- um-137 bevat dan de botten van andere zoogdieren. Daar op hun beurt de bewoners van die streken kariboevlees eten, valt te verwachten dat ook die mensen meer radio actief materiaal naar bin nen krijgen dan de bewoners van andere streken. Ruimtestation Een lid van het Ameri kaanse bureau voor lucht en ruimtevaart heeft betoogd, dat Amerika tegen 1970 een platform in de ruimte nodig heeft. Van dat platform kun nen raketten worden gelan ceerd en ruimtevaartuigen kunnen er worden gerepa reerd. Daarenboven kan «et dienen als vliegend labora torium. Het platform wordt 100 meter lang en 11 meter breed. Het zal in twee stuk ken in de ruimte worden ge bracht. Een Saturnus C-5 ra ket zal het eerste stuk van 30 meter lanceren; in dat stuk bevindt zich het labo ratorium. Hier is plaats voor 15 onderzoekers. Die gaan 'naar hun werk* met een Apollo-ruimteschip; hetzelf de toestel dus, dat gebruikt zal worden voor landingen op de maan. Werkt het laboratorium eenmaal, dan komt na enige tijd het tweede deel van het platform omhoog, waarna de beide delen aan elkaar wor den gemonteerd. Het station op het platform kan worden gebouwd van de zuurstof tanks der Satumusrakelten. Die tanks met hun middel lijn van 5.40 meter kunnen dienst doen als kamers en worden opgestapeld tot ver- diepingbouw. Op het kogel vormige station komt een soort toren van 21 meter hoogte, waarin een kleino kerncentrale wordt geplaatst, die dit hele complex van energie kan voorzien. Zoneclips Op 25 januari was in Zuid- Afrika een zonsverduiste ring te zien. Gedurende twee minuten stond de maan daar tussen aarde en zon en men zag de maan scherp afge tekend tegen de lichte ach tergrond. Onderzoekers ui» Amerika en Engelands maan - specialist professor Kopal namen het verschijnsel te Oudtshoorn in Zuid-Afrika waar. Gewoonlijk gebruikt men de zonsverduisteringen om de zon te bestuderen. Deze keer echter was het om de maan te doen. De vorm van dat hemellichaam kon wellicht nog weer nauwkeu riger worden gemeten dan tot dusver is gedaan. Dit heeft allemaal te maken met de komende eerste landing van de mens op de maan. Niets te dol N1! ^Tiets is ons tegenwoordig te dol. Waarom zouden we dan geen plannen maken om asteroïden op sleeptouw te nemen? Asteroïden of planetoïden zijn grote stukken steen. Er zijn massa's van en ze lopen allemaal in een baan tussen de banen van Mars en Jupi ter. Misschien heeft daar vroeger een echte planeet ge lopen, maar die is dan uit el kaar gesprongen. We zien er nu nog de stukken en brok ken van. Sommige van die planetoïden zijn heel kleine wereldjes met enige honder den kilometers doorsnee. An dere zijn niet meer dan klom pen gruis. De planetoïde Ivar heeft een middellijn van 4,8 kilo meter en nadert de aarde soms tot op 72 miljoen kilo meter. Men meent te weten, dat hij vol platina zit en dat heeft ir. D Cole hele maal wild gemaakt Ivar be zit voor 50.000 miljard dollar aan platina, zegt hij verlek kerd. Daar moeten we heen. Dan moet Ivar met een kern explosie uit zijn baan wor den geslagen en liefst zo, dat wij het op aarde kunnen in palmen. Laat dat een pnw miljard dollar kosten; lieg komt er duizendvoudig utg, Ir. Cole heeft zijn idee voor gedragen voor de Amerikaan se vereniging voor ruimte vaart. Men zon er nog eem over denken. 