Geschiedenis van
Gouderak is niet
zó schokkend, maar toch
SCHIPPERS
Muziekhandel
Tonny Steijnen
CUckéfaLhlok
HET VRIJE VOLK OKTOBER 1958
Overal in de Krimpener-
waard spreekt het verleden
nog een woordje mee. Soms in
een aardig grachtje, met oude
gevels langs beide wallekan
ten, soms in een kerkspits met
een klokkenspel, dat over de
daken zingt. Zoals in Schoon
hoven.
„Mijne lieve Gouderakkers...."
Deze zo teder-klinkende woor
den heeft de oude dominee Ja
cobus Gerardus Staringh
meermalen met zijn ganze-
veder aan het degelijk perka
ment toevertrouwd. En wij vin
den ze terug in de aardige
Historische Beschrijving van
Advertentie I.M.
geeft de toon aan in
Grammofoonplaten
78 - 45 en 33 1 3 toeren
Platenspelers
v a. 42.50
Platenwisselaars
v a. 118.—
Grote sortering gitaren «ook
elektrisch) - ukeleles - mando
lines - blokfluiten - mondorgels -
clarina's - platenkoffers en
platenrekken
MEENT 48
bij het viaduct en Centrum Markt
Telefoon 138171
Z0MERH0FSTR. 6
bij de Noordsingel - Tel. 47855
Gouderak, geschreven door de
heer A. J. Dane.
Toen dal eenvoudige, gestencil
de boekje in 1955 verscheen, be
kende burgemeester H. Bergman
in een vriendelijk voorwoord:
„Reeds lange tijd werd de behoef
te gevoeld aan een goed overzicht
van Gouderaks geschiedenis."
Wij houden van kleine gemeen
ten. die ook voor dit soort zaken
geld overhebben.
Nee. de geschiedenis van de ge
meente Gouderak is bepaald niet
schokkend. Tot in de elfde eeuw
komt men in die kliedernatte
Krimpenerwaard vrijwel geen
mens tegen. Na de eerste bedij
kingen worden er wat simpele
houten woninkjes gebouwd, riet-
gedekt Langzamerhand ontstaan
er wat nietige dorpjes. GouderaK
was een van de jongste rivierdor
pen van de Waard.
Triest verhaal
De eerste bewoners vertelt
ons de heer Dane leefden van
jacht, visserij en schipperij. Tegen
het midden der vijftiende eeuw
begint de veeteelt. In het midden
van de zestiende eeuw zien we er
steenbakkerijen IJsselstenen zijn
dan zeer geliefd) en als de gouden
eeuw de lage landen bij de zee
welvaart brengt, telt men in Gou
derak verscheidene touwslagenjen.
Jongens en meisjes van vijf, zes
.jaar draaien van 's morgens zes
tot 's avonds acht op de lijnbaan
aan het grote wiel.
De kinderen van Gouderak;
men zou er een triest verhaal over
kunnen schrijven. Dat zijn de kin
deren van de touwslagerijen en
van de steenbakkerijen. Als op 14
oktober 1874 de wet op de arbeid
der kinderen in de fabrieken van
kracht wordt, telt men in Goude
rak vijfenveertig werkende kin
deren tussen vijf en tien jaar.
De heer Dane vertelt het sober:
..Werd aldus het misbruik van
kinderen als arbeidskrachten af
geschaft, de toestanden in de
Gouderakse steenfabrieken bleven
tot aan het begin van de twintig
ste eeuw slecht, om niet te zeggen
ontoelaatbaar.
