Catastrofale dag voor
ingepolderd Nederland
Stormvloed verhaastte de bouw in Hollandse IJssel
De rots
in de branding
1 ebruati
Vier slachtoffers ^^biefÏÏ
in overstroomde Stormpolder
Kritieke toestand in Nieuwerkerk a.d. IJssel
Later werd snel hulp verleend
EXTRA EDITIE „DE IJSSEL- en LEKSTREEK" OKTOBER 1958 VIJFDE BLAD
De Stormpolder te Krimpen aan den IJssel werd aan alle zijden door het
hoge water besprongen. Er was dan ook geen houden aan en de bewoners van
dit waterschap hebben uit onze omgeving dan ook als eerste de overstro
ming meegemaakt.
dit misschien de
redding geweest en we denken dan ook aan de Ketensedijk te Capelle aan
den IJssel, waar het water toen enige gelegenheid gaf, de dijkgaten wat te
dichten. Binnen zeer korte tijd stond de gehele Stormpolder blank en dit
ging zo vlug in zijn werk, dat vier personen verdronken. Vier slachtoffers
was de tol, die het water eiste.
We zullen de geschiedenis laten ver
tellen door een ooggetuigedie, na
zichzelf via 't dak van zijn woning in
veiligheid te hebben gebracht, erin
geslaagd is anderen van de verdrin
kingsdood te redden.
Joh. Boeren bracht, omdat zijn huis
onder aan de dijk lag, zijn huisraad
naar de zolder. Na anderhalf uur
ging het licht uit en werd het werk
bij het schijnsel van een stormlan
taarn voortgezet. Na de doorbraak
van de dijk steeg 't water onrustba
rend. In korte tijd stond het water
20 centimeter onder de rand van de
dakgoot. Hij besefte in welk gevaar
zijn vrouw en hij waren komen te
verkeren. Hij maakte het dakraam
los en samen gingen zij er op een ta
fel voor zitten ,op 't ergste voorbe
reid.
Een van zijn buren hoorde hij roepen
daar gaat de achtergevel.
Nog hoger kwam het water en in de
vloer van de zolder kwam beweging,
't Duurde niet lang of ook de schoor
steen stortte omlaag en op dat mo
ment gingen Broeren en zijn vrouw
door 't zolderraam het dak op. Een
maal gleed zijn vrouw van de dakgoot
in het water, maar hij slaagde erin
haar weer uit het water te trekken
en haar van een gewisse verdrin
kingsdood te redden. Door het ver
garen van aangespoeld hout, riet en
pakken turfmolm maakte hij 'n vlot
je en probeerde toen eerst zelf of hij
de lichtmast op de dijk zou kunnen
bereiken. Ook daar stond wel vrij-
veel water, maar de fundering werd
steviger geacht, dan die van de wo
ning temeer daar honderden lege va
ten van de Teerunie tegen de muren
beukten.
Het ging met het vlot en dus keerde
hij terug om zijn vrouw de kans te
geven naar de dijk te gaan, zich
voorttrekkend aan de elektriciteits
draden. Daarna kwam ook hij op de
dijk. Voor het zover echter was, had
hij zijn buurman reeds geholpen op 't
dak te klauteren, want deze zat in
het andere zolderraam klem.
Vier volle uren hebben zij bij de licht
mast op de dijk in het water doorge
bracht voordat zij naar veiliger oor
den konden worden gebracht.
Ook in Krimpen aan den IJssel heb
ben zich drama's afgespeeld want de
andere bewoners van de huizen kon
den zich niet meer in veiligheid
brengen. Het was een droeve dag.
BIJ DE FOTO'S
rechtsboven
Hoewel de situatie in Kralingsche
Veer niet als kritiek mag worden
geschetst, toch hebben de werkers
ook daar de gehele 'nacht de wacht
gehouden en met zakken zand het
water gekeerd.
midden
De Geref. Kerk te Ouderkerk aan
den IJssel kreeg in die dagen de
vererende naam Rots in de bran
ding.
linksonder
Daags na de stormvloed werd langs
de Ketensedijk veel zand en grond
aangevoerd. Een beeld van de
werkzaamheden.