1953: Alleen de spoorlijn la nog begaanbaar. Vandaag is de schade hersteld, de herinnering aan tóén wijkt terug. De toekomst geeft nieuwe kansen zal Zeeland ze grij pen? ging hem daarbij om het contact met de rest van Nederlandl' 'Daar er kennelijk geen land met je te bezeilen ls, noem ik de wa tersport. Het toerisme. De recrea tie. Achter de dammen krygen we binnenmeren. Da duingebieden ko men op dag-afstand van miljoenen. Dat kun je geen vogel in de lucht noemen. Midden tussen een paar van de dichtstbevolkte gebieden ter aarde worden we de speeltuin van Europa 'Toe maar. Weet je dan niet dat 'juist deze term sommige van onze Zeeuwse voormannen de kriebels geejt? Zij trekken er hun jijne neus voor op. Aan het Veersche Meer bij Vrouwenpolder zou een groot hotelproject, een 'Euroflaf verrijzen, een Italiaanse maat schappij was er tuk op, maar er is al zoveel provinciaal geharre war over het al of niet passen in het landschap, dat ik de kans nog voorbij zie gaan. Ondertussen bouwt men in sommige andere ge meenten wel vrolijk schots en scheef, al naar het uitkomt. Je noemde nog de watersport. Ach, onze wateren blijven erg breed, erg kaal en erg winderig.' 'Toch rusten Veere, Wolfertsdijk, Kortgene, Bruinisse, Stavenisse en andere plaatsen zich met jachtha vens uit en zelfs uit het buiten land is er belangstelling. En heb je gezien hoe Kamperland aan de voet van de Noordbevelandse duïntjes) opleeft nu de Veersche Dam ae toegang heeft vergemakkelijkt? Het hotelletje daar is al aan de derde uitbreiding toe. het bungalowpark wordt groter en groter, 's zondags is het er een drukte van belang, met plent.v Belgen. Wacht tot aan stonds Schouwen-Duiveland eiland •kt is. dan zul je wat in dié duin strook zien gebeuren!' 'Heel mooi. Laten we een ogen blik de vissers van Veere geden ken. die naar Colijnsplaat zijn verdreventotdat de dam door de Oosterscheldemond hen ook daar van de zee zal afsluiten. De oestervissers komen nog aan de beurt; en voor het zo belangrijke oesterproefproject dat misschien een uitweg zou bieden, heeft de minister opeens geen geld. Helaas, konden we maar een zekere on derdanigheid die ons eigen is, af leggen. Hadden we maar krachti ger pleitbezorgers 'Juist ln de mentaliteit bespeur lk grote veranderingen. In allerlei bestuurscolleges zijn Jongere en vaak beter voor hun taak bereken de mensen doorgedrongen. De Goe- se verschrijvingsaffaire en ettelijke burgemeesterskwesties die zich in ons gewest hebben afgespeeld, zijn als het uitzweten van koorts door een patiënt. Ook particulier is men langzaam ln beweging gekomen. Neem die provinciale muziekschool van ons, waar vind Je dat? Vroeger zou het ondenkbaar zijn geweest dat je in Haamstede of in Hulst hobo kon leren blazen! En op het officiële vlak: vroeger zou het ook volstrekt ondenkbaar zijn geweest dat wy als provincie hadden durven ko men met een plan als dat van de brug over de Oosterschelde. De grootste brug van Europa, en er wordt al aan gebouwd! Taohtig miljoen,- en het rijk is ten slotte toch maar gezwicht voor de kracht van onze argumenten!' •Is de eigenlijke maker van het plan niet de directeur van de Pro vinciale Waterstaat? Ir. Snip, geen ZeeuwZeeuwen, geloof me, veranderen niet zo gauw. Zij wach ten af. Die brede stromen konden zij ook nooit zo maar oversteken. Het was: ivachten op de boot, wachten op gunstig tij. Dat heeft hun karakter beïnvloed!' Lees verder op pag. 2 om is die dan alvast niet opgehe ven? En als Middelburg en Vlis- singen allebei aan een nieuwe 'beschutte werkplaats' (of een an dere voorziening) toe zijn, wat zien we dan? Dat ze er als van ouds twéé bouwen, ieder voor zich in plaats van samen één. Laat me niet lachen!' 