Koppelbaantjes
Geen enkele arbeider werd
aangenomen als niet tevens zijn
vrouw en dochters In de fabriek
zouden komen werken. Meisjes,
die als dienstbode een goede be
trekking in Gouda konden krij
gen. werden gedwongen, wilden
hun vaders niet werkloos wor
den, in de steenfabrieken te
gaan werken. Vrouwen moesten
tot enkele dagen vóór hun be
valling in de fabriek werken en
slechts enkele dagen later weer
beginnen. Meisjes moesten de
deutz
CLICHES VOOR ELK DOEL,
ÉÉN EN MEER KLEUREN
MAURITSSTRAAT 77 ROTTERDAM
TELEFOON (K 1800) 113514
stenen op zwaar beladen krui
wagens vervoeren". En zo ploe
terden „myne lieve Gouderak
kers
Lijnbaan, IJsselstenen. veeteelt,
watersnoden. De eeuwen strijken
over het nietige rivierdorp. In de
studeerkamer van de pastorie zit
dominee Jacobus Gerardus Sta
ringh, een beminnelijk man, die in
de Achterhoek geboren werd en 24
jaar oud in 1741 naar Gouderak
kwam. Tot aan zijn dood in 1804
bleef hy predikant in de kleine
gemeente.
„In 1758 ving hij zijn levenswerk
aan. nl. het schrijven van een
Bijbels Woordenboek, waarmee de
juist overleden Monnikendamse
predikant Keppel was begonnen en
waarvan de letter A nog slechts
was afgewerkt. Meer dan dertig
jaar heeft Staringh aan zijn woor
denboek gearbeid. In 1759 ver
scheen de letter B. in 1790 het elf
de, tevens laatste deel." Ds. Sta
ringh geeft zijn woordenboek een
titel die uit 149 woorden bestaat.
Bijbels woordenboek
De Gouderakse predikant is
ijverig met de ganzeveder. Hij
schrijft Bijbelsch Mengelwerk en
de geschriften Jeremia. weekla
gende over Z.D.H. Willem Karei
Hendrik Friso, Het bedreigd straf
vonnis. Bitterheid en Vreede en
krijgt bij zijn vijftigjarig jubileum
nog een beroep naar Veere. Maar
hij wijst het af en preekt: „Ik
konde van u niet scheiden. Toen
ondervonde ik eerst, dat gij naauw
waart in mijne ingewanden en ik
in de uwe".
Ds. Staringh laat deze preek
drukken en hij geeft haar weer
een lange titel„De in God roe
mende grijsaard, biddende om ge
nadige ondersteuning tol het ver
der verkondigen van Gods groot
heid..." enz. enz. De heer Dane
meldt ten slotte: „Ds. Staringh
was een oom van de bekende Gel
derse dichter A. C. W. Starina
die in de Gouderakse pastorie is
opgevoed en de Latijnse school te
Gouda bezocht."
Onder de banier
De dominee heeft gepreekt in
de kerk die ia 1658 werd gebouwd.
Het was een aardige kerk. Maar
wat moesten de Gouderakkers in
1851 doen toen de kerk dusdanig
was afgetakeld dat zelfs op een
zondagmorgen tijdens een gods
dienstoefening een dwarsbalk
naar beneden stortte Geld was
er niet. En de heer Dane bericht
„De kerkeraad besloot toen de
waardevolle stukken, die het kerk-
febouw rijk was, te verkopen De
raai gebeeldhouwde preekstoel
met het doopbekken werd aan de
Remonstrantse Gemeente te Gou
da verkocht. De koperen lichtkro
nen werden eigendom van de Ne
derlands Hervormde Gemeente te
Nieuwerkerk aan den IJssel. Aan
een particulier te Haarlem gin
gen de gebrandschilderde glazen
over. Naar men zegt sieren ze
thans een kerk in Engeland
Nogmaals, de geschiedenis van
Gouderak is niet schokkend. Maar
in de boerderij Rusthove woonde
als kind en man die in een van
de meest schokkende perioden van
de wereldgeschiedenis naam zou
maken: Karei Doorman, opper
bevelhebber van het Nederlandse
vlooteskaderdie in 1942 in de
Javazee sneuvelde.
Advertentie I.M.
een
gespecialiseerd
rijwielmagazijn
binnen Uw
directe bereik!
Een keur van vooraanstaan
de merken, o.n. Locomotief.
Fongers. Burco, Magneet.
Maxwell, v. Hnuwaert e.a.
En in onze goedkope prijs-
SPÓRTRIJWIEL
TOXJRFIETS v.a. 110—
19.50
HOOGSTRAAT 37
bij Oostplein - TEL. 12.88.14