We mogen het niet zeggen dat het geluk bij een ongeluk is geweest toen de storm over Nederland dijken
door het watergeweld deed sneuvelen en duizenden hectaren kostbare en vruchtbare grond onder water
deed verdwijnen. Maar we mogen er wel op wijzen, dat deze ramp de bouw van een vaste oeververbin
ding over de Hollandse IJssel w'at heeft verhaast. Ook zou het onjuist zijn vast te stellen dat het voor
dien niet in de bedoeling zou hebben gelegen de beide IJsseloevers met elkaar te verbinden. Die plan
nen waren al van zeer oude datum en daarover kunt u lezen op andere pagina's van dit nummer. De
provinciale weg te Krimpen aan den IJssel was reeds aangelegd vóór van een Tweede Wereldoorlog
kon worden gesproken. We durven zelfs zover te gaan, dat' deze oeververbinding al jaren eerder gereed
geweest zou zijn, wanneer de Duitse overheersing niet zou zijn gekomen. Alles wees reeds in deze rich
ting, getuige ook de braakliggende gronden aan de Krimpense oever. Het enige wat onze streek niet
zou hebben gekend is de bouw van een stormvloedkering. De noodzakelijkheid van dit kunstwerk heeft
de bouw van de vaste brug bespoedigd, want nu konden beide werken, zowel die van Rijkswaterstaat
(stormvloedkering met sluis) als die van Provinciale Waterstaat (de vaste en beweegbare brug) gelijk
tijdig ten uitvoer worden gelegd.
Nu, enkele dagen voor de openstelling van deze brug en de officiële in
dienst stelling van de stormvloedkering, lijkt het de samenstellers van dit
extra nummer goed, even een terugblik te werpen op de catastrofale dagen
van februari 1953. Immers, 'ook wij zijn niet zonder kleerscheuren door de
stormramp heen gekomen. Ook onder onze lezers werden zes slachtoffers
gevonden.
weekte kleren in het ijskoude water,
terwijl een hevige wind de huid strak
deed spannen. De mannen bleven
vechten tegen het water, dat niet af
liet .Ontembaar bleken de golven
onvermoeid bleken de verkleumde
handen. Het werd een gevecht op le
ven en dood.
Ook Nieuwerkerk aan den IJssel is evenals Capelle aan den IJssel aan
groot gevaar ontsnapt. Weinige inwoners van deze gemeente hebben beseft
hoe kritiek de situatie is geweest langs Schielands Hoge Zeedijk. Men
hoorde er wel het een en ander, maar van enige ongerustheid was bij de
meesten geen sprake. Het gemeentebestuur was gewaarschuwd en burge
meester J. C. Vogelaar trof zijn maatregeleen.
Om 4 uur luidde de noodklok en de
mannen werden opgeroepen de han
den uit de mouwen te steken want op
't Kortenoord stroomde het water al
over de dijk. Later kwam het bericht
dat bij de Snelle, bij het z.g.n. Ba-
kerïgat een doorbraak verre van
denkbeeldig was. Alles werd ingezet
op deze gevaarlijke plaats, die moei
lijk bereikbaar was, omdat deze geen
geasfalteerd wegdek kende zoals nu
Er was slechts grond, dat door het
overkomende water spekglad was ge
worden. Het was bijna geen doen,
maar toch trokken de vrijwilligers
zich niet terug. De dijk moest behou
den worden, want er stond teveel op
het spel.
Zij aan zij hebben die Nieuwerker-
kers op de dijk gestaan, worstelend
tegen het opkomende en overstro
mende water. Maar toen bleek dat
het niet eenvoudig zou zijn het water
te keren en de dijk intact te houden,
werd assistentie verkregen van een
geladen graanschip, dat aan de Ou-
derkerkse oever gemeerd lag. Het
schip werd voor het bedreigde dijk-
gedeelte gelegd en fungeerde als
golfbreker.
Nieuwerkerk a.d. IJssel, dank
baar voor het behoud van de
dijk) toonde dezelfde dag reeds
haar plichten t.o.v. anderen te 1
verstaan, want onder de ingeze
tenen werd een geldinzameling
gehouden en toen het bedrag
nog afgezien van de vele kleding
stukken en meubelen - woensdag
avond geteld was, bleek dat deze
colecte niet minder dan ruim
21.000 had opgebracht. Daar
naast zijn er ook vele gezinnen
geweest, die zwaar getroffen ge
zinnen van onderdak hebben
voorzien en zo werd Nieuwer
kerk a.d. IJssel van een hulp
vragende gemeente een hulpver
lenende.
We hebben uw geheugen weer even
opgefrist. De bange nacht is voorbij
en na vijf jaren is er praktisch niets
meer te zien van de vernielingen die
door het opgezweepte water waren
aangericht Het water kwam die
nacht, enoverwon ten dele.