'Je zult moeten toegeven, dat er in Zeeuwsch-Vlaanderen, in en bij Terneuzen met name. een storm achtige ontwikkeling aan de gang ls. Een nieuwe grote sluis, verbre ding van het kanaal, nieuwe indu strieën de een na de ander, waar men vroeger tevergeefs op vlas te 'Netto resultaat: een toeneming van het inwonertal met slechts 250 in het afgelopen jaar, op een to taal van 16000 "Dat ls niet fair! Je moet over twee of vyf Jaar nog eens tellen, als de grote fabrieken die er ko men, in bedrijf zyn. Het vertrou wen van die bedrijven o.a. een Amerikaan en Philips hangt nar tüürlyk samen met de betere ver bindingen die het Deltaplan brengt. Ook al blijft de Westerschelde open, van het noorden uit heeft men dan tenminste te maken met niet meer dan één pontveer. Trou wens, ik vind het veelbetekenend, dat nu aan de provinciale diensten opdracht is gegeven de mogelijk heid van een brug of tunnel over (of onder) de Westerschelde te be studeren. Een zaak van misschien honderden miljoenen, maar niet langer een zaak buiten de reali teit.' 'Vandaar zeker dat de burge meester van Hulst in zijn jongste nieuwjaarsrede pleitte voor een tweede Schelde-oeververbinding bij Antwerpen: daar had hij kennelijk meer fiducie in. En let wel, het Over twee Jaar reeds gaan voor de provin cie Zeeland grote Del tabeloften in vervul ling. Voor het (Zuid hollandse) eiland Goe- ree-Overflakkee trou wens ook. Dan zullen zjjn voltooid: 1. de brug over het Haring vliet by Numansdorri. waardoor FJakkee een vaste verbinding mei de wal krijgt: 2. de dam door de Grevelln- gen, die de lyn door trekt naar Schouwen- Duiveland, en 3. de grote brug over de Oosterschelde (de grootste brug van Europa), die de kort sluiting tussen Rot terdam en Goes-Miu- delburg-Vlissingen compleet maakt. De stormvloed is tien Jaar geleden als een inbreker het zuidwesten van ons land binnengeslopen; een moor dende misdadiger. Daarop verscheen het Deltaplan. Dat klom ook over de venster bank, maar het was de sprookjesprins die Doornroos je kwam wakker kussen. Men mocht onze kleine archipel daar in de Zeeuwse stromen ze ker wel een schone slaapster noe men. Schoon om haar oude stadjes, de ranke molens en het vlakke, dromerige land onder wol ken en zeedamp. Een slaapster ook want de pogingen van na de oorlog om leven ln die provin ciale brouwerij te brengen en de gestadige uittocht van de bevolking (de jongeren!) te stoppen, hadden vrijwel gefaald. Het rampgebied, met Zeeland ln het hart daarvan, werd niet één, maar tweemaal overstroomd. Een keer door het water, vervolgens door een vloed van nota's, studies, rapporten. Daar was veel woor denkraam bij, maar wat beklijfde, was toch hét besef dat men op een breukpunt der historie was aange land. Na de verbijstering der fe bruaridagen ontdekten de bewo ners de perspectieven. Bijna schrokken zij ervan: was dit ge bied dan zoveel waard dat het Ne derlandse volk er 2500 miljoen gul den ln wilde steken? Natuurlijk, het ging ln de eerste plaats om de veiligheid. Maar er was meer. Men had zich muurbloempje ge voeld. Nu strekten zich plotseling de Dcltadammen als begerige ar men naar dit haast vergeten ge- wesi uit. Wat een dronkenmaken- de veelheid van mogelijkheden Wat een kermis van kansen! Kor tere verbindingen, meer bestaans- bronnen, Industrie, recreatie, een beter woonklimaat ch watwerpt een bedacht- zame Zeeuw tegen. 'Ik moet het allemaal nog zien. Zou er tus sen die dooie mussen één zitten die opvliegt? Wij hebben wel eer der kansen gehad die niet zijn be nut. Ik herinner aan het feit dat Zo begint niet een monoloog, maar een dialoog over de toe komst van Zeeland. Want er is al- tyd wel een tweede Zeeuw ln de buurt die het anders, en gelukkig véél rooskleuriger ziet. Men zou zich kunnen voorstellen dat het ge sprek zich ontspint op zo n 'stoom bootje in de nust'. laten we zeggen een langzaam voortzwoegende veerboot in het drijfys dezer da gen, tussen Kats en Zierikzee De pessimist maakt zijn zin af: 'Ik wou maar zeggen dat de Kreekrak- en de Sloedam er al in de vorige eeuw voor hebben ge zorgd dat de eilanden Zuid-Beve land en Walcheren uit hun isole ment werden verlost, met een spoorlijn en al. Maar heeft ie mand iets van een spectaculaire opbloei gemerkt?' De optimist, die al van ongeduld op zyn stoel zit te schuiven, vuurt nu zijn argumenten af; en daarna volgt salvo op salvo. 