Nu staat aan de mond van de Hol
landse IJssel een metalen wachter,
de stormvloedkering met zijn gigan
tische schuif van 80 meter lengte en
met een hoogte van 12 meter. Dit
bouwwerk moet ervoor zorgen dat
de hierboven getekende toestand
niet opnieuw kan voorkomen. De
stormvloedkering is gereed en voor
de gemeenten achter dit kunstwerk,
is het een geruststelling, maar ja,
het water van de zeeën stijgt en de
bodem klinktWie durft te voor
spellen dat zulk een stormramp nooit
meer over Nederland zal komen?
We willen ons in hoofdzaak bepalen
tot de gemeenten in de Krimpener-
waard en de gemeenten aan de rech
ter oever van de Hollandse IJssel,
die straks laten we daarvoor be
spaard mogen blijven die straks
door de stormvloedkering in de Hol
landse IJssel beveiligd worden. In
dit kader zullen we dus aan de pre
caire situaties van de dijken in Kra
lingsche Veer en Capelle-West voor
bijgaan.
Rondom 't middernachtelijk uur van
de 31e januari op de le februari liet
de toestand bij Kerkesteeg zich zoda
nig aanzien, dat de burgemeester zich
genoodzaakt achtte, maatregelen te
gaan nemen. De directeur van pu
blieke werken en ook de opzichter
van de gemeente werden telefonisch
van de waterstand op de hoogte ge
bracht en verzocht zich onmiddellijk
naar 't raadhuis te begeven. Aan dit
verzoek werd onmiddellijk voldaan
en binnen niet al te lange tijd was
men in Capelle a.d. IJssel op alle
dingen voorbereid.
De vloedplanken werden opgezocht
en veel zou er wel niet kunnen ge
beuren of de mannen van het dijkle-
ger zouden het gevaar wel weten te
keren. Immers, wie het water deert,
die het water keert, zo veronderstel
de men ook toen. Hoe anders is het
echter geworden.
Bewoners van buitendijkse huizen
waren reeds geruime tijd bezig
hun meubelen naar veiliger oor
den te brengen. De onderhuizen gin
gen leeg en werden één verdieping
hoger opgeslagen Men dacht, daar is
het wel veilig voor het water
Later kon men opnieuw gaan begin
nen met het verhuizen, want van alle
kanten stroomde 't kolkende en op
gezweepte water de woningen bin
nen.
Het was bekend dat de Ketensedijk
een zwakke schakel was in de water-
kerende keten langs de IJsseloever.
Een zwakke schakel die voor velen
funest had kunnen worden, ware het
niet dat honderden Capellenaren en
mensen uit Kralingsche Veer zich
hadden ingespannen de geslagen
bressen met zandzakken te vullen.
Het liet zich niet zo ernstig aanzien.
Er spoelde wel water over de dijk,
maar verontrustend was het direct
niet. Het was toen ongeveer twee uur
in de morgen. Een uur later zag het
er veel slechter uit, want hele stuk
ken van het asfalt waren weggesla
gen en steeds meer brokkelde de
dijk weg. Men begreep de gevolgen
van een dijkdoorbraak, want de Pol
Zware stukken steen werden hon
derden meters meegesleurd en
ver het land in gegooid. De ko
kende watermassa gaf Ouderkerk
aan den IJssel een niet begeerde
waterval. Het water in de sloten
steeg, ondanks de verwoede po
gingen van de mensen op de dijK,
die niet aflieten steeds meer
zand in zakken aan te voeren.
De landerijen kwamen weldra on
der water te staan en menige
landbouwer hoorde zijn vee in de
stallen loeien en de varkens gil
len, want ook zij hadden niets
op het water begrepen. Menig
dier viel dan ook aan het water
ten offer.
's Morgens toen de hoogste water
stand was bereikt en men duidelijk
kon zien, dat het water ging zakken,
is men met vernieuwde energie aan
de slag gegaan om 't dijkgat te dich
ten. Het was niet gemakkelijk want
hoewel het water aanmerkelijk ge
zakt was, nog steeds woei er een ste
vige wind. Honderdeif, duizenden, ja,
tienduizenden zakken zand werden
aangevoerd en de te hulp gezonden
militairen namen hec werk van de
oververmoeide ingezetenen over.
Maar het ging niet eenvoudig. Om 2
uur 's middags kwam hulp opdagen.
Twee sleepboten trokken een sloop-
schip van 250 ton voor het gat en de
brandspuit kreeg nu het sein het
schip vol te spuiten, zodat het zou
zinken. De opzet slaagde en toen
was het voor de jongens van de Ver
bindingsdienst uit Den Haag nog
maar een peuleschilletje om de zak
ken achter de boot op te stapelen om
zodoende de dijk te herstellen. De
angst was nog niet verdwenen, maar
te weten, dat dit dijkgat gesloten was
gaf menigeen enorme opluchting.
der Prins Alexander en de Zuidplas-
poider liggen 5 tot 6 meter onder de
waterspiegel. De gevolgen zouden
niet te overzien zijn voor de mensen
in het achterland, die van de prins
geen kwaad wisten. Daar sliep men
rustig door hier worstelde men
met het steeds hoger wordende wa
ter.
Voorlopig was er zand genoeg in
voorraad, want de oprit van de Al
gemene Begraafplaats aan de Nijver
heidstraat zou worden verhoogd.
Maar met los zand bereikt men tegen
het machtige water niet veel. Er
moesten zakken komen. Vele bedrij
ven stelden hun voorraad zakken be
schikbaar om de Ketensedijk te
redden.
Daar stonden de mannen met door-
De ellende werd nog groter toen de
straatverlichting uitviel en het werk
in volslagen duisternis moest worden
voortgezet. De zakken verdwenen in
de geslagen gaten, maar niemand
kon vertellen of deze op de juiste
plaats waren geworpen. Duizenden
zakken zand zijn volgeschept en per
auto naar de bedreigde punten ver
voerd. Anderen zorgden voor de
dijkversteviging. Het resultaat van
deze dapperen was het behoud van
de dijk en 't voorkomen, dat duizen
den hectaren land - evenals onder de
bezetting - geïnnundeerd zouden
worden. Ook nu nog 'n saluut aan de
strijders zonder tal en naam. Zij heb
ben de gemeenschap een grote dienst
bewezen, waarvoor men hun niet
dankbaar genoeg kan zijn. Nogmaals
hulde!
De nacht van 31 januari op 1 februarfi is een nacht
geweest om nooit te vergeten. Als we er aan den
ken klinkt het geluid van het zich over de dijk
stortende water ons nog in de oren. De felle, koude
Noord westerstorm joeg het water met kracht de
riviermondingen binnen. Het water in de IJssel
steeg onrustbarend. Te middernacht werd het
reeds duidelijk, dat de toestand haast onhoudbaar
zo niet hopeloos zou worden. Om drie uur stond
het water reeds bijna gelijk met het wegdek van
de dijk, terwijl de almanak 6.30 uur als tijd voor
hoog water aangaf. En dat niettegenstaande na de
watersnoodramp van 13 januari 1916 de dijk onge
veer 1.20 meter was verhoogd. Hoewel het water
de laatste uren niet zo snel meer steeg, soms met
kleine zakkingen van het water als gevolg van
doorbraken elders, bleef de vloed er in.
Dit schreef onze correspondent uit
Ouderkerk aan den IJssel de dag na
de stormvloedkering. De kracht van
het water had onze generatie prak
tisch nog niet gekend. Eerst op deze
bewuste le februari werden wij hier
mee geconfronteerd Iedereen en al
les was paraat. Het dijkleger stond
gereed bij de eerste de beste aanval
het water terug te slaan en het een
halt toe te roepen. Bewoners van
laag gelegen delen, zoals de Kerk-
weg, werden gewaarschuwd, dat het
niet langer verantwoord was nog op
te blijven. Er dreigde inderdaad ge
vaar, want de dijk zou het niet hou
den.
Het meest bedreigde dijkgedeelte
vormde zich tussen de Dorpsstraat en
de Geref. Kerk aan de IJsseldijk. Te
gen de morgen, om ongeveer vier uur
begon het water over de dijk te stro
men en iedereen hielp om puin, pak
ken stro en zandzakken aan te bren
gen op de bedreigde punten. Hard is
er door de Ouderkerkers gewerkt om
de dijk te behouden, maar hun moei
te bleek deels tevergeefs. Om half
vijf, dertig minuten later reeds, kon
van 'n werkelijke doorbraak worden
gesproken. Met alle kracht stortte het
woedende, opgestuwde water door
het dijkgat en binnen korte tijd was
van de kosterswoning, de consistorie
en van de kerk een stuk muur weg
geslagen, terwijl het huis, iets verder
landinwaarts, 't nog zwaarder te ver
duren kreeg. De bewoners lieten er
hun leven.