'Man, het gaat om de noord zuid-verbindingen; die hebben we altijd gemist. Pas nu kunnen we als provincie onze rol spelen. Kyk op de kaart van Europa: liggen we niet midden tussen dichtbe volkte. economisch belangrijke ge bieden als de Randstad Holland, het gebied niet Brussel, Antwerpen en Gent. de noord-Franse myn- en industriestreken.Tot nu toe liepen de grote routes in een boog je om ons heen, maar let op, dat wordt anders, als er een tunnel onder het Kanaal komt helemaal En de afstanden, na 1965 zal Rotterdam-Middelburg dank zy de dammen en bruggen zyn ingekort van 150 tot 90 a 100 kilometer. Dat kan toch niet zonder effect blyvenl' 'Inderdaad. Maar wat zal dat effect zijn? Dat Zeeland nog meer uit elkaar wordt gerukt. Komt Rotterdam dichterbijDan trekt iedereen naar Rotterdam. De men sen van SchouwenDuiveland in de eerste plaats, maar zij niet al leen. Herinner je het succes van de goedkope Donderdagtrein van voor de oorlog: voor een riks van Vlissingen naar Rotterdam en te rug. Iedereen ging daarheen om inkopen te doen. Wat Zeeuwsch- Vlaanderen betreft, dat richt zich op België. Zeeland heeft geen eigen economie.' 'Zierikzee .heeft dan tooh maar industrie gekregen, de EMF uit Dordrecht o.a. Is dat niet nieuw?' 'Hm, ja. Bij het eerste kwade zuchtje van de conjunctuur toordi zo'n buitenpost weer in de steek gelaten 'Het Sloeplan. Dó,t ls toch echt een grootse zaak. De Vlissingse scheepswerf bouwt daar een reu- zendok. Asfaltwegen lopen waar je een paar jaar geleden nog ln de slikken wegzakte. Rotterdam met zijn Europoort mag prat gaan op zyn unieke diepe vaarwater, hier hebben wij aan de diepe Wester schelde óns Europoort-in-wording. Rotterdamse bedrijven lonken trouwens al naar het industrieter rein. En het is natuurlyk juist het vooruitzicht van de komende noord-zuid-verbindingen, dat hier het succes heeft mogelyk gemaakt. Het is ook daérom dat de regering er geld in heeft willen steken.' 'Kun je me de naam noemen van ook maar één bedrijf dat defi nitief tot vestiging aan de Sloeha- ven heeft besloten, behalve De Schelde zélf? Al een paar jaar lang schermt men met mysterieuze ge gadigden, de een al belangrijker dan de ander, maar nooit komt het poppetje uit het doosje.' 'Ik hecht geloof aan de gerust stellende verklaringen der autori teiten. Het feit. dat een echt- Zeeuwse figuur als ir. F. Q. den Hollander, ereburger van Goes, is aangetrokken als adviseur voor de industrialisatie van deze provincie, biedt toch ook 'Niets van de man gemerkt. Het is ivaar, hij had het druk. Hij moest als president-commissaris van de KLM zorgen dat de zaak daar niet uit het spoor liep.' .waarborgen, wou ik zeggen. En meer werkgelegenheid op deze plaats, aan het Sloe dus, maakt de plannen reëel tot vergroeing van Vlissingen en Middelburg tot één grote stad.' 'Belachelijk! Zeeland als gehéél heeft minder inwoners dan Rot terdam-Zuid. Ook als de twee grootste industrialisatieplannen vol ledig slagen, bij de Sloehaven en langs het kanaal Terneuzen-Gent, zal het bevolkingsgetal van krap 300.000 kunnen stijgen tot hoogstens 450.000 a 500.000. Wel wél, dat is over een hele provincie verspreid nog altijd minder dan er in Rotterdam wonen. En daar kun je dan nog even de metro pakken. Loop heen'met je leefbaarheid en woonklimaat. Zulke mooie zaken als een eigen orkest blijven een illusie. En die dubbelstad? Woorden, woorden, ivoorden. De gemeente Souburg ligt er tussen in; waar

Krantenbank Zeeland

Watersnood documentatie 1953 - kranten | 1963 | | pagina